SKKN THCS: Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học đường cho học sinh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức tại trường THCS Nga Thanh, Nga Sơn

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc (UNESCO),
thể hiện thông điệp về giáo dục trong thế kỷ XXI là: học để biết, học để làm, học để
làm người và học để chung sống.
Ngân hàng thế giới (World Bank) xác định thế kỷ XXI là kỷ nguyên kinh tế
dựa vào kỹ năng (Skills based economy). Kết quả của nhiều nghiên cứu đã đi đến
nhận định là trong các yếu tố quyết định mức độ thành công của con người thì kỹ
năng sống (KNS) chiếm đến 85%, còn kiến thức chuyên môn chỉ đóng vai trò
khoảng 15%.
Các nước phát triển Âu, Mỹ, Úc, Nhật, Singapore… đều đã lập ra các ủy ban
xác định yêu cầu đối với nguồn nhân lực trong thế kỷ XXI. Tất cả các nghiên cứu
đều đi đến kết luận chung về tầm quan trọng của kỹ năng sống.
Trong điều 23, luật giáo dục năm 2005, Quốc hội nước cộng hoà xã hội chủ
nghĩa Việt Nam xác định: “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp cho học sinh
phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản
nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư
cách và trách nhiệm công dân”.
Trên thực tế, học sinh ngày nay đang phải đối đầu với những rủi ro đe doạ
sức khỏe và hạn chế cơ hội học tập trong khi các em lại thiếu kỹ năng để đối phó
với các vấn đề nảy sinh trong cuộc sống. Một trong những vấn nạn mà học sinh
phải đối mặt hằng ngày đó là nạn bạo lực học đường.
Có thể nói rằng, bạo lực học đường đã và đang trở thành vấn đề bức xúc của
toàn xã hội. Tuy không phải là hiện tượng mới, nhưng hiện nay, nó ngày càng bộc
lộ tính nguy hiểm và phức tạp, đang trở thành mối quan ngại của phụ huynh học
sinh, ngành giáo dục và toàn xã hội. Bạo lực học đường hầu như xảy ra ở các cấp
học nhưng tập trung nhất là ở lứa tuổi 14,15,16, là học sinh ở cuối bậc THCS và
đầu bậc THPT.
Vấn đề quan trọng nhất mà nhân loại đang hướng tới là “dạy làm người”,
nhưng hệ thống giáo dục Việt Nam từ phổ thông đến đại học còn khiếm khuyết
trầm trọng trong mảng này. Nền giáo dục phổ thông của chúng ta đang nghiêng về
trang bị cho học sinh các tri thức khoa học trong sách vở. Gia đình và xã hội cũng

đồng thuận với nhà trường trong việc “nhồi nhét” kiến thức, học để lấy điểm, học
để thi…Hệ quả tất yếu là thế hệ tương lai của đất nước khi chưa thành tài thì đã
không thành người tốt. Hiện tượng học sinh vi phạm đạo đức, vi phạm pháp luật,
bạo lực học đường…ngày càng gia tăng.
Làm thế nào để bù đắp khoảng thiếu hụt về kỹ năng sống cho học sinh trong
khi nền giáo dục chưa thể đổi mới một cách căn bản và toàn diện, trong khi phương
pháp, hệ thống sách giáo khoa và các tài liệu phục vụ học tập còn mang nặng lý
thuyết? Để trả lời câu hỏi đó, cần có sự vào cuộc của tất cả các lực lượng xã hội
mới phần nào khắc phục, bù đắp những khoảng trống trong nhân cách học sinh,
giúp các em có sự hoà nhập bình đẳng, tự tin với thiếu niên châu lục và thế giới.
1


Trước đòi hỏi đó, là một cán bộ quản lý giáo dục, tôi luôn trăn trở, làm thế
nào để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh, nhất là phải rèn các kỹ
năng sống cần thiết cho các em. Bởi thực tế, ngoài những lý do chung của xã hội,
của toàn ngành giáo dục, học sinh Nga Thanh, còn chịu ảnh hưởng rất lớn từ môi
trường sống. Khi mà địa bàn xã Nga Thanh, vẫn được coi là “ điểm nóng” của tệ
nạn xã hội trong toàn huyện, khi mà ở môi trường học đường, hiện tượng học sinh
vi phạm bạo lực vẫn còn xảy ra thường xuyên.
Xuất phát từ thực tế địa phương, nhà trường, từ nhiệm vụ của người cán bộ
quản lý giáo dục, tôi mạnh dạn lựa chọn “Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng
phòng chống bạo lực học đường cho học sinh góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục đạo đức tại trường THCS Nga Thanh, Nga Sơn” làm đề tài sáng kiến kinh
nghiệm của mình trong năm học 2014- 2015 này.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ
1. Khái niệm bạo lực học đường.
Theo từ điển tiếng Việt, bạo lực là dùng sức mạnh để cưỡng bức, trấn áp.
Còn bạo lực học đường là những hành vi xâm hại đến tính mạng, tài sản, sức khoẻ,

tinh thần, uy tín, danh dự của người bị hại trong môi trường học đường.
2. Đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh THCS
Học sinh THCS là những em trong lứa tuổi từ 11 - 15. Lứa tuổi này có một
vị trí đặc biệt trong sự phát triển của trẻ em, vì nó là thời kỳ chuyển tiếp từ ấu thơ
sang giai đoạn trưởng thành và được phản ánh bằng những tên gọi khác nhau như:
“thời kỳ quá độ”, “tuổi khủng hoảng”, “tuổi bất trị”, “tuổi khó bảo”…Lứa tuổi này
đặc trưng bởi sự phát triển nhanh cả về trí tuệ và thể lực. Đánh dấu bước phát triển
lớn về mặt xã hội, các em có xu hướng thoát khỏi phạm vi gia đình, hoà nhập vào
tập thể của lứa tuổi, ham muốn tìm hiểu và phát triển kỹ năng mới để tự khẳng định
mình. Tuy các em không còn là trẻ con nhưng cũng chưa thành người lớn, các em
chưa phân biệt cái gì đúng nên học hỏi, cái gì sai nên tránh. Đồng thời lứa tuổi này
cũng chịu sự tác động rất mạnh của những thay đổi nhanh chóng đang diễn ra trong
xã hội và những thay đổi bên trong về tâm sinh lý của chính bản thân mình. Sự phát
triển cơ thể của thiếu niên diễn ra mạnh mẽ nhưng không cân đối. Ở giai đoạn này,
quá trình hưng phấn chiếm ưu thế rõ rệt, dẫn đến các em không làm chủ được cảm
xúc của mình, không kiềm chế được những xúc động mạnh. Các em dễ bị kích
động, dễ bực tức, cáu gắt, mất bình tĩnh, hay “nhát gừng”, “cộc lốc”. Chính vì vậy,
rất cần sự giúp đỡ từ phía người lớn, để các em có thể thoát khỏi căng thẳng, vượt
qua những thử thách, hoà nhập bình an và hạnh phúc trong cuộc sống.
Sẽ là quá muộn khi cho rằng bạo lực học đường chỉ cần tập trung, chú trọng
rèn luyện ở bậc học THPT. Bài học xương máu rút ra từ vụ bạo lực tập thể đối với
học sinh tên Phượng ngày 13 tháng 01 năm 2015 tại trường THCS Lý Tự Trọng,
thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh khiến em bị ảnh hưởng não, điếc một bên tai và
sang chấn tâm lý nặng nề là một ví dụ điển hình. Và còn rất nhiều, rất nhiều các vụ
2


