LUẬN văn THẠC sĩ bộ đội địa PHƯƠNG TỈNH lâm ĐỒNG THAM GIA xây DỰNG cơ sở CHÍNH TRỊ xã , PHƯỜNG VỮNG MẠNH TRONG GIAI đoạn HIỆN NAY

3
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tham gia xây dựng cơ sở chính trị là một nhiệm vụ trong thực hiện chức
năng của “đội quân công tác”, một nội dung của công tác dân vận của Quân
đội nhân dân Việt Nam. Tiến hành công tác xây dựng cơ sở chính trị vững
mạnh là góp phần củng cố lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng,
vào bản chất tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa, tăng cường đoàn kết quân
dân, xây dựng thế trận lòng dân vững mạnh, chống âm mưu “diễn biến hòa
bình” bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch. Tiến hành công tác xây dựng
cơ sở chính trị vững mạnh còn góp phần giữ vững sự ổn định chính trị, nâng
cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền địa
phương và hoạt động của các tổ chức quần chúng, tích cực tham gia các
chương trình phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh,
xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc, nâng cao đời sống, dân trí của nhân
dân.
Trong những năm qua, việc xây dựng cơ sở chính trị xã, phường vững
mạnh trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đã được sự quan tâm của các cấp, các
ngành trong tỉnh. Chất lượng xây dựng cơ sở chính trị đã được nâng lên một
bước đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ của địa phương trong giai đoạn cách
mạng mới. Song, thực trạng hiện nay còn không ít cơ sở yếu kém, tình hình
diễn biến phức tạp. Ở một số xã, phường, đội ngũ cán bộ, đảng viên vừa yếu,
vừa thiếu. Hoạt động của hệ thống chính trị chưa phát huy hết chức năng, đời
sống nhân dân còn nhiều khó khăn. Các tôn giáo hoạt động trái phép đang tập
trung vào đồng bào dân tộc ít người, đồng bào ở vùng sâu, vùng xa. Các thế
lực thù địch đang ráo riết thực hiện âm mưu chống phá, kích động đồng bào
dân tộc bạo loạn chính trị chống phá chế độ.


4
Vì vậy, công tác xây dựng cơ sở chính trị xã, phường vững mạnh ở Lâm

Đồng vừa có ý nghĩa chiến lược lâu dài, vừa là nhiệm vụ cấp bách của Đảng
và Nhà nước ta hiện nay.
Bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng là con em của đồng bào các dân tộc
trong tỉnh. Với chức năng là đội quân chiến đấu, lao động sản xuất và là đội
quân công tác, trong những năm qua đã quán triệt và thực hiện tốt các chỉ thị,
nghị quyết của Đảng, Nhà nước, quân đội. Nghị quyết của tỉnh, Đảng bộ và
Hội đồng nhân dân các cấp về xây dựng cơ sở chính trị xã, phường đạt được
những kết quả nhất định, góp phần xây dựng địa phương vững mạnh. Tuy
nhiên so với yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ mới vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập.
Xuất phát từ vị trí chiến lược của Lâm Đồng với Tây Nguyên và với
cách mạng cả nước, để phát huy những kết quả đã đạt được, đồng thời kịp
thời khắc phục những hạn chế thiếu sót vừa qua trong xây dựng cơ sở chính
trị vững mạnh cần phải nghiên cứu một cách cơ bản công tác xây dựng cơ sở
chính trị xã, phường. Tìm ra giải pháp phù hợp nâng cao chất lượng công tác
này trên địa bàn của tình đáp ứng với yêu cầu và nhiệm vụ cách mạng trong
giai đoạn mới. Đó là lý do tác giả chọn đề tài: “Bộ đội địa phương tỉnh Lâm
Đồng tham gia xây dựng cơ sở chính trị xã, phường vững mạnh trong giai
đoạn hiện nay” làm đề tài luận văn Thạc sĩ khoa học chính trị, chuyên ngành
Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Xây dựng cơ sở chính trị xã, phường làmột trong những nhiệm vụ chiến
lược của Đảng, nội dung quan trọng trong công tác dân vận của quân đội.
Trong những năm gần đây đã có nhiều bài viết của các đồng chí lãnh đạo
Đảng, Nhà nước và các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học về xây
dựng cơ sở chính trị, tiêu biểu như:
- Tổng cục Chính trị: “Đổi mới công tác dân vận của Quân đội nhân dân


5
Việt Nam”, Nxb QĐND, H. 1996.

- Vũ Oanh: “Đổi mới công tác dân vận của Đảng, chính quyền, Mặt trận
Tổ quốc và các đoàn thể”, Nxb CTQG, H. 1996.
- Vũ Đình Tấn: “Đổi mới công tác dân vận của Quân đội nhân dân Việt
Nam trong giai đoạn hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh”, Luận văn tiến sĩ,
Học viện Chính trị quân sự, H. 2001
- Xây dựng tiềm lực chính trị - tinh thần nhằm tăng cường sức mạnh
quốc phòng toàn dân bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ
mới của Lê Minh Vụ, Tạp chí giáo dục lý luận chính trị quân sự, số 2/ 2003.
- Củng cố vững chắc cơ sở chính trị - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân
là cơ sở thực hiện công tác quốc phòng - an ninh ở Nam Định, Tạp chí Quốc
phòng toàn dân, tháng 5/ 2003.
- Xây dựng nền tảng chính trị - xã hội của lực lượng vũ trang nhân dân
trong giai đoạn mới của cách mạng của Nguyễn Thế Trị, Tạp chí Quốc phòng
toàn dân, tháng 11/ 2003.
Những công trình trên đã đi sâu nghiên cứu lý giải những vấn đề ở các
góc độ khác nhau trong công tác xây dựng cơ sở chính trị của Quân đội nhân
dân Việt Nam. Tuy nhiên chưa có một công trình nào giải quyết đầy đủ, có hệ
thống về xây dựng cơ sở chính trị xã, phường vững mạnh của bộ đội địa
phương tỉnh Lâm Đồng. Vì vậy, đề tài tác giả chọn mang tính độc lập, không
trùng lặp với các công trình khoa học và các luận văn, luận án đã công bố.
3. Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn
* Mục đích: Trên cơ sở luận giải, làm sáng tỏ lý luận và thực tiễn tham
gia xây dựng cơ sở chính trị xã, phường vững mạnh của bộ đội địa phương
tỉnh Lâm Đồng; Đề xuất một số giải pháp cơ bản để thực hiện nhiệm vụ tham
gia xây dựng cơ sở chính trị ở xã, phường vững mạnh của bộ đội địa phương
tỉnh Lâm Đồng.


