Phân tích hiệu quả kinh tế các công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh lào cai trong giai đoạn quản lý vận hành

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT

NG

I H C THU L I

PHAN V N H NG

TÊN
TÀI LU N V N
PHÂN TÍCH HI U QU KINH T CÁC CÔNG TRÌNH TH Y L I
TRÊN A BÀN T NH LÀO CAI TRONG GIAI O N QU N LÝ
V N HÀNH

LU N V N TH C S

Hà N i – 2016


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT

NG

I H C THU L I

PHAN V N H NG

TÊN
TÀI LU N V N
PHÂN TÍCH HI U QU KINH T CÁC CÔNG TRÌNH TH Y L I
TRÊN A BÀN T NH LÀO CAI TRONG GIAI O N QU N LÝ
V N HÀNH

Chuyên ngành: Qu n lý Tài nguyên và Môi tr
Mã s : 60.85.01.01

ng

LU N V N TH C S
Ng

ih

ng d n khoa h c: PGS.TS. Nguy n Bá Uân

Hà N i – 2016


PHAN V N H NG

LU N V N TH C S

HÀ N I – 2016

i

L IC M

N

Trong quá trình nghiên c u và làm lu n v n th c s tác gi đã nh n đ

c

s giúp đ nhi t tình, s đ ng viên sâu s c c a nhi u cá nhân, c quan và nhà
tr

ng. Xin chân thành c m n các cá nhân, c quan và Nhà tr

ng đã t o

đi u ki n cho tác gi hoàn thành lu n v n này.
Tr

c tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c đ n Th y giáo h

ng d n

khoa h c PGS.TS. Nguy n Bá Uân, cùng các th y cô giáo trong Khoa Kinh t
và Qu n lý đã đóng góp các ý ki n quý báu trong quá trình tác gi nghiên c u
và hoàn thành lu n v n này.
Tác gi c ng xin chân thành c m n Ban giám hi u tr
Th y l i, Phòng

ng

ih c

ào t o đ i h c và Sau đ i h c, Ban ch nhi m Khoa

Kinh t , Lãnh đ o và các đ ng nghi p trong c quan đã đ ng viên, t o m i
đi u ki n giúp đ tác gi v m i m t trong quá trình h c t p và nghiên
c u lu n v n t t nghi p.
Do nh ng h n ch v ki n th c, th i gian, kinh nghi m và tài li u tham
kh o nên lu n v n không tránh kh i nh ng thi u sót. Vì v y, tác gi r t mong
nh n đ
c uđ

c s góp ý c a các th y cô giáo và đ ng nghi p đ công trình nghiên
c hoàn thi n h n.

Xin trân tr ng c m n!
Hà N i, ngày 02 tháng 03 n m 2016
Tác gi lu n v n

Phan V n H ng


ii

B N CAM OAN
Tôi xin cam k t đây là công trình nghiên c u đ c l p c a b n thân v i
s

h

ng d n c a th y giáo PGS.TS. Nguy n Bá Uân v i đ tài nghiên c u

là ‘‘Phân tích hi u qu kinh t các công trình th y l i trên đ a bàn t nh Lào
Cai trong giai đo n qu n lý v n hành’’. Các thông tin, tài li u trích d n trong
lu n v n đã đ
và ch a t ng đ

c ghi rõ ngu n g c. K t qu nêu trong lu n v n là trung th c
c công b trong b t k công trình nào tr

c đây.

Hà N i, ngày 02 tháng 03 n m 2016
Tác gi lu n v n

Phan V n H ng


iii

M CL C

L I C M N ............................................................................................................ i
B N CAM OAN .................................................................................................... ii
DANH M C CÁC HÌNH V ................................................................................. vi
DANH M C CÁC B NG BI U .......................................................................... vii
DANH M C CÁC CH VI T T T................................................................... viii
PH N M

