Slide bài giảng môn logic học của thầy bùi văn mưa chương 2 các QUY LUẬT cơ bản của tư DUY LÔGÍCH

Chửụng 2

CAC QUY LUAT Cễ BAN cuỷa Tệ DUY LOGCH

I.I. Tệ
Tệ DUY
DUY LO
LOG
GCH
CH

II.
II. CA
CAC
C QUY
QUY LUA
LUATT Cễ
Cễ BA
BAN
N


Chương 2

CÁC QUY
QUYLUẬ
LUẬ
T TCƠ
CƠBẢ
BẢ
NNcủcủ

a aTƯ
TƯDUY
DUYLÔ
LÔ
GÍCH
GÍCH

I.I. TƯ
TƯ DUY
DUY LÔ
LÔG
GÍCH
ÍCH

I.1. Tính hai mặt của phương thức tồn tại đối tượng & tư duy
I.2. Tư duy lôgích & tư duy biện chứng


I.1. Tính hai mặt của phương thức tồn tại đối tượng & tư duy

• Phương thức tồn tại đối tượng tư duy là vừa ổn đònh
(đứng im) tương đối (nó là nó), vừa thay đổi (vận động)
Đối tượng

tuyệt đối (nó không là nó); trong đó, sự thay đổi bao
hàm trong mình sự ổn đònh.

•

Phương thức tư duy phản ánh đối tượng phải vừa có

Tư

tính lôgích, vừa có tính biện chứng; trong đó, tính

duy

biện chứng của tư duy (tư duy vươn tới chân lý) bao
hàm trong mình tính lôgích (tư duy hợp lý).

Lôgích
học

•

Lôgích biện chứng (nghiên cứu tư duy biện chứng)
đối lập với lôgích hình thức (nghiên cứu tư duy lôgích)
nhưng không loại trừ lôgích hình thức.


I.2. Tư duy lôgích & tư duy biện chứng

Lôgích hình thức & Lôgích biện chứng



Lôgích hình thức

Vạch ra các quy luật,

quy tắc lôgích, các

 Lôgích biện chứng
 Vạch ra các quy luật, nguyên tắc biện

hình thức tư duy, kết cấu lôgích của tư

chứng, các hình thức, nội dung của tư

tưởng,…

tưởng,…

Xây dựng phương pháp hình thức hóa,...
Làm sáng tỏ bản chất của tư duy lôgích,…

 Xây dựng phương pháp biện chứng,…
 Làm sáng tỏ bản chất của tư duy biện
chứng...


I.2. Tư duy lôgích & tư duy biện chứng

Tư duy lôgích & tư duy biện chứng

• Tư duy lôgích là quá trình vận động tư

• Tư duy biện chứng là quá trình vận

tưởng tuân theo các quy luật lôgích, để

động tư tưởng tuân theo các quy luật

suy nghó được chính xác, nhất quán,

biện chứng, để suy nghó được khách

phi mâu thuẫn, có căn cứ...

quan, tòan diện, lòch sử–cụ thể…


I.2. Tư duy lôgích & tư duy biện chứng

Tư tưởng & tư duy lôgích

• Tư tưởng (được ký hiệu là a) là ý nghó đã

• Khi xây dựng các tư tưởng để phản ánh đối

đònh hình rõ rệt trong tư duy, phản ánh về

tượng, tư duy lôgích chỉ tác động lên các kết

một đối tượng (đứng im tương đối trong

cấu lôgích của chúng, sao cho suy nghó diễn

hiện thực) có phẩm chất và giá trò lôgích

ra một cách hợp lý, mà không quan tâm đến

xác đònh.

nội dung (chân lý) của nó.


Chương 2

CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN của TƯ DUY LÔGÍCH

II.1. QL Đồng nhất
II.2. QL Phi mâu thuẫn
II.
II. CÁ
CÁC
C QUY
QUY LUẬ
LUẬTT CƠ
CƠ BẢ
BẢN
N

II.3. QL Loại trừ cái thứ ba
II.4. QL Lý do đầy đủ


II.1. QL đồng nhất

Yêu cầu

Ký hiệu
Phát biểu

• Mỗi tư tưởng đồng nhất với chính nó.
• Hai tư tưởng cùng phản ánh một đối
tượng, trong cùng điều kiện, hòan

• Không được thay đổi đối tượng
tư tưởng.

a=a

• Ngôn ngữ diễn đạt tư tưởng
phải chính xác.

• a - tư tưởng mang ý

• Tư tưởng được nhắc lại phải

cảnh, quan hệ, cùng khẳng đònh hay

nghóa và có giá trò

đồng nhất với tư tưởng ban

phủ đònh một điều nào đó thì đồng

lôgích xác đònh.

đầu.

nhất nhau.


II.1. QL đồng nhất

•

Làm cho tư duy có tính chính xác, rõ ràng; suy nghó trở nên khúc chiết,

Giá trò

mạch lạc.

•

Khi vi phạm yêu cầu của QL này tư duy sẽ mắc lỗi lôgích “thay đổi (đánh tráo) tư
tưởng”; tức nghó sai, phản ánh không đúng đối tượng;...