6
* Nhiệm vụ:

- Làm rõ quan niệm về tham gia xây dựng cơ sở chính trị xã, phường
vững mạnh của bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng.
- Đánh giá đúng thực trạng tham gia xây dựng cơ sở chính trị hiện nay,
rút ra nguyên nhân và một số kinh nghiệm chủ yếu.
- Đề xuất phương hướng, yêu cầu và một số giải pháp tham gia xây dựng
cơ sở chính trị xã, phường vững mạnh của bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng
hiện nay.
* Đối tượng nghiên cứu: Tham gia xây dựng cơ sở chính trị xã, phường
vững mạnh của bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng.
* Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động tham gia xây dựng cơ sở chính trị xã,
phường vững mạnh của các đơn vị thuộc Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Lâm Đồng
trên địa bàn tỉnh (gồm: các cơ quan quân sự huyện, trung đoàn bộ đội địa
phương và trường quân sự) từ năm 2000 đến nay.
4. Cơ sở lý luận thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của luận văn
* Cơ sở lý luận: Luận văn dựa trên quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh; các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Đảng, Nhà nước,
quân đội về công tác vận động quần chúng; các công trình nghiên cứu khoa
học có liên quan đã được nghiệm thu và công bố.
* Cơ sở thực tiễn: Thực tiễn tham gia xây dựng cơ sở chính trị xã,
phường vững mạnh của bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng. Các báo cáo tổng
kết và các số liệu điều tra khảo sát về công tác xây dựng cơ sở chính trị của
các quân khu, quân đoàn, các đơn vị trên địa bàn Tây Nguyên đã được công
bố, kết quả điều tra khảo sát của tác giả là cơ sở thực tiễn của luận văn. Các
tài liệu, số liệu thực tiễn từ năm 2000 đến thời điểm tháng 5-2005.
* Phương pháp nghiên cứu: Dựa trên cơ sở phương pháp của chủ nghĩa
Mác - Lênin; luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp của các khoa học


7
chuyên ngành, liên ngành; trong đó đặc biệt coi trọng các phương pháp phân

tích tổng hợp; lôgích - lịch sử, so sánh; điều tra, khảo sát, tổng kết thực tiễn
và phương pháp sử dụng chuyên gia.
5. Ý nghĩa của luận văn
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần cung cấp luận cứ khoa học về
công tác xây dựng cơ sở chính trị xã, phường vững mạnh của bộ đội địa
phương tỉnh Lâm Đồng; giúp cho lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị tham khảo,
nghiên cứu, vận dụng trong quá trình tiến hành tham gia xây dựng cơ sở chính
trị ở các địa phương vững mạnh đáp ứng được mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ
cách mạng.
Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng
dạy môn công tác đảng, công tác chính trị trong các Học viện, nhà trường quân
đội.
6. Kết cấu của luận văn
Gồm: Phần mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài liệu tham
khảo và phụ lục.


8

Chương 1
BỘ ĐỘI ĐỊA PHƯƠNG TỈNH LÂM ĐỒNG
THAM GIA XÂY DỰNG CƠ SỞ CHÍNH TRỊ XÃ, PHƯỜNG NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

1.1. Cơ sở chính trị xã, phường và những vấn đề cơ bản tham gia
xây dựng cơ sở chính trị xã, phường của bộ đội địa phương tỉnh Lâm
Đồng
1.1.1. Xã, phường và cơ sở chính trị xã, phường tỉnh Lâm Đồng
Để nghiên cứu những vấn đề cơ bản của bộ đội địa phương tỉnh Lâm
Đồng tham gia xây dựng cơ sở chính trị xã, phường, trước hết cần làm rõ xã,
phường và đặc điểm xã, phường của tỉnh Lâm Đồng.

* Đặc điểm xã, phường của tỉnh Lâm Đồng
Điều 118 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam xác
định: “Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
được phân định như sau: nước chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc Trung
ương; tỉnh chia thành huyện, thành phố thuộc tỉnh và thị xã; thành phố trực
thuộc Trung ương chia thành quận, huyện và thị xã; huyện chia thành xã, thị
trấn; thành phố thuộc tỉnh, thị xã chia thành phường và xã; quận chia thành
phường” [14]. Theo đó xã, phường, thị trấn là đơn vị hành chính lãnh thổ cấp
cơ sở của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ở đó có những cộng


9
đồng dân cư liên kết với nhau trong các sinh hoạt vật chất và tinh thần trên
một địa bàn cố định; có hệ thống tổ chức hành chính ổn định hoạt động theo
Hiến pháp và pháp luật. Trong xã bao gồm các làng, xóm, thôn, bản, ấp,
buôn; phường chia thành khu phố, khối phố.
Hệ thống chính trị xã, phường, thị trấn là một bộ phận của hệ thống
chính trị đất nước, được tổ chức chặt chẽ, hoạt động theo nguyên tắc tập trung
dân chủ bao gồm: tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn
thể nhân dân là Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ, Hội nông dân, Hội cựu chiến
binh v.v…, trong đó tổ chức đảng là hạt nhân lãnh đạo hệ thống chính trị. Các
hệ thống tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể được tổ chức từ xã, phường đến
các làng, xóm, thôn, bản, ấp, khu phố, hoạt động theo nguyên tắc cấp trên chỉ
đạo, hướng dẫn cấp dưới, cấp dưới phục tùng cấp trên. Với cách tổ chức như
vậy, nên các tổ chức trong hệ thống chính trị xã, phường, thị trấn có sự gắn
kết chặt chẽ, có tính thống nhất cao về ý chí và hành động.
Thực tiễn lịch sử cho thấy xã, phường, thị trấn có vị trí đặc biệt quan
trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Xã, phường, thị trấn là nơi
trực tiếp cụ thể hóa việc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, thực hiện các chỉ tiêu, kế hoạch,

nhiệm vụ cụ thể về các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an
ninh. Cấp xã là nơi khai thác có hiệu quả mọi tiềm năng trong từng thôn, bản,
xóm, ấp, khu phố, từng gia đình, là nơi trực tiếp giải quyết những vấn đề đặt
ra trong xây dựng phát triển kinh tế, văn hóa, giữ vững an ninh chính trị, trật
tự an toàn xã hội, kết hợp kinh tế với quốc phòng, an ninh, phát động toàn dân
tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Xã, phường, thị trấn ổn định về chính
trị, vững mạnh về kinh tế, quốc phòng, an ninh là cơ sở, nền tảng tạo nên tiềm
lực chính trị - tinh thần, tiềm lực kinh tế - xã hội, tiềm lực quốc phòng toàn
dân v.v… của các địa phương và trên phạm vi cả nước.


10
Lâm Đồng là một tỉnh nằm ở phía nam Tây Nguyên, được thành lập năm
1976, gồm 2 tỉnh Tuyên Đức và Lâm Đồng (cũ) sát nhập lại. Diện tích 9761,5
km2. Tỉnh có một thành phố (Đà Lạt), một thị xã (Bảo Lộc), 10 huyện (Đơn
Dương, Đức Trọng, Di Linh, Lạc Dương, Đam Rông, Đạ Huoai, Đạ Tẻ, Cát
Tiên, Bảo Lâm, Lâm Hà), 143 xã, phường. Dân số 998.000 người (1999) gồm
các dân tộc Kinh, Mạ, Hơ rê, Chu ru, Xtiêng, Chăm,… Các địa phương trong
tỉnh hầu hết nằm ở phía nam dãy Trường Sơn, có độ cao trung bình từ 1.000 1.500 m; phía bắc giáp tỉnh Đắc Lắc, Đắc Nông; phía đông giáp tỉnh Khánh
Hòa, Ninh Thuận; phía tây giáp tỉnh Bình Phước, Đồng Nai. Đất đai Lâm
Đồng phì nhiêu thuận lợi cho phát triển lâm nghiệp, nông nghiệp, trồng chè,
cà phê, rau quả ôn đới. Khoáng sản đa dạng, phong phú, đặc biệt là quặng
bauxít ở Bảo Lộc, sét, cao lanh, bentônít, điatônít, ngọc Sa phia, vàng, thiếc.
Lâm Đồng là tỉnh nằm trong khu vực khí hậu ôn đới; thời tiết quanh năm mát
mẻ và có những cảnh quan du lịch nổi tiếng; có hệ thống giao thông tương đối
thuận tiện bao gồm các quốc lộ 20, 11, 27, 8 nối liền tỉnh với thành phố Hồ
Chí Minh và các tỉnh duyên hải miền Trung, Tây Nguyên và miền Đông Nam
bộ. Các xã, phường, thị trấn ở tỉnh Lâm Đồng có các đặc điểm chính sau:
Thứ nhất: Hệ thống chính trị xã, phường, thị trấn được tổ chức rộng
khắp, chặt chẽ, hoạt động ngày càng có hiệu lực, hiệu quả.

