LUẬN văn THẠC sĩ NÂNG CAO ý THỨC bảo vệ tổ QUỐC CHO học VIÊN đào tạo sĩ QUAN dự bị ở TRƯỜNG QUÂN sự QUÂN KHU 9 HIỆN NAY

2
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Chương 1 NÂNG CAO Ý THỨC BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT

NAM XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CỦA HỌC VIÊN ĐÀO
TẠO SĨ QUAN DỰ BỊ Ở TRƯỜNG QUÂN SỰ QUÂN
KHU 9 – THỰC CHẤT VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CÓ
TÍNH QUI LUẬT

1.1.
1.2.

Thực chất nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở
Trường Quân sự Quân khu 9
Những vấn đề có tính qui luật trong nâng cao ý thức
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học
viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu
9

Trang
3
11

11
25

Chương 2 THỰC TRẠNG VÀ YÊU CẦU NÂNG CAO Ý THỨC

BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM XÃ HỘI CHỦ

NGHĨA CỦA HỌC VIÊN ĐÀO TẠO SĨ QUAN DỰ BỊ
Ở TRƯỜNG QUÂN SỰ QUÂN KHU 9 HIỆN NAY

2.1.
2.2.

Thực trạng nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở
Trường Quân sự Quân khu 9 hiện nay
Một số yêu cầu nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa đối với học viên đào tạo sĩ quan
dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 hiện nay

36

36
52

Chương 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN NÂNG CAO Ý THỨC

BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA CỦA HỌC VIÊN ĐÀO TẠO SĨ QUAN DỰ BỊ
Ở TRƯỜNG QUÂN SỰ QUÂN KHU 9 HIỆN NAY

3.1.
3.2.

3.3.

Nâng cao chất lượng đầu vào đáp ứng yêu cầu nâng

cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
của người học
Nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo đáp ứng yêu
cầu nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa của người học
Phát huy vai trò tích cực, chủ động của người học trong quá trình
nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa

KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

58

58
64

72
80
82
86


3
MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của luận văn
Sĩ quan dự bị là một trong những bộ phận hợp thành quan trọng của lực
lượng dự bị động viên, sẵn sàng “bổ sung, tăng cường cho lực lượng thường
trực của quân đội khi có nhu cầu chiến đấu”[30, tr. 6]. Do đó, đào tạo sĩ quan
dự bị có chất lượng ngày càng cao, nhất là chất lượng chính trị là vấn đề quan

trọng cả trước mắt và lâu dài, nhằm góp phần nâng cao sức mạnh chiến đấu
cho quân đội, hoàn thành tốt nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.
Quân khu 9 là lực lượng đứng chân trên địa bàn có vị trí chiến l ược
cả về địa lí, chính trị, kinh tế, xã hội; cả về quốc phòng, an ninh và đối
ngoại; là vùng đất giàu tiềm năng và thế mạnh, nhất là nông nghiệp. Nên
việc xây dựng lực lượng dự bị động viên nói chung, đào tạo sĩ quan dự bị
nói riêng càng có ý nghĩa quan trọng. Bởi đây không chỉ là nguồn cán bộ
sẵn sàng bổ sung, tăng cường cho lực lượng thường trực của Quân khu khi
có nhu cầu, mà còn là lực lượng nòng cốt trên mặt trận lao động sản xuất,
phòng chống thiên tai, hoả hoạn, gìn giữ an ninh, trật tự ở địa phương, góp
phần tạo môi trường hoà bình, ổn định để đồng bằng sông Cửu Long cùng
với cả nước hội nhập và phát triển bền vững.
Nhận thức rõ điều đó, những năm qua Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh Quân khu
phối hợp cùng với cấp uỷ, chính quyền địa phương các cấp triển khai thực
hiện thắng lợi nhiều mục tiêu kinh tế, chính trị, xã hội, quốc phòng, an ninh,
trong đó đào tạo, bồi dưỡng cán bộ sĩ quan dự bị ngày càng phát triển cả về số
lượng và chất lượng, cả về qui mô và trình độ, góp phần cùng với lực lượng
thường trực giữ vững ổn định chính trị, trật tự an ninh ở địa phương, xây
dựng nền quốc phòng toàn dân trên địa bàn Quân khu ngày càng vững chắc.


4
Tuy nhiên, trước yêu cầu nhiệm vụ mới, nhất là từ khi Việt Nam gia
nhập tổ chức thương mại thế giới WTO, việc xây dựng lực lượng dự bị
động viên trên địa bàn Quân khu nói chung, đào tạo sĩ quan dự bị nói riêng
có nhiều tiến bộ, nhưng đồng thời cũng bộc lộ những hạn chế, yếu kém
nhất định. Đáng chú ý và lo ngại nhất hiện nay là: Bên cạnh phần lớn cán
bộ sĩ quan dự bị có tinh thần yêu nước, yêu quê hương, có ý thức giác ngộ
cách mạng, thì một bộ phận có biểu hiện phai nhạt mục tiêu, lí t ưởng chiến

đấu; nhận thức về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa còn đơn giản,
hẹp về bề rộng, nông về chiều sâu; một số đồng chí ít chịu khó học tập, rèn
luyện nâng cao trình độ kiến thức hoặc có tham gia học tập, huấn luyện
nhưng thái độ hời hợt, thiếu trách nhiệm, nên khả năng, trình độ chỉ huy,
quản lí, huấn luyện chiến sĩ thuộc quyền kém, tinh thần, trạng thái và khả
năng sẵn sàng chiến đấu không cao; một bộ phận khác sống thờ ơ, vô cảm
trước những khó khăn, bức xúc của địa phương, thiếu niềm tin và ý chí
chiến đấu…ảnh hưởng trực tiếp đến sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa trên địa bàn Quân khu hiện nay.
Để khắc phục những hạn chế đó, góp phần cùng với Đảng bộ, chính
quyền và nhân dân địa phương thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn Quân khu 9 trong thời gian tới, đòi hỏi Đảng
bộ Quân khu và cấp uỷ, chính quyền địa phương các cấp giải quyết đồng
bộ, tổng thể nhiều vấn đề, trong đó tập trung nâng cao chất l ượng đào tạo sĩ
quan dự bị theo hướng “cách mạng, chính qui, tinh nhuệ, từng bước hiện
đại” là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng, đặc biệt nâng cao ý thức bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa lại càng quan trọng và cấp bách hơn.
Vì có nhận thức đúng đắn, đầy đủ mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, yêu cầu nhiệm vụ quân sự, quốc phòng
địa phương; có nắm bắt được qui luật vận động, phát triển của chiến tranh