•

Lỗi lôgích

Là QL cơ bản của tư duy lôgích (nguyên lý lôgích học) mà không phải là QL về tính bất biến của
sự vật, hiện tượng (nguyên lý siêu hình học).

Giới hạn


II.2. QL phi mâu thuẫn

Yêu cầu
Ký hiệu
Phát biểu

• Mỗi tư tưởng không thể đồng
thời vừa khẳng đònh, vừa phủ
đònh một điều gì đóù.

• Hai tư tưởng trái ngược nhau
không đồng thời cùng đúng
được.

~(a ∧ ~ai)

• a & ~ai – hai tư tưởng trái
ngược nhau (khác nhau về
chất /có giá trò lôgích không
cùng đúng).

• Có nhiều ~ai trái ngược với a.

• Tư duy lôgích không
chứa mâu thuẫn lôgích
(Hai tư tưởng trái ngược
nhau phải có ít nhất một
tư tưởng sai).


II.2. QL phi mâu thuẫn

•

Làm cho tư duy có tính liên tục, nhất quán; suy nghó không sa vào sai
lầm.

•

Là cơ sở của phép bác bỏ gián tiếp.

•

Khi vi phạm yêu cầu của QL này tư duy sẽ mắc lỗi lôgích “sa vào mâu thuẫn”,...

•

Giá trò

Lỗi lôgích

Là QL cơ bản của tư duy lôgích mà không phải là QL về tính phi mâu thuẫn của sự vật, hiện
tượng khách quan (của phép biện chứng).

Giới hạn


II.2. QL phi mâu thuẫn

MT lôgích & MT biện chứng



• Tồn tại chủ quan, không phổ biến.
• Biểu hiện bằng sự kết hợp 2 tư tưởng trái ngược
nhau.

• Là nguyên nhân làm cho tư duy sa vào sai lầm,
bế tắc.



MT lôgích

MT biện chứng

• Tồn tại khách quan, phổ biến.
• Biểu hiện bằng sự th.nhất & đấu tranh của 2 mặt
đối lập.

• Là nguồn gốc, động lực của mọi sự vận động,
phát triển.


II.3. QL loại trừ cái thứ ba

Yêu cầu
Ký hiệu
Phát biểu

a ∨ ~a

• Mỗi tư tưởng hoặc đúng, hoặc
sai, chứ không có trường hợp
thứ ba.

• Hai tư tưởng mâu thuẫn nhau
không cùng đúng đồng thời
không cùng sai.

• a & ~a – hai tư tưởng mâu
thuẫn nhau (khác nhau cả về
chất lẫn về lượng, và về giá trò
lôgích)

• Chỉ có một ~a mâu thuẫn với
a.

• Tư duy lôgích không chứa
mâu thuẫn lôgích (Hai tư
tưởng mâu thuẫn nhau phải
có một tư tưởng đúng và một
tư tưởng sai).


II.3. QL loại trừ cái thứ ba

•
•

Làm cho tư duy có tính liên tục, nhất quán; suy nghó không sa vào sai lầm.

Là cơ sở của phép chứng minh phản chứng.

Giá trò

•

Khi vi phạm yêu cầu của QL này tư duy sẽ mắc lỗi lôgích “sa vào mâu thuẫn”,...

•

Chỉ là QL cơ bản của lôgích lưỡng trò mà không là QL về tính phi mâu thuẫn của sự vật, hiện
tượng khách quan (phép biện chứng).

Lỗi lôgích

Giới hạn


II.4. QL loại lý do đầy đủ

Yêu cầu
Ký hiệu
Phát biểu

b→ a

• Một tư tưởng chỉ được công
nhận là đúng khi nó có đầy đủ

• a chỉ được coi là chân thực

khi có b xác thực dùng làm
luận cứ để a được rút ra
một cách hợp lôgích từ nó.

lý do làm luận cứ để chứng

• a , b – hai tư tưởng, trong

minh cho tính đúng đắn của

đó b là lý do đầy đủ của

nó.

a.


II.4. QL loại lý do đầy đủ

•

Làm cho tư duy có tính xác chứng; suy nghó có căn cứ, cơ sở.

•

Khi vi phạm yêu cầu của QL này tư duy sẽ mắc lỗi lôgích: sai lầm cơ bản, không suy ra

Giá trò

Lỗi lôgích

được.

•

Vừa là QL cơ bản của tư duy lôgích, vừa là QL cơ bản của sự vật, hiện tượng khách quan.

Giới hạn


II.4. QL loại lý do đầy đủ

Lý do đầy đủ trong hiện thực





Nguyên nhân

• Mọi thay đổi trong hiện thực đều có nguyên
nhân.

• Những nguyên nhân khác nhau tác động trong

Mục đích (động cơ)

• Mọi tồn tại trong hiện thực đều có mục
đích.

• Những mục đích khác nhau trong những

những điều kiện khác nhau sẽ dẫn đến những

điều kiện khác nhau sẽ chi phối những sự

kết quả khác nhau.

tồn tại khác nhau.