bạo lực học đường khác, ở Phú Thọ, ở thành phố Hồ Chí Minh, ở Vĩnh Long, ở
Yên Bái...Rất có thể, ngày mai sẽ xảy ra ngay bên cạnh chúng ta. Hình ảnh những
cô cậu học trò mặt còn “bấm ra sữa”, hồn nhiên là thế, vô tư là thế, phút chốc trở

thành những tên “đao phủ”, những “kẻ máu lạnh”, ra tay tàn nhẫn với ngay bạn học
của mình luôn là điều nhức nhối đối với ngành giáo dục, với người làm cha làm
mẹ, với toàn xã hội.
Tất cả những điều trên, để khẳng định rằng: Rèn luyện kỹ năng phòng chống
bạo lực học đường cho học sinh THCS là vô cùng cần thiết, cấp bách, khó khăn,
cần sự chung tay, góp sức một cách thường xuyên, có hiệu quả từ phía nhà trường,
gia đình và xã hội. Với tư cách là cơ quan giáo dục, nhà trường vẫn là người chịu
trách nhiệm chính trong thực hiện rèn luyện một cách phổ thông, bài bản kỹ năng
này cho các em học sinh trên cơ sở phát huy tối đa hiệu quả hoạt động giáo dục từ
các tổ chức đoàn thể, của các lực lượng trong và ngoài nhà trường.
II. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG RÈN LUYỆN KỸ NĂNG PHÒNG CHỐNG
BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG TẠI TRƯỜNG THCS NGA THANH
Thực hiện chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc triển khai phong trào
thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các nhà trường
phổ thông; thực hiện chức năng, nhiệm vụ giáo dục được quy định trong Điều lệ
trường trung học, những năm qua, nhà trường THCS Nga Thanh luôn quan tâm đến
công tác rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh, trong đó có kỹ năng phòng chống
bạo lực học đường. Cụ thể:
1. Thực trạng về nội dung hoạt động rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực
học đường tại trường THCS Nga Thanh.
Lợi ích của tinh thần đoàn kết, tương trợ, yêu thương, nhường nhịn...
Tác hại của bạo lực học đường đối với sức khỏe, nhân phẩm và danh dự của
học sinh, những ảnh hưởng của nó đối với gia đình, nhà trường và xã hội.
Xử lý nghiêm khắc các vi phạm nội quy của học sinh có liên quan đến bạo
lực học đường.
2. Thực trạng về phương pháp rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học
đường tại trường THCS Nga Thanh.
Xây dựng thành một nội dung của nội quy nhà trường, của liên đội.
Tuyên truyền qua bài phát biểu của hiệu trưởng trong lễ chào cờ, trong các
kỳ họp với phụ huynh học sinh, qua các khẩu hiệu, băng rôn, các buổi mít tinh, các

bài phát thanh.
Thông qua nhận xét, đánh giá của giáo viên trực, của đội cờ đỏ hằng tuần,
hằng tháng, qua lời nhắc nhở của giáo viên chủ nhiệm trong sinh hoạt 15 phút đầu
buổi học, trong các giờ sinh hoạt lớp cuối tuần.
Thông qua hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh.
Tích hợp trong dạy học các môn học, đặc biệt là các môn khoa học xã hội.
3


3. Kết quả kỹ năng phòng chống bạo lực học đường của học sinh qua nội dung
và phương pháp trên.
Thông qua những cách làm trên, nhìn chung các em học sinh của nhà trường
đã xây dựng được tinh thần đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ nhau. Biết tự chủ cảm
xúc để tránh những xung đột... Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn còn nhiều học sinh
chưa ngoan, thường hay vi phạm nội quy trường học như nói tục, chửi bậy, bỏ tiết,
hút thuốc lá, vô lễ với thầy cô, thậm chí kết nhóm, gây gổ đánh nhau, sa vào các
quán điện tử, thậm chí có em còn tham gia cờ bạc, số đề...Điều quan trọng nữa là
con số này ngày một gia tăng, thực sự trở thành gánh nặng, không chỉ cản trở sự
phát triển của chính bản thân các em, mà còn tác động tiêu cực đến các học sinh
khác, trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.
Ngoài ra, chúng tôi cũng thấy được hạn chế của nội dung và phương pháp trên
là ở chỗ, tất cả lực lượng giáo dục nhà trường dường như mới chỉ quan tâm đến
phần “ngọn” của vấn đề, mới chỉ cho học sinh biết lợi ích của nói “không” với bạo
lực, tác hại của bạo lực. Có thể tuyên truyền rất nhiều, trừng phạt nghiêm khắc,
nhưng tổ chức một cách “bài bản” để giúp học sinh nhận thức thế nào là bạo lực,
nguyên nhân của bạo lực học đường từ đâu, làm cách nào để hạn chế, nhất là tạo ra
cho học sinh các tình huống thực tế thể nghiệm cách ứng xử... thì vẫn hoàn toàn bỏ
ngỏ. Chính vì vậy, học sinh, nếu rơi vào các tình huống, sự việc “có vấn đề” chắc
chắn các em sẽ vô cùng lúng túng. Chúng tôi cũng thấy rằng, nếu tiến hành rèn
luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học đường cho học sinh thông qua các môn

học khác, bao giờ cũng chỉ mang tính chất tích hợp, manh mún. Mà kỹ năng sống
hình thành nhanh, mạnh nhất, bền vững nhất là thông qua các hoạt động thực hành,
hoạt động ngoài giờ lên lớp, học sinh phải “mắt thấy”, “tai nghe”, “làm theo”.
Chính vì vậy nghiên cứu, thể nghiệm và thực hiện đồng bộ các giải pháp mang tính
hiệu quả triệt để, giúp ngăn chặn kịp thời nạn bạo lực học đường luôn là mong
muốn không chỉ của các nhà sư phạm, các bậc phụ huynh mà còn là của toàn xã
hội.
Sự thiếu và yếu về kỹ năng phòng chống bạo lực học đường nêu trên khiến
học sinh nhà trường thường xuyên phải đối mặt với nguy cơ tiềm ẩn bạo lực. Con
số thống kê về những biểu hiện học sinh vi phạm đạo đức, vi phạm nội quy trường
lớp học trong hai năm học gần đây khiến chúng tôi vô cùng băn khoăn:
TT Tỷ lệ học sinh có biểu hiện vi phạm đạo đức, vi Năm học
Năm học
phạm nội quy trên tổng số học sinh toàn trường 2012- 2013 2013- 2014
1
Chán học, bỏ học, học kém
7,4 %
7,7 %
2
Lêu lổng, bất cần đời, trộm cắp
5,5 %
5,3 %
3
Nói tục, chửi bậy
14,8 %
16 %
4
Vô lễ với thầy cô
13 %
12,5 %

5
Thường xuyên mang vũ khí, đánh nhau
7,5 %
8%
4


6

Kết nhóm, giao du với các thành phần “bất hảo” 7,2 %
7,7 %
Những học sinh thường xuyên vi phạm đạo đức, vi phạm nội quy trên đa
phần đều có những hành vi, dấu hiệu liên quan đến bạo lực. Số lượng học sinh có
đạo đức trung bình và yếu gần như tỷ lệ thuận với những vụ va chạm, những ẩu đả,
những bạo lực học đường.
Kết quả xếp loại hạnh kiểm học sinh năm học 2012 - 2013 và năm học
2013- 2014 như sau:
Hạnh
Hạnh
Hạnh
Hạnh
kiểm
kiểm
Số
kiểm
kiểm
trung bình
yếu
Thời gian
học

tốt
khá
sinh
SL
% SL %
SL
%
SL %
Năm học 2012 - 2013
270
185 68.5 40 14.8 20 7.4 25 9.3
Năm học 2013 - 2014