5
nhân dân bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong điều kiện mới thì học viên
đào tạo sĩ quan dự bị - nguồn dự bị kế tiếp cho lực l ượng thường trực của
Quân khu mới có cơ sở xác định đúng kế hoạch, quyết tâm thực hiện thắng
lợi nhiệm vụ, chức trách được giao.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến luận văn
Vấn đề bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa nói chung, nâng cao
ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa nói riêng là vấn đề chiến

lược của quốc gia; là nhiệm vụ cơ bản, trọng yếu thường xuyên của toàn
Đảng, toàn dân và toàn quân ta. Vì thế có rất nhiều công trình nghiên cứu, bài
viết khoa học đề cập đến dưới nhiều góc độ, phạm vi khác nhau, khá toàn
diện và sâu sắc, tập trung chủ yếu trên các vấn đề sau :
* Quan điểm, lí luận chung về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa
Đây là vấn đề lớn, có nhiều công trình, đề tài và bài viết đề cập khá sâu
sắc, thể hiện rõ quan điểm, tư duy mới của Đảng ta về sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kì mới, tiêu biểu như:
Chuyên đề nghiên cứu Nghị quyết Đại hội X của Đảng (dùng cho cán
bộ chủ chốt và báo cáo viên) của Ban tư tưởng văn hoá Trung ương, Nhà
xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội năm 2006. Tài liệu đề cập toàn diện và
sâu sắc những tư tưởng, quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng (trong
đó có quan điểm về quốc phòng và an ninh) thông qua 8 chuyên đề. Đây là
nội dung cơ bản của Đại hội X, đồng thời cũng là nội dung căn bản và trọng
yếu nhất nhằm định hướng cho cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá,
phát triển đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
từ nay đến năm 2010 và những năm tiếp theo.
Bài “Xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh” của Phó giáo sư,
tiến sĩ Lê Minh Vụ, đăng trên Báo Nhân dân ngày 5 tháng 9 năm 2006. Tác
giả luận giải khá sâu sắc và toàn diện cơ sở khoa học về xây dựng nền quốc


6
phòng toàn dân trong điều kiện mới. Từ những vấn đề thuộc về quan điểm
xây dựng nền quốc phòng toàn dân (mục tiêu, nhiệm vụ, tính chất, đặc điểm,
phương châm xây dựng) đến xây dựng lực lượng, xây dựng thế trận và cơ chế
Đảng lãnh đạo để xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh.
Với cách nhìn toàn diện và sâu sắc, Phùng Quang Thanh có bài “Tăng
cường giáo dục quốc phòng - an ninh trong thời kì đất nước hội nhập kinh tế
quốc tế”, đăng trên Tạp chí Cộng sản, số 143 năm 2007. Trên cơ sở đánh giá

những thành công và hạn chế của công tác giáo dục quốc phòng - an ninh của
các cấp, các ngành, các cơ quan đơn vị trong thời gian qua, tác giả đưa ra các
giải pháp cơ bản để nâng cao chất lượng công tác giáo dục quốc phòng - an ninh,
nhất là giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho toàn dân, góp phần
xây dựng nền quốc phòng toàn dân ngày càng vững mạnh, tạo môi trường hoà
bình, ổn định cho đất nước hội nhập và phát triển bền vững.
Đề tài “Một số vấn đề lí luận bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa trong tình hình mới” của Viện khoa học xã hội nhân văn quân sự
nghiên cứu năm 2007, do Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Mạnh Hưởng làm chủ
nhiệm. Tác giả luận giải làm rõ những vấn đề thuộc về quan điểm, mục tiêu,
nhiệm vụ và phương thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam trong tình hình mới.
Cùng quan điểm đó, đề tài “Bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong điều
kiện Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại thế giới” của Viện khoa học xã
hội nhân văn quân sự nghiên cứu năm 2007, do tiến sĩ Dương Văn Lượng
làm chủ nhiệm. Trên cơ sở dự báo tác động của việc Việt Nam gia nhập tổ
chức thương mại thế giới đến sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, đề
tài chỉ ra một số vấn đề cơ bản cần giải quyết đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ
quốc để Việt Nam phát triển bền vững trong điều kiện mới.
Bài “Xây dựng đội ngũ cán bộ Quân khu 9 đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ
quân sự, quốc phòng, kinh tế – xã hội trong tình hình mới” của Nguyễn Việt


7
Quân, đăng trên Tạp chí Quốc phòng toàn dân, số 2 năm 2007. Từ thực tiễn lãnh
đạo công tác cán bộ quân sự địa phương, tác giả đi sâu phân tích, luận giải
những yêu cầu, nội dung mới để nâng cao chất lượng tổng hợp, nhất là chất
lượng chính trị của đội ngũ cán bộ lực lượng vũ trang Quân khu, đáp ứng yêu
cầu, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương trong tình hình mới.
* Quan niệm về ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa
Vấn đề này có nhiều công trình, đề tài và bài viết đề cập dưới nhiều

góc độ khác nhau, khá toàn diện và sâu sắc, có giá trị cả về mặt lí luận và
thực tiễn. Trong đó, có một số đề tài, bài viết có hướng nghiên cứu, tiếp
cận khá mới về phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa, điển hình như:
Đề tài “Vai trò của gia đình trong giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa cho thanh niên ở tỉnh Phú Thọ hiện nay” của Đinh Quốc Triệu, năm
2005. Đây là đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học.
Trên cơ sở làm rõ khái niệm và đặc điểm đối tượng nghiên cứu, tác giả tập trung
đi sâu khai thác vai trò của gia đình trong giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa cho thanh niên hiện nay. Cùng góc độ nghiên cứu, đề tài luận văn thạc
sĩ chuyên ngành triết học của Hà Công Chờ, năm 2007 “Phát triển ý thức quốc
phòng của học viên bồi dưỡng kiến thức quốc phòng ở trường quân sự Quân
khu 7 hiện nay” có cách tiếp cận khác. Từ việc khu biệt khách thể nghiên cứu là
những cán bộ chủ chốt ở các cơ quan, ban ngành cấp thành phố, tác giả luận giải,
làm rõ thực chất và đặc điểm phát triển ý thức quốc phòng của người học, từ đó
đề xuất một số giải pháp cơ bản phát triển ý thức quốc phòng cho học viên bồi
dưỡng kiến thức quốc phòng ở Trường Quân sự Quân khu 7 hiện nay.
Đáng quan tâm nhất là bài “Một số vấn đề chủ yếu trong xây dựng ý
thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa cho nhân dân và lực lượng
vũ trang thời kì mới” của Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Vĩnh Thắng, đăng


