MỘT SỐ BIỆN PHÁP HƯỚNG DẪN TRẺ MẪU GIÁO 5- 6 TUỔI LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG CÓ CHỦ ĐỊNH TRONG TRƯỜNG MẦM NON NGA NHÂN

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
PHÒNG GD&ĐT NGA SƠN (TRƯỜNG MN NGA NHÂN)

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP HƯỚNG DẪN TRẺ MẪU GIÁO
5 -6 TUỔI LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC THÔNG
QUA HOẠT ĐỘNG CÓ CHỦ ĐỊNH TRONG TRƯỜNG
MẦM NON NGA NHÂN

Người thực hiện: Mai Thị Vân
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường MN Nga Nhân
SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn

THANH HÓA NĂM 2015
1


A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Văn học là loại hình nghệ thuật là một kho tàng tri thức giữ vai trò lớn đối
với con người nói chung và đặc biệt là đối với trẻ mầm non nói riêng. Dẫn dắt
trẻ vào thế giới văn học là nhiệm vụ quan trọng của các cô giáo trong trường
mầm non. Đó là sự mở cửa, là con đường đầu tiên đưa trẻ bước vào thế giới
ngôn ngữ, tri thức, giá trị tinh thần phong phú chứa đựng trong tác phẩm văn
học. Sự tiếp xúc thường xuyên của trẻ mẫu giáo với tác phẩm văn học sẽ kích
thích ở trẻ sự nhạy cảm thẩm mỹ, sự phát triển trí tuệ hình thành tình cảm đạo
đức phát huy tính tích cực cá nhân, tính độc lập sáng tạo.
Văn học trong trường mầm non chính là ngôn ngữ nghệ thuật đầu tiên mở
rộng nhận thức của trẻ về thế giới xung quanh, từng bước tích lũy kinh nghiệm
sáng tạo và phát triển trí tuệ thoả mãn nhu cầu tinh thần của trẻ gợi cho trẻ

những xúc cảm tình cảm đẹp góp phần giáo dục thẫm mỹ và là phương tiện quan
trọng giúp trẻ khám phá thế giới xung quanh mình trong môi trường đó.
Nhờ có hoạt động làm quen tác phẩm văn học mà giúp trẻ khám phá được thế
giới xung quanh, từng bước tích luỹ kinh nghiệm sáng tạo và phát triễn trí tuệ
thoã mãn nhu cầu tinh thần của trẻ
Trẻ nhận biết được cái đẹp và khám phá cái đẹp của thế giới xung quanh
qua các tác phẩm văn học góp phần giáo dục thẩm mỹ, trẻ biết cái hay cái đẹp
và hướng tới cái đẹp.
Giúp trẻ hình thành cảm xúc ban đầu trong tâm hồn trẻ thơ, hiểu một cách
sâu sắc về mối quan hệ xã hội. Từ đó có thái độ tình cảm, các hành vi ứng xử
đúng đắn
Hoạt động làm quen với tác phẩm văn học giúp hình thành ở trẻ có đức
tính tốt đẹp như yêu thích văn thơ, đặc biệt là có hành vi tốt với mọi người trong
giao tiếp và ở thế giới xung quanh trẻ.
Thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học giúp trẻ phát triển thể chất
biết lao động tự phục vụ mình, yêu lao động. Biết cách lấy hơi, biết cường độ
cao thấp trong khi đọc thơ, trẻ được hoạt động tích cực trong khi chơi đóng kịch.
Biết ăn uống đủ chất cho cơ thể khoẻ mạnh.
Vì vậy việc dạy trẻ làm quen với văn học là một việc làm quan trọng và
cần thiết có thể tận dụng ở mọi lúc mọi nơi khi ở nhà khi đến trường… Đặc biệt
trường mầm non là một môi trường thuận lợi để cung cấp kiến thức cho trẻ qua
văn học, có thể cho trẻ làm quen với văn học thông qua hoạt động góc, hoạt
động đón trả trẻ, nhưng đặc biệt cho trẻ làm quen với văn học thông qua hoạt
2


động có chủ định là cần thiết. Vì ở hoạt động có chủ định mọi kiến thức đem
đến cho trẻ phải chính xác, trẻ cảm nhận và truyền đạt lại kiến thức có hệ thống,
lô gích, cô giáo chỉ là người cố vấn, đặt ra vấn đề để trẻ tự giải quyết.
Với tất cả những lý do trên đã thôi thúc tôi chọn đề tài “Một số biện pháp

hướng dẫn trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi làm quen tác phẩm văn học thông qua
hoạt động có chủ định trong trường Mầm non Nga Nhân” làm đề tài nghiên
cứu trong gần một năm qua.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Ngôn ngữ là một hệ thống các ký hiệu có cấu trúc, quy tắc và ý nghĩa.
Đồng thời ngôn ngữ cũng là phương tiện để phát triển tư duy, truyền đạt và tiếp
nhận những nét đẹp của truyền thống văn hoá, lịch sử từ thế hệ này sang thế hệ
khác.
Vì thế mà văn học là một hoạt động nghệ thuật rất quan trọng đối với con
người nói chung và trẻ mầm non nói riêng, là phương tiện phát triển ngôn ngữ
cho trẻ có đủ vốn từ để nói năng lưu loát, diễn đạt rõ ràng biết sữ dụng từ đúng
lúc, đúng chỗ, không những thế mà việc dạy trẻ làm quen với những từ ngữ
nghệ thuật như từ tượng hình, từ tượng thanh giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng,
óc quan sát, khả năng tư duy. Thông qua nội dung các tác phẩm giáo dục trẻ biết
yêu quý, biết ơn và kính yêu ông bà, bố mẹ, anh chị, bạn bè, biết nhường nhịn
em nhỏ.
Chính vì những xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ mẫu giáo 5 – 6
tuổi và vai trò cụ thể của văn học, cho nên hoạt động dạy trẻ làm quen với văn
học không thể thiếu trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. Vì vậy việc nâng
cao chất lượng dạy trẻ làm quen với tác phẩm văn học là vấn đề quan trọng
trong giáo dục mầm non mới.
Cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn,
yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc thơ
và kể chuyện của cô giáo. Hoạt động này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn để trẻ cảm
nhận những giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở
trẻ sự rung động, hứng thú đối với văn học, có ấn tượng về những hình tượng
nghệ thuật, cái hay cái đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm nhận đó qua các
hoạt động mang tính chất văn học nghệ thuật như đọc thơ, kể chuyện, chơi trò
chơi đóng kịch, cao hơn là tiến tới sáng tạo ra những vần thơ, câu chuyện theo

