MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ 24 ĐẾN 36 THÁNG TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON NGA MỸ

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH THANH HÓA
PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN NGA SƠN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ
CHO TRẺ 24 – 36 THÁNG TUỔI TẠI
TRƯỜNG MẦM NON NGA MỸ

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hợp
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác : Trường Mầm non Nga Mỹ
SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn

THANH HÓA, NĂM 2015

1


A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Như chúng ta đã biết trẻ em không chỉ là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình
mà còn là tương lai của nhân loại. Để đặt nền móng vững chắc cho các chủ nhân
tương lai của đất nước thì ngành học Mầm non là bước khởi đầu và là nền móng
của sự nghiệp giáo dục con người. Chính vì vậy mà mục tiêu chung của giáo dục
Mầm non là tiến hành giáo dục trẻ theo nhiều nội dung nhằm giúp trẻ phát triển
toàn diện. Một trong những nội dung hết sức cần thiết và quan trọng đó là phát
triển ngôn ngữ cho trẻ.
Sinh thời bác Hồ đã dạy: “Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô
cùng quý báu của dân tộc, chúng ta phải giữ gìn nó, phải quý trọng nó”. Nói đến
sự phát triển của xã hội không thể không nói đến vai trò đặc biệt quan trọng của
ngôn ngữ. Ngôn ngữ là phương tiện nhận thức và giao tiếp hữu hiệu nhất của

con người, là vũ khí chiếm lĩnh kho tàng kiến thức của dân tộc và nhân loại. Có
thể nói rằng: Rèn luyện và phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mầm non nói chung và
trẻ nhà trẻ 24-36 tháng tuổi nói riêng là góp phần tích cực vào việc trang bị
phương tiện mạnh mẽ để trẻ tiếp thu kinh nghiệm quý báu của thế hệ cha anh,
đồng thời tạo điều kiện cho trẻ lĩnh hội kiến thức, những hiểu biết mới lạ về thế
giới xung quanh. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là giáo dục khả năng nghe, hiểu
ngôn ngữ và phát âm chuẩn, phát triển vốn từ, dạy trẻ nói đúng ngữ pháp, phát
triển ngôn ngữ mạch lạc, giáo dục văn hóa giao tiếp lời nói. Ngôn ngữ hay còn
gọi là tiếng nói là phương tiện giao tiếp giữa trẻ với người lớn, giữa trẻ với trẻ.
Tiếng nói giúp trẻ hiểu được mọi sự vật hiện tượng xung quanh trẻ, giúp trẻ diễn
tả được mọi ý nghĩ, tình cảm, mong muốn, yêu cầu của trẻ.
Như vậy ngôn ngữ đóng vai trò rất quan trọng trong việc phát triển tư duy,
hình thành và phát triển nhân cách, là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập vui chơi.
Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của ngôn ngữ đối với sự phát triển
của trẻ Mầm non nói chung và đặc biệt là trẻ 24-36 tháng tuổi nói riêng, Tôi
quyết định đi sâu nghiên cứu và làm sáng kiến “Một số biện pháp phát triển
ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng tuổi tại trường Mầm non Nga Mỹ”.
2


B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận
Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ nhà trẻ 24-36 tháng tuổi đây là
giai đoạn “Tiền ngôn ngữ” giai đoạn mà ngôn ngữ của trẻ đang hình thành và
phát triển rất nhanh, trẻ rất ham nói. Trẻ thường có nhiều thắc mắc trước những
sự vật, hiện tượng mà trẻ nhìn thấy, nghe thấy. Trẻ luôn đặt ra rất nhiều câu hỏi
như: Ai đây? Cái gì? Con gì? Tiếng gì? Màu gì? Để làm gì?..
Ngôn ngữ của trẻ giai đoạn 24-36 tháng tuổi vẫn còn mang tính chất tự trị.
Ví dụ: Cá – chá, thịt – xịt, cơm – chơm, con- con, em - eng…
Nguyên nhân là do bộ máy phát âm của trẻ chưa hoàn thiện hoặc người

lớn thường hay biến âm để dạy trẻ, hay do vốn từ của trẻ có hạn chế nên để thỏa
mãn nhu cầu giao tiếp trẻ tự nghĩ ra để nói. Nếu chúng ta dạy trẻ nói đúng thì
ngôn ngữ tự trị của trẻ sẽ biến mất nhanh chóng.
Khi trẻ được tác động mạnh mẽ về ngôn ngữ từ phía môi trường thì vùng
ngôn ngữ của trẻ có điều kiện phát triển nhanh. Nhưng trong thực tế môi trường
gia đình: Ông, bà, bố, mẹ…hay môi trường xã hội: Cô giáo còn ít quan tâm đến
việc phát triển vốn từ cho trẻ nên vốn từ của trẻ còn nhiều hạn chế.
Năm học 2014-2015 Tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm nhóm trẻ
24-36 tháng tuổi qua khảo sát đầu năm Tôi thấy ngôn ngữ của trẻ còn mang tính
tự trị, trẻ còn nói ngọng, nói lắp nhiều, vốn từ hạn chế...
Từ những đặc điểm và lý do trên đã cho chúng ta thấy phát triển ngôn ngữ
cho trẻ 24- 36 tháng tuổi là vấn đề vô cùng quan trọng đòi hỏi phải được quan
tâm cải thiện cấp bách. Chính vì vậy Tôi đã quyết định đi sâu nghiên cứu và làm
sáng kiến “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng tuổi
tại trường Mầm non Nga Mỹ”.
II. Thực trạng
Trong quá trình nghiên cứu và làm sáng kiến Tôi đã gặp không ít những
thuận lợi và khó khăn sau:
1.Thuận lợi:
- Trường Mầm non Nga Mỹ là trường chuẩn quốc gia có đầy đủ đồ dùng đồ
chơi phục vụ cho công tác chăm sóc giáo dục trẻ đặc biệt là cho hoạt động phát

3


triển ngôn ngữ. Lớp học đảm bảo đủ diện tích, thoáng mát, thuận lợi cho các
hoạt động của trẻ.
- Nhà trường có Ban giám hiệu năng nổ, nhiệt tình có năng lực, luôn quan
tâm đến chất lượng dạy và học, luôn dự giờ thăm lớp góp ý xây dựng cho các
hoạt động của nhóm lớp.