Hiện nay, về cơ bản các xã, phường, thị trấn đều có đầy đủ các tổ chức
Đảng, chính quyền, đoàn thể xã hội của nhân dân. Đảng bộ được thành lập ở
87/ 143 xã, phường. Các tổ chức đảng, hệ thống chính quyền các cấp đã từng
bước được củng cố và đổi mới phương thức hoạt động. Các tổ chức chính trị xã hội, đoàn thể nhân dân ở xã, phường đã có nhiều hoạt động thiết thực,
tham gia xóa đói giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hóa mới, đấu tranh bác
bỏ các luận điệu xuyên tạc của địch góp phần ổn định trật tự an toàn xã hội ở
địa phương. Từ khi có nghị quyết của Đảng về xây dựng, củng cố hệ thống


11
chính trị xã, phường và chỉ thị số 30 ngày 18-2-1998 của Bộ Chính trị về xây
dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, hệ thống chính trị xã, phường, thị
trấn ở tỉnh Lâm Đồng ngày càng được tăng cường và củng cố.
Tuy nhiên, hệ thống chính trị ở một số xã, phường, thị trấn, đặc biệt các
xã ở vùng dân tộc và miền núi của tỉnh còn yếu. Hoạt động của cấp ủy, chính
quyền và đoàn thể ở không ít xã, phường, thị trấn chưa hiệu quả, không sát
dân, không tập hợp được nhân dân. Một số nơi còn để xảy ra tham nhũng, tiêu
cực làm giảm lòng tin của nhân dân. Trình độ của đội ngũ cán bộ còn thấp.
Nhiều cán bộ xã, phường công tác ở vùng dân tộc thiểu số không biết tiếng
dân tộc, không gần dân, không hiểu được dân, không yên tâm gắn bó với địa
phương nơi công tác. Công tác phát triển đảng chậm, số lượng đảng viên
chiếm tỷ lệ thấp so với tổng số dân cư của xã, phường, đặc biệt ở các xã vùng
sâu, vùng xa, nhiều thôn, bản chưa có đảng viên. Đây chính là khó khăn của
việc lãnh đạo, tổ chức, chỉ đạo, quản lý, điều hành thực hiện đường lối, chính
sách của Đảng và Nhà nước ở địa phương.
Thứ hai: Các xã, phường, thị trấn của tỉnh Lâm Đồng có quy mô dân số
và trình độ phát triển không đồng đều về kinh tế - xã hội.
Lâm Đồng là một trong năm tỉnh Tây Nguyên có nhiều dân tộc, trong đó
dân tộc Kinh chiếm đa số, các dân tộc Tây Nguyên chiếm 16,23% dân số toàn
tỉnh; cư trú tại 89/ 143 xã, phường, thị trấn. Theo số liệu thống kê năm 2004,

dân số toàn tỉnh có hơn 1 triệu người. Nhưng phân bổ dân cư giữa các xã,
phường, thị trấn ở thành phố, thị xã với các xã ở vùng dân tộc, miền núi có sự
chệnh lệch lớn. Mật độ dân cư ở xã, phường, thị trấn thuộc thành phố Đà Lạt
và thị xã Bảo Lộc thì lớn trong khi đó ở vùng đồng bào dân tộc và miền núi
quá thưa thớt. Quy mô thôn, bản trong xã phần lớn là nhỏ bé, có xóm, bản chỉ
có số dân từ 100 đến 150 người. Trong lịch sử phát triển của tỉnh, một số xã ở
vùng cao, vùng đồng bào dân tộc, có nhiều tài nguyên, khoáng sản, nguồn


12
nước, có tiềm năng to lớn về nhiều mặt đã trở thành căn cứ địa cách mạng
trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Trong sự nghiệp đổi mới đất
nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, các xã, phường, thị trấn ở tỉnh Lâm
Đồng có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, an ninh,
quốc phòng và bảo vệ môi trường sinh thái. Các xã, phường, thị trấn ở thành
phố Đà Lạt, thị xã Bảo Lộc là nơi tập trung các cơ quan đầu não của tỉnh,
thành phố, thị xã, quận, huyện, trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của địa
phương. Các xã vùng dân tộc, miền núi là nơi có nhiều nguồn tài nguyên
thiên nhiên phong phú, đa dạng phục vụ cho sự phát triển của tỉnh, có hệ
thống rừng phòng hộ, rừng đặc dụng giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc
bảo vệ môi trường sinh thái.
Trong những năm qua kinh tế - xã hội ở các xã, phường phát triển mạnh
nhưng không đồng đều. Số lượng các doanh nghiệp tư nhân đã tăng lên nhanh
chóng. Kinh tế hộ gia đình phát triển mạnh về số lượng và quy mô, chủ yếu là
loại hình kinh tế trang trại, kinh tế VAC, vườn rừng, núi đồi. Hàng năm số hộ
đói nghèo giảm. Tuy nhiên do lịch sử để lại, kinh tế - xã hội giữa các xã,
phường, thị trấn ở thành phố, thị xã còn có chênh lệch lớn với các xã ở vùng
dân tộc và miền núi. Khoảng cách về mức sống giữa các xã, phường, thị trấn
ở thành phố, thị xã với các xã ở vùng dân tộc và miền núi có xu hướng gia
tăng. Diện tích các xã ở vùng dân tộc, miền núi rộng lớn, địa hình hiểm trở,

phức tạp, thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, lũ lụt, hạn hán. Nhân
dân các dân tộc ở các xã vùng sâu, vùng xa sống phân tán, đi lại khó khăn, ít
điều kiện tiếp xúc với dịch vụ, phúc lợi xã hội và nền kinh tế thị trường. Ở
nhiều xã vùng dân tộc, miền núi kinh tế chậm phát triển, lúng túng trong
chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Tập quán canh tác còn lạc hậu, mang nặng tính tự
cấp, tự túc, dựa vào thiên nhiên. Một số hộ thiếu đất sản xuất, kết cấu hạ tầng
ở một số xã vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ cách mạng cũ còn thấp kém. Tình