tưởng tượng của mình, góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách
trẻ.
3


Trong mỗi tác phẩm văn học, thế giới mới của cuộc sống thực tại bao gồm
thiên nhiên, xã hội, con người được diễn tả, biểu đạt, truyền đạt trong những
hình thức đa dạng độc đáo. Văn học nói về thế giới loài vật, cỏ cây, hoa lá, mọi
hiện tượng thiên nhiên, vũ trụ mà trẻ nhìn thấy được, cũng nói về những gì gần
gũi trong môi trường sống của trẻ như làng quê, cánh đồng, dòng sông, phiên
chợ, lớp học,…Qua tác phẩm văn học, trẻ bắt đầu nhận ra trong xã hội những
mối quan hệ, những tình cảm gia đình, tình bạn, tình cô cháu,… Văn học có thể
cần đề cập đến những lực lượng siêu nhiên như thần linh, ông bụt, cô tiên, phù
thủy, quỷ sứ và cả những phép màu còn tồn đọng trong tâm thức dân tộc. Đây
cũng là đối tượng miêu tả của văn học làm nên sự phong phú, hấp dẫn của đời
sống tinh thần.
Chính trẻ được đọc thơ, được nghe kể chuện và tiếp xúc với văn học, có
những hiểu biết sơ đẳng về văn học, đó là khả năng mô tả cuộc sống xung quanh
phong phú, hấp dẫn. Bước đầu trẻ sẽ nhận biết được sự khác nhau về nội dung
và hình thức giữa các thể loại thơ, truyện. Không những giúp trẻ cảm nhận được
cái đặc sắc của cách diễn đạt hình tượng, còn giúp trẻ phân biệt được hình tượng
nghệ thuật với hiện thực, hình thành một số khái niệm văn học như: Thơ, truyện,
nhân vật, hình ảnh…, giúp trẻ trao đổi những điều đã được nghe và bộc lộ
những suy nghĩ của mình về tác phẩm, nhằm phát triển đời sống tinh thần của
trẻ. Khi cho trẻ làm quen với tác phẩn văn học góp phần mở rộng nhận thức,
phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ, phát
triển ở trẻ hứng thú kỹ năng đọc và kể tác phẩm.
II. THỰC TRẠNG
1. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm, đầu tư của Ban Giám Hiệu, phụ huynh về cơ sở vật

chất, mạng internet để giáo viên có thể tìm hiểu, học tập thêm, lấy tài liệu, hình
ảnh… trên mạng để giáo dục phục vụ tốt cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học
- Ban giám hiệu thường tổ chức các buổi họp phụ huynh học sinh để
tuyên truyền, vận động phụ huynh phối hợp chăm sóc, giáo dục trẻ tốt hơn.
- Kịp thời cập nhật, trang bị những tài liệu, tranh ảnh mới về phương
pháp giáo dục mầm non cho giáo viên tham khảo và vận dụng vào hoạt động
cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
- Thường xuyên tổ chức cho giáo viên học tập nâng cao chuyên môn,
tham dự các buổi thao giảng của trường bạn để giáo viên nắm rõ hơn về các
phương pháp dạy học tích hợp có lồng ghép tác phẩm văn học vào các môn học
khác. Phụ huynh luôn quan tâm tới lớp, tới việc học tập của con em mình
4


2. Những khó khăn :
- Trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều, số trẻ nam nhiều hơn số trẻ
nữ do đó gặp rất nhiều khó khăn. Song nhìn chung mỗi cháu có mỗi đặc điểm
mỗi cá tính khác nhau nhưng có một đặc điểm chung là dễ nhớ chóng quên. Vì
thế để thực hiện đề tài này tôi đã gặp không ít khó khăn.
- Trong phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan vẫn chưa khoa học đang
còn hạn chế, chưa có sáng tạo trong việc chuyển thể từ truyện sang kịch bản sân
khấu, lời thoại còn dài dòng khó hiểu, chưa chủ động linh hoạt trong việc tổ chức
các hoạt động đóng kịch.
- Khả năng cảm nhận các tác phẩm văn thơ, truyện còn hạn chế giọng đọc
và cách phối hợp ánh mắt, cử chỉ, ®iệu bộ, minh hoạ chưa bộc lộ cảm xúc hấp
dẫn cuốn hút trẻ, phương pháp lồng ghép tích hợp chưa linh hoạt.
- Đa số trẻ trong lớp đều là con em gia đình bố mẹ không có điều kiện nên
phạm vi tiếp xúc của trẻ hạn chế .
3. Kết quả của thực trạng trên.
Từ những khó khăn của thực trạng ban đầu nên qua khảo sát chất lượng đầu

năm tôi thấy kết quả còn thấp cụ thể là:
Kết quả khảo sát
Tổng
Đạt
Chưa
S
Trung
số trẻ
đạt
Tốt
Khá
T
Nội dung khảo sát
bình
khảo
T
sát Số % Số % Số % Số %
trẻ
trẻ
trẻ
trẻ
Trẻ chú ý nghe cô đọc thơ kể
1
chuyện
29
5 14 7 19 10 38 7 29
2
3