280

184 65.7

42

15

28

10

26

9.3

Điều quan trọng nữa là, cùng với sự yếu kém về đạo đức, hiện tượng học

sinh có những hành vi thô bạo, ngang ngược, xúc phạm, đe dọa, trấn áp bạn khác
gây nên những tổn thương tâm lý, tinh thần và sức khỏe cũng diễn ra thường xuyên
hơn như một hệ lụy tất yếu. Thầy cô vô cùng đau đầu vì vẫn còn hiện tượng học
sinh vô lễ, có thái độ và hành động không đúng mực với người đang trực tiếp gieo
mầm nhân cách cho mình, với bạn bè đồng trang lứa. Điển hình cho những hệ lụy
đáng buồn đó là trường hợp học sinh Nguyễn Văn Công, lớp 9B đã hành hung bạn
học của mình là em Lê Văn Nam, gây thương tích nặng, phải điều trị hàng tháng ở
bệnh viện.
Những con số biết nói nêu trên, là động lực, thôi thúc chúng tôi phải làm một
điều gì đó cho học sinh, cho thế hệ trẻ của Nga Thanh. Đã đến lúc cần phải gióng
lên một hồi chuông cảnh tỉnh, đã đến lúc phải kêu gọi, phải lôi cuốn tất cả các lực
lượng trong và ngoài nhà trường vào cuộc. Nhất là phải có sự tham gia của các
đoàn thể chính trị để đưa ra những giải pháp đồng bộ, triệt để, hữu hiệu, chặt chẽ,
cấp thiết xóa bạo lực trong nhà trường.
III. GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN.
1. Xây dựng kế hoạch rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học đường cho
học sinh một cách cụ thể, sát thực tế.
Chúng tôi xác định, kế hoạch là khâu đầu tiên, có ý nghĩa tiền đề cho mọi
hoạt động. Kế hoạch càng cụ thể, càng khả thi, thì hiệu quả càng cao.
Chính vì vậy, ngay từ đầu năm học, bản thân là bí thư chi bộ, hiệu trưởng
nhà trường, tôi cùng các đồng chí trong lãnh đạo cấp ủy, ban giám hiệu nhà trường
xác định, để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thì việc tạo ra môi trường giáo
dục an toàn, không có bạo lực học đường là nhiệm vụ then chốt, cấp bách, bởi bạo
lực học đường không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đạo đức mà còn là
5


nguyên nhân kéo theo những hậu quả đáng buồn khác, trong đó có những sa sút về
mặt trí dục, sức khỏe... Từ nghị quyết của chi ủy chi bộ, ban giám hiệu nhà trường,
đã được bàn bạc công khai, kỹ lưỡng trong hội nghị công nhân viên chức đầu năm

học, chúng tôi yêu cầu các tổ chức đoàn thể từ công đoàn, đoàn thanh niên, đội
thiếu niên, chi hội chữ thập đỏ, ban đại diện cha mẹ học sinh, giáo viên chủ nhiệm
các lớp phải xác định đây là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, tất cả các đoàn thể
phải cùng vào cuộc, tạo ra sức mạnh tổng hợp, làm lành mạnh hóa môi trường học
đường, để mỗi ngày học sinh đến trường thực sự là một ngày vui.
Để xây dựng được kế hoạch sát, đúng, trước hết, phải thấy được rằng, kỹ
năng phòng chống bạo lực học đường cho học sinh là một kỹ năng mềm, rất khó
hình thành, khó duy trì, phải tiến hành từng bước cụ thể, thường xuyên kiểm tra,
giám sát, đánh giá thì mới có hiệu quả cao. Vì vậy phải chuẩn bị kỹ lưỡng về nhân
lực, vật lực, nắm chắc đối tượng, chọn thời điểm, xây dựng chương trình và phân
công công việc cụ thể cho từng bộ phận, thì mới thành công được.
1.1. Thành lập ban chỉ đạo công tác rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực
học đường.
Ban chỉ đạo là cơ quan tham mưu cho hiệu trưởng, trong việc xây dựng kế
hoạch, chương trình hành động và chịu trách nhiệm lựa chọn nội dung, phân công
công việc cho các bộ phận để thực hiện kế hoạch đề ra. Trong ban chỉ đạo chúng
tôi cơ cấu có các thành viên: hiệu trưởng, bí thư chi bộ là trưởng ban, phó ban là
phó hiệu trưởng - chủ tịch công đoàn trường, thành viên bao gồm các đồng chí là
thư ký hội đồng nhà trường, bí thư đoàn thanh niên, tổng phụ trách đội, giáo viên
chủ nhiệm các lớp, trưởng ban đại diện cha mẹ học sinh và nhân viên bảo vệ trường
Ban chỉ đạo xây dựng kế hoạch hoạt động trong năm, từng tháng, định kỳ họp một
tháng một lần để đánh giá kết quả, những tồn tại hạn chế cũng như những thành
công của tháng trước để bổ sung, nhân rộng hoặc điều chỉnh ở tháng tiếp theo.
1.2. Khảo sát các đối tượng học sinh về mức độ của kỹ năng phòng chống bạo
lực học đường, từ đó lựa chọn phương pháp rèn luyện phù hợp.
Để xây dựng kế hoạch, chúng tôi tiến hành khảo sát mức độ cụ thể của kỹ
năng phòng chống bạo lực học đường ở tất cả các học sinh của 4 khối lớp 6,7,8,9.
Mục tiêu khảo sát của chúng tôi hướng vào là sở thích, nguyện vọng về các kỹ
năng sống mà các em muốn hướng tới. Bởi thực tế, học sinh THCS đã có thể tự
nhận thức được mình có gì, cần gì, thiếu gì? Tiếp theo, cũng rất cần nắm bắt cụ thể

sự thành thạo của kỹ năng phòng chống bạo lực học đường ở bốn mức độ: kiến
thức hiểu biết, định hướng giá trị, thái độ và hành vi. Chúng tôi tiến hành khảo sát
theo mẫu phiếu sau:
PHIẾU KHẢO SÁT 1
Họ và tên:..................................Lớp:....................Tuổi:.................Giới tính:…….
Hãy đánh dấu nhân (x) vào các kỹ năng sống mà em mong muốn học tập
và rèn luyện tại trường học của mình? Có thể chọn một hoặc nhiều câu trả lời.
6


Kỹ năng phòng chống bạo lực học đường.
Kỹ năng chăm sóc sức khoẻ sinh sản.
Kỹ năng ứng phó với căng thẳng.
Kỹ năng đảm bảo an toàn giao thông.
Kỹ năng học tập có hiệu quả.
Kỹ năng giao tiếp.
Kỹ năng khác (ghi rõ):......................................................................................
Hãy cân nhắc tính quan trọng, cần thiết của các kỹ năng sống đối với
lứa tuổi và phù hợp với điều kiện của địa phương em.

STT

1
2
3

Các kỹ năng sống

Mức độ cần thiết
Chưa

Rất
Cần
cần
cần
thiết
thiết
thiết

Kỹ năng phòng chống nạn bạo lực học đường
Kỹ năng chăm sóc sức khoẻ sinh sản.

4

Kỹ năng ứng phó với căng thẳng.
Kỹ năng đảm bảo an toàn giao thông.

5

Kỹ năng học tập có hiệu quả.

6

Kỹ năng giao tiếp.