8
trên Tạp chí Giáo dục lí luận chính trị quân sự, số 5 năm 2008. Trong bài
viết, tác giả tập trung làm rõ quan niệm về Tổ quốc, Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa; điều kiện, nhân tố bảo đảm cho việc xây dựng ý thức bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kì mới. Đồng thời tác giả
còn xác định nội dung, hình thức và biện pháp mới cho phù hợp với thực
tiễn phát triển của đất nước và quân đội ta hiện nay.
Cũng trên tinh thần đó, Phó giáo sư, tiến sĩ Trương Thành Trung, có

bài “Bước đầu tiếp cận ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ở con
người Việt Nam trong thời kì mới”, đăng trên Tạp chí Giáo dục lí luận
chính trị quân sự, số 6 năm 2008. Trên cơ sở luận giải, làm rõ quá trình
hình thành ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, tác giả chỉ ra
cơ sở xây dựng, phương thức tác động và con đường phát triển ý thức bảo
vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong điều kiện mới.
Cùng bàn luận về ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
trong thời kì mới, Phó giáo sư, tiến sĩ Lại Ngọc Hải có bài “Quan niệm của
Đảng về sức mạnh, lực lượng bảo vệ Tổ quốc và xây dựng ý thức bảo vệ Tổ
quốc cho mọi người dân Việt Nam hiện nay” và bài “Đổi mới phương thức
xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong thời kì mới” của Phó
giáo sư, tiến sĩ Phạm Văn Nhuận, đăng trên Tạp chí Giáo dục lí luận chính trị
quân sự, số 3 năm 2009. Các tác giả phân tích, làm rõ thêm quan điểm của
Đảng ta về sức mạnh và lực lượng bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay;
về nội hàm phát triển mới của ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa, từ đó chỉ ra các phương thức xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa cho mọi người dân trong tình hình mới.
Những công trình, đề tài khoa học và các bài viết trên đây thực sự là
nguồn tài liệu quí, có giá trị cả về mặt lí luận và thực tiễn mà tác giả có thể
kế thừa, vận dụng và phát triển vào trong quá trình nghiên cứu luận văn của


9
mình. Tuy nhiên, các công trình, đề tài và bài viết đã công bố, chưa có công
trình, đề tài và bài viết nào đi sâu nghiên cứu có hệ thống vấn đề ý thức bảo
vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị
dưới góc độ triết học. Do vậy, để làm phong phú, sinh động và sâu sắc thêm
lí luận và thực tiễn về bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời
kì mới, tác giả chọn vấn đề “Nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân

khu 9” làm đề tài luận văn tốt nghiệp.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
Mục đích nghiên cứu: Làm rõ cơ sở lí luận và thực tiễn của việc nâng
cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ
quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9, đề xuất một số giải pháp cơ bản
nhằm góp phần nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của
học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 hiện nay.
Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Làm rõ thực chất và những vấn đề có tính qui luật trong nâng cao ý
thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan
dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9.
- Đánh giá thực trạng, xác định một số yêu cầu nâng cao ý thức bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đối với học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở
Trường Quân sự Quân khu 9 hiện nay.
- Đề xuất một số giải pháp cơ bản nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự
Quân khu 9 hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn


10
Đối tượng nghiên cứu: Thực chất và những vấn đề có tính qui luật trong
nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo
sĩ quan dự ở Trường Quân sự Quân khu 9.
Phạm vi nghiên cứu: Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 từ
năm 2005 đến nay.
5. Cơ sở lí luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của luận văn
Cơ sở lí luận: Luận văn dựa vào lí luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về bảo vệ Tổ quốc xã

hội chủ nghĩa và kế thừa những thành tựu của các công trình khoa học đã công
bố có liên quan đến ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Cơ sở thực tiễn: Thực tiễn hoạt động giáo dục quốc phòng, xây dựng
lực lượng dự bị động viên trên địa bàn Quân khu 9, trực tiếp là công tác đào
tạo, bồi dưỡng sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 trong những năm
gần đây và kết quả điều tra, khảo sát thực tế của tác giả.
Phương pháp nghiên cứu: Trên cơ sở thế giới quan, phương pháp
luận triết học Mác - Lênin, tác giả sử dụng chủ yếu các phương pháp: lôgíc
và lịch sử, phân tích và tổng hợp, thống kê so sánh, điều tra xã hội học và
phương pháp chuyên gia.
6. Ý nghĩa của luận văn
- Kết quả của luận văn góp phần làm sáng rõ thêm một số vấn đề lí luận
và thực tiễn của việc nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9.
- Đề xuất một số giải pháp cơ bản nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự
quân khu 9 trong thời gian tới.
7. Kết cấu của luận văn


11
Gồm phần mở đầu, ba chương (7 tiết), kết luận, danh mục tài liệu tham
khảo và phụ lục.
Chương 1
NÂNG CAO Ý THỨC BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA CỦA HỌC VIÊN ĐÀO TẠO SĨ QUAN DỰ BỊ Ở TRƯỜNG QUÂN
SỰ QUÂN KHU 9 – THỰC CHẤT VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CÓ TÍNH QUI
LUẬT
1.1. Thực chất nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9