Trẻ thuộc thơ, chuyện

Trẻ hiểu nội dung tác phẩm văn
học

29

5

14

7

19

8

29

9

38

29

6

19

7

14

10

43

6

24

Khả năng đọc kể diễn cảm tác
29
4 14 7 24 9 29 9 23
phẩm văn học
Với kết quả trên tôi băn khoăn trăn trở để tìm ra phương pháp,biện pháp khắc
phục thực trạng trên. Tôi đã mạnh dạn áp dụng một số biện pháp để nâng cao
chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen với tác phẩm văn học thông qua hoạt động
có chủ định như sau:
III. CÁC GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN

4

5


Biện pháp 1: Gây hứng thú cho trẻ.
Gây hứng thú là một nội dung quan trọng trong hoạt động có chủ định,
nếu gây hứng thú tốt sẽ giúp cho trẻ tập trung chú ý cao vào bài mới vì vậy mà
tôi luôn chú trọng vấn đề gây hứng thú cho trẻ, ở mỗi hoạt động cho trẻ làm
quen với tác phẩm văn học tôi lôn đưa ra những tình huống gây hứng thú bất
ngờ khác nhau:

Ví dụ: ở chủ đề gia đình, hoạt động có chủ định: LQTPVH. Đề tài:
chuyện Tích Chu
+ Để bước vào nội dung bài mới tôi đã gây hứng thú cho trẻ sau:
Cho trẻ hát bài cháu yêu bà và cho trẻ đàm thoại
- Các con vừ hát bài hát gì?
- Nội dung bài hát nói lên điều gì?
- Trẻ trả lời nội dung bài hát nói lên bạn nhỏ rất yêu thương bà
- Các con đã làm những gì để chăm sóc và giúp đỡ bà? Trẻ kể
- Nhà các con bạn nào cũng có bà và các con rất yêu quý bà của mình, ăn
cơm lấy tăm lấy nước cho bà đúng không, nhưng có một bạn nhỏ lại không nghe
lời bà mải rong chơi nên bà đã biến thành chim đấy.
- Hôm nay cô và các con sẽ cùng tìm hiểu câu chuyện “Tích Chu” để biết
được bạn nhỏ đã chưa ngoan như thế nào nhé.
Và tôi đi vào nội dung câu chuyện bằng tranh ảnh, mô hình, bai boi sẽ thu
hút được sự chú ý của trẻ vào bài mới đạt hiệu quả cao
- Giọng của bà thể hiện sự yếu ớt chậm rãi “Tích Chu ơi rót cho bà cốc
nước bà khát quá”
- Giọng của bà khi hóa thành chim thì cao “Bà không về nữa đâu, bà đi
đây”

Biện pháp 2: Đọc kể diễn cảm các tác phẩm văn học:
6


Đọc kể diễn cảm cho trẻ nghe là một trong những cách tốt nhất để khuyến
khích trẻ ham đọc sách, phát triển ngôn ngữ trí tưởng tượng và cách sáng tạo ở
trẻ. Trẻ mẫu giáo luôn thích tìm tòi khám phá về thế giới xung quanh bằng đôi
mắt ngạc nhiên, thích thú qua các tác phẩm văn học để giúp trẻ đến cảm thụ các
tác phẩm văn học đạt hiệu quả và làm thoả mãn nhu cầu ham hiểu biết, thì người
đọc kể tác phẩm cần phải thể hiện giọng điệu một cách mượt mà, truyền cảm có

khi du dương ướt át nhưng có khi cao giọng chua cay phù hợp với tính cách
từng nhân vật hoặc giọng điệu của từng tác phẩm, Tùy cách sử dụng giọng đọc,
lời kể kết hợp với cử chỉ, điệu bộ, nét mặt phù hợp để truyền đạt nội dung, chủ
đề của tác phẩm đến với trẻ để tạo ra những rung cảm, xúc cảm, giúp trẻ làm
quen với văn học giàu hình ảnh. Muốn nội dung của tác phẩm đến với trẻ làm
rung động lòng trẻ, gây hứng thú nghe hiểu cho trẻ thì cô giáo phải là người tìm
ra thủ thuật đọc kể diễn cảm. Trước tiên phải xác định loại tác phẩm văn học thơ
hay truyện từ đó tìm hiểu nội dung truyện thơ, luyện giọng điệu, biến giọng điệu
của mình thành giọng điệu của tác phẩm và kết hợp với cử chỉ, điệu bộ nét mặt.
Chính giọng điệu, cử chỉ, nét mặt đây là phương tiện hỗ trợ cho lời kể,
giọng đọc thêm sinh động, hấp dẫn. Phương pháp đọc kể diễn cảm cô cần tách
biệt giữa đọc và kể ở hoạt động có chủ định.
a. Dạy trẻ đọc thơ:
Ví dụ: chủ đề gia đình bé yêu
Hoạt động học: LQTPVH
Đề tài : Thơ “thăm nhà bà”
“ Thăm nhà bà
Bà đi vắng
Có đàn gà
Chơi ngoài nắng…”
( Thăm nhà bà).
Để tiến hành một giờ dạy thơ tôi cần chuẩn bị kỹ lưỡng về nội dung, tư
tưởng nghệ thuật của bài thơ, xác định giọng điệu, âm điệu, nhịp điệu của bài
thơ, khi đọc thơ cho trẻ nghe tôi cần phải làm sáng tỏ tư tưởng của tác phẩm, thể
hiện được cảm xúc của tác phẩm và sự hiểu biết của bản thân đối với tác phẩm.
Thơ có đặc điểm riêng, ngôn ngữ làm thơ giàu hàm súc âm hưởng, vẻ đẹp của
bài thơ không chỉ do nhạc điệu, nhịp điệu mà còn do vần điệu nối các câu thơ
thành một bài thơ. Vì vậy cần trau dồi kỹ thuật đọc thơ thì mới có thể trình bày
tác phẩm thơ một cách diễn cảm. Một điều không thể thiếu được trong cách đọc