7

Kỹ năng khác:………………..

Điều bất ngờ lớn nhất mà chúng tôi nhận được là 95% phiếu khảo sát đều tập
trung quan tâm và thể hiện yêu cầu được rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực

học đường. Điều đó cho thấy, bạo lực học đường không chỉ là mối quan ngại của
người lớn, nó thực sự trở thành nỗi ám ảnh, sự lo sợ của chính các em học sinh. Đã
đến lúc các em không thể thờ ơ và bàng quan được nữa. Kết quả tập hợp ấy khiến
chúng tôi càng thấy tự tin vì hành động của mình không đơn độc, nó là sự kết tinh
của ý chí người lớn và được sự đồng thuận hưởng ứng của một nửa vô cùng quan
trọng, nếu không muốn nói là quyết định đến kết quả giáo dục đó là chủ thể, cũng
là đối tượng của vấn nạn này.
Tiếp theo phiếu khảo sát về nhu cầu, tính cần thiết của kỹ năng phòng chống
bạo lực học đường, chúng tôi tiếp tục khảo sát trình độ của kỹ năng này với học
sinh toàn trường.
PHIẾU KHẢO SÁT 2
7


Họ và tên:..................................Lớp:....................Tuổi:.................Giới tính:…….
Hãy tự đánh giá kỹ năng sống của em ( đã được sắp xếp từ thấp đến cao)
theo mức độ: kém, yếu, trung bình, khá, giỏi.

STT

Kỹ năng sống

Mức độ hình thành kỹ năng
Không
Kiến

Giá

thức

trị

Thái Hành
độ
vi

đánh
giá
được

1

Kỹ năng phòng chống nạn bạo lực
học đường

Em mong muốn được rèn luyện kỹ năng sống theo hình thức nào dưới
đây? Có thể chọn một hoặc nhiều câu trả lời.
Sinh hoạt ngoài giờ lên lớp
Hoạt động tập huấn của liên đội
Sinh hoạt câu lạc bộ
Tổ chức thành cuộc thi
Chương trình giao lưu văn hóa, văn nghệ
Sinh hoạt dưới cờ
Các trò chơi
Băng rôn, áp phích tuyên truyền
Tờ rơi
Khác (ghi rõ):.....................................................................................................
Kết quả này cũng bất ngờ không kém, phản ánh sự thiếu hụt trầm trọng của
học sinh nhà trường cả về kiến thức, về hiểu biết, về hành vi và kỹ năng đối với
bạo lực học đường. Có gần 60% số phiếu khảo sát chỉ dừng lại ở hiểu biết trung

bình về bạo lực học đường, và trên 40% là không đánh giá được trình độ của bản
thân đối với kỹ năng này. Điều này một lần nữa càng khẳng định, rèn luyện kỹ
năng phòng chống bạo lực học đường cho các em là hết sức cần thiết, nếu không
muốn nói là cấp bách.
2. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức song song với rèn
luyện thói quen, kỹ năng, hành vi phòng chống bạo lực học đường.
Nhận thức đây là một trong những kỹ năng rất quan trọng, nhưng không thể
ngay lập tức hình thành các thao tác hành vi mà phải từng bước giúp học sinh hiểu
bản chất của vấn nạn, để từ đó có ý thức và hành vi thích ứng cho phù hợp.

8


2.1. Tổ chức nghiêm túc, có hiệu quả buổi học tập nội quy ngay trong ngày
đầu tiên của năm học mới, các tiết học giáo dục pháp luật của bộ môn giáo dục
công dân.
Năm điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng, nội quy của trường, của đội là bài
học đầu tiên được giáo viên chủ nhiệm, cũng là các anh chị phụ trách đội truyền đạt
đến học sinh, trong ngày đầu bước vào năm học mới. Sau đó, bản nội quy của
trường được niêm yết công khai ngay trong các lớp học, cùng với năm điều Bác Hồ
dạy, như là lời nhắc nhở các em học sinh mỗi ngày về ý thức đoàn kết, yêu thầy
mến bạn...Trong kỳ họp với phụ huynh học sinh toàn trường, giáo viên chủ nhiệm
một lần nữa công bố bản nội quy, để tạo sự phối hợp đồng thuận trong quản lý,
giáo dục các em.
Tổ chức dạy học nghiêm túc các nội dung giáo dục pháp luật trong môn giáo
dục công dân như: Bài công ước liên hợp quốc về quyền trẻ em; quyền được pháp
luật bảo hộ về tính mạng, thân thể, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm... cũng cần
được coi trọng. Đó là những kiến thức pháp luật cơ bản giúp học sinh nhận thức
được quyền và nghĩa vụ phải biết tự bảo vệ bản thân mình, tôn trọng người khác.
2.2. Tổ chức ngoại khoá mời bác sỹ tâm lý phổ biến kiến thức về nguyên nhân,

dấu hiệu nhận biết và biện pháp phòng chống bạo lực học đường.
2.2.1. Các dấu hiệu nhận biết bạo lực học đường.
Bạo lực học đường là hành vi lệch chuẩn nhưng thiên về sử dụng bạo lực.
Hành vi bạo lực học đường bao gồm:
Hành vi thụ động là hành vi sai lệch do nhận thức sai hoặc nhận thức không
đầy đủ chuẩn mực (nội qui, qui tắc). Đây là loại hành vi không đáng ngại.
Hành vi bạo lực học đường chủ động là hành vi mà các học sinh biết rõ
chuẩn mực nhưng vẫn cố ý làm sai, đây là loại hành vi đáng ngại.
Bạo lực học đường có thể tồn tại ở hai hình thức.
Thứ nhất là hành vi sử dụng bạo lực cơ bắp như đánh đập, hành hung để
cưỡng bức, trấn lột đồ dùng, tài sản... của học sinh khác, người gây hại có thể sử
dụng hung khí ở các mức độ khác nhau làm tổn thương tinh thần, sức khỏe, tính
mạng người bị hại.
Thứ hai là hành vi đe doạ, khủng bố nhằm gây bất an cho người bị hại, nói
xấu, sỉ nhục, bêu rếu làm mất uy tín, danh dự người bị hại. Các hành vi trên có thể
do một học sinh thực hiện hay tổ chức thành băng nhóm để thực hiện.
Bạo lực học đường thường trải qua ba giai đoạn là trước, trong và sau hành
vi bạo lực và đều để lại dấu vết hoặc dấu hiệu, báo trước bằng các biểu hiện, chứng
cứ .
Dấu hiệu tiền bạo lực gồm có dấu hiệu xa và dấu hiệu cận bạo lực.
Dấu hiệu xa như học sinh học kém, lêu lỏng, chán học, bất cần đời…
9