- Có hội phụ huynh luôn quan tâm đến các hoạt động của nhà trường đặc
biệt là chi hội phụ huynh của nhóm trẻ 24-36 tháng tuổi do Tôi phụ trách, đã
đầu tư đồ dùng đồ chơi cho con em mình đầy đủ, hưởng ứng mọi phong trào của
trường của nhóm đề ra.
- Bản thân là giáo viên trẻ có trình độ Đại học, luôn nhiệt tình trong công
tác chăm sóc và giáo dục trẻ, tâm huyết với nghề, yêu nghề mến trẻ, coi trẻ như
con em mình. Bên cạnh đó còn được tiếp thu đầy đủ các chuyên đề, được dự giờ
dạy mẫu từ đồng nghiệp, luôn tham khảo sách báo, tập san, các thông tin đại
chúng… để tìm ra các phương pháp, biện pháp dạy, cách tổ chức cho trẻ hoạt
động phù hợp với trẻ nhóm mình, giúp trẻ tích cực tham gia các hoạt động học
tập, vui chơi cũng như hoạt động phát triển ngôn ngữ.
2. Khó khăn:
Ngoài những thuận lợi Tôi đã nêu trên trong quá trình thực hiện, bản thân
Tôi gặp không ít khó khăn nhất định.
Năm học 2014-2015 Tôi được nhà trường phân công phụ trách nhóm trẻ
24-36 tháng tuổi với số cháu là 33 cháu. Tháng tuổi của các cháu không đồng
đều nhau cháu sinh đầu năm, cháu sinh cuối năm do đó ngôn ngữ của trẻ cũng
không đồng đều, trẻ còn nói ngọng nói dớ. Nhiều trẻ là năm đầu tiên ra lớp nên
còn bỡ ngỡ với các hoạt động học và chơi ở lớp, còn quấy khóc, trẻ rụt rè ngại
giao tiếp với cô với bạn.
Nhà Trường gần khu công nghiệp hàn quốc, vì vậy phần đa phụ huynh là
công nhân công ty may, phải đi làm từ sớm và về muộn, giao trẻ cho ông bà đưa
đón, vì vậy gia đình không chú trọng đến việc phát triển ngôn ngữ của trẻ, để trẻ
phát âm và nói tự do.
Từ thực trạng trên Tôi đã mạnh dạn cải tiến nội dung “Một số biện
pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng tuổi tại trường Mầ m non
Nga Mỹ”.
4

3. Kết quả của thực trạng:
Số
trẻ
khảo

Tốt
Nội dung

sát
33
33
33

Nghe hiểu lời nói
Nghe, nhắc lại các
âm tiếng và các câu
Sử dụng ngôn ngữ
để giao tiếp

Số

Tỉ

Cháu đạt
Khá
Trung bình

Chưa
đạt
Số Tỉ lệ

Số

Tỉ lệ

Số

Tỉ lệ

trẻ lệ %

trẻ

%

trẻ

%

5

15%

6

18%

7

21%

15 46%

4

12%

6

18%

7

21%

16 49%

5

15%

4

12%

8

24%

16 49%

trẻ

%

Kết quả trên cho ta thấy chất lượng hiệu quả giáo dục thông thường các nội
dung phát triển ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế.
Đứng trước những khó khăn trên Tôi đã suy nghĩ và đi sâu vào tìm tòi sách
báo, tham khảo tài liệu, tập san, tham gia các đợt chuyên đề, dự giờ dạy mẫu học
hỏi kinh nghiệm của các bạn đồng nghiệp nhằm nâng cao trình độ chuyên môn
nghiệp vụ để đưa ra phương pháp, biện pháp phù hợp với đối tượng để cho ngôn
ngữ của trẻ được phát triển nhiều hơn, chuẩn hơn. Chính vì vậy Tôi mạnh dạn
đưa "Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng tuổi tại
trường Mầm non Nga Mỹ” làm đề tài nghiên cứu cho mình.
III. Giải pháp và tổ chức thực hiện:
1. Xây dựng môi trường cho hoạt động giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Môi trường cho trẻ hoạt động là nơi có nguồn thông tin phong phú,
khuyến khích tính độc lập và hoạt động tích cực của trẻ. Để cung cấp nguồn
thông tin, tạo cơ hội phát triển ngôn ngữ cho trẻ Tôi đã xây dựng môi trường
hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Khi xây dựng môi trường đảm bảo không
khí thân thiện, đầm ấm,vui vẻ, thoải mái. Môi trường có sự giao tiếp, hướng dẫn
bằng lời nói, cử chỉ và hành động. Có đủ các trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi
phục vụ cho hoạt động giáo dục phát triển ngôn ngữ: Rối, sách tranh truyện,
sách khổ to, chữ to, tivi, đầu đĩa…nhằm tạo môi trường giao lưu ngôn ngữ tự
do, thoải mái cho trẻ.
* Bố trí góc chơi và đồ dùng:
5


Khi xây dựng môi trường cho hoạt động phát triển ngôn ngữ thì việc bố trí,

sắp xếp các góc chơi cũng là một vấn đề hết sức quan trọng. Bố trí, sắp xếp góc
chơi phải tăng cường tính độc lập cho trẻ khi hoạt động: Thuận tiện cho trẻ dễ
thấy, dễ lấy và sử dụng, dễ dàng cho việc giám sát của giáo viên. Góc sách/góc
thư viện được đặt nơi yên tĩnh, có ghế cho trẻ ngồi. Các góc chơi cần được thay
đổi phù hợp với chủ đề và mỗi buổi chơi tôi chỉ cho chơi 2 hoặc 3 góc trọng
tâm.