7


thơ diễn cảm đó là sự kết hợp giữa giọng đọc và cử chỉ điệu bộ, giúp trẻ tiếp
nhận tác phẩm một cách dễ dàng hơn.
b. Dạy trẻ kể chuyện:
Để kể một câu chuyện một cách diễn cảm cho trẻ nghe không như cách
đọc chuyện bình thường chỉ dùng giọng điệu của mình thành giọng điệu của tác
phẩm mà trẻ nghe, cảm nhận như có sự hiện hữu của các nhân vật trong truyện
biến nhân vật trong truyện thành hình ảnh sống động có cá tính.
Ví dụ: Truyện “Cáo, Thỏ và gà trống”.
- Giọng của Thỏ buồn ràu
- Giọng của cáo quát nạt (Cường độ to, mạnh) ở cuối giọng cáo vội vàng,
run sợ
- Giọng chó nhanh nhảu .
- Giọng gấu hiền từ, chậm rãi
- Giọng gà trống dõng dạc, mạnh mẽ
Lúc này không còn là giọng của cô nữa mà chính là giọng của các nhân
vật. Qua đó trẻ sẽ cảm nhận được ngay tính cách của nhân vật và nội dung câu
truyện sẽ được làm sáng tỏ.
Vì vậy tôi luôn phải là người tìm hiểu truyện, tìm ra tính cách của nhân
vật để hòa mình vào nhân vật đó, cuốn mình vào câu truyện để truyền đạt đến trẻ
nội dung câu truyện.
Để kể diễn cảm một câu truyện không nhất thiết phải thuộc từng chữ như
trong sách truyện hoặc thơ mà cần phải thể hiện như cuộc đối thoại giữa nhân
vật này với nhân vật khác, nhiều khi lại trở về là người dẫn truyện, nhưng luôn
phải lấy cốt truyện, nội dung truyện làm trọng tâm. Để làm được việc đó tôi cần
có phương pháp kể chuyện hấp dẫn và sáng tạo để lôi cuốn trẻ, kết hợp với cử
chỉ điệu bộ một cách phù hợp.
Biện pháp 3: Sử dụng đồ dùng trực quan sinh động:

Như chúng ta đã biết đưa một tác phẩm trọn vẹn đi vào lòng trẻ thơ để
giáo dục trẻ còn rất nhiều yếu tố khác, mà sử dụng đồ dùng trực quan là yếu tố
không thể thiếu trong hoạt động cho trẻ làm quen với văn học, nó xuất phát từ
đặc điểm nhận thức của trẻ, từ tư duy trực quan cụ thể đến tư duy trừu tượng, từ
cảm tính đến lý tính và khả năng chú ý của trẻ thiếu bền vững dễ phân tán,
chóng chán, mệt mỏi. Sử dụng đồ dùng trực quan sẽ khắc sâu tác phẩm một cách
dễ dàng. Đồ dùng trực quan phong phú có thể là tranh ảnh, các con rối, mô hình
minh họa và phù hợp mới gây hứng thú cho trẻ và khơi dậy những rung cảm
thẩm mỹ ở trẻ.
8


a. Ứng dụng công nghệ thông tin.
- Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay
truyện. Muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên tôi phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy
học, đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Trước đây tôi và các đồng
nghiệp thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ dùng chính trong hoạt động cho
trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Song với hình thức đổi mới hiện nay, thời
đại ứng dụng công nghệ thông tin nên tôi đã biết ứng dụng tin học để vào bài
giảng mang lại kết quả rất cao. Biện pháp này luôn gây sự chú ý, tò mò cho trẻ.
Vì vậy tôi đã sử dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy để mang lại kết quả
cao.
- Với câu chuyện “Nhổ củ cải” tôi đã xây dựng đoạn phim hoạt hình về
nội dung câu chuyện đó tôi trình chiếu papol cho trẻ xem. Ngoài ra tôi còn làm
đoạn phim về các con vật kết hợp với nhạc đệm rất hứng thú để cho trẻ xem trên
ti vi từ đó trẻ dễ nhớ nội dung truyện và thấy được nét đặc trưng của các nhân
vật.