13
trạng du canh, du cư, di dân tự do vẫn còn.
Đời sống văn hóa tinh thần của các xã, phường có sự cải thiện, phát triển
rõ rệt. Đến nay các xã, phường ở thành phố, thị xã đã hoàn thành phổ cập giáo
dục tiểu học và xóa mù chữ. Các trường phổ thông dân tộc nội trú được hình
thành ở các xã và cụm xã vùng đồng bào dân tộc và miền núi. Đời sống văn
hóa ở các xã, phường nâng cao một bước, văn hóa truyền thống của các xã
vùng đồng bào dân tộc được tôn trọng và phát huy. Các dịch bệnh cơ bản
được ngăn chặn và đẩy lùi, việc khám chữa bệnh cho người nghèo, đồng bào
dân tộc và miền núi được cải thiện rõ rệt; về cơ bản các xã ở miền núi, vùng
đồng bào dân tộc, vùng sâu, vùng xa có trạm y tế. Theo thống kê của Ban Tôn
giáo tỉnh, ở Lâm Đồng có 12 tín ngưỡng tôn giáo khác nhau, chiếm 56% dân
số, trong đó tín đồ đạo Phật, đạo Ki tô, đạo Tin Lành chiếm phần lớn. Ở nhiều
xã, phường giáo dân chiếm 80-90% dân số. Tín đồ các tôn giáo đại bộ phận là
nông dân và nhân dân lao động các dân tộc. Trong những năm qua, đời sống
vật chất và tinh thần của đồng bào các tôn giáo được cải thiện, có mặt được
nâng lên.
Tuy nhiên, chất lượng giáo dục và đào tạo ở các xã, phường, thị trấn ở
tỉnh Lâm Đồng còn thấp, nhất là các xã ở vùng đồng bào dân tộc, miền núi,
vùng sâu, vùng xa. Công tác chăm sóc sức khỏe cho đồng bào ở các xã vùng
sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn. Ở một số xã, bản sắc tốt đẹp trong văn hóa

của các dân tộc đang bị mai một. Một số tập quán lạc hậu, mê tín dị đoan có
xu hướng phát triển. Ở một số xã vùng dân tộc và miền núi, tôn giáo phát
triển không bình thường, trái pháp luật và truyền thống, phong tục tập quán
của nhân dân. Các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách lợi dụng những khó
khăn về kinh tế, đời sống, trình độ dân trí thấp của đồng bào và những sai sót
của hệ thống chính trị cơ sở để kích động, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc,
gây mất ổn định chính trị ở địa phương.


14
Thứ ba: Thế trận quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân ở các xã,
phường, thị trấn được tăng cường, củng cố, an ninh chính trị, trật tự xã hội
cơ bản ổn định nhưng chưa vững chắc.
Quán triệt quan điểm, đường lối của Đảng về quốc phòng an ninh trong
thời kỳ mới, các xã, phường, thị trấn ở Lâm Đồng đã làm cho nhân dân nhận
rõ âm mưu, thủ đoạn của địch; chăm lo giáo dục truyền thống, lòng yêu nước,
yêu chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, ý thức trách nhiệm, trình độ hiểu biết và nhận
thức về nghĩa vụ của mỗi công dân đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc được
nâng lên. Cơ chế quản lý công tác quốc phòng, an ninh ở cấp xã, phường, thị
trấn đã được vận dụng sáng tạo và ngày càng phát huy hiệu lực. Lực lượng
dân quân tự vệ, công an và đội ngũ cán bộ trong ban chỉ huy quân sự xã,
phường, thị trấn được củng cố một bước. Cán bộ chủ chốt và cốt cán ở các
thôn, bản, ấp, khu dân cư ở một số xã, phường, thị trấn đã được tiêu chuẩn
hóa về kiến thức quốc phòng, an ninh. Hệ thống làng xã (khu phố) và cụm
chiến đấu đã từng bước được xây dựng, bảo đảm cho thế trận phòng thủ
huyện liên hoàn, vững chắc. Công tác tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ,
quản lý lực lượng dự bị động viên đã được thực hiện ngày càng có nền nếp.
Nhiệm vụ giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở xã, phường, thị
trấn đã được triển khai nghiêm túc. Các xã, phường, thị trấn đã thực hiện ngày
càng tốt việc quản lý các đối tượng, ngăn ngừa tệ nạn xã hội, giải quyết các

vụ khiếu kiện, vi phạm pháp luật. Một số xã, phường đã tổ chức tốt việc phối
hợp giữa lực lượng an ninh (dân phòng) với dân quân tự vệ tuần tra canh gác,
bảo vệ an ninh trật tự; hoạt động của các tổ hòa giải, tổ tự quản để giải quyết
các mâu thuẫn, các vụ việc có liên quan đến an ninh trật tự xã hội ở các điểm
và khu dân cư. Trách nhiệm của ban, ngành, đoàn thể trong hệ thống chính trị
xã, phường đối với công tác quốc phòng ngày càng được nâng cao.
Tuy nhiên, xây dựng, củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh chính trị,


15
trật tự an toàn xã hội chưa thực sự vững chắc, nhất là các xã ở vùng dân tộc,
miền núi, vùng sâu, vùng xa chưa đáp ứng yêu cầu xây dựng nền quốc phòng
toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân kết hợp chặt chẽ với thế trận an ninh
nhân dân ở cơ sở trong giai đoạn mới. Ý thức quốc phòng, sự hiểu biết của
nhân dân về âm mưu thủ đoạn của kẻ thù còn hạn chế. Những kiến thức quân
sự về phòng và khắc phục hậu quả địch tiến công đường không, tập kích hóa
học, kỹ thuật băng bó cấp cứu, công sự ngụy trang, bảo vệ an ninh trật tự, sẵn
sàng chiến đấu, phòng chống khắc phục hậu quả thiên tai, bảo vệ cơ sở v.v…
chưa được phổ cập trong nhân dân, nhất là các xã ở vùng sâu, vùng xa. Công
tác tổ chức, xây dựng quản lý, sử dụng lực lượng dân quân tự vệ ở một số xã,
phường chưa được tốt, chất lượng chính trị chưa bảo đảm, khi có các tình
huống, các “điểm nóng”, sự việc mất an ninh, trật tự ở địa phương hoạt động
của dân quân tự vệ đạt hiệu quả thấp. Đội ngũ cán bộ quân sự xã, phường, thị
trấn tuy đã được chăm lo, bồi dưỡng nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu
nhiệm vụ quản lý quốc phòng, an ninh ở cơ sở, nhất là các xã khu vực miền
núi, vùng cao. Về cơ bản đội ngũ quân sự cấp xã chưa được chuẩn hóa việc
đào tạo, bồi dưỡng, trình độ văn hóa thấp, lại luôn luôn biến động. Một số chế
độ chính sách đối với đội ngũ cán bộ quân sự xã, phường, thị trấn còn bộc lộ
nhiều vướng mắc, bất cập, chưa phù hợp với thực tiễn hiện nay.
Những đặc điểm trên là cơ sở thực tiễn để bộ đội địa phương tỉnh Lâm

Đồng xác định đúng nội dung, phương thức, biện pháp tham gia xây dựng cơ
sở chính trị xã, phường, thị trấn ở tỉnh Lâm Đồng vững mạnh. Mặt khác, để
xác định đúng nội dung, biện pháp xây dựng cơ sở chính trị xã, phường nói
chung và của bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng nói riêng cần có quan niệm
khoa học về cơ sở chính trị xã, phường ở tỉnh Lâm Đồng.
* Quan niệm cơ sở chính trị xã, phường ở tỉnh Lâm Đồng
Hiện nay thuật ngữ cơ sở, cơ sở chính trị được dùng phổ biến trong đời