Hình ảnh: Sắp xếp góc chơi
Ngoài việc bố trí sắp xếp các góc chơi thì đồ dùng đồ chơi không thể
thiếu được khi tổ chức môi trường hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ, nó là
phương tiện để kích thích ngôn ngữ của trẻ. Đó là các đồ dùng đồ chơi mua sẵn
như: Đồ chơi bằng nhựa hoặc cao su mềm, phát ra âm thanh về các con vật,
phương tiện giao thông, bóng các loại quả. Tranh ảnh, sách về con người, con
vật, hoa, quả, phương tiện giao thông, đồ chơi gần gũi với trẻ. Các bộ tranh kể
chuyện ( kể chuyện theo tác phẩm văn học, tranh chủ đề…), băng nhạc các bài
hát ru, các bài hát của trẻ, các nhạc cụ , các đồ chơi âm nhạc…
Ngoài những đồ dùng đồ chơi mua sẵn Tôi đã tận dụng các nguyên vật
liệu thiên nhiên, nguyên vật liệu phế thải như: Vỏ hộp sữa chua, hộp thạch, chai
nước rửa bát, vỏ chai com pho… để làm ra các đồ dùng đồ chơi vừa đẹp, vừa an
toàn cho trẻ chơi và sử dụng nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
* Trang trí tranh ảnh theo chủ đề:

6


Để kích thích tính tò mò ham hiểu biết của trẻ, đặc biệt phát triển vốn từ cho
trẻ Tôi đã tận dụng các mảng tường trống để trang trí các hình ảnh xunh quanh
lớp phù hợp với chủ đề đang thực hiện. Các bức tranh Tôi trang trí có nội dung
rõ ràng , màu sắc đẹp, hấp dẫn với trẻ. Tranh được dán vừa tầm mắt với trẻ giúp
trẻ quan sát trò chuyện về nội dung bức tranh được rõ ràng hơn.

Ví dụ: Với chủ đề: Những con vật đáng yêu.
Tôi đã treo ở xunh quanh lớp các bức tranh về các con vật như con mèo , con
chó, con gà, con lợn, con bò… và những bức tranh như “ Bé đang cho gà ăn, bé
đang cho bò ăn cỏ ”… Tôi trò chuyện cùng trẻ về nội dung bức tranh để trẻ nói
tên, đặc điểm môi trường sống, thức ăn của các con vật đó.
Khi trẻ trả lời Tôi động viên khuyến khích trẻ và giúp đỡ khi trẻ gặp khó
khăn. Từ đó Tôi giới thiệu về chủ đề đang thực hiện, cung cấp kiến thức, bổ
sung kiến thức, kinh nghiệm hoạt động cho trẻ và đặc biệt là cung cấp và phát
triển vốn từ cho trẻ.
Kết quả đạt được: Môi trường mà Tôi xây dựng nhằm phát triển ngôn
ngữ cho trẻ thực sự là nơi có nguồn thông tin phong phú, kích thích tính tò mò,
ham hiểu biết của trẻ. Qua đó ngôn ngữ của trẻ được phát triển, vốn từ cung cấp
cho trẻ chính xác và phong phú hơn.
2. Tổ chức tốt các hoạt động phát triển ngôn ngữ (Chơi – tập có chủ định).
* Đọc thơ, ca dao, đồng dao
Đối với trẻ 24- 36 tháng tuổi trẻ có khả năng học thuộc bài thơ, ca dao, đồng
dao. Vì vậy khi đọc thơ, ca dao đồng dao cho trẻ nghe Tôi đọc diễn cảm, rõ ràng
toàn bộ bài thơ kết hợp với động tác minh hoạ nhẹ nhàng, chú ý các từ tượng hình,
tượng thanh. Tôi đọc với âm lượng vừa đủ để cả lớp cùng nghe, phát âm chuẩn.
Khi đọc ngắt nghỉ đúng chỗ, thể hiện được vần điệu nhịp điệu của bài thơ.
Tiến trình hoạt động đọc thơ cho trẻ nghe: Tôi Cho trẻ ngồi xung quanh
cô, Tôi đọc chậm rãi bài thơ nhiều lần kết hợp bằng nhiều hình thức khác nhau,
Tôi sử dụng đồ dùng trực quan để kích thích tính tò mò và gây hứng thú cho trẻ
khuyến khích ngôn ngữ của trẻ.
Ví dụ: Tôi đọc cho trẻ nghe bài thơ “Con tàu” ở chủ đề “Bé đi khắp nơi
bằng phương tiện giao thông gì?”
Xình xịch xình xịch

7

Con tàu xanh xanh
Nó chạy nhanh nhanh
Còi reo vui quá
U…u…u…u.
Để đưa trẻ vào hoạt động gây hứng thú cho trẻ Tôi cho trẻ hát và vận động bài
hát “ Đoàn tàu nhỏ xíu ” và trò chuyện với trẻ:
+ Các con vừa hát bài hát gì? (Đoàn tàu nhỏ xíu)
+ Bài hát nói về gì? (Tàu hỏa)
+ Tàu hỏa chạy ở đâu? (Đường sắt).
Hệ thống câu hỏi của Tôi phải rõ ràng, ngắn gọn. Trong khi trẻ trả lời Tôi
hướng dẫn trẻ nói đúng từ, đủ câu, không nói cụt lủn. Từ đó Tôi cung cấp thêm
vốn từ và phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Tôi nhẹ nhàng đưa trẻ vào hoạt động. Để trẻ tích cực trong hoạt động thì
đồ dùng trực quan là nền tảng để tổ chức việc tích cực ngôn ngữ cho trẻ, khi đọc
diễn cảm bài thơ cho trẻ nghe Tôi kết hợp cho trẻ xem tranh, mô hình, baboi và
đặt các câu hỏi theo nội dung bài thơ để trẻ trả lời:
+ Con tàu có màu gì? (Màu xanh)
+ Còi tàu chạy thế nào? (Nhanh nhanh)
+ Tàu hỏa chạy ở đâu? (Đường sắt)
+ Tiếng còi tàu kêu thế nào? (U…u…u.)
+ Khi ngồi trên tàu xe các con phải như thế nào? (không thò đầu, thò tay ra
cửa…)
Sau đó Tôi đọc diễn cảm bài thơ nhiều lần, khuyến khích trẻ đọc theo cô.
Cho từng nhóm trẻ đọc thơ, cá nhân đọc thơ, sau đó cho cả lớp đọc vừa đọc vừa
làm động tác mô phỏng, minh hoạ nội dung bài thơ.
Ngoài các lần dạy trên giờ luyện tập có chủ định, Tôi còn đọc thơ, ca dao,
đồng dao cho trẻ nghe và dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi nhằm phát triển ngôn ngữ
cho trẻ.
* Hoạt động: Kể chuyện :