U ...................................................................................................... ix
1. Tính c p thi t c a đ tài ........................................................................................ ix
2. M c đích nghiên c u c a đ tài ..............................................................................x
3. i t ng và ph m vi nghiên c u ......................................................................... xi
4. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài .............................................................. xi
5. Ph ng pháp nghiên c u...................................................................................... xii
6. K t qu d ki n đ t đ c ..................................................................................... xii
7. N i dung c a lu n v n.......................................................................................... xii
CH
NG 1: C S LÝ LU N VÀ TH C TI N V HI U QU KINH T
C A CÔNG TRÌNH TH Y L I ............................................................................1
1.1. T ng quan v h th ng công trình th y l i ..........................................................1
1.1.1. Khái quát v h th ng công trình th y l i ................................................1
1.1.2. Vòng đ i c a m t d án đ u t xây d ng công trình th y l i .................1
1.1.3. Vai trò c a h th ng công trình th y l i trong n n kinh t qu c dân .......2
1.2. Tình hình đ u t xây d ng h th ng công trình th y l i n c ta .....................6
1.2.1. Nh ng k t qu đ t đ c ...........................................................................6
1.2.2. Nh ng m t còn t n t i trong đ u t xây d ng th y l i ............................9
1.3. Các m t hi u qu do vi c xây d ng các công trình th y l i mang l i ...............10
1.3.1. Hi u qu t i tiêu ph c v s n xu t nông nghi p ..................................10
1.3.2. Góp ph n phòng ch ng gi m nh thiên tai .............................................12
1.3.3. m b o c p n c sinh ho t, công nghi p, nuôi tr ng th y s n............12
1.3.4. Góp ph n phát tri n th y đi n ................................................................13
1.3.5. Góp ph n vào vi c b o v , c i t o môi tr ng sinh thái, phát tri n du
l ch ....................................................................................................................14
1.3.6. Góp ph n xóa đói gi m nghèo, xây d ng nông thôn m i ......................15
1.3.7. óng góp vào vi c qu n lý tài nguyên n c ..........................................15
1.4. Hi u qu kinh t c a h th ng công trình th y l i .............................................16
1.4.1. Khái ni m v hi u qu kinh t c a công trình th y l i ..........................16

iv

1.4.2. T m quan tr ng c a vi c đánh giá hi u qu kinh t d án đ u t ..........16
1.4.3. Th c ch t hi u qu kinh t c a các công trình th y l i..........................17
1.4.4. Nguyên t c xác đ nh hi u qu kinh t c a công trình th y l i ...............17
1.5. Các ch tiêu dùng trong đánh giá hi u qu kinh t c a công trình th y l i .......19
1.5.1. Nhóm ch tiêu đánh giá t ng m t hi u qu c a công trình.....................20
1.5.2. Nhóm ch tiêu phân tích chi phí và l i ích .............................................23
K t lu n Ch ng 1 ....................................................................................................28
CH

NG 2: TH C TR NG HI U QU

TH Y L I TRÊN

KINH T

CÁC CÔNG TRÌNH

A BÀN T NH LÀO CAI TRONG GIAI

O N QU N

LÝ V N HÀNH.......................................................................................................29
2.1. c đi m t nhiên, kinh t , xã h i c a t nh Lào Cai.........................................29
2.1.1. c đi m t nhiên...................................................................................29
2.1.2. c đi m kinh t - xã h i .......................................................................31
2.2. Quá trình đ u t phát tri n thu l i trên đ a bàn t nh Lào Cai ...........................33
2.2.1. Hi n tr ng đ u t xây d ng và phân c p qu n lý ...................................33

2.2.2. Hi n tr ng th y l i ph c v nông nghi p và dân sinh kinh t ................40
2.3. ánh giá hi u qu kinh t c a m t s công trình thu l i trên đ a bàn t nh Lào
Cai .........................................................................................................................43
2.3.1. Hi u qu kinh t theo thi t k c a m t s công trình tiêu bi u ..............43
2.3.2. Hi u qu kinh t theo th c t qu n lý khai thác c a m t s d án tiêu
bi u ...................................................................................................................54
2.4. Phân tích nh ng thành công và h n ch trong vi c phát huy hi u qu kinh t c a
h th ng các công trình th y l i trong giai đo n qu n lý v n hành......................69
2.4.1. Nh ng m t hi u qu đ t đ c ................................................................69
2.4.2. Nh ng t n t i, h n ch c n kh c ph c và nguyên nhân .........................70
K t lu n Ch ng 2 ....................................................................................................74
CH
QU