16
sống xã hội. Nhưng cơ sở và cơ sở chính trị là gì? Những yếu tố của cơ sở
chính trị v.v… còn có những cách hiểu khác nhau. Vì vậy, cần phải có nhận
thức đúng về cơ sở và cơ sở chính trị làm luận cứ khoa học cho công tác xây
dựng cơ sở chính trị xã, phường của bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng.
Theo các sách Từ điển Tiếng Việt, thuật ngữ cơ sở được hiểu theo các
nghĩa: a, Cái làm nền tảng để dựa vào đó hay từ đó để tồn tại, phát triển.
Chẳng hạn cơ sở vật chất - kỹ thuật của xã hội bao gồm tổng thể những tư liệu
sản xuất, những phương tiện kỹ thuật và công nghệ, dựa vào đó mà xã hội sản
xuất của cải vật chất. Cơ sở hạ tầng thành phố là các công trình, vật thể kiến
trúc và các yếu tố bảo đảm cho thành phố hoạt động đúng chức năng, bao
gồm những công trình phục vụ cho sản xuất và đời sống dân cư như nhà
xưởng, hệ thống giao thông, thông tin liên lạc v.v…; trường học, bệnh viện,
khu đô thị v.v…; b, Trong hệ thống tổ chức hành chính, thuật ngữ cơ sở được
hiểu là đơn vị hành chính ở cấp dưới cùng, nơi trực tiếp các hoạt động sản
xuất, công tác của bộ máy tổ chức và trong quan hệ với cấp trên. Chẳng hạn
xã, phường, thị trấn là đơn vị hành chính lãnh thổ cấp cơ sở trong chỉnh thể
Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Từ những phân tích trên có thể quan niệm: Cơ sở chính trị xã, phường
là một bộ phận cấu thành nền tảng chính trị - xã hội của địa phương bao
gồm các yếu tố: ý thức chính trị, hệ thống chính trị, các quan hệ chính trị –

xã hội bảo đảm cho hoạt động của các chủ thể chính trị, các phong trào
chính trị diễn ra theo đúng chuẩn mực, mục tiêu chính trị và định hướng
chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Chính trị là một hoạt động xã hội đặc biệt có một cấu trúc cơ bản, phổ
biến bao gồm hệ tư tưởng, quan điểm và chuẩn mực chính trị, các tổ chức, các
chủ thể, lực lượng chính trị, quan hệ chính trị, hoạt động chính trị thực tiễn để
thực hiện các mục tiêu chính trị. Sự ổn định vững mạnh về chính trị của xã,


17
phường, thị trấn giữ vai trò chi phối, quyết định đến sự phát triển toàn diện về
kinh tế - xã hội và củng cố quốc phòng - an ninh ở mỗi địa phương. Thế
nhưng sức mạnh và vai trò của chính trị có thể phát huy đến đâu lại tùy thuộc
vào các yếu tố cấu thành, giữ vai trò nền tảng, chi phối sự vận hành của các
quá trình thực thi quyền lực chính trị ở địa phương. Cơ sở chính trị xã,
phường, thị trấn bao gồm những yếu tố sau đây:
Ý thức chính trị của các lực lượng và nhân dân ở cơ sở. Ý thức chính trị
của nhân dân bao gồm nhận thức chính trị được biến thành niềm tin bởi sự
thuyết phục của tri thức chính trị, từ đó biến thành tình cảm, đạo đức và rồi tiếp
tục chuyển thành hành động chính trị thực tiễn mà kết quả của những hành
động đó thể hiện ở việc thực hiện mục tiêu chính trị, chuẩn mực chính trị, hành
vi trong ứng xử chính trị. Ý thức chính trị một mặt làm cho mỗi cá nhân, công
dân ý thức rõ vị trí của mình trong hệ thống quyền lực chính trị, mặt khác nó
định hướng, điều chỉnh hành vi và các quan hệ xã hội - chính trị để mỗi cá nhân
tham gia tích cực và tự giác vào công việc của địa phương, hình thành ở họ thói
quen và nếp sống chính trị lành mạnh. Vì vậy, ý thức chính trị là yếu tố cơ bản
nhất, quan trọng nhất cấu thành cơ sở chính trị ở xã, phường.
Ý thức chính trị được thể hiện trước hết ở khả năng nhận thức, trách
nhiệm, thái độ chính trị của nhân dân và các lực lượng ở xã, phường. Nhận
thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, về đường lối của

Đảng Cộng sản Việt Nam, chính sách pháp luật của Nhà nước, những chủ
trương, chính sách của cấp ủy, chính quyền địa phương về xây dựng và phát
triển kinh tế miền núi. Ý thức sâu sắc về nhiệm vụ quốc phòng an ninh trong
giai đoạn hiện nay, tinh thần cảnh giác trước những âm mưu, thủ đoạn chống
phá cách mạng Việt Nam của các thế lực thù địch. Ý thức chính trị của các
lực lượng và nhân dân ở xã, phường quyết định việc đưa mọi đường lối, quan
điểm, chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước trở thành hiện thực làm


18
cho hệ tư tưởng của Đảng chi phối toàn bộ đời sống tinh thần. Bộ phận cốt lõi
nhất trong ý thức chính trị của nhân dân Việt Nam nói chung và xã, phường ở
tỉnh Lâm Đồng nói riêng là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước. Đảng ta khẳng định: Hệ tư
tưởng là yếu tố cốt lõi nhất, là định hướng cơ bản cho đời sống tinh thần xã
hội. Vì vậy, việc giáo dục nâng cao trình độ giác ngộ của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của
Nhà nước là một nội dung cơ bản của xây dựng cơ sở chính trị xã, phường ở
tỉnh Lâm Đồng.
Hệ thống chính trị và hoạt động của các tổ chức chính trị ở xã, phường.
Hệ thống chính trị xã, phường là một bộ phận của hệ thống chính trị đất nước,
bao gồm các tổ chức, các thiết chế có quan hệ với nhau trong việc thực hiện
quyền lực chính trị, đưa ra các quyết định chính trị thuộc thẩm quyền của địa
phương. Các quá trình chính trị, các quyết định chính trị diễn ra và được thực
hiện phụ thuộc vào hệ thống chính trị. Vì vậy, hệ thống chính trị xã, phường
là cái “cốt vật chất” của cơ sở chính trị xã, phường. Cấu trúc của hệ thống
chính trị xã, phường bao gồm: tổ chức đảng ở cơ sở, hệ thống chính quyền và
các đoàn thể chính trị xã hội như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh, Mặt trận Tổ quốc, các lực lượng vũ trang địa phương (dân quân, tự
vệ, công an,…). Mỗi tổ chức có vị trí khác nhau nhưng có quan hệ chặt chẽ
với nhau. Sự vận hành của hệ thống chính trị xã, phường theo cơ chế Đảng

lãnh đạo, chính quyền quản lý, nhân dân làm chủ. Đảng bộ, chi bộ cơ sở xã,
phường lãnh đạo toàn diện đời sống kinh tế, chính trị, an ninh quốc phòng,
văn hóa, xã hội ở địa phương. Chính quyền xã, phường dưới sự lãnh đạo của
đảng bộ, chi bộ, cấp ủy cơ sở là tổ chức quan trọng thực thi quyền lực chính
trị, quyền lực nhà nước ở cơ sở, làm chức năng công quyền của nhân dân. Các
đoàn thể nhân dân là một chủ thể trong hệ thống chính trị xã, phường hoạt