Tôi bố trí cho trẻ ngồi xung quanh cô, sao cho tất cả trẻ đều nhìn được cô
và đồ dùng trực quan. Trước khi vào hoạt động Tôi khơi gợi hứng thú của trẻ
đến việc nghe kể chuyện bằng nhiều cách khác nhau: Ví dụ như một trò chơi,
một bài hát, một bức tranh, hay một số hình ảnh sống động trên ba boi…

8


Khi kể chuyện cho trẻ nghe Tôi kết hợp cử chỉ, điệu bộ nét mặt minh hoạ
nhẹ nhàng , sử dụng đồ dùng trực quan minh hoạ gây hứng thú cho trẻ.
Mỗi câu chuyện Tôi kể cho trẻ nghe nhiều lần, tuỳ theo từng lần kể mà
giúp trẻ hiểu nội dung câu chuyện, nhớ được trình tự các sự kiện của nội dung
câu chuyện, hiểu và biết cách sử dụng các từ ngữ văn học nghệ thuật trong các
câu chuyện.
Ví dụ: Kể chuyện “ Thỏ con không vâng lời mẹ ”. (Trong chủ đề: Gia đình
thân yêu của bé).
Để trẻ nhớ trình tự nội dung câu chuyện Tôi đàm thoại với trẻ
- Cô vừa kể câu chuyện gì? (Thỏ con không vâng lời mẹ.)
- Trong câu chuyện có những ai? (Thỏ mẹ, thỏ con, bươm bướm và bác Gấu)
- Trước khi đi thỏ mẹ dặn thỏ con như thế nào? (Thỏ con của mẹ con ở nhà
đừng có đi chơi xa…)
- Thỏ con trả lời mẹ ra sao? (Vâng ạ, con ở nhà con không đi chơi xa…)
- Bạn nào bay đến rủ thỏ con đi chơi? ( Bươm bướm )
- Thỏ con bị làm sao? (Lạc đường)
- Thỏ con bị lạc đường thì ai đã giúp thỏ con? (Bác Gấu)
- Bác Gấu giúp thỏ con như thế nào? (Đưa thỏ con về nhà )

Hình ảnh: Hoạt động kể chuyện
Trong khi trẻ trả lời các câu hỏi nếu trẻ còn nói ngọng, nói chưa rõ Tôi
giúp trẻ nói rõ ràng bằng cách: Cô nói và yêu cầu trẻ nói lại theo cô, kết hợp cho

9


cá nhân nói, cả lớp nói nhiều lần. Từ đó rèn luyện, cung cấp vốn từ và phát triển
ngôn ngữ cho trẻ.
Sau khi đàm thoại theo nội dung câu chuyện Tôi kể diễn cảm câu chuyện
lại 1-2 lần kết hợp cho trẻ xem tranh minh hoạ, mô hình câu chuyện, hình ảnh
trên baboi .
Với các câu truyện ngắn có nội dung đơn giản, nhất là các truyện thơ dễ
nhớ, có thể cho trẻ tự kể lại cùng với sự giúp đỡ của cô hoặc Tôi cho trẻ đóng
kịch và thể hiện giọng của các nhân vật trong truyện. Để gúp trẻ nhớ và kể lại,
đóng kịch và thể hiện giọng các nhân vật trong chuyện Tôi kể lại chuyện cho trẻ
nghe vào các giờ chơi đặc biệt vào các giờ chơi buổi chiều hằng ngày.
* Hoạt động: Kể chuyện theo tranh.
Trước khi trò chuyện về bức tranh Tôi để vài phút cho trẻ tự xem tranh, tự trò
chuyện với nhau về bức tranh. Tôi hướng dẫn trẻ xem tranh bằng cách đặt các câu
hỏi về nhân vật, hành động, đặc điểm, trạng thái của nhân vật trong tranh.
Ví dụ: Hoạt động kể chuyện theo tranh " Mẹ tắm cho bé ".
+ Đây là ai? (Mẹ)
+ Còn đây là ai? (Bé)
+ Mẹ đang làm gì? (Tắm cho bé)
+ Được mẹ tắm trông bé thế nào? (Bé thích bé thích bé cười).
...
Xen kẽ các câu hỏi, Tôi cho từng trẻ trả lời, rồi cho cả nhóm đồng thanh
trả lời. Để trẻ hiểu rõ hơn các hình ảnh và các vật hành động trong tranh khi trò
chuyện với trẻ. Tôi phối hợp các thủ thuật khác nhau như: Nói mẫu, nhắc lại,
giảng giải khen ngợi, nhắc nhở và bắt chước các hành động trong tranh.
Sau khi cho trẻ quan sát và trò chuyện về bức tranh Tôi kể mẫu cho trẻ
nghe, nội dung lời kể cần đơn giản ngắn gọn nhưng có đầy đủ phần mở đầu, kết
thúc. Để hấp dẫn trẻ, trong lời kể của Tôi thường có các câu đối thoại giữa các

nhân vật, kết thúc lời kể là những nhận xét ,khen ngợi các nhân vật, các hành
động mô tả trong tranh. Tôi khuyến khích để trẻ tự kể khi trẻ kể Tôi cho trẻ
đứng gần tranh dùng que chỉ lên các hình đang mô tả nếu trẻ gặp khó khăn Tôi
nhắc nhở và gợi ý giúp trẻ kể. Từ đó vốn từ của trẻ được tăng nhanh và ngôn
ngữ của trẻ được phát triển.