1.1.1. Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên
đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9
Trường Quân sự Quân khu 9 đứng chân trên địa bàn Thành phố Sóc
Trăng, tỉnh Sóc Trăng. Hiện nay, Nhà trường được giao nhiệm vụ đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ quân sự và dân chính đảng của 12 tỉnh, thành thuộc khu vực
đồng bằng sông Cửu Long. Trung bình mỗi năm, Nhà trường đào tạo trên 2
ngàn lượt học viên, cho hàng chục đối tượng, với trên 20 chuyên ngành khác
nhau, từ cán bộ tiểu đội đến cán bộ tiểu đoàn và tương đương. Ngoài ra, Nhà
trường còn tham gia bồi dưỡng kiến thức quân sự cho sinh viên các trường đại
học, cán bộ dân chính đảng và bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh đối
tượng 2 cho cán bộ chủ chốt cấp huyện, thị và sở, ban ngành cấp tỉnh. Trong
đó, học viên đào tạo sĩ quan dự bị mỗi năm từ 400 đến 700 người, chiếm từ
20 đến 30% lưu lượng học viên toàn trường.
Học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 là những
người được tuyển chọn từ nguồn hạ sĩ quan xuất ngũ, hạ sĩ quan dự bị, sinh
viên tốt nghiệp đại học, cao đẳng, bác sĩ quân y (bác sĩ bệnh viện dã chiến),
cán bộ các ngành ngoài quân đội có chuyên môn cần thiết cho công tác quân


12
sự, quốc phòng địa phương. Do tuyển chọn từ nhiều nguồn đào tạo khác nhau, nên
đặc điểm bao trùm, nổi trội và khác biệt nhất của đối tượng này so với các đối
tượng khác trong nhà trường là tính đa dạng, không thuần nhất về trình độ
văn hoá, trình độ nhận thức và sức khoẻ.
Sau khi ra trường, họ được phong quân hàm thiếu uý hoặc trung uý sĩ
quan dự bị; có trình độ lãnh đạo, chỉ huy cấp trung đội, đại đội; được biên chế
trong khung dự bị của địa phương hoặc cán bộ lãnh dạo, chỉ huy hay làm công
tác chuyên môn ở các cơ quan, đơn vị trong và ngoài Quân khu. Bởi thế, đây
không chỉ là lực lượng nòng cốt trong hoạt động quốc phòng - an ninh ở cơ sở,
mà còn là lực lượng tham gia tích cực và có hiệu quả nhất vào việc phòng chống,

khắc phục thiên tai lũ lụt, hoả hoạn ở địa phương. Đồng thời, đây còn là nguồn
cán bộ sẵn sàng bổ sung cho lực lượng vũ trang Quân khu và hệ thống chính trị
ở cơ sở. Cho nên, đòi hỏi cán bộ sĩ quan dự bị phải có ý thức bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa cao mới có khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ quân
sự, quốc phòng địa phương theo cương vị, chức trách đảm nhiệm.
Trên cơ sở đặc điểm khách thể và đối tượng nghiên cứu, vận dụng quan
điểm triết học Mác - Lênin về hình thái ý thức xã hội, tác giả xác định: Ý thức
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở
Trường Quân sự Quân khu 9 là toàn bộ những quan điểm, tư tưởng, tình cảm,
niềm tin, ý chí quyết tâm của người học phản ánh sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa trên địa bàn Quân khu 9 trong giai đoạn hiện nay.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào
tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 thuộc ý thức xã hội, do đó
nó cũng có kết cấu và đặc điểm giống ý thức xã hội trong thời kì quá độ lên
chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay. Tuy nhiên, do ý thức xã hội được hiện
thực hoá trong từng chủ thể nhất định, nên kết cấu và đặc điểm của nó cũng
có những nét riêng biệt.


13
Xét về bản chất, ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 thuộc ý
thức cá nhân, nó phản ánh hoạt động bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa trên địa bàn Quân khu 9 và chỉ đạo hoạt động đó phù hợp với cương
vị, chức trách họ đảm nhiệm sau khi ra trường.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo
sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 tồn tại trong mối liên hệ hữu cơ,
thống nhất với ý thức bảo vệ Tổ quốc của dân tộc ta, chúng thâm nhập vào
nhau và làm phong phú cho nhau. Do đó, sẽ không thấy hết sự phong phú, đa
dạng của ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa nếu như không

hiểu ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự
bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 và ngược lại sẽ không nhận thức được chiều
sâu ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị
ở Trường Quân sự Quân khu 9 nếu như không nắm được thực chất ý thức bảo
vệ Tổ quốc của dân tộc ta hiện nay.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo
sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 là biểu hiện sinh động ý thức bảo
vệ Tổ quốc của dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở
Trường Quân sự Quân khu 9 hầu hết là những người sinh ra và lớn lên ở đồng
bằng sông Cửu Long. Mỗi học viên lại có điều kiện sống, hoàn cảnh gia đình,
quan hệ dòng tộc, bạn bè, người thân, môi trường giáo dục, môi trường văn
hoá, kinh nghiệm, vốn sống ... không giống nhau, nên ý thức bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa của họ biểu hiện cũng rất khác nhau.
Tất cả những điều kiện vật chất và tinh thần ấy làm cho ý thức bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở
Trường Quân sự Quân khu 9 vừa mang ý thức bảo vệ Tổ quốc của dân tộc
ta, của nhân dân đồng bằng sông Cửu Long, vừa chứa đựng những đặc điểm
cá nhân, tạo thành những cá tính và nhân cách riêng của cá nhân đó, làm cho