19
động dưới sự lãnh đạo của đảng bộ, chi bộ, các cấp ủy đảng cơ sở, tuân theo
pháp luật Nhà nước nhưng mang tính tự chủ, tự quyết. Với cách tổ chức và
hoạt động như vậy, hệ thống chính trị xã, phường có tính thống nhất cao về ý
chí và hành động. Đương nhiên mỗi tổ chức trong hệ thống này mạnh hay yếu
đều có ảnh hưởng đến bộ phận khác và toàn bộ hệ thống. Chính vì vậy, xây
dựng hệ thống chính trị xã, phường vững mạnh về thực chất là xây dựng các
tổ chức trong hệ thống ấy vững mạnh, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả.
Các quan hệ chính trị ở xã, phường. Quan hệ chính trị ở xã, phường là
một loại quan hệ xã hội đặc biệt, bao gồm: quan hệ giữa nhân dân với đảng
bộ, chi bộ, cấp ủy chính quyền cơ sở; quan hệ giữa các tổ chức chính trị, đoàn
thể nhân dân với tổ chức đảng, chính quyền; quan hệ dân tộc, tôn giáo trong
địa bàn v.v… theo các quy định, chuẩn mực, cơ chế của dân chủ xã hội chủ
nghĩa, đường lối quan điểm của Đảng và hiến pháp, pháp luật của Nhà nước.
Trong các mối quan hệ đó thì quan hệ giữa các tổ chức trong hệ thống chính
trị giữ vai trò nền tảng chi phối, định hướng việc giải quyết các mối quan hệ
khác. Việc giải quyết tốt các mối quan hệ giữa các tổ chức trong hệ thống
chính trị bảo đảm cho các tổ chức thành viên và cả hệ thống chính trị hoạt
động nhịp nhàng, thống nhất, hiệu quả góp phần quan trọng xây dựng cơ sở
chính trị xã, phường vững mạnh. Giải quyết tốt các mối quan hệ trong các tổ
chức trong hệ thống chính trị sẽ làm cơ sở cho việc phát huy sức mạnh tổng
hợp. Đồng thời khi các mối quan hệ trong hệ thống chính trị được giải quyết

tốt là điều kiện để huy động sức người, sức của, huy động mọi tiềm lực để
xây dựng phát triển cơ sở xã, phường vững mạnh. Để giải quyết tốt các mối
quan hệ trong hệ thống chính trị trước hết phải chú ý tới mối quan hệ lãnh đạo
giữa tổ chức đảng với chính quyền và các đoàn thể nhân dân. Phải có cơ chế
vận hành, cơ chế phối hợp hoạt động của các tổ chức và lực lượng chính trị
trên địa bàn phù hợp, bảo đảm thống nhất, đồng bộ, hiệu quả.


20
Năm 1998, Đảng và Nhà nước ban hành quy chế dân chủ ở cơ sở. Thực
chất của quy chế này là xây dựng, củng cố quan hệ giữa hệ thống chính trị và
cộng đồng dân cư ở địa bàn xã, phường, thị trấn. Quan hệ đó được giải quyết
theo quan điểm “dân làm gốc, dân làm chủ” mà nội dung là “dân biết, dân
bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Thực chất quy chế dân chủ ở cơ sở chính là để
nhân dân lao động làm chủ quyền lực Nhà nước; quyền lực xã hội ở cơ sở, từ
đó mới có thể làm chủ ở các lĩnh vực hoạt động khác của đời sống. Với ý
nghĩa ấy việc xây dựng và thực hiện các quan hệ dân chủ ở cơ sở là góp phần
xây dựng nền tảng chính trị - xã hội của xã, phường, thị trấn.
Từ những phân tích trên cho phép rút ra kết luận xây dựng cơ sở chính
trị xã, phường vững mạnh là xác định các giải pháp tác động vào tất cả các
yếu tố cấu thành bao gồm: ý thức chính trị, hệ thống chính trị, các quan hệ
chính trị và các phong trào chính trị nhằm làm cho các yếu tố này phát triển
toàn diện và vững chắc.
Vai trò của cơ sở chính trị xã, phường.
Một là, cơ sở chính trị là nền tảng chính trị - tinh thần vững chắc ở
xã, phường góp phần vào sự ổn định chính trị của địa phương và đất nước.
Khẳng định vấn đề trên được xuất phát từ quan điểm của chủ nghĩa Mác
- Lênin về vai trò, mối quan hệ của chính trị đối với các lĩnh vực của đời sống
xã hội. Chủ nghĩa Mác - Lênin khẳng định chính trị là phản ánh tập trung của
kinh tế và trên cơ sở đó là phản ánh tập trung của các lĩnh vực khác của đời

sống xã hội. Sự phát triển bền vững của một chế độ xã hội, của một quốc gia
dân tộc được bảo đảm bằng thành quả đạt được của chính trị. Thực tế cho
thấy, ổn định chính trị, giữ vững thành quả chính trị là nhân tố quan trọng
nhất đối với sự phát triển của đất nước. Ngược lại, chính trị không ổn định,
thành quả chính trị không được bảo vệ thì xã hội lâm vào khủng hoảng, dẫn
đến suy sụp, tan rã.


21
Ý thức chính trị cao của nhân dân ở cơ sở, một mặt nó làm cho mỗi công
dân nhận thức rõ vị trí của mình trong hệ thống quyền lực chính trị, mặt khác
nó tạo ra và hoàn thiện môi trường để mỗi công dân tham gia tích cực và tự
giác vào công việc Nhà nước và xã hội, hình thành ở họ thói quen và nếp sống
chính trị. Với ý nghĩa này, theo V.I. Lênin: “Chính trị là hoạt động nghiêm
túc của số đông, chính trị là vận mệnh thực tế của hàng triệu con người” [22,
tr. 404, 405]. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “vì lợi ích mười
năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” [25, tr. 222].
Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, phải có con người xã hội chủ nghĩa. Bởi lẽ
trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân. Chính vì vậy, cơ sở chính trị
xã, phường chính là “nền gốc” để xã, phường phát triển về chính trị, kinh tế,
văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh.
Hai là, cơ sở chính trị trực tiếp góp phần khơi dậy và động viên các
nguồn lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội ở xã, phường.
Xây dựng cơ sở chính trị xã, phường vững mạnh là điều kiện quan trọng
nhất để phát triển kinh tế xã hội, thực hiện thắng lợi đường lối chính trị của
Đảng. Vì cơ sở chính trị vững mạnh thì hệ thống chính trị sẽ vững mạnh, các
tổ chức đảng, chính quyền vững mạnh. Các tổ chức vững mạnh sẽ lãnh đạo,
quản lý có hiệu quả thực hiện đường lối chính trị, nhiệm vụ phát triển kinh tế
xã hội ở xã, phường. Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) chỉ rõ: “Hệ thống
chính trị ở cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức và vận động nhân

dân thực hiện đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng
cường đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, phát huy
quyền làm chủ của dân, huy động mọi khả năng phát triển kinh tế - xã hội, tổ
chức cuộc sống của cộng đồng dân cư” [10].
Sự vận động phát triển của các xã hội đến nay đều đã khẳng định, ngày
nay không “huy động sức dân” cho sự phát triển thì không một quốc gia nào