10


Hình ảnh: Hoạt động kể chuyện theo tranh
Kết quả đạt được: Sau khi tổ chức linh hoạt các hoạt động phát triển ngôn
ngữ cho trẻ, trẻ lớp Tôi rất hứng thú và tích cực tham gia vào hoạt động phát
triển ngôn ngữ. Trẻ mạnh dạn tự tin khi kể chuyện, đọc thơ, ngôn ngữ của trẻ rõ
ràng, mạch lạc, vốn từ phong phú.
3. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các hoạt động chơ- tập có chủ
định khác.
Chúng ta phát triển ngôn ngữ cho trẻ không chỉ thông qua các hoạt động
phát triển ngôn ngữ mà có thể kết hợp phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các
hoạt động có chủ định khác như: Hoạt động nhận biết tập nói, hoạt động với đồ
vật, hoạt động âm nhạc, hoạt động nhận biết phân biệt…
*Hoạt động “ Nhận biết tập nói ” :
Hoạt động nhận biết tập nói không chỉ cung cấp kiến thức cho trẻ mà còn
là một hoạt động nhằm cung cấp vốn từ và phát triển ngôn ngữ hữu hiệu cho
trẻ.Thông qua hoạt động này ngôn ngữ của trẻ phát triển rất nhanh, trẻ được tìm
hiểu, nhận biết gọi tên một số đặc điểm, đặc trưng của sự vật hiện tượng và cung
cấp vốn từ của sự vật hiện tượng đó để trẻ phát âm. Từ đó phát triển được ngôn
ngữ cho trẻ.
Ví dụ: : Ở chủ để: “ Cây xanh, rau, quả thơm và những bông hoa đẹp ”.
Đề tài : Nhận biết tập nói : Nhận biết tập nói về “ Quả Cam- quả chuối ”

11


Tôi đã chuẩn bị những loại quả thật cho trẻ được nhìn, sờ, ngửi, nếm và
đặt các câu hỏi cho trẻ trả lời.
+ Quả gì đây? (Quả cam)
Cho cả lớp phát âm, tổ, nhóm, cá nhân phát âm .
+ Quả cam hình gì? (Hình tròn)
+ Quả cam có màu gì? (Màu xanh)
+ Vỏ cam thế nào? (Xù xì)
Cô đưa cam cho trẻ ngửi và hỏi:
+ Các con có ngửi thấy mùi gì không? (Mùi thơm)
Cô bóc cam cho trẻ quan sát
+ Bên trong có gì? (Múi cam)
+ Trong múi cam có gì? (Có hạt)
Cho trẻ ăn cam và hỏi trẻ:
+ Ăn cam có vị gì? (Vị ngọt)
Cho trẻ nhận biết về quả chuối tương tự như quả Cam.
Vừa cung cấp kiến thức Tôi vừa cung cấp vốn từ và phát triển ngôn ngữ
chính xác, mạch lạc cho trẻ.

Hình ảnh: Nhận biết quả cam
Qua đó Tôi có thể mở rộng thêm như ăn cam cung cấp chất Vitamin và
muối khoáng ,Tôi cho trẻ nhắc lại.
* Hoạt động: Âm nhạc:
12


Âm nhạc là hoạt động bổ trợ cho trẻ phát triển ngôn ngữ rất tốt. Vì thế Tôi
cho trẻ hát thuộc các bài hát “Lời chào buổi sang” hay “Gà trống, mèo con và

cún con” ,“Trời nắng trời mưa”... Để lôi cuốn trẻ vào hoạt động Tôi cần dùng
thủ thuật để gây hứng thú cho trẻ.
Đối với chủ đề : “Gia đình thân yêu của bé”
Dạy bài hát: Lời chào buổi sáng.
Trước hết Tôi cho trẻ quan sát bức tranh vẽ một em bé đang chào bố mẹ.
Cô hỏi trẻ:
+ Bức tranh có những ai? (Bố, mẹ, bạn nhỏ).
+ Bạn đang làm gì? (Chào bố mẹ để đi học).
Tôi mở rộng thêm để trẻ biết được trong gia đình ngoài bố mẹ ra còn có
ông bà, anh, chị, em…
Tiếp theo Tôi giới thiệu tên bài hát, tên tác giả, hát cho trẻ nghe và yêu cầu
trẻ nhắc lại tên bài hát, tên tác giả, đàm thoại với trẻ về nội dung bài hát một
cách nhẹ nhàng giúp trẻ vừa ghi nhớ tên bài hát, tên tác giả, nội dung bài hát vừa
phát triển ngô ngữ mạch lạc cho trẻ.
Kết quả đạt được: Sau khi tích hợp lồng ghép phát triển ngôn ngữ thông
qua các hoạt động chơi tập khác, trẻ tham gia vào hoạt động một cách tích cực,
sôi nổi. Trẻ được nói nhiều, rèn luyện nhiều, vì vậy ngôn ngữ của trẻ được phát
triển tự nhiên và mạnh mẽ.
4. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi
Trẻ 24- 36 tháng tuổi đến trường còn quấy khóc…cô giáo là người dỗ
dành, trò chuyện giúp trẻ vơi đi nỗi nhớ nhà và quen dần với môi trường mới đó
chính là lớp học. Để trẻ nói lên được ý muốn của mình và hiểu được yêu cầu của
cô đối với trẻ thì Tôi phải thường xuyên gần gũi, nói chuyện âu yếm với trẻ tạo
cơ hội cho trẻ tập nói và dạy trẻ nói bất cứ lúc nào. Tôi tận dụng mọi thời điểm
để trò chuyện với trẻ, tập cho trẻ nói rõ ràng, mạch lạc, sửa sai cho trẻ, không
bắt trẻ nói những câu quá dài và nói nhiều lần một câu .
* Qua giờ đón trẻ:
Buổi sáng là lúc trẻ bắt đầu rời xa bàn tay yêu thương của bố mẹ đến với cô
và các bạn một môi trường hoàn toàn mới mẻ. Để tạo không khí gần gũi Tôi đã
tích cực trò chuyện cùng trẻ và gợi ý hướng trẻ vào câu trả lời để trẻ quen dần

với môi trường mới .