Dấu hiệu gần (cận bạo lực) như gây gổ, hăm dọa, kết băng nhóm, mang theo
hung khí trong người…
Dấu hiệu thực hiện hành vi bạo lực: Là các dấu vết bạo lực để lại sau hành vi
bạo lực nói lên mức độ độc ác, nương tay hay chỉ là dằn mặt, cảnh cáo người bị
xâm hại.
Dấu hiệu hậu bạo lực: Chủ yếu là hành vi, thái độ của học sinh sau khi bị xử

lý. Đó là thái độ đối với hậu quả xảy ra như ăn năn, hối hận hay hả hê, thỏa mãn
của người gây hại.
Sau khi tuyên truyền cho học sinh những dấu hiệu nhận biết trên, chúng tôi
đặc biệt quan tâm đến việc nhấn mạnh cho học sinh phải biết nhận xét, phán đoán
và phát hiện các dấu hiệu tiền bạo lực vì nó là “chỉ báo” để nhà trường tiến hành
can thiệp hiệu quả, kịp thời, định hướng cách giải quyết thỏa đáng nhằm ngăn chặn
bạo lực xảy ra.
2.2.2. Các nguyên nhân của nạn bạo lực học đường.
Có nhiều cách phân tích nguyên nhân của bạo lực học đường, nhưng chúng
tôi chỉ rõ cho học sinh các nguyên nhân chính sau:
Nguyên nhân từ giáo dục của gia đình: Đây được coi là nguyên nhân chính
của bạo lực học đường. Sự giáo dục chưa đúng đắn, sự thiếu quan tâm của gia đình,
tình trạng sử dụng bạo lực, những đổ vỡ… trong gia đình có ảnh hưởng trực tiếp
làm gia tăng nguy cơ bạo lực trong học sinh.
Nguyên nhân từ giáo dục của nhà trường: Do nhà trường chỉ chú trọng dạy
chữ không chăm lo đầy đủ cho việc dạy người. Hoặc cách xử lý các trường hợp vi
phạm bạo lực học đường chưa thoả đáng, không có hoặc ít tác dụng giáo dục.
Nguyên nhân từ xã hội: Do tác động của mặt trái kinh tế thị trường, các mối
quan hệ xã hội tiêu cực và truyền thông gây ra. Ảnh hưởng của môi trường văn hóa
bạo lực. Đặc biệt là ảnh hưởng của game bạo lực hằng ngày bào mòn, phá hủy tâm
hồn và nhân cách các em, biến các em thành những con người dữ tợn.
Nguyên nhân tâm lý từ chính học sinh: Do đặc điểm tâm lý lứa tuổi, do
không làm chủ bản thân. Do sự phát triển thiếu toàn diện, thiếu hụt về nhân cách,
thiếu khả năng kiểm soát hành vi ứng xử của bản thân, non nớt trong kỹ năng sống,
sai lệch về quan điểm sống.

10


Học sinh tham gia thảo luận về các nguyên nhân của bạo lực học đường.

2.3. Tổ chức ngoại khoá diễn tập khả năng phòng chống bạo lực học đường.
Xác định rèn luyện bất kỳ một kỹ năng nào cho học sinh đều phải trải qua
khâu thực hành. Đây là yếu tố quyết định sự thành công, tính bền vững của một
thói quen, một kỹ năng mà ta muốn giáo dục. Thực hành là khâu cuối cùng, cũng là
khâu quan trọng nhất của một chu trình rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. Chính
vì vậy, mọi sự chuẩn bị phải hết sức cẩn thận. Điều quan trọng hơn cả là phải tạo
điều kiện cho càng nhiều học sinh tham gia thực hành càng tốt.
2.3.1. Bác sỹ tâm lý hướng dẫn học sinh kỹ năng quản lý cảm xúc để giải quyết
các nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn trước khi phát sinh những hành động
bạo lực.
Để tạo cho học sinh kỹ năng kiềm chế sự tức giận, chúng tôi hướng dẫn học
sinh thực hiện những thao tác sau đây:
Rèn luyện nguyên tắc kiểm soát bản thân tránh xung đột mọi lúc, mọi nơi:
Trau dồi ngôn ngữ giao tiếp tích cực, “lựa lời mà nói”.
Rèn luyện khả năng chịu áp lực cao, “chữ nhẫn quý hơn vàng”.
Rèn luyện khả năng tự giải tỏa cơn tức giận trước khi đối diện để nó không
có cơ hội bùng lên mạnh hơn bằng một trong các cách:
Phân tán tầm nhìn sang cảnh vật xung quanh.
Vò giấy trong tay hoặc xé giấy thành các miếng nhỏ.
Hãy nhắm mắt và xoa tay vào nhau một cách chậm rãi, và thở thật đều.
Hãy tự nhủ thầm: "Chuyện này đối với mình quá nhỏ, không thèm chấp".
11


Nắm chặt tay, kiềm chế hành động tiêu cực.
Tập trung vào đọc sách hoặc hít thở thật sâu.
Tự phân tích và tìm hiểu nguyên nhân gây ra sự tức giận trong suy nghĩ.
Với mỗi học sinh kỹ năng kiềm chế sự tức giận là vô cùng quan trọng. Bởi
thực tế, nếu làm tốt điều này, khả năng bạo lực học đường là không thể xảy ra.
2.3.2. Bác sỹ tâm lý đưa ra tình huống có bạo lực, yêu cầu học sinh phát hiện

và đề xuất những phương án xử lý hiệu quả.
Tình huống được đặt ra là: Nếu em chẳng may có nguy cơ trở thành nạn
nhân của một vụ bạo lực học đường? Em sẽ làm gì?
Nói chuyện với bố mẹ, thầy cô
Hầu hết khi các vụ bạo lực học đường xảy ra, ba mẹ, thầy cô thường là người
biết sau cùng. Vì nạn nhân thường giấu kín và chịu đựng một mình. Vô tình điều
này đã tiếp tay cho bạo lực tiếp diễn ở cường độ mạnh hơn, công khai hơn. Hãy
thường xuyên nói chuyện với bố mẹ, thầy cô để có hướng giải quyết tốt nhất.
Tránh tiếp xúc với “đầu gấu”
Tất cả những học sinh, những đối tượng gây sự đều cho đối tượng bị đánh là
“đáng đánh” hết, bất kể lý do gì. Cho nên dù ở bất kì trường hợp nào, hãy tránh
càng xa càng tốt những thành phần “bất hảo” này ra. Đừng quan tâm, bình luận bất
kì điều gì về những đối tượng đặc biệt này. Một câu sơ ý của học sinh cũng đủ là
nguyên nhân để các em “nhừ đòn”. “Tránh voi chẳng xấu mặt nào”. Những kẻ giải
quyết vấn đề bằng bạo lực như thế sẽ chẳng có tương lai tốt đẹp. Đừng để tương lai
của chúng ta bị phá hủy bởi chúng!
Hành động ngay khi thấy “không ổn”
Trước khi diễn ra một vụ bạo lực nào đó tại trường học, chắc chắn sẽ có lời
ra, tiếng vào đại loại như “khi nào đánh?”, “đánh thế nào?”, “ai đánh trước, ai đánh
sau?” ngay khi nghe loáng thoáng mình chuẩn bị là “nạn nhân” thì hãy hành động
ngay! Giờ ra chơi, chỉ đứng ở những khu vực có giáo viên, tuyệt đối không đi một
mình, không tỏ ra sợ hãi. Ngay sau buổi học, báo ngay cho thầy, cô mà bạn tin
tưởng đế có hướng giải quyết phù hợp và gọi cho bố mẹ đưa về nhà nếu bạn đi học
một mình. Tốt nhất, khi nói chuyện với thầy cô, hãy cho những tên chuẩn bị đánh
bạn thấy. Khoảnh khắc bạn bước vào phòng giáo viên dù không biết bạn làm gì
cũng đủ khiến nhiều tên xanh mặt!
Luôn có "đồng minh".
Khi thấy dấu hiệu không ổn, hãy nói cho người bạn thân nhất của mình biết
tình hình đồng thời dặn bạn ấy khi bạn không còn cách tẩu thoát và chắc chắn bị
đánh, hãy bí mật báo cho người lớn, không nên kêu la hay đánh trả vì điều đó lúc

này thật sự không có lợi cho bạn.
12


Nếu không thể tự vệ, hãy biết la to và chạy.
Khi bị đánh, nếu không thể tự vệ vì đối thủ quá đông, hãy vùng chạy và la
lớn, học sinh sẽ tạo được sự chú ý của giáo viên, các học sinh khác, hoặc người đi
đường. Điều đó sẽ làm cho đối thủ lo sợ.
Đừng tỏ ra “anh hùng”.
Khi có tín hiệu thách thức bạo lực xảy ra, đừng tỏ ra “anh hùng rơm” bằng
cách xông vào đánh trả ngay, hãy dùng thương lượng để giải quyết mâu thuẫn.
Thậm chí, có thể phải nhượng bộ để làm nguội cơn nóng của bên kia. Sau đó báo
cho thầy cô hoặc người lớn can thiệp, giúp đỡ.
Chọn bạn mà chơi.
Những người bạn tốt sẽ luôn ở bên cạnh và bảo vệ mình. Chắc chắn những
người bạn tốt không thể có bạo lực xảy ra với mình được.