14
nội hàm ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ
quan dự bị càng thêm phong phú và đa dạng. Trong đó, tư tưởng bộc trực,
thẳng thắn; tình cảm chân tình, cởi mở; ý chí mạnh mẽ, tự lực, tự cường,
dám bức phá vươn lên; tư duy linh hoạt, sáng tạo là những biểu hiện đặc trưng của ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào
tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9.
Đánh giá về con người đồng bằng sông Cửu Long, nguyên Thủ tướng
Chính phủ Võ Văn Kiệt cho rằng: “Với đặc điểm dân số trẻ, trên 60% lao
động ở độ tuổi 15 - 30, nơi đây là nguồn cung cấp lao động dồi dào. Đặc biệt,
nguồn nhân lực nơi đây so với cả nước, sớm quen với nền sản xuất hàng hoá

nên rất cởi mở, năng động và nhạy bén, nhất là nhạy bén với cái mới, với
những tiến bộ kĩ thuật công nghệ”[17, tr. 11-12]. Điều này còn được lịch sử
minh chứng rằng: Qua quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước, những con
người ở đồng bằng sông Cửu Long đã bộc lộ những phẩm chất rất đáng quí
như: “trung thực và khẳng khái trong cuộc sống, cần cù và sáng tạo trong lao
động, khoan dung và nhân ái trong giao tiếp, dũng cảm và kiên cường trong
đấu tranh chống giặc ngoại xâm, đoàn kết và gắn bó trong cộng đồng, sống
cởi mở và hoà mình với cỏ cây sông nước”[26, tr. 20].
Gần đây, nhân dịp về thăm và làm việc với Bộ Tư lệnh Quân khu 9,
Tổng bí thư Nông Đức Mạnh nhắc nhở cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang
Quân khu: “Dù bất kì hoàn cảnh, điều kiện khó khăn nào cũng không ngừng
tăng cường đoàn kết các dân tộc, đoàn kết quân dân, tự lực, tự cường, giàu ý
chí và sáng tạo”[24, tr. 2]. Đây là truyền thống quí báu của Quân khu cần
tiếp tục giữ vững và phát huy cho phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ
quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ
quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 biểu hiện tập trung và chủ yếu nhất là


15
ở tình cảm, niềm tin, tinh thần, thái độ, trách nhiệm và ý chí quyết tâm bảo vệ
vững chắc độc lập, chủ quyền biên giới, biển, đảo Tây Nam; bảo vệ chế độ kinh
tế, chính trị, văn hoá, xã hội ở địa phương; ở tính trung thực, một lòng, một dạ
gắn bó với quê hương, kiên cường bám trụ; ở lòng khoan dung, độ lượng, tinh
thần đoàn kết gắn bó, sẵn sàng góp công, góp của cho đất nước; ở tư duy phóng
khoáng, năng động, sáng tạo, không chịu khuất phục trước những khó khăn, thử
thách của cuộc sống. Vì lẽ đó, Phó giáo sư, tiến sĩ Lại Ngọc Hải khẳng định:
“xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc cho mọi người dân Việt Nam trong thời kì mới
chính là việc xây dựng, củng cố thái độ, tình cảm, niềm tin đối với sự nghiệp bảo
vệ Tổ quốc; xây dựng ý chí quyết tâm bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho mỗi

người dân Việt Nam trong thời kì mới”[14, tr. 27].
Như vậy, ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học
viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 thực chất là sự giác
ngộ trách nhiệm xã hội của mỗi chủ thể đối với việc giữ vững độc lập dân tộc,
chủ quyền quốc gia, thể chế chính trị và định hướng xã hội chủ nghĩa của đất
nước nói chung và khu vực đồng bằng sông Cửu Long nói riêng, được biểu
hiện trong thái độ và hành vi thực hiện chức trách, nhiệm vụ của họ trong sự
nghiệp bảo vệ quê hương, đất nước và quyền lợi quốc gia, dân tộc. Bởi vì, Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là một thực thể quốc gia, dân tộc đang trong
quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản
Việt Nam. Cho nên, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa chính là bảo
vệ độc lập dân tộc và định hướng xã hội chủ nghĩa.
Là hình thái ý thức xã hội, nên ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân
khu 9 cũng được tạo bởi hai trình độ phản ánh khác nhau, đó là: trình độ
phản ánh bậc thấp (tâm lí) và trình độ phản ánh bậc cao (hệ t ư tưởng). Trình
độ phản ánh bậc thấp là những tư tưởng, tình cảm, tâm trạng, tập quán, kinh


16
nghiệm của người học, phản ánh một cách tự phát và trực tiếp đời sống sinh
hoạt hàng ngày của họ. Nó là sản phẩm của quá trình học viên tham gia vào
các hoạt động quân sự, quốc phòng, an ninh ở các cơ quan, đơn vị, địa
phương trên địa bàn Quân khu 9 và quá trình học tập, rèn luyện tại trường.
Mặc dù nó là những hiện tượng riêng lẻ, bên ngoài, không có khả năng vạch
ra cái bản chất và tính qui luật của sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ
nghĩa, nhưng ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên
đào tạo sĩ quan dự bị ở trình độ này cũng có những tác dụng nhất định, nó là
tiền đề, là điều kiện cần thiết để người học có thể tiếp thu, phát triển ý thức
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ở trình độ cao hơn.

Trình độ phản ánh bậc cao là hệ thống các quan điểm, tư tưởng về chính
trị, quân sự, quốc phòng, an ninh mà người học tiếp thu, lĩnh hội. Nó là kết quả
tự giác và tất yếu trong quá trình học tập và rèn luyện tại trường và quá trình
hoạt động thực tiễn quân sự, quốc phòng, an ninh ở các cơ quan, đơn vị, địa phương mà họ công tác và sinh sống. Ở trình độ này, ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa của người học có khả năng phản ánh được bản chất, qui
luật phát triển của sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa và
nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương trên địa Quân khu 9 hiện nay.
Hai trình độ phản ánh này tuy khác nhau, nhưng có mối liên hệ ảnh
hưởng lẫn nhau. Trình độ bậc thấp có thể tạo điều kiện thuận lợi hoặc gây khó
khăn cho việc hình thành, phát triển trình độ bậc cao. Ngược lại, trình độ bậc
cao có thể thúc đẩy sự phát triển những yếu tố tích cực, lành mạnh của trình độ
bậc thấp, hoặc kìm hãm những yếu tố tiêu cực, lạc hậu của chúng.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào
tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 nó luôn xâm nhập vào quá
trình hoạt động xã hội của mỗi chủ thể và chỉ đạo, định hướng các hoạt
động đó phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội


17
chủ nghĩa trong giai đoạn mới. Với chủ thể là cán bộ sĩ quan dự bị công tác
ở các cơ quan, ban ngành địa phương, cơ sở hoặc lao động sản xuất ở gia
đình thì ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của họ sẽ được
chuyển hoá thành chủ trương, biện pháp lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ quân
sự, quốc phòng địa phương ở cơ quan, đơn vị mình công tác, hoặc thực
hiện đúng chức trách, nhiệm vụ của người sĩ quan dự bị theo luật định, phù
hợp với ngành nghề lao động sản xuất của mỗi người.
Cũng như các hình thái ý thức xã hội khác, ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự
Quân sự 9 cũng chịu sự tác động, chi phối có tính quyết định của sự nghiệp
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa và hoạt động quân sự, quốc phòng