13


Đi cùng với sự phát triển ngôn ngữ Tôi kết hợp dạy trẻ thói quen chào hỏi
lễ phép. Khi trẻ đến lớp Tôi nhắc trẻ chào cô, chào bạn, chào người thân để vào
lớp. Khi đón trẻ vào lớp cô ân cần trò chuyện cùng trẻ:
Ví dụ:
+ Hôm nay ai đưa con đi học?
+ Bố con tên là gì?
+ Mẹ con tên gì?
…
Tôi trò chuyện với trẻ về những người thân, trong gia đình trẻ (bố, mẹ, ông
bà, anh chị em…). Trò chuyện về chủ đề đang thực hiện bằng các tranh ảnh Tôi
trang trí xung quanh lớp.
Ví dụ:
- Bức tranh này vẽ gì? (Vẽ gia đình bé)
- Trong tranh có những ai? (Bố, mẹ và bé) ….
(Trẻ chưa nói được Tôi gợi ý giúp trẻ trả lời, cho nhiều trẻ được trả lời và
cho trẻ nhắc lại câu trả lời còn những trẻ phát âm tốt Tôi cho trẻ kể thêm về gia
đình trẻ gồm những ai, làm nghề gì?) qua đó nhằm phát triển vốn từ cho trẻ.
* Qua dạo chơi ngoài trời:
Ngôn ngữ là phương tiện nhận thức thế giới xung quanh, là cơ sở của mọi
sự suy nghĩ, là công cụ của tư duy. Trẻ có nhu cầu tìm hiểu thế giới xung quanh
thông qua ngôn ngữ, lời nói của người lớn, trẻ làm quen với các sự vật, hiện
tượng trong thiên nhiên như: Cỏ cây, hoa lá, con vật, đồ vật…trong sân trường
gần gũi quen thuộc với trẻ.
Khi cho trẻ đi dạo chơi ngoài trời tôi cũng đã tranh thủ cung cấp vốn từ và
phát triển ngôn ngữ cho trẻ, Tôi luôn dùng những câu hỏi kích thích tư duy, kích

thích trẻ tích cực sử dụng ngôn ngữ.
Ví dụ: Đối vơi chủ đề “ Cây xanh, rau, quả thơm và những bông hoa đẹp ”
Tôi cho trẻ quan sát chậu hoa cúc ở sân trường tôi đưa ra các câu hỏi để trẻ trả lời:
+ Đố các con đây cây hoa gì? (Hoa cúc)
+ Cây hoa cúc có gì? (Lá, hoa)
+ Lá cây màu gì? (Màu xanh)
+ Bông hoa màu gì? (Màu vàng)
+ Trồng hoa để làm gì? (Làm cảnh)

14


Hình ảnh: Quan sát hoa cúc
Cho trẻ quan sát hiện tượng thiên nhiên
Ví dụ: Quan sát trời mưa
+ Các con thấy trời hôm nay thế nào? (Trời mưa)
+ Trời mưa có gì? (Nước mưa)
+ Trời mưa to hay mưa nhỏ? (Mưa nhỏ)
+ Chúng mình có được ra sân chơi khi trời đang mưa không? Vì sao?
(Không , vì sẽ bị ướt và ốm)
…..
Khi trẻ trả lời cô luôn sửa sai câu nói của trẻ khi trẻ nói chưa đúng. Cho trẻ
nói nhiều lần, tập thể nói, cá nhân nói để cung cấp vốn từ và phát triển ngôn ngữ
mạch lạc cho trẻ.
Cô kết hợp cho trẻ chơi trò chơi “ Trời mưa ”
Cô nói:
Trẻ trả lời
Trời mưa
che ô
Mưa nhỏ

tí tách! tí tách
Mưa to
lộp độp! lộp độp
Mưa rào
ào
Tạnh mưa
cất ô
Sử dụng các trò chơi khi cho trẻ quan sát các sự vật hiện tượng vừa gây
được hứng thú cho trẻ, vừa phát triển được ngôn ngữ cho trẻ một cách nhẹ
nhàng. Khi cho trẻ dạo chơi ngoài trời Tôi luôn tạo cơ hội cho trẻ nghe các âm
15


thanh khác nhau từ môi trường như: Tiếng chim hót, tiếng máy bay, tiếng còi xe
máy, ô tô…
Như vậy có nhiều phương tiện để trẻ nhận thức về thế giới xung quanh
nhưng ngôn ngữ là phương tiện nhận thức hữu hiệu nhất đối với trẻ. Thông
qua ngôn ngữ trẻ nhận thức thế giới xung quanh chính xác, rõ ràng và sâu
rộng , vốn từ của trẻ tăng nhanh, phát âm đúng và trả lời chính xác câu hỏi mà
cô đưa ra.
* Hoạt động vui chơi:
Song song với hoạt động ngoài trời thì hoạt động vui chơi cũng là một
trong những hoạt động quan trọng nhằm giúp trẻ phát âm tốt hơn và cung cấp
thêm vốn từ cho trẻ. Tôi tổ chức các trò chơi luyện phát âm cho trẻ một cách
linh hoạt bằng các trò chơi khác nhau giúp trẻ luyện phát âm chính xác các từ,
câu đơn giản.
Ví dụ: Đối với chủ đề “Bé đi khắp nơi bằng phương tiện giao thông” Tôi tổ
chức trò chơi luyện phát âm “Bắt chước tiếng kêu của các phương tiện giao thông”.
Cô nói tên phương tiện trẻ làm tiếng kêu của phương tiện đó:
Cô nói