Học sinh tích cực tham gia xử lý tình huống có nguy cơ bạo lực.
3. Tăng cường trách nhiệm rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học đường
cho học sinh của các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường.
3.1. Tổ chức ký cam kết “nói không với bạo lực học đường” trong toàn trường.
Đây được coi là bằng chứng cho sự tham gia cùng rèn luyện kỹ năng phòng
chống bạo lực trường học của cán bộ giáo viên và nhất là học sinh nhà trường. Bản
cam kết là cơ sở pháp lý đồng thời cũng là lời nhắc nhở học sinh trong việc tự rèn
luyện, là sự kêu gọi tinh thần trách nhiệm của giáo viên trong việc phải luôn cố
gắng để thực hiện thành công mục tiêu này mà nhà trường đã đề ra. Trong bản cam
13


kết “nói không với bạo lực học đường”, chúng tôi yêu cầu chữ ký xác nhận của học

sinh, giáo viên chủ nhiệm và của chính cha mẹ các em. Đó chính là sự cam kết
cộng đồng trách nhiệm đầu tiên của quá trình rèn luyện kỹ năng khó khăn này.
3.2. Giao cho giáo viên chủ nhiệm chịu trách nhiệm thực hiện kế hoạch rèn
luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học đường ở cả trong và ngoài lớp chủ
nhiệm.
Để thực hiện kế hoạch rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học đường
cho học sinh, giáo viên chủ nhiệm phải hết sức tận tâm, nhiệt tình, trách nhiệm.
Phải đảm bảo thực hiện “hai không”, “năm biết”. “Hai không” là: Không để xảy ra
định kiến, không mâu thuẫn. “Năm biết” bao gồm: Biết lắng nghe, biết nhận biết
dấu hiệu của bạo lực, biết chia sẻ thông tin, biết cách thức giải quyết xung đột và
làm chủ cảm xúc, biết liên lạc với giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh những lúc cần
thiết.
Một điều tối quan trọng của giáo viên chủ nhiệm là phải thiết lập được danh
sách những học sinh trong lớp có các dấu hiệu của bạo lực học đường, nhất là các
dấu hiệu xa như học kém, chán học, bất cần đời, lêu lổng…Đây sẽ là đối tượng
chính cần phải rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học đường, cụ thể là kỹ
năng làm chủ cảm xúc, tránh tạo thành định kiến hay mâu thuẫn. Lúc này vai trò
của giáo viên chủ nhiệm vô cùng quan trọng. Gặp gỡ, trao đổi, trò chuyện, định
hướng, điều chỉnh hành vi và cảm xúc của các em theo đúng hướng, tránh để bạo
lực xảy ra.
Kinh nghiệm cho thấy, để rèn luyện thành công kỹ năng phòng chống bạo
lực học đường cho những học sinh có dấu hiệu bạo lực là một vấn đề cực kỳ nan
giải, đòi hỏi người giáo viên phải hết sức nhiệt tình, có trách nhiệm, phải coi học
sinh như con, như một người bạn để trao đổi, chia sẻ, bảo ban, uốn nắn các em.
Ngoài ra, cũng rất cần sự góp sức của giáo viên tổng phụ trách đội, giáo viên bộ
môn, học sinh trong đội cờ đỏ... để phối hợp giáo dục.
3.3. Tăng cường chức năng giám sát của đội cờ đỏ, giáo viên trực, bảo vệ nhà
trường.
Ngoài sự theo dõi chặt chẽ, sát sao của giáo viên chủ nhiệm, việc phát huy
vai trò của đội cờ đỏ trong công tác giám sát, phát hiện và báo cáo những dấu hiệu

cận bạo lực là vô cùng hiệu quả, bởi thực tế, các thầy cô giáo không thể lúc nào
cũng theo sát từng học sinh, không thể cùng chơi, cùng tham gia các hoạt động với
học sinh của mình. Chính vì vậy, bên cạnh giáo viên chủ nhiệm, tăng cường trách
nhiệm của đội cờ đỏ, là nhiệm vụ quan trọng không kém. Các em là “tai”, là “mắt”
của ban chỉ đạo, có mặt ở khắp nơi, kịp thời phát ra những tín hiệu cảnh báo khi
cần thiết. Các em cũng là những tuyên truyền viên, những điều tra viên rất hữu
dụng.
Là người thường trực, gần như có mặt suốt 24/24 giờ đồng hồ, bảo vệ trường
học có vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát hiện, báo cáo kịp thời những dấu
14


hiệu bạo lực để có biện pháp ngăn chặn. Bởi thực tế, bạo lực học đường hiếm khi
xảy ra ngay trong tiết học có giáo viên quản lý, mà thường là giờ ra chơi, cuối buổi
học, cũng có khi là đầu buổi học. Tranh thủ lúc vắng thầy cô, các em thường thích
thể hiện mình bằng những hành vi bạo lực. Lúc ấy, tiếng nói đáng sợ nhất đối với
các em học sinh chính là của bác bảo vệ. Lựa chọn, giao nhiệm vụ cho người bảo
vệ có uy tín, có uy lực, có sức mạnh cảm hóa cũng chính là một biện pháp vô cùng
hữu dụng.
Giáo viên trực, người đi sớm về muộn, người phải luôn luôn theo dõi và cập
nhật những diễn biến của nhà trường trong một ngày học, một tuần học cũng là đối
tượng được chúng tôi giao nhiệm vụ. Bài học từ các vụ bạo lực ngay trong lớp học
giờ ra chơi đã khiến chúng tôi phải suy nghĩ, và việc yêu cầu giáo viên trực phải
quán xuyến, kiểm tra các phòng học, các khu vui chơi của học sinh giờ giải lao trở
thành một yêu cầu thiết yếu.
3.4. Giao cho giáo viên là người địa phương chịu trách nhiệm giám sát, quản lý
những học sinh có dấu hiệu của bạo lực học đường.
Sau khi giáo viên chủ nhiệm lập danh sách những học sinh có dấu hiệu bạo
lực học đường như chán học, học kém, lêu lổng, bất cần đời...Cùng với họ, giáo
viên là người địa phương phải có trách nhiệm theo dõi, giám sát, có tác động giáo

dục phù hợp với đối tượng, kịp thời ngăn chặn các hành vi cận bạo lực xảy ra. Điều
này có thuận lợi ở chỗ, là người cùng sinh hoạt trong một khu dân cư, những giáo
viên là người “bản địa” bao giờ cũng nắm chắc, biết rõ hoàn cảnh gia đình, những
biến động trong cuộc sống của từng học sinh. Những thông tin về học sinh họ cũng
sẽ là người cập nhật nhất, do vậy, cùng với giáo viên chủ nhiệm, đội cờ đỏ, đây là
lực lượng thứ ba vô cùng quan trọng trong việc theo dõi, nắm bắt những diễn biến
về tư tưởng, tình cảm và hành vi của những học sinh có dấu hiệu của bạo lực.
Để nâng cao trách nhiệm của những “giám sát viên”, chúng tôi lập danh sách
yêu cầu từng giáo viên phải có trách nhiệm với các học sinh có dấu hiệu bạo lực
trong xóm mình phụ trách:
TT Họ và tên giáo viên địa phương Phụ trách những học sinh thuộc Ghi chú
1