Ảnh cô trình chiếu ba boi
Có nội dung câu chuyện, kèm nhạc đệm tạo sự hứng thú của trẻ tích cực

tham gia vào hoạt động.
b. Sử dụng nghệ thuật múa rối:

9


- Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tò mò của trẻ tạo điều
kiện cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối, một môn nghệ thuật truyền thống
của dân tộc.
- Với câu truyện “Dê con nhanh trí” tôi sử dụng mô hình sân khấu là một
khu đầm lầy nhỏ, có hoa, cỏ, cây….. nhân vật trong truyện được cách điệu hoá,
thỏ mặc quần áo, đi bằng 2 chân… Khi tôi dạy, tôi dùng cánh tay lồng vào con
rối, điều khiển con rối bằng ba ngón tay: Ngón cái, trỏ, giữa sao cho những cử
chỉ phù hợp với lời thoại trong truyện… Nhờ việc sử dụng nghệ thuật rối trong
hoạt động học có chủ định mà số trẻ có khả năng cảm thụ tác phẩm văn học đạt
hiệu quả cao, đa số trẻ nhớ được nội dung câu truyện, lời thoại của các nhân vật
trong truyện và qua đó trẻ biết nhận xét đánh giá tính cách của nhân vật trong
truyện như ai là người xấu? Ai là người tốt?
c. Sử dụng đồ dùng trực quan để tổ chức trò chơi đóng kịch:
- Là hoạt động giúp trẻ phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể.
Qua hoạt động đóng kịch trẻ truyền đạt lại nội dung câu truyện, làm sống lại tâm
trạng, hành động ngôn ngữ hội thoại của các nhân vật trong truyện, đồng thời trẻ
biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật trong truyện. Khi đóng kịch trẻ
dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm, nắm được tính liên tục của
câu truyện, điều này góp phần đẩy mạnh sự phát triển tư duy, cảm thụ tác phẩm
một cách sâu sắc ở trẻ. Nhằm giúp trẻ phân biệt được giọng điệu lời nói của các
nhân vật. Qua đó trẻ khắc hoạ được tính cách nhân vật. Để trẻ nhớ được ngôn
ngữ, lời thoại của các nhân vật trong truyện để đóng kịch thì trước hết cho trẻ
nhắc lại lời thoại của nhân vật sau đó cho trẻ đóng vai theo tổ hoặc nhóm.

10


Ví dụ trong truyện “Chú dê đen” cho tổ 1 làm dê trắng, tổ 2 làm dê đen,
tổ 3 làm chó sói để trẻ tự thể hiện hành động, điệu bộ của nhân vật cho quen và
thành thạo. Sau đó phân vai cho từng trẻ theo vai của các nhân vật trong truyện
và cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật trong truyện mà trẻ sẽ đóng. Lúc này
tôi là người dẫn truyện và trẻ tự diễn theo nội dung câu truyện. Khi trẻ diễn xong
lên cho trẻ tự nhận xét về vai diễn của mình, của bạn, từ đó trẻ xác định được
thái độ của trẻ đối với nhân vật trong truyện là yêu hay ghét.
Sử dụng đồ dùng trực quan vào lúc nào? Có thể sử dụng lúc giới thiệu bài,
có khi lại minh họa cho lời kể, khi trích dẫn làm rõ ý, có thể sử dụng 2 – 3 đồ
dùng trực quan cho một câu truyện. Với phương pháp đổi mới giáo dục không
dừng lại ở tranh ảnh mà còn nên sử dụng mô hình sân khấu, phim ảnh…
Muốn sử dụng đồ dùng trực quan để đưa tác phẩm đến với trẻ cũng cần
phải chau chuốt và điêu luyện tôi tìm hiểu cách sử dụng đồ dùng trực quan đó
cho phù hợp. Nếu dùng tranh minh họa thì khi đến nhân vật nào chỉ vào nhân
vật đó, trẻ nhìn và biết nhân vật đó đang làm gì có giống với tính cách mà tôi
vừa kể không. Nếu dùng rối minh họa thì lại hòa giọng điệu của mình vào nhân
vật rối và làm cho rối sống động hơn…Sử dụng đồ dùng trực quan nào cũng thế,
luôn luôn phải theo trình tự của cốt truyện, hình ảnh nào có trước, hình ảnh nào
có sau, tôi luôn phải linh hoạt, sáng tạo trong khi sử dụng đồ dùng trực quan.
Trò chơi đóng kịch thực sự giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách
sâu sắc và để đạt được điều đó thì việc trang trí sân khấu và hoá trang cho trẻ rất
quan trọng, với câu truyện “Ba chú Lợn” tôi làm sân khấu có màn che, rồi trang
trí cảnh phù hợp với câu truyện.
Bên cạnh việc làm mô hình sân khấu thì việc hoá trang cho trẻ đóng kịch
cũng rất cần thiết. Với nhân vật “Ba chú Lợn” tôi cho trẻ mặc mặt nạ hình con
lợn, bao tay, giầy hình chân con lợn và áo quần màu sắc khác nhau phù hợp với
tính cách của từng nhân vật.

11


Việc hoá trang và bố trí sân khấu phù hợp, trang phục đẹp sẽ giúp trẻ tự
tin khi nhập vai tạo cho trẻ hứng thú hơn với từng vở diễn.
d. Sử dụng đồ dùng trực quan bằng đồ chơi tự tạo
Đồ dùng trực quan lúc này sẽ là phương tiện gợi ý nội dung tác phẩm giúp
trẻ nhớ lâu hơn. Vì vậy đồ dùng trực quan phải đẹp, đảm bảo tính thẩm mỹ, mầu
sắc hài hòa, kích thước vừa phải, thuận tiện khi sử dụng phải đúng lúc, đúng
chỗ. Do vậy tôi đã tích cực làm đồ dùng tự tạo từ các nguyên vật liệu, phế thải
để gây hứng thú cho trẻ
Ví dụ: Như trong bài thơ “Đàn gà con” Tôi đã sử đồ dùng trực quan là gà
mẹ đang ấp trứng và sử dụng trong bài như: Cho trẻ quan sát bằng đồ dùng trực
quan gà mẹ đang ấp ổ trứng và mười chú gà con xinh xắn, sau đó đàm thoại với
trẻ về nội dung bài thơ.