địa phương trên địa bàn Quân khu 9 trong từng thời kì nhất định. Nói khác đi,
ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ
quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 không tồn tại ở trạng thái tĩnh mà
luôn có sự vận động, biến đổi và phát triển không ngừng. Sự phát triển đó phụ
thuộc vào quá trình vận động, biến đổi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, của hoạt động quân sự, quốc phòng địa
phương và cả vai trò năng động chủ quan của người học.
1.1.2. Nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của
học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9
Theo Đại từ điển Tiếng việt: Nâng cao là sự tác động của con người
đến vật gì đó làm cho nó cao hơn, tốt hơn theo ý định của chủ thể. Trên cơ sở
đó, cùng với việc vận dụng quan điểm duy vật lịch sử của triết học Mác Lênin, tác giả xác định: Nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 là
quá trình tác động hợp qui luật của các tổ chức, các lực lượng giáo dục vào
người học, làm chuyển hoá tư tưởng, tình cảm, niềm tin, ý chí quyết tâm bảo


18
vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trên địa bàn Quân khu 9,
phù hợp với cương vị, chức trách họ đảm nhiệm.
Nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học
viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 là sự tác động tổng
hợp của nhiều yếu tố, trước hết đó là kết quả của việc bố trí, sắp xếp, kết cấu
hài hoà, khoa học nội dung, chương trình đào tạo phù hợp với trình độ, khả
năng nhận thức và mục tiêu, yêu cầu nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa của người học.
Nội dung, chương trình đào tạo là yếu tố cơ bản, định hướng quá trình
đào tạo nói chung, quá trình nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa cho người học nói riêng. Bởi thế, yêu cầu mỗi bài học, môn học
phải có mục tiêu để học viên phấn đấu rèn luyện và tiêu chí đánh giá trình độ

nhận thức và năng lực lãnh đạo, chỉ huy của người học. Cho nên, kết thúc
từng phần, từng môn học là một nấc thang đánh dấu sự biển đổi, sự lớn lên và
trưởng thành của mỗi học viên, theo đó ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa của họ cũng được củng cố và nâng cao.
Nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học
viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 là sự tác động
tích cực, tự giác và hợp qui luật của các chủ thể giáo dục, mà chủ yếu là sự
tác động của đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục; của chất lượng
giảng dạy và chất lượng quản lí giáo dục vào người học, làm cho nhận
thức, tình cảm, tinh thần, thái độ và trách nhiệm của họ đối với nhiệm vụ
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ngày càng đầy đủ, toàn diện và
sâu sắc hơn. Từ đó giúp người học đánh giá chính xác đặc điểm, yêu cầu,
nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương trên địa bàn Quân khu; xác định
đúng và tổ chức thực hiện thắng lợi nội dung, chương trình, kế hoạch phù


19
hợp với cương vị, chức trách được giao, góp phần bảo vệ vững chắc cơ sở
kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội ở địa phương.
Nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học
viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 là quá trình bồi
dưỡng, củng cố và tăng dần lượng tri thức chính trị, quân sự, quốc phòng,
an ninh, làm cho họ có khả năng nhận thức ngày càng đầy đủ, đúng đắn và
chính xác hơn mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa và nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương trên địa bàn
Quân khu trong tình hình mới.
Trên cơ sở đó, giúp họ xác định đúng mục tiêu, phương hướng hoạt
động quân sự, quốc phòng địa phương, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa theo cương vị, chức trách đảm nhiệm. Thực chất
đây chính là quá trình người học chủ thể hoá tri thức chính trị, quân sự, quốc

phòng, an ninh thành ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của từng chủ thể.
Tuy nhiên, nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học
viên đào tạo sĩ quan dự bị không phải là việc họ học thuộc các nội dung bài
học, càng không phải là sự cộng lại máy móc các kiến thức đã học, mà đó là
quá trình chuyển hoá một cách tự giác, có định hướng lượng tri thức đã tiếp
nhận thành ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa phù hợp với
cương vị, chức trách và đặc điểm, môi trường hoạt động của mỗi học viên.
Nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học
viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 là quá trình đấu
tranh liên tục để giải quyết mâu thuẫn giữa mục tiêu, yêu cầu nâng cao ý
thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của người học với nội
dung, chương trình đào tạo; giữa phương pháp dạy học hiện đại với trình
độ có hạn của giáo viên và học viên; giữa khối lượng tri thức lĩnh hội
nhiều với thời gian nghiên cứu, học tập ngắn, trang thiết bị, phương tiện


20
dạy học ít; giữa yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ngày
càng cao với khả năng, trình độ hiểu biết có hạn và không đồng đều của
người học; giữa hiểu đúng, đủ nội dung, yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ
quốc xã hội chủ nghĩa với hiểu chưa đúng, chưa đủ; giữa t ư tưởng, tinh
thần tích cực, tự giác cao với tư tưởng tiêu cực, lạc hậu, tinh thần tự giác
thấp; giữa tinh thần cảnh giác cao với chủ quan, mơ hồ, mất cảnh giác.
Nhận thức và giải quyết đúng, đủ, phù hợp những vấn đề này là cơ sở, là
động lực quan trọng để nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa của người học. Bởi vì, theo V.I. Lênin: “Sự phát triển là một
cuộc “đấu tranh” giữa các mặt đối lập”[18, tr. 379].
Nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học
viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 là quá trình lọc
bỏ những tư tưởng, kiến thức, kinh nghiệm, thói quen cũ, không còn phù

hợp với nội dung, yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa trong tình hình mới. Đồng thời kế thừa và phát huy những giá trị tốt
đẹp truyền thống đánh giặc, giữ nước của dân tộc ta, truyền thống của
quân đội, quân khu; ý thức chủ quyền quốc gia, dân tộc; tình yêu quê
hương đất nước, làm phong phú và sâu sắc thêm ý thức bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa của từng chủ thể.
Kế thừa là qui luật phát triển nội tại của ý thức bảo vệ Tổ quốc, không
có kế thừa thì ý thức bảo vệ Tổ quốc không thể phát triển được. Tuy nhiên,
kế thừa phải có lọc bỏ, kế thừa và lọc bỏ là hai mặt thống nhất, không tách
rời của quá trình phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc. Chính vì vậy, nghiên cứu,
xem xét, đánh giá ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học
viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 phải xuất phát từ
truyền thống yêu nước của nhân dân ta, văn hoá giữ nước của dân tộc Việt