Trẻ trả lời
Xe đạp
Kính coong! kính coong
Ô tô
Bim bim! bim bim
Tàu hoả
Tu tu....
Máy bay
ù! ù! ù…
Hay đối vơi chủ đề “ Những con vật đáng yêu ” cho trẻ bắt chước tiếng
kêu của các con vật.
Cô nói tên con vật trẻ nói tiếng kêu của con vật theo yêu cầu.
Con mèo
meo! meo
Con chó
gâu! gâu
Con gà trống
ò ó o.
Con gà mái
cục ta ! cục tác
Gà con
chiếp! chiếp
Con vịt
cạp ! cạp….
Cho trẻ được chơi được luyện phát âm nhiều lần.
Ngoài những trò chơi tự do, trò chơi có luật Tôi còn sử dụng trò chơi sáng
tạo để phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Khi trẻ chơi chính là chúng đang sống cuộc

16

sống thực, chỉ khi chơi trẻ mới thực sự là một chủ thể tích cực hoạt động. Qua
trò chơi sáng tạo không những hình thành cho trẻ óc tưởng tượng, sáng tạo, phát
triển ngôn ngữ và tăng khả năng nhận thức. Trẻ được giao tiếp với nhau một
cách tự nhiên do vậy vốn từ của trẻ được phát triển mạnh trong khi chơi, trẻ
mạnh dạn hơn trong giao tiếp.
* Tập cho trẻ làm quen với sách :
Khi trẻ chơi ở góc "Thư viện" lúc đầu Tôi hướng dẫn trẻ cách mở sách, giở
sách, lật từng trang sách sau đó trẻ tự mở sách, xem và gọi tên sự vật, hành động
của các nhân vật có ở trong tranh, giúp trẻ có thói quen trong việc làm quen với
sách, biết yêu quý và giữ gìn sách.
Tôi trò chuyện với trẻ khi trẻ xem sách
- Trong sách có gì vậy con? (Trẻ trả lời ) trẻ chỉ và gọi tên hành động trẻ
nhìn thấy.
- Khi xem sách con giở sách như thế nào? ( Nhẹ nhàng ).
- Khi xem xong sách con phải làm gì? ( Gấp sách, cất sách )

Hình ảnh: Hoạt động làm quen với sách
* Giờ trả trẻ:
Trong lúc chờ bố mẹ đến đón Tôi đọc thơ và kể chuyện cho trẻ nghe, hoặc
trò chuyện với trẻ về các bức tranh ảnh trên tường khuyến khích trẻ phát âm và

17


yêu cầu trẻ trả lời một số câu hỏi đơn giản. Giúp trẻ chủ động, hứng thú vui vẻ
khi được trò chuyện. Tôi cũng rèn cho trẻ có thói quen chào cô, chào các bạn khi
ra về, giúp trẻ kiểm tra lại tất cả đồ dùng của trẻ xem đã đầy đủ chưa? Tôi hỏi trẻ
khi đưa ba lô cho trẻ.
- Đây là ba lô của ai? (Trẻ nói)

- Con đang cầm gì? (Ba lô)
- Ba lô dùng để làm gì?(Trẻ nói)
….
Kết quả đạt được: Thông qua các hoạt động mọi lúc mọi nơi Tôi đã tích cực
trò chuyện và khuyến khích trẻ trò chuyện cùng cô cùng bạn. Từ đó tạo điều
kiện phát triển ngôn ngữ cho trẻ và vốn từ của trẻ ngày càng thêm phong phú.
5. Phối kết hợp với phụ huynh trong hoạt động phát triển vốn từ cho trẻ.
Để vốn từ và ngôn ngữ của trẻ trong sáng, trẻ nói rõ ràng, mạch lạc thì
trong sinh hoạt hằng ngày người lớn nên nói câu thanh lịch, có hình ảnh để trẻ
bắt chước như: Nói đúng từ, rõ ý, không nói cụt lũn, trống không, lời nói có âm
điệu, hình ảnh… Muốn cho trẻ phát triển ngôn ngữ, vốn từ chính xác và hiệu
quả thì việc phối kết hợp với phụ huynh cũng rất cần thiết. Hằng ngày đến lớp
Tôi trao đổi với phụ huynh những gì trẻ đã làm được và những gì trẻ chưa làm
được trên lớp. Cô nắm bắt tình hình ở nhà của trẻ từ đó cùng nhau đưa ra biện
pháp phù hợp. Ngoài ra Tôi treo ở góc trao đổi phụ huynh thông tin về các bài
học của trẻ: Các bài thơ, bài đồng dao, câu chuyện để phụ huynh nắm bắt được
bài học của con em mình ở lớp để hướng dẫn trẻ thêm khi ở nhà.
Tôi vận động các bậc phụ huynh sưu tầm tranh ảnh, nguyên vật liệu phế thải
như: Vải vụn, vỏ thạch, sữa chua, vỏ chai com pho,... đem đến và cùng làm đồ
dùng đồ chơi phục vụ cho việc chăm sóc giáo dục trẻ đặc biệt là phục vụ cho
hoạt động phát triển ngôn ngữ.
Vận động phụ huynh đóng góp để mua sắm thêm trang thiết bị, đồ dùng đồ
chơi phục vụ cho các hoạt động phát triển ngôn ngữ như: Ti vi, đầu đĩa, tranh
thơ, tranh truyện, sân khấu...
Tôi cũng tận dụng mọi điều kiện có thể để trao đổi với phụ huynh về tình
hình phát triển của trẻ đặc biệt là khả năng phát âm của trẻ. Trao đổi trong giờ
đón trẻ, trả trẻ, trao đổi trong hội nghị cha mẹ học sinh, treo thông tin ở góc trao
đổi với phụ huynh để phụ huynh biết được tình hình của con em mình . Từ đó