Ở lứa tuổi mẫu giáo khi nhu cầu vể cái đẹp đang phát triển. Vì vậy, việc dạy
thơ cho trẻ còn mang một ý nghĩa rất đặc biệt nó có tác động mạnh mẽ về
nhiều mặt đối với trẻ: Ngôn ngữ, nhận thức, thẩm mỹ...Vì vậy khi dạy thơ ca
cho trẻ tôi đã cần chú ý đến những nội dung sau:
Trước hết cần phải chọn bài thơ hay phù hợp với chủ đề, với cách cảm,
cách nghĩ của từng độ tuổi, rồi đọc diễn cảm một cách tự nhiên, rõ vần điệu,
nhịp điệu cho trẻ nghe, nhấn mạnh hình tượng trong các bài thơ nhằm giúp trẻ
cảm nhận vẻ đẹp ngôn ngữ từng bài thơ.
Biện pháp 4: Sử dụng hệ thống câu hỏi đàm thoại:
Đàm thọai cho trẻ hoạt động làm quen với văn học là một quá trình hỏi
đáp, trao đổi giữa cô và trẻ, trong đó cô giữ vai trò chủ đạo giúp trẻ hiểu sâu và
nhớ lại tác phẩm văn học. Việc đàm thoại kết hợp với giảng giải, gợi mở, giúp
trẻ hiểu tác phẩm một cách đầy đủ có hệ thống, nhờ vậy trẻ có thể dễ dàng nhớ
tác phẩm phát huy tính tích cực, rèn luyện óc tư duy tưởng tượng, khơi dậy

những rung cảm, xúc cảm thẩm mỹ. Đàm thoại là cơ hội tốt để trẻ sử dụng từ và
12


diễn đạt một cách chính xác biểu cảm, từ đó phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho
trẻ. Để phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ qua hoạt động làm quen với văn
học thì không thể nào thiếu được hệ thống câu hỏi đàm thoại. Câu hỏi đóng vai
trò quan trọng trong trò chuyện, đàm thoại, sử dụng câu hỏi với trẻ nhằm gây
hứng thú và sự chú ý của trẻ đến sự vật hiện tượng, cần cho trẻ tìm hiểu khám
phá hơn gợi tính tò mò ở trẻ. Giúp trẻ tìm hiểu kỹ bản chất của sự vật hiện tượng
xung quanh. Phát triển ngôn ngữ, giúp trẻ nghe hiểu nghĩa của từng loại câu hỏi,
câu trả lời của người khác với câu hỏi trong đời thường, do đó tôi cần chuẩn bị
các câu hỏi trước trò chuyện, đàm thoại cùng với trẻ. Câu hỏi được chuẩn bị
trước giúp tôi chủ động hỏi trẻ, đưa ra những câu hỏi chính xác và dễ hiểu đối
với trẻ. Trong quá trình trò chuyện, đàm thoại, chúng ta nên sử dụng các dạng
câu hỏi khác nhau.
a. Dạng câu hỏi nhận biết.
Giúp trẻ tái tạo nội dung truyện, nhớ lại cách có hệ thống các sự việc diễn
ra, loại câu hỏi này dùng cho những trẻ yếu, trung bình trong lớp.
Ví dụ: Trong câu truyện Tích Chu tôi sử dụng các câu hỏi:
+ Các con vừa nghe cô kể chuyên gì?
+ Trong câu truyện cô vừa kể có những ai?
+ Bà Tích Chu thương Tích Chu như thế nào?
+ Khi bà bị ốm Tích Chu đã làm gì?
Ngoài ra tôi còn dùng dạng câu hỏi / nhận biết / nâng cao để buộc trẻ phải
suy nghĩ:
- Vì sao bà Tích Chu bị biến thành chim?
- Khi bà biến thành chim Tích Chu đã làm gì để bà trở lại thành người?
b. Dạng câu hỏi vận dụng kinh nghiệm.
Trẻ vận dụng khả năng hiểu biết của mình để trả lời nhằm giúp trẻ phát triển

trí tưởng tượng, sáng tạo. Loại câu hỏi này dùng cho những trẻ khá hơn trong
lớp.
+ Khi bà ốm thì bà mong muốn điều gì?
+ Con thử tưởng tượng xem Tích Chu lúc đấy như thế nào khi biết bà hóa
thành chim?
Bên cạnh đó tôi dùng dạng câu hỏi vận dụng kinh nghiệm nâng cao để
giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, kích thích tư duy trẻ phát triển:
+ Nếu Tích Chu về kịp thời khi bà gọi thì sẽ như thế nào?
+ Con sẽ làm gì khi bà bị ốm?
c. Dạng câu hỏi giải thích và phỏng đoán suy luận.
13