Mai Thị Phương Loan

Xóm 1

2

Trần Văn Kền

Xóm 2

3

Mai Thị Thùy Linh

Xóm 3

4

Trần Thị Nguyệt

Xóm 4

5

Mai Thị Liên

Xóm 5

6

Mai Huy Thức

Xóm 6

15


3.5. Tranh thủ sự tuyên truyền, tham gia quản lý, giám sát, phát hiện của các
lực lượng giáo dục ngoài nhà trường.
Có khi bạo lực học đường manh nha và thể hiện ở bên ngoài môi trường nhà
trường, do vậy rất cần sự tham gia hỗ trợ của các lực lượng giáo dục ngoài nhà
trường. Đấu mối chặt chẽ với chi hội trưởng phụ nữ xóm, bí thư đoàn thanh niên,
xóm trưởng cần được quan tâm đúng mức. Sự hỗ trợ của hội khuyến học, công an
xã, xóm, hội liên gia… cũng vô cùng hiệu quả.
Cũng phải thấy rằng, đi đôi với tuyên truyền, uốn nắn, bảo ban, sự xuất hiện
đúng lúc của các chú công an cũng là một việc nên làm, bởi đôi khi sự “manh
động”, thiếu hiểu biết của học sinh rất cần tiếng nói của lực lượng chức năng để các

em “hiểu” vấn đề hơn.
4. Tổ chức giao ban công tác phòng chống bạo lực học đường với phụ huynh
học sinh thường xuyên, kịp thời, đồng thời với giao ban chất lượng giáo dục
của nhà trường.
Rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học đường là một việc làm vô cùng
thiết thực. Nhưng nó chỉ phát huy hiệu quả thật sự khi có sự phối hợp đồng bộ, nhịp
nhàng của gia đình - nhà trường - xã hội. Bản thân gia đình, nhà trường hay xã hội
không thể tự mình hình thành các kỹ năng này cho học sinh mà phải có sự thống
nhất chặt chẽ từ cả ba phía. Giao ban chất lượng giáo dục kỹ năng phòng chống bạo
lực học đường nên tiến hành đồng thời cùng với giao ban chất lượng học tập. Đã
đến lúc, nhà trường, gia đình phải thấy rằng, dạy chữ và dạy người luôn song hành
với nhau, không thể bên nào nặng hơn, bên nào nhẹ hơn được. Thực hiện nhiệm vụ
này, các giáo viên chủ nhiệm sẽ thông báo trực tiếp những diễn biến, những kết quả
của việc rèn luyện kỹ năng sống, đồng thời tiếp thu những phản hồi từ gia đình các
em để có biện pháp giáo dục phù hợp.
Ngoài những lần giao ban định kỳ, việc thông báo, gặp gỡ, trao đổi giữa giáo
viên chủ nhiệm với phụ huynh có thể diễn ra đột xuất, nếu thấy cần thiết. Điện
thoại di động, hệ thống sổ liên lạc điện tử giữa nhà trường và gia đình để nắm bắt
kịp thời những “hiện tượng lạ” trong giao tiếp, trong tâm lý của các em để ngăn
chặn kịp thời bạo lực học đường cũng cần được sử dụng một cách thường xuyên.
5. Tăng cường bồi dưỡng sức khỏe tinh thần cho học sinh bằng các hoạt động
tập thể lành mạnh.
Khi học sinh bước vào giai đoạn thay đổi quan trọng của cuộc đời, gia đình
và nhà trường cần phải quan tâm tới tâm lý của các em. Cha mẹ cần trở thành
những người bạn thân thiết và nhà trường là chỗ dựa tinh thần vững chắc nhất cho
mỗi trẻ. Chính vì vậy, chúng tôi luôn chú ý đến đời sống văn hóa, tinh thần của học
sinh, cho các em có cơ hội để thư giãn và giải tỏa những căng thẳng trong học tập.
Ví dụ, tổ chức các câu lạc bộ, các hội thi tuyên truyền, các buổi ngoại khoá… Mục
đích là chuyển hướng sự chú ý của học sinh đến với những thói quen lành mạnh,
tạo ra động cơ học tập tích cực, làm phong phú đời sống tinh thần của học sinh và

16


tạo cơ hội cho học sinh được thể hiện mình, thực hành kỹ năng làm việc tập thể,
yêu thương đùm bọc lẫn nhau.

Học sinh vui vẻ, thoải mái tham gia hội thi trò chơi dân gian: kéo co
6. Làm tốt công tác thi đua, khen thưởng.
Khen thưởng là động lực của thi đua. Sau mỗi tháng, mỗi học kỳ, ban chỉ đạo
công tác rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học đường họp, chỉ ra ưu điểm,
tồn tại để có hướng khắc phục, điều chỉnh kịp thời. Nhất định, trong các đợt đánh
giá, phải có khen thưởng để động viên những tập thể lớp, những cá nhân giáo viên,
học sinh thực hiện tốt kế hoạch, đặc biệt là những học sinh đã được rút tên khỏi
“danh sách đen”. Có như vậy, mới phát huy được trí tuệ, công sức và sự đóng góp
của tập thể và khuyến khích những học sinh “chậm tiến” trở nên tiến bộ. Đồng thời,
đối với những học sinh vi phạm nội quy an toàn trường học, chúng tôi cũng có
những biện pháp xử phạt linh hoạt, nghiêm minh, đề cao tính răn đe, tạo cơ hội cho
học sinh sửa sai và hoàn thiện nhân cách bản thân theo hướng tích cực.
7. Tăng cường công tác kiểm tra đánh giá việc rèn luyện kỹ năng sống sau khi
thực hiện.
Để đánh giá việc tiếp thu kiến thức và hình thành các hành vi của kỹ năng
phòng chống bạo lực học đường của học sinh, chúng tôi tiếp tục tiến hành khảo sát
theo mẫu phiếu như sau:
PHIẾU KHẢO SÁT 3
Họ và tên:..................................Lớp:....................Tuổi:.................Giới tính:…….