21
Nam, truyền thống đấu tranh kiên cường, anh dũng của quân và dân đồng
bằng sông Cửu Long, truyền thống của Quân đội, Quân khu.
Trên cơ sở đó bổ sung, phát triển cho phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ bảo
vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của mỗi học viên hiện nay. Chủ tịch Hồ
Chí Minh cho rằng: “Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quí. Có khi
được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng
có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm
cho những của quí kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức
giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất
cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước”[25, tr. 171-172].
Nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học
viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 là quá trình liên tục
vun đắp, bồi dưỡng tình cảm, củng cố niềm tin, xây dựng tinh thần, thái độ,
trách nhiệm và ý chí quyết tâm của người học đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ

quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Các yếu tố trên hoà quyện vào nhau tạo
thành trạng thái tâm lí ổn định, niềm tin vững chắc vào sức mạnh bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của mỗi học viên.
Hiện nay, trước sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học
công nghệ, đặc biệt là sự phát triển của vũ khí công nghệ cao đã làm thay đổi và
xuất hiện nhiều quan niệm, tư duy quân sự mới. Cùng với sự khuyếch trương vũ
khí, trang bị hiện đại của chủ nghĩa đế quốc, tác động của mặt trái của cơ chế thị
trường và các tiêu cực xã hội đã làm cho nhận thức, tư tưởng của một bộ phận
cán bộ, chiến sĩ nói chung, học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự
Quân khu 9 nói riêng có những biểu hiện sai trái, lệch lạc. Do đó, việc bồi dưỡng
tình cảm, củng cố niềm tin, xây dựng thái độ và ý chí quyết tâm cao của người
học đối với nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là
vấn đề có ý nghĩa hết sức quan trọng, là cơ sở để nâng cao tinh thần cảnh giác


22
cách mạng, ý chí quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa theo cương vị, chức trách được giao.
Xác định rõ vai trò của ý thức, chính trị tinh thần đối với sự nghiệp bảo
vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đồng chí Thiếu tướng, Nguyễn Việt
Quân, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chính uỷ Quân khu yêu
cầu phải: “Tập trung bồi dưỡng nâng cao nhận thức về tình hình, nhiệm vụ;
giáo dục ý thức giác ngộ giai cấp, giác ngộ dân tộc; làm cho đội ngũ cán bộ
của Quân khu luôn trung thành với Đảng, với Nhà nước và nhân dân, giữ
vững lập trường quan điểm, gương mẫu về đạo đức, lối sống, giàu trí tuệ và
năng lực hoạt động thực tiễn, luôn nhận thức đúng định hướng, mục tiêu cách
mạng; mẫu mực về lời nói và hành động, là nòng cốt trong thực hiện nhiệm
vụ quân sự, quốc phòng trong tình hình mới”[33, tr. 21].
Từ những phân tích trên, có thể khẳng định rằng: nâng cao ý thức bảo
vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở

Trường Quân sự Quân khu 9 thực chất là nâng cao ý thức chính trị; nâng cao
lòng yêu nước, niềm tin vào sức mạnh và chiến thắng của dân tộc ta; nâng
cao tinh thần, thái độ, trách nhiệm và ý chí quyết tâm bảo vệ vững chắc Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của mỗi học viên.
Để đánh giá đúng mức độ nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu
9, dựa vào các tiêu chí (nội dung) cơ bản sau:
Trước hết, dựa vào trình độ phát triển tri thức của người học, chủ yếu là
trình độ kiến thức về chính trị, quân sự, quốc phòng, an ninh.
Đây là yếu tố cốt lõi, là dấu hiệu đặc trưng cơ bản để xác định mức độ
nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của người học.
Tri thức chính trị, quân sự, quốc phòng, an ninh là thành tố cơ bản của ý thức
bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Do vậy, nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc


23
Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân
sự Quân khu 9 là nâng cao trình độ, khả năng nhận thức của người học về
kiến thức chính trị, quân sự, quốc phòng, an ninh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ
quân sự, quốc phòng địa phương trong tình hình mới.
Hệ thống tri thức chính trị, quân sự, quốc phòng, an ninh là cơ sở để hình
thành, củng cố tình cảm, xây dựng niềm tin và ý chí quyết tâm bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa; là động lực quan trọng thúc đẩy người học nghiên
cứu, lĩnh hội, tiếp thu kiến thức, nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.
Hệ thống tri thức trong chương trình đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường
Quân sự Quân khu 9 rất đa dạng và phong phú, bao gồm cả tri thức về chính
trị, quân sự, quốc phòng, an ninh, chủ yếu là kiến thức về giáo dục chính trị,
về chiến thuật và kĩ thuật chuyên ngành. Những nội dung tri thức đó được
người học tiếp thu, lĩnh hội và nó trở thành công cụ chỉ đạo đắc lực hoạt động

quân sự, quốc phòng địa phương theo cương vị, chức trách họ đảm nhiệm sau
này. Không có tri thức chính trị, quân sự đúng đắn thì không thể củng cố,
nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của người học.
Do đó, nhận thức của người học về kiến thức chính trị, quân sự, quốc phòng,
an ninh; về quan điểm, mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
xã hội chủ nghĩa; về phương hướng xây dựng lực lượng vũ trang Quân khu
càng đầy đủ, chính xác bao nhiêu thì trình độ ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa của họ càng cao bấy nhiêu.
Thứ hai, dựa vào tình cảm, niềm tin, ý chí, thái độ, động cơ, trách
nhiệm của người học đối với nhiệm vụ học tập, rèn luyện và nhiệm vụ bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào
tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 không chỉ thể hiện ở trình