Đây là loại câu hỏi, đòi hỏi trẻ phải sử dụng nhiều mẫu câu để trả lời. Dạng
câu hỏi này giúp trẻ tăng vốn từ, phát triển trí tưởng tượng phong phú, kích thích
tư duy phát triển. Loại câu hỏi này thường dùng cho những cháu giỏi trong lớp.
+ Hành động nào giúp con biết Tích Chu không thương bà?
+ Nếu Tích Chu về ngay khi bà gọi thì chuyện gì sẽ xảy ra?
d. Dạng câu hỏi giải thích và phỏng đoán suy kuận nâng cao.
Đây là loại câu hỏi đòi hỏi khó có tính chất khai thác trẻ.
+ Theo con thế nào là người cháu hiếu thảo?
+ Con có thể đặt tên khác cho câu truyện là gì?
Qua việc sử dụng hệ thống câu hỏi từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến
nâng cao tôi nhận thấy:
Tất cả trẻ trong lớp đều tham gia tích cực sôi nổi. Khi tôi vừa đặt câu hỏi,
tất cả các cháu đều mạnh dạn giơ tay phát biểu. Những cháu cảm nhận rất tốt trả
lời những câu nâng cao sẽ giúp cho những cháu yếu hơn học hỏi. Đây chính là
cách cho trẻ học qua bạn, dần dần trẻ bắt chước bạn, chịu suy nghĩ trả lời, làm
cho những cháu chậm yếu ngày càng phát triển ngôn ngữ, mở mang kiến thức
hơn, mạnh dạn hơn, đồng thời ngày càng tự tin hơn. Và cũng chính qua hệ thống

mà câu hỏi vừa nêu trên, trẻ đã cảm thụ truyện một cách tích cực hơn, sâu sắc
hơn, trẻ nhớ nội dung câu truyện lâu hơn và khi trẻ đóng kịch, trẻ sẽ tái tạo tính
cách nhân vật một cách tự nhiên, chân thật hơn.
Biện pháp 5: Phối kết hợp với phụ huynh để tiến hành hoạt động làm quen
với tác phẩm Văn học đạt hiệu quả.
Để cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học một cách đạt hiệu quả cao thì
việc tuyên truyền và phối hợp cho các bậc phụ huynh là việc làm quan trọng mà
giáo viên cần nắm bắt được. Ngoài thời gian ở trường thì thời gian ở nhà của trẻ
cũng góp phần tích cực giúp trẻ hiểu và cảm nhận tác phẩm tốt hơn.
Thời gian trẻ ở nhà thì buổi tối trước khi đi ngủ trẻ được nghe những câu
chuyện cổ tích, những bài thơ nhẹ nhàng đưa trẻ vào giấc ngủ một cách dễ dàng
hơn.
+ Tôi luôn trao đổi với phụ huynh tạo điều kiện để trẻ được nghe đài, xem
các chương trình thiếu nhi có nội dung liên quan đến văn học.
+ Tôi phô tô các bài thơ câu chuyện trong chương trình gửi đến các phụ
huynh để họ nắm bắt được và kết hợp dạy trẻ ở nhà. Gợi ý cho cha mẹ kể
chuyện đọc thơ cho trẻ nghe và nên lắng nghe trẻ kể lại
+ Trao đổi với gia đình nên khích lệ khích lệ trẻ đã làm tốt .

14


+ Kêu gọi phụ huynh quyên góp, ủng hộ tranh, sách truyện nguyên vật
liệu, phế thải và cùng cô làm đồ dùng đồ chơi tự tạo.

Hình ảnh phụ huynh cùng làm đồ dùng tự tạo cho trẻ hoạt động
Trong năm học này tôi đã được phụ huynh quyên góp cho 5 bộ tranh
truyện phục vụ cho môn văn học. Làm 25 bộ đồ dung, đồ chơi tự tạo, rối các
loại để tổ chức cho trẻ LQVTPVH đạt hiệu quả cao nhất.
+ Trao đổi với phụ huynh cho trẻ đi học đều đặn giúp trẻ tiếp thu bài có

hệ thống và đạt hiệu quả hơn.
Sau khi kết hợp với phụ huynh tôi thấy trẻ rất hứng thú khi đọc thơ hay
tham gia kể chuyện, trẻ tự tin lên rất nhiều khi thể hiện các tác phẩm văn học
trước cô giáo và bạn bè, việc tổ chức hoạt động học cho trẻ làm quen tác phẩm
văn học trở nên nhẹ nhàng và đạt hiệu quả cao hơn.
IV. KẾT QUẢ KIỂM NGHIỆM QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU:
Sau một thời gian nghiên cứu và áp dụng thực hiện một số biện pháp, tôi
đã đạt được một số kết quả sau:
Với tổng số 29 cháu qua quá trình dạy tôi thấy khả năng tư duy, sáng tạo,
tưởng tượng của các cháu ngày càng phong phú như các hoạt động trải nghiệm
như: Kể chuyện theo tranh, kể chuyện theo ý thích trả lời các câu hỏi của cô (Vì
sao? Thế nào?)
Việc rèn luyện giọng đọc, kể… giúp cho giao lưu của cô được dễ dàng
hơn, các cháu nhanh nhạy trong các hoạt động, ngôn ngữ phát triển mạch lạc,
mạnh dạn trong giao tiếp, khả năng hứng thú nghe và cảm thụ tác phẩm văn học
đạt kết quả rất tốt.
Cụ thể qua các bảng khảo sát kiểm nghiệm:
S Nội dung khảo Tổng
Kết quả khảo sát
Đạt
Chưa
T
sát
số trẻ
Tốt
Khá
Trung
đạt
15