22
có thể phát triển bền vững. Huy động sức dân chính là tạo nên sức mạnh nội
sinh làm cơ sở, nền tảng cho sự phát triển bền vững, ổn định của mỗi quốc gia
dân tộc. Huy động sức dân, động viên tất cả các nguồn tài lực cho sự phát
triển, chính là tiêu chí tổng hợp, biểu thị sức mạnh trực tiếp và tổng quát của
lãnh đạo chính trị.
Cơ sở chính trị vững mạnh sẽ tạo lòng tin của nhân dân với Đảng, chính
quyền ở xã, phường, là cơ sở để khơi dậy và phát huy mọi tiềm năng sáng tạo
của nhân dân, phát huy mọi nguồn lực vào xây dựng và phát triển kinh tế - xã
hội, tạo nên nền tảng vững chắc xây dựng, củng cố lòng tin của nhân dân yên
tâm sản xuất, ổn định đời sống, phát triển kinh tế, văn hóa của nhân dân.
Ngược lại, khi cơ sở chính trị yếu kém thì không phát huy được quyền làm
chủ của nhân dân, nhân dân thiếu tin tưởng vào thắng lợi của sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc, sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của
Nhà nước. Khi nhân dân nắm, hiểu rõ và tin tưởng đường lối, quan điểm của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước thì sẽ ra sức thực hiện làm cho
kinh tế, văn hóa, xã hội ở xã, phường ngày càng phát triển. Nếu đường lối của
Đảng không đến được với quần chúng, quần chúng không hiểu, không tin thì
không thể tạo ra sự thống nhất trong hành động, không thể phát huy sức mạnh
của đại đoàn kết toàn dân trong xây dựng xã, phường vững mạnh.
Ba là, cơ sở chính trị có vai trò giữ vững định hướng chính trị cho sự
phát triển về chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội, quốc phòng an ninh ở xã,

phường.
Theo V.I. Lênin “chính trị vừa là một khoa học, vừa là một nghệ thuật”
[23 - 80, 81]. Chính trị phản ánh tập trung của kinh tế và trên cơ sở đó là phản
ánh tập trung của các lĩnh vực khác của đời sống xã hội. Chính trị tác động
vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, có nghĩa là tất cả các lĩnh vực của đời
sống xã hội đều phải thông qua chính trị. Thực tiễn cho thấy chính trị tiến bộ


23
có thể làm cho mọi mặt của đời sống xã hội phát triển đúng hướng, ổn định
vững chắc. Ngược lại, chính trị lạc hậu, suy đồi sẽ làm cho mâu thuẫn xã hội
trở lên gay gắt và dẫn đến khủng hoảng chính trị - xã hội trầm trọng. Theo đó
cơ sở chính trị xã, phường vững mạnh là nền tảng định hướng cho sự phát
triển toàn diện mọi mặt, mọi lĩnh vực ở cơ sở.
Chỉ thị 58/ TTg của Thủ tướng Chính phủ xác định rõ mục tiêu cơ bản là:
ổn định về chính trị, phát triển kinh tế xã hội, cải thiện đời sống vật chất, tinh
thần của nhân dân, quốc phòng an ninh vững, có nếp sống văn minh lành
mạnh. Xây dựng cơ sở chính trị vững chắc là cơ sở quan trọng của thế trận
quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân và phát triển lực lượng quốc phòng, an
ninh ở xã, phường. Nghị quyết 10/ Bộ Chính trị ngày 18/ 1/ 2002 cũng chỉ rõ:
“Phát triển kinh tế xã hội gắn chặt xây dựng và củng cố hệ thống chính trị
vững mạnh trước hết là ở cơ sở thực sự gắn với dân tăng cường thế trận quốc
phòng toàn dân, an ninh nhân dân, thế trận lòng dân” [10]. Vai trò của hệ
thống chính trị, đặc biệt là tổ chức đảng, chính quyền cơ sở ở xã, phường và
đội ngũ cán bộ đảng viên là ở chỗ trực tiếp lãnh đạo, quản lý, thực hiện nhiệm
vụ phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ buôn, làng.
Tại các xã, phường ngoài hoạt động của các tổ chức đảng, chính quyền còn có
các tổ chức quần chúng. Các tổ chức này chính là nơi thu hút đông đảo mọi
tầng lớp dân cư, không phân biệt lứa tuổi, tôn giáo, dân tộc tham gia xây dựng,
phát triển ở xã, phường vững mạnh. Đây là nguồn lực to lớn sức mạnh của đại

đoàn kết toàn dân: “Phải coi vấn đề đoàn kết các dân tộc là vấn đề sống còn, là
sức mạnh vô địch để chiến thắng mọi kẻ thù, chiến thắng đói nghèo và là yếu
tố quyết định cho sự ổn định và phát triển bền vững ở Tây Nguyên” [10].
Các tổ chức quần chúng và chính quyền dưới sự lãnh đạo của Đảng là
lực lượng tại chỗ chống lại các âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch ở
Tây Nguyên nói chung cũng như Lâm Đồng nói riêng. Tổ chức quần chúng


24
cũng là nơi thu hút những quần chúng ưu tú, lực lượng kế cận để tổ chức đảng
xem xét lựa chọn cán bộ cho Đảng ở xã, phường. Đồng thời đây cũng là lực
lượng đi đầu trong việc bài trừ hủ tục mê tín dị đoan, giữ gìn trật tự an toàn xã
hội, ổn định chính trị - xã hội cho phát triển kinh tế. Như vậy cơ sở chính trị
có vai trò là nền tảng bảo đảm cho xã, phường phát triển toàn diện. Vì vậy
trong tình hình hiện nay, nhất thiết phải chăm lo xây dựng cơ sở chính trị xã,
phường vững mạnh làm cơ sở, nền tảng vững chắc cho sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Bốn là, cơ sở chính trị xã, phường là pháo đài trong phòng chống “diễn
biến hòa bình” bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch.
Những năm vừa qua và hiện nay, trước bối cảnh tình hình thế giới có
những diễn biến phức tạp, chủ nghĩa đế quốc đứng đầu là đế quốc Mỹ đang
đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hòa bình” với những âm mưu, thủ đoạn hết
sức tinh vi và xảo quyệt nhằm xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Ở Tây Nguyên hiện nay, vấn đề dân tộc, tôn giáo đang trở thành con bài
được các thế lực phản động triệt để lợi dụng, khai thác nhằm thực hiện mưu
đồ đen tối của chúng. Lợi dụng vấn đề “dân chủ, nhân quyền, dân tộc”, các
thế lực thù địch kích động đồng bào dân tộc biểu tình, bạo loạn chính trị, kêu
gọi thành lập nhà nước “Đề ga” độc lập. Để thực hiện âm mưu đó, chủ nghĩa
đế quốc đang sử dụng tất cả các thủ đoạn hết sức tinh vi, nham hiểm để làm
tan rã niềm tin của nhân dân các dân tộc đối với Đảng, Nhà nước xã hội chủ

nghĩa, hòng chia rẽ mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng, Nhà nước, quân
đội với nhân dân, phá vỡ sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân. Chính vì
vậy, cơ sở chính trị xã, phường vững mạnh sẽ là pháo đài trong phòng chống
âm mưu “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch. Bởi lẽ
khi mỗi người dân, mỗi tổ chức trong hệ thống chính trị xã, phường có ý thức
chính trị cao, nhận rõ âm mưu thủ đoạn thâm độc của kẻ thù thì sẽ là người