17


Em cảm thấy thế nào khi được tham gia các hoạt động rèn luyện kỹ năng

phòng chống bạo lực học đường tại trường mình?
Hoàn toàn hài lòng
Khá hài lòng
Chưa hài lòng
Hoàn toàn không hài lòng
Tham gia các hoạt động rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học đường
mang lại cho em những lợi ích gì?
……………………………………………………………………………………………………………
…...……………………………………………………………………………………………………

Kết quả qua phiếu khảo sát thật đáng phấn khởi. Số phiếu tỏ rõ sự hài lòng
chiếm tỷ lệ cao: 72%, số phiếu khá hài lòng là 26% và 2% chưa hài lòng. Điều
quan trọng là các em thu nhận được rất nhiều lợi ích từ các hoạt động rèn luyện kỹ
năng sống mà nhà trường tổ chức. Tuy chưa phải là con số tuyệt đối, nhưng với
chúng tôi điều này đã là một thành công. Chúng tôi cảm thấy phấn khởi và tự tin vì
mình đi đúng hướng, hoạt động giáo dục này thực sự đem lại sự hứng khởi trong
tinh thần, sự tự tin trong kỹ năng ứng xử với các tình huống xấu của học sinh. Đó
có lẽ là cái đích mà không chỉ nhà trường hướng tới mà còn là mong mỏi của toàn
xã hội.
III. KIỂM NGHIỆM
Việc thực hiện đồng bộ, triệt để những biện pháp trên, chúng tôi nhận thấy
rằng: Những học sinh có dấu hiệu bạo lực trở nên ngoan hơn, số lượng học sinh có
dấu hiệu cận bạo lực giảm rõ rệt. Những em này tham gia các hoạt động giáo dục,
hoạt động lao động, hướng nghiệp…nhiệt tình, tích cực. Tất cả học sinh có lịch sử
bạo lực với bạn bè nay cũng trở nên chín chắn hơn, hành xử đúng mực hơn, tham
gia các hoạt động tập thể, hoạt động học tập và vui chơi với tư cách là những chủ
thể tích cực, chủ động, sáng tạo và hòa bình.
Mối quan hệ thầy trò trở nên gần gũi, thân thiện. Không khí giờ học, giờ chơi
của học sinh thật vui vẻ, chan hòa. Số lượng học sinh chán học, bất cần đời, nói
tục, chửi bậy, vô lễ với thầy cô, bỏ tiết, bỏ buổi, đánh nhau…giảm rõ rệt.

TT Tỷ lệ học sinh có biểu hiện vi phạm đạo đức, vi phạm Tháng 3 năm học:
nội quy trên tổng số học sinh toàn trường
2014 - 2015
1
Chán học, bỏ học, học kém
0,14 %
2
Lêu lổng, bất cần đời, trộm cắp
0,17 %
3
Nói tục, chửi bậy
0,2 %
4
Vô lễ với thầy cô
0,1 %
5
Thường xuyên mang vũ khí, đánh nhau
0%
6
Kết nhóm, giao du với các thành phần “bất hảo”
0%
Chất lượng đạo đức học sinh có những cải thiện đáng kể. Kết quả xếp loại
hạnh kiểm học kỳ I năm học 2014 – 2015 như sau:
18


Thời gian

Cuối học kỳ I

Số
học
sinh
280

Hạnh
kiểm
tốt
SL
%
240 85.7

Hạnh
kiểm
khá
SL
38

%
13.6

Hạnh
kiểm
trung bình
SL
2

%
0.7

Hạnh
kiểm
yếu
SL
0

%
0

Điều đáng mừng ở đây là không chỉ chất lượng đạo đức của học sinh có dấu
hiệu bạo lực được nâng lên mà còn tác động tích cực đến các đối tượng học sinh
khác, góp phần nâng cao chất lượng học tập, cải thiện hiệu quả giáo dục nói chung
một cách mạnh mẽ.
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
I. KẾT LUẬN
“Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực học đường cho
học sinh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức tại trường THCS Nga
Thanh, Nga Sơn”, không có tham vọng bàn về tất cả các kỹ năng sống cần thiết của
học sinh bậc THCS mà chỉ tập trung đi sâu vào các biện pháp rèn luyện kỹ năng
phòng chống bạo lực học đường. Trong số các biện pháp đưa ra, chúng tôi thấy
rằng, xây dựng được kế hoạch sát đúng là yếu tố có tác dụng tiền đề, là cơ sở; tăng
cường quản lý giám sát phải là cơ bản; nhưng có ý nghĩa quyết định cho thành công
vẫn phải là để học sinh được thực hành và nhà giáo dục, phụ huynh học sinh, các
lực lượng xã hội khác cần có nhiều hoạt động gần gũi, tiếp xúc trực tiếp, thao tác
trực tiếp cho các em. Nghĩa là, ý thức trách nhiệm, lòng yêu thương, sự quan tâm
thực sự của nhà giáo dục, sự tự tin thể nghiệm của học sinh vẫn là yếu tố quan
trọng quyết định thành công của công tác này.
Nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức là vấn đề quan trọng của giáo dục mọi
thời đại. Rèn luyện thành công một kỹ năng sống cho học sinh bình thường đã khó.
Rèn luyện thành công kỹ năng phòng chống bạo lực học đường cho các học sinh có

dấu hiệu bạo lực lại càng khó khăn gấp bội phần. Những biện pháp rèn luyện kỹ
năng phòng chống bạo lực học đường mà trường THCS Nga Thanh đang thực hiện
đã giải quyết được một vấn đề nổi cộm của nhà trường trong một vài năm trở lại
đây, góp phần nâng cao chất lượng đạo đức của đơn vị. Tuy nhiên cũng phải nhấn
mạnh rằng, rèn luyện kỹ năng phòng chống bạo lực cho các em học sinh phải thực
hiện thường xuyên, liên tục, song song và đồng thời với việc nâng cao chất lượng
học tập, chất lượng sức khoẻ,…có như thế, chúng ta mới đạt được mong muốn về
một thế hệ trẻ phát triển toàn diện.
Sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng phòng chống
bạo lực học đường cho học sinh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức tại
trường THCS Nga Thanh, Nga Sơn” có lẽ là vấn đề không mới, nhưng thiết nghĩ,
trong khi toàn ngành giáo dục Thanh Hoá đang tích cực hướng tới chủ đề năm học:
Tiếp tục “đổi mới quản lý, nâng cao chất lượng giáo dục”, tập trung thực hiện 4
nhiệm vụ trọng tâm trong năm học trong đó “đẩy mạnh công tác giáo dục đạo đức,
19


kĩ năng sống, ngăn chặn bạo lực trong nhà trường,… nâng cao hiệu quả giáo dục
toàn diện” là nhiệm vụ quan trọng thứ hai; thì tiến hành thành công một hướng đi,
một mô hình rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh trong điều kiện hoàn cảnh cụ thể
ở địa phương Nga Thanh, cũng là một điều đáng quý. Bởi suy cho đến cùng, đổi
mới trong giáo dục cũng chỉ để nhằm đạt đến sự phù hợp, đạt đến chất lượng giáo
dục cao nhất mà thôi.
II. ĐỀ XUẤT
1.Với Đảng uỷ, Uỷ ban Nhân dân xã Nga Thanh
Tăng cường công tác tuyên truyền về an ninh trật tự.
Quản lý các yếu tố giải trí có hành vi bạo lực. Có biện pháp xử lý thích đáng
những cơ sở kinh doanh iternet đầu độc học sinh bằng game bạo lực, kinh dị…
2. Với Cha mẹ học sinh
Xây dựng không khí gia đình bình đẳng, hạnh phúc.

Dành thời gian và sự quan tâm thoả đáng cho con em mình.
Tích cực học hỏi nâng cao hiểu biết về phương pháp, nội dung giáo dục trẻ
em ở độ tuổi THCS.
Tăng cường liên lạc với nhà trường, phối hợp chặt chẽ để quản lý, giáo dục
học sinh.
Trên đây là những kinh nghiệm nhỏ, bản thân đã tích luỹ được trong quá trình
công tác nhưng vì năng lực có hạn, SKKN còn có những khiếm khuyết, rất mong
sự quan tâm, góp ý của quý đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
XÁC NHẬN
Thanh Hóa, ngày 10 tháng 4 năm 2015
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
CAM KẾT KHÔNG COPPY

Đinh Thị Kim Dung

20