T
Trẻ chú ý nghe
cô đọc thơ kể
1
chuyện
Trẻ thuộc thơ,
2 chuyện
Trẻ hiểu nội
dung tác phẩm
3
văn học
Khả năng đọc
4 kể diễn cảm tác
phẩm văn học

bình
Số
%
trẻ

khảo
sát

Số trẻ

%

Số
trẻ

%

Số
%
trẻ

29

10

29

8

33

11

38

0

0

29

12

29

8

33

9

33

1

5

29

11

33

9

33

8

29

1

5

29

9

38

9

29

9

24

2

9.5

C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
I. KẾT LUẬN:
Từ những kết quả đã dạt được tôi rút ra kinh nghiệm khi dạy trẻ làm quen
với văn học trong hoạt động làm quen với tác phẩm Văn học.
- Muốn dạy trẻ làm quen với văn học đạt kết quả cao thì giáo viên luôn
phải trau dồi kiến thức, luôn tìm tòi sáng tạo, rèn luyện giọng đọc, giọng kể…
cách phát âm của mình, tự sửa sang cho mình về ngôn ngữ và tìm hiểu sâu hơn
về cách phát âm, ý nghĩa của từ. Từ đó mới đề ra một số biện pháp tốt để hướng
dẫn cho trẻ.
- Để giúp trẻ đi vào tác phẩm và tạo sự hứng thú thì đồ dùng trực quan là
không thể thiếu. Cần tổ chức cho trẻ được thực hành, trải nghiệm qua các đồ

dùng, đồ chơi mang tính sáng tạo, luôn cải biên tạo ra sự mới lạ hấp dẫn, gây sự
chú ý của trẻ sẽ giúp trẻ ghi nhớ lâu hơn về tác phẩm.
- Cho trẻ được tự tay làm ra các sản phẩm để trẻ được tự kể chuyện, tự
chơi với những đồ chơi do mình làm ra.
- Thường xuyên trò chuyện với trẻ, khơi gợi trẻ đặt tên cho nội dùng vừa
trò chuyện hoặc tóm tắt ngắn gọn những điều vừa trò chuyện.
- Khuyến khích trẻ nói ra những ý nghĩ của trẻ qua nội dung truyện nhằm
giúp trẻ luyện cách trình bày, diễn đạt ý…
16


- Tạo môi trường hoạt động ngôn ngữ phong phú phù hợp với trẻ như:
Xem sách, truyện tranh, nghe đọc truyện, kể chuyện, chơi đóng kịch để trẻ nói
chuyện trao đổi với nhau.
- Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.
- Sử dụng tốt mô hình rối, rối dẹt, rối tay.
- Cần có sự phối kết hợp để được hỗ trợ trong các mặt hoạt động. không
gì làm phụ huynh tin tưởng và vui khi tận mắt thấy con mình ngày càng khỏe
mạnh, thông minh, nhanh nhẹn. Do đó các phong trào, hội thi là dịp thể hiện
được những gì được tiếp thu và cũng là hình thức trải nghiệm độc đáo của trẻ
thông qua những gì đã được cô dướng dẫn. Đây là hình thức tuyên truyền sinh
động nhất đối với phụ huynh, qua các phong trào, các hội thi chúng ta sẽ thấy
được sự tích cực và trách nhiệm của phụ huynh với con mình, đối với lớp, với
trường lớp con mình đang học. Từ đó chúng ta thuận lợi trong việc vận động
phụ huynh tham gia cùng nhà trường trong các hoạt động.
Giáo viên Mầm non vừa là cô giáo, người mẹ người thầy thuốc, người
nghệ sỹ rất tài năng đồng thời là người đặt nền móng đầu tiên trong việc hình
thành và phát triển nhân cách trẻ. Mỗi giáo viên vừa mới ra trường hay đã có
nhiều năm kinh nghiệm phải thường xuyên trưởng thành, tự rèn luyện bản thân
và hoàn thiện nghề nghệp bằng cách luôn có ý trí cao, tinh thần trách nhiệm lớn

và biết phối hợp với gia đình, nhà trường, xã hội chăm sóc giáo dục trẻ, luôn là
tâm gương sáng cho trẻ học tập và noi theo, chỉ có lao động cần cù, bền bỉ, kiên
trì, chịu khó tìm tòi sáng tạo, biết chắt lọc kinh nghiệm của bản thân và đồng
nghiệp thì mới thấy hạnh phúc. Hạnh phúc đó là tạo những ấn tượng khó phai
của tuổi thần tiên, trẻ sẽ mang những điều đó theo suốt cuộc đời từ đó vun đắp
tâm hồn trẻ những hình ảnh của tuổi thơ đầy khát vọng.
II. Ý KIẾN ĐỀ XUẤT:
- Đối với nhà trường: Ban chấp hành cần tham mưu tốt với lãnh đạo địa
phương cũng như tuyên truyền vận động sự ủng hộ của phụ huynh để bổ sung
thêm cơ sở vật chất và các trang thiết bị phục vụ cho việc học tập của trẻ, cần
mua sắm thêm trang thiết bị phục vụ cho dạy học như trang phục, đồ dùng
(Trang bị mỗi lớp một máy vi tính để trẻ được xem các câu truyện, bài thơ trực
tiếp).
Trên đây là một số kinh nghiệm bước đầu của bản thân trong việc nâng
cao chất lượng cho trẻ. Trong quá trình nghiên cứu tìm ra các giải pháp tôi tin
rằng mình không thể tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế.

17


Vì vậy rất mong được sự đóng góp ý kiến của cấp trên cũng như đồng
nghiệp xây dựng và góp ý để tìm ra những biện pháp dạy đạt kết quả cao đúc rút
ra những kinh nghiệm có hiệu quả trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ trong
giai đoạn hiện nay của trường mầm non Nga Nhân tôi sẽ khắc phục quá trình
công tác của mình.
Nga Nhân, ngày 10 tháng 4 năm 2015.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
ĐƠN VỊ:
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.

Người viết:
Mai Thị Vân

18