24
độ phát triển tri thức của họ mà còn biểu hiện ở tình cảm, niềm tin, ý chí và
thái độ, trách nhiệm của người học đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa nói chung, sự nghiệp bảo vệ độc lập, chủ quyền biên
giới Tây Nam của Tổ quốc nói riêng và cả tình cảm yêu th ương đối với quê
hương, làng xóm, gia đình và chính bản thân mỗi học viên.
Đây là yếu tố rất quan trọng, nó trực tiếp tham gia vào mọi hoạt động
học tập, rèn luyện của người học, nó góp phần điều chỉnh, định hướng và thúc
đẩy quá trình tiếp thu kiến thức của mỗi chủ thể. Đồng thời, nó còn là động
lực thúc đẩy họ cố gắng vượt qua khó khăn trong học tập, rèn luyện, không
ngừng củng cố, nâng cao trình độ kiến thức và khả năng thực hành luyện tập
quân sự, bảo đảm cho họ có đủ trình độ và năng lực lãnh đạo, chỉ huy, quản lí
và huấn luyện đơn vị, hoàn thành tốt nhiệm vụ, chức trách được giao. Điều đó
nói lên, tình cảm càng chân thành, cảm xúc càng mảnh liệt, động cơ càng
đúng đắn, trách nhiệm và ý chí quyết tâm càng cao bao nhiêu thì khả năng

nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của mỗi học viên
càng nhanh chóng và chính xác bấy nhiêu.
Thứ ba, dựa vào kết quả học tập, rèn luyện của người học, chủ yếu là kết
quả học tập môn giáo dục chính trị, chiến thuật và kĩ thuật chuyên ngành.
Đây là hệ quả tất yếu của quá trình nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa của người học. Trình độ ý thức bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên được đánh giá khách quan và chính
xác nhất, trước hết là thông qua kết quả hoàn thành nhiệm vụ học tập, rèn
luyện của họ tại trường, sau đó là kết quả hoàn thành nhiệm vụ, chức trách ở
cơ quan, đơn vị, địa phương, cơ sở. Bởi vì, ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị không những phản ánh
đúng đắn sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, mà còn để
chỉ đạo, cải tạo hoạt động bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của mỗi


25
chủ thể được tốt hơn. Vì thế, mức độ hoàn thành nhiệm vụ học tập, rèn luyện
là thước đo chính xác và khách quan nhất, là tiêu chí quan trọng nhất để đánh
giá, xem xét mức độ phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa của mỗi học viên. Theo đó, kết quả học tập, rèn luyện càng cao thì trình
độ nhận thức nói chung, ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
nói riêng càng có điều kiện phát triển và ngược lại.
Kết quả học tập, rèn luyện của học viên đào tạo sĩ quan dự bị còn được
thể hiện ở khả năng vận dụng tri thức vào quá trình xây dựng kế hoạch huấn
luyện quân sự, luyện tập chiến thuật, thực hành diễn tập tại trường phù hợp với
cương vị, chức trách người học đảm nhiệm. Đây là nhân tố rất quan trọng nhằm
đánh giá khả năng liên hệ, vận dụng; khả năng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa trên thực tế của người học trong quá trình học tập tại trường.
Đánh giá mức độ nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 có

nhiều phương thức khác nhau, nhưng cách tốt nhất là thông qua kết quả thi và
kiểm tra; thông qua nhận xét, đánh giá quá trình học tập, rèn luyện của đội ngũ
cán bộ quản lí, của Thủ trưởng Ban giám hiệu Nhà trường và các cơ quan chức
năng; thông qua sơ kết huấn luyện hàng tháng và tổng kết khoá học. Như vậy,
đánh giá mức độ nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 có sự tham
gia của nhiều lực lượng, nhiều thành phần khác nhau. Trong đó đáng quan tâm
nhất là đánh giá của đội ngũ giáo viên và học viên. Vì những ý kiến tự đánh giá
này có ý nghĩa rất quan trọng, nhằm góp phần vào việc chính xác hoá, cụ thể
hoá các nhận định được rút ra từ các phương thức đánh giá khác.
1.2. Những vấn đề có tính qui luật trong nâng cao ý thức bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở
Trường Quân sự Quân khu 9


26
1.2.1. Nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
của học viên đào tạo sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 phụ
thuộc vào chất lượng đầu vào
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo
sĩ quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 là ý thức xã hội được thể hiện
thông qua ý thức cá nhân, ý thức của từng người học. Do vậy, nâng cao ý thức
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của họ không những phụ thuộc
vào đời sống vật chất và những điều kiện sinh hoạt vật chất của xã hội, mà
còn phụ thuộc vào điều kiện sống, hoàn cảnh gia đình, quan hệ dòng tộc, đặc
điểm vùng miền, trình độ văn hoá, ý thức trách nhiệm công dân, kinh nghiệm,
vốn sống và cả trình độ sức khoẻ của mỗi học viên. Bởi vì, toàn bộ đời sống
vật chất và những điều kiện sinh hoạt vật chất của mỗi học viên là cái tồn tại
khách quan, độc lập với ý thức của họ và quyết định ý thức của mỗi chủ thể.
Cho nên, ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của người học chỉ

là cái phản ánh hoạt động bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trên địa
bàn Quân khu 9, do chính điều kiện, hoàn cảnh đó qui định.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên đào tạo sĩ
quan dự bị ở Trường Quân sự Quân khu 9 là sự biểu thị trực tiếp những quan hệ
vật chất, những hoạt động bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trên địa
bàn Quân khu phù hợp với cương vị, chức trách họ đảm nhiệm. C. Mác khẳng
định: “Con người tạo ra hoàn cảnh đến mức nào thì hoàn cảnh cũng tạo ra con
người đến mức ấy”[22, tr. 55]. Vì thế, môi trường hoạt động quân sự, quốc
phòng địa phương trên địa bàn Quân khu 9 và điều kiện sống, sinh hoạt của mỗi
học viên quyết định khả năng, trình độ, tình cảm, niềm tin, ý chí và năng lực
thực tiễn bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của họ. Theo C. Mác:
“Không thể nhận định về một thời đại đảo lộn như thế căn cứ vào ý thức của thời
đại ấy. Trái lại, phải giải thích ý thức ấy bằng những mâu thuẫn của đời sống vật