25
xây dựng và bảo vệ quê hương tốt nhất.
1.1.2. Những vấn đề cơ bản về bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng
tham gia xây dựng cơ sở chính trị xã, phường vững mạnh
1.1.2.1. Quan niệm về bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng tham gia xây
dựng cơ sở chính trị xã, phường vững mạnh
Để có quan niệm khoa học về nhiệm vụ tham gia xây dựng cơ sở chính
trị xã, phường vững mạnh cần phải nghiên cứu đặc điểm tổ chức, hoạt động,
chức năng, nhiệm vụ của bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng. Bộ đội địa
phương tỉnh Lâm Đồng là con em của nhân dân các dân tộc trong tỉnh. Trong
quá trình xây dựng chiến đấu trưởng thành đã không ngừng kế thừa, giữ vững
và phát huy truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất của quê hương, bản
chất cách mạng của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Tổ chức lực lượng của bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng gồm: Bộ chỉ
huy tỉnh; các ban chỉ huy quân sự huyện, thành phố, thị xã, trường quân sự
tỉnh và trung đoàn bộ đội địa phương. Hoạt động của bộ đội địa phương Lâm
Đồng dưới sự lãnh đạo trực tiếp của tỉnh ủy, Đảng ủy quân sự địa phương và
sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy Bộ Tư lệnh Quân khu 7 về các mặt xây
dựng, huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, công tác và sản xuất. Nhiệm vụ trọng
tâm của bộ đội địa phương Lâm Đồng là sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu
thắng lợi bảo vệ Tổ quốc, giữ vững ổn định chính trị, quốc phòng, an ninh của
địa phương, đồng thời thực hiện tốt chức năng đội quân công tác, đội quân lao

động sản xuất, tham gia xây dựng phát triển kinh tế trên địa bàn; tham gia xây
dựng cơ sở chính trị vững mạnh, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận
quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân và xây dựng khu vực
phòng thủ vững chắc. Thế mạnh của bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng là
từng đơn vị, từng con người gắn chặt với địa bàn công tác, tình hình mọi mặt
ở xã, phường, cụm dân cư; có nhiều kinh nghiệm trong vận động quần chúng


26
đấu tranh chống bọn phản động FULRÔ; vận động quần chúng nhân dân,
giúp dân xóa đói giảm nghèo, định canh định cư. Sau sự kiện tháng 2/ 2001
và tháng 4/ 2004, các đơn vị bộ đội địa phương đã rút ra bài học kinh nghiệm
hết sức quý giá về công tác xây dựng cơ sở chính trị xã, phường.
Tuy nhiên, bộ đội địa phương Lâm Đồng có những khó khăn nhất định,
đó là: Nhiệm vụ rất nặng nề, phức tạp trong khi tổ chức biên chế chưa đáp
ứng được nhu cầu nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu, khả
năng cơ động, phương tiện liên lạc hạn chế.
Nhận thức, hiểu biết của cán bộ, chiến sĩ về tổ chức biên chế và chức
năng nhiệm vụ của từng thành viên trong hệ thống chính trị cơ sở chưa sâu
sắc. Tỷ lệ cán bộ và chiến sĩ là người dân tộc ở các đơn vị còn ít. Đa số cán bộ
tham gia xây dựng cơ sở chính trị chưa biết tiếng dân tộc, chưa hiểu rõ phong
tục tập quán của đồng bào các dân tộc. Đội ngũ cán bộ quân sự xã, phường
chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Trình độ, năng lực còn hạn chế, nhất là
thực hiện vai trò tham mưu cho cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo công
tác quân sự quốc phòng địa phương. Chế độ chính sách, kinh phí, phương tiện
phục vụ cho công tác vận động quần chúng, xây dựng hệ thống chính trị cơ sở
còn nhiều bất cập. Quy chế hoạt động, mối quan hệ giữa đội công tác với cấp
ủy, chính quyền địa phương và các đoàn thể chưa được thống nhất. Tất cả
những vấn đề đó dẫn đến ảnh hưởng tới công tác tham gia xây dựng cơ sở
chính trị xã, phường vững mạnh của bộ đội địa phương Lâm Đồng.

Căn cứ vào quan điểm của Đảng về xây dựng cơ sở chính trị xã, phường
vững mạnh; từ bản chất, cấu trúc của cơ sở chính trị xã, phường; bản chất,
chức năng nhiệm vụ của quân đội, có thể quan niệm: Bộ đội địa phương tỉnh
Lâm Đồng tham gia xây dựng cơ sở chính trị xã, phường là hoạt động có tổ
chức theo chức năng nhiệm vụ, dưới sự lãnh đạo của cấp ủy địa phương
mà trực tiếp là đảng ủy quân sự các cấp; bao gồm tổng thể các chủ trương,


27
biện pháp, cách thức tác động vào sự hình thành, phát triển và hoàn thiện
các yếu tố, bộ phận của cơ sở chính trị nhằm góp phần vào sự phát triển
vững mạnh của cơ sở chính trị xã, phường ở Lâm Đồng hiện nay.
Quan niệm trên phản ánh bản chất, chức năng, nhiệm vụ của chủ thể tiến
hành xây dựng cơ sở chính trị với những nội dung, biện pháp, hình thức cụ
thể được thể hiện trên một số vấn đề sau:
Một là, tham gia xây dựng cơ sở chính trị xã, phường là một nhiệm vụ
của đội quân công tác, là một nội dung quan trọng của công tác dân vận của
bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng.
Xây dựng cơ sở vững mạnh là vấn đề có ý nghĩa chiến lược trong tình
hình hiện nay và là nhiệm vụ quan trọng và cấp bách của toàn Đảng, toàn dân
và cả hệ thống chính trị, đòi hỏi sự cố gắng và sự phối hợp đồng bộ kiên trì
của tất cả các cấp, các ngành. Bộ đội địa phương tỉnh Lâm Đồng nói riêng
cũng như quân đội ta nói chung với chức năng của quân đội kiểu mới:
“Không phải chỉ là đội quân nòng cốt cho toàn dân đánh giặc mà còn là đội
quân chính trị thực hiện công tác vận động quần chúng của Đảng” [34, tr 11].
Với chức năng là đội quân công tác, bộ đội địa phương đã thực sự thể hiện là
lực lượng nòng cốt trong xây dựng và củng cố phát triển mối quan hệ giữa
Đảng với nhân dân, trong các cuộc vận động chính trị lớn của Đảng, xây dựng
hệ thống chính quyền cơ sở.
Hiện nay, với vai trò là lực lượng chính trị tin cậy của Đảng, một bộ

phận quan trọng trong hệ thống chính trị ở địa phương, thực hiện nhiệm vụ
xây dựng cơ sở chính trị xã, phường chính là sự thể hiện bản chất, phát huy
truyền thống của quân đội trong giai đoạn mới của cách mạng. Chỉ thị 137/
ĐUQSTW xác định: “Phát huy truyền thống tốt đẹp về quan hệ “cá, nước”
quân dân, truyền thống vận động nhân dân thực hiện đường lối chính sách của
Đảng và Nhà nước; giúp đỡ nhân dân trong sản xuất và đời sống, thực hiện