18

phải phối hợp cùng cô giáo trong việc chăm sóc giáo dục trẻ. Có như vậy thì
việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mới đạt kết quả cao.
Kết quả đạt được: Việc làm tốt công tác phối hợp giữa giáo viên và phụ
huynh đã giúp Tôi nắm vững hơn khả năng của trẻ, từ đó có kế hoạch cụ thể và
biện pháp phù hợp đối với từng trẻ, nhằm phát triển vốn từ và ngôn ngữ cho trẻ.
Tôi đã vận động phụ huynh cung cấp nguyên vật liệu phế thải và cùng làm đồ
dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động phát triển ngôn ngữ:
Phục vụ cho hoạt động thơ: 5 bộ tranh thơ, 5 mô hình, 3 bộ rối.
Phục vụ cho hoạt động kể chuyện: 4 bộ tranh chuyện, 4 mô hình chuyện, 2 bộ rối.
Vận động phụ uynh đóng góp mua: Ti vi, đầu đĩa phục vụ cho hoạt động
phát triển ngôn ngữ.
Bản thân tham gia thi đồ dùng đồ chơi cấp trường: Đạt giải nhì.
Thông qua phụ huynh, trẻ được trả lời nhiều câu hỏi do phụ huynh đặt ra,
được phụ huynh trải nghiệm cùng sự phát triển ngôn ngữ cho trẻ, từ đó trẻ được
phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên hoàn hảo nhất.
IV. Kiểm nghiệm
* Kết quả nghiên cứu:
Sau gần một năm nghiên cứu và làm sáng kiến ngôn ngữ trẻ lớp Tôi phát
triển rõ rệt, vốn từ của trẻ tăng nhanh, trẻ nói rõ ràng mạch lạc và diễn đạt được
ý mình muốn nói. Trẻ ngoan, mạnh dạn trong giao tiếp.
Kết quả đạt được sau khi làm sáng kiến:
Số
trẻ
khảo
sát
33
33
33

Nội dung
Nghe hiểu lời nói
Nghe, nhắc lại
các âm tiếng và
các câu
Sử dụng ngôn
ngữ để giao tiếp

Tốt
Số Tỉ lệ
trẻ
%
12 36%

Cháu đạt
Khá
Trung bình
Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ
trẻ
%
trẻ
%
13 40%
8
24%

13

40%

12

36%

7

12

36%

13

40%

8

Chưa đạt
Số
trẻ
0

Tỉ lệ
%
0%

21%

0

0%

24%

0

0%

Nhờ việc áp dụng vào thực hiện các hình thức “ Một số biện pháp phát
triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng tuổi ”. Tôi thấy đã đạt

19


Tỷ lệ cháu đạt yêu cầu tăng lên =100% trong đó tỷ lệ cháu khá giỏi được
những kết quả sau: Đạt 76% tăng hơn so với ban đầu là :
Số trẻ đạt tốt tăng 7 cháu = 21% trong nội dung nghe hiểu lời nói.
Số trẻ đạt tốt tăng 9 cháu = 27% trong nội dung nghe, nhắc lại các âm
tiếng và các câu.
Số trẻ đạt tốt tăng 7 cháu = 21% trong nội dung sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp
Từ hiệu quả của việc thực hiện các giải pháp trên, Tôi đã tự tin vào việc lựa
chọn và tổ chức thực hiện các giải pháp trên tại nhóm lớp của mình mang lại
hiệu quả để trẻ phát triển ngôn ngữ, tạo điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện.
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUÂT
I. Kết luận
Như vậy để trẻ có một nền tảng vững chắc về ngôn ngữ ngay từ khi bắt đầu
tập nói, thì việc cung cấp vốn từ và phát triển ngôn ngữ cho trẻ là vô cùng quan
trọng nó quyết định sự phát triển tư duy và nhân cách của trẻ. Là một giáo viên trực
tiếp giảng dạy Tôi nhận thấy rằng để cung cấp vốn từ và phát triển ngôn ngữ cho
trẻ 24- 36 tháng tuổi thì đòi hỏi người giáo viên phải thực sự có niềm đam mê trong

công việc, thực sự là người mẹ thứ 2 của trẻ. Cô phải thường xuyên gần gũi, nói
chuyện với trẻ, tạo cơ hội cho trẻ nói bất cứ lúc nào trong giờ học, giờ chơi, mọi lúc
mọi nơi. Cô không những nói chuẩn mà cần thể hiện phong cách nói năng có văn
hoá để là tấm gương cho trẻ noi theo. Luôn tìm tòi tham khảo, nghiên cứu sách báo,
tập san để tìm ra các phương pháp biện pháp dạy gây hứng thú cho trẻ, biết kết hợp
các phương pháp đó một cách nhuần nhuyễn, linh hoạt. Trang trí tổ chức xây dựng
môi trường phát triển ngôn ngữ cho trẻ, mua sắm và làm thêm đồ dùng đồ chơi để
kích thích sự phát triển ngôn ngữ, tổ chức tốt các hoạt động phát triển ngôn ngữ
cho trẻ…có như vậy mới thực sự trang bị cho trẻ một nền tảng vững chắc một hành
trang đầy đủ về ngôn ngữ.
Luôn động viên khen ngợi trẻ kịp thời để trẻ phấn khởi và tích cực tham
gia vào hoạt động. Cần phối hợp với các bậc phụ huynh và các đoàn thể để cùng
nhau chăm sóc giáo dục trẻ bằng những điều kiện tốt nhất để giúp các cháu trở
thành những người có ích cho xã hội.
Sau gần một năm nghiên cứu và làm sáng kiến Tôi đã đạt được một kết quả
khá cao trên trẻ và bản thân tôi cũng được mở mang kiến thức cho mình. Nhưng

20


để sáng kiến đạt hiệu quả cao hơn, hoàn thiện hơn Tôi rất mong được sự góp ý,
xây dựng của các cấp lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp.
II. Ý kiến đề xuất
Đề nghị phòng giáo dục mở các lớp chuyên đề bồi dưỡng kiến thức và cách
tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ nhà trẻ theo chương trình giáo dục Mầm
Non nhiều hơn để giáo viên được trau dồi kinh nghiệm và nâng cao kỹ năng tổ
chức các hoạt động giáo dục.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Nga Sơn, ngày 10 tháng 4 năm 2015
Tôi xin cam đoan đây là SKKN
của mình, không sao chép nội dung
của người khác
Người viết sáng kiến

Nguyễn Thị Hợp

21