NG 3:
XU T M T S GI I PHÁP NH M NÂNG CAO HI U
KINH T C A CÁC CTTL TRÊN A BÀN T NH LÀO CAI TRONG

GIAI O N QU N LÝ V N HÀNH ...................................................................76
3.1. nh h ng phát tri n kinh t xã h i c a t nh Lào Cai ......................................76
3.1.1. nh h ng chung ..................................................................................76
3.1.2. Các ch tiêu k ho ch ..............................................................................78
3.2. ánh giá các y u t nh h ng đ n ho t đ ng đ u t xây d ng và qu n lý v n
hành công trình th y l i trên đ a bàn t nh Lào Cai ...............................................79


v

3.2.1. Nh ng c h i trong đ u t xây d ng công trình th y l i........................80
3.2.2. Nh ng thách th c đ i v i đ u t xây d ng và qu n lý v n hành công

trình th y l i .....................................................................................................81
3.3. Nguyên t c đ xu t các gi i pháp.......................................................................82
3.3.1. Nguyên t c khoa h c, khách quan ..........................................................82
3.3.2. Nguyên t c xã h i hóa.............................................................................82
3.3.3. Nguyên t c ti t ki m, hi u qu và kh thi ...............................................82
3.3.4. Nguyên t c phù h p v i quy lu t khách quan c a c ch th tr ng ......83
3.3.5. Nguyên t c tuân th các quy đ nh c a pháp lu t .....................................83
3.4.
xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao hi u qu kinh t c a các công trình
th y l i trong quá trình qu n lý v n hành .............................................................83
3.4.1. Hoàn thi n công tác quy ho ch các h th ng th y l i trên c s quy
ho ch phát tri n kinh t xã h i c a đ a ph ng ................................................83
3.4.2. u t c i t o nâng c p, hoàn ch nh h th ng công trình ......................85
3.4.3. T ng c ng h tr v n và k thu t c a c quan qu n lý nhà n c .......87
3.4.4. Ch đ ng trong vi c phòng ch ng thiên tai và bi n đ i khí h u đ n ch t
l ng công trình ...............................................................................................89
3.4.5. Nâng cao ch t l ng công tác qu n lý khai thác công trình ..................91
3.4.6. y m nh xã h i hóa trong đ u t xây d ng và qu n lý v n hành công
trình th y l i .....................................................................................................93
3.4.7. Thay đ i c c u c u cây tr ng theo h ng canh tác nh ng cây tr ng có
giá tr kinh t , xu t kh u cao ............................................................................95
3.4.8. Nâng cao trình đ và nh n th c c a c ng đ ng h ng l i .....................97
K t lu n Ch ng 3 ....................................................................................................98
K T LU N VÀ KI N NGH ..............................................................................100
1. K t lu n ...............................................................................................................100
2. Ki n ngh .............................................................................................................101
DANH M C TÀI LI U THAM KH O .............................................................103
PH N PH L C.........................................................................................................

vi

DANH M C CÁC HÌNH V
S hình

Tên hình

Hình 1.1

H ch a n

Hình 1.2

H

cC a

t, Th

Trang

ng Xuân, Thanh Hóa

nh Bình, V nh Th nh, Bình

3

nh

3

Hình 1.3

p nhà máy th y đi n Lai Châu

4

Hình 1.4

p nhà máy th y đi n S n La

4

Hình 2.1

S đ h th ng t ch c qu n lý các CTTL, c p n

c

theo quy đ nh t i Quy t đ nh s 70/2012/Q -UBND
ngày 28/12/2012 c a UBND t nh Lào Cai

38


vii

DANH M C CÁC B NG BI U
S b ng

Tên b ng

Trang

B ng 1.1

H th ng công trình phân theo di n tích ph c v

B ng 1.2

Các công trình th y l i, th y đi n lo i l n đã đ

7
c

13

M c h tr kinh phí cho ho t đ ng Ban th y l i xã,

38

xây d ng
B ng 2.1

quy đ nh theo mô hình t
B ng 2.2

i

M c h tr kinh phí, n i dung chi cho công tác v n

hành, duy tu, b o d

39

ng và s a ch a nh

B ng 2.3

B ng thông s c a công trình theo thi t k

43

B ng 2.4

B ng giá tr quy đ i c a công trình

44

B ng 2.5

B ng tính chi phí QLVH h ng n m c a công trình

46

theo thi t k
B ng 2.6

B ng t ng h p chi phí c a công trình theo thi t k

46

B ng 2.7

B ng di n tích, n ng su t, s n l

ng nông nghi p

48

ng nông nghi p

49

c a vùng khi ch a có d án
B ng 2.8

B ng di n tích, n ng su t, s n l

c a vùng khi có d án (theo thi t k )
B ng 2.9

B ng giá tr thu nh p thu n túy c a công trình theo

50

thi t k
B ng 2.10 B ng t ng h p chi phí c a công trình theo th c t

56

B ng 2.11 B ng thu nh p thu n túy hàng n m t nuôi tr ng

58

th y s n, tính cho 1 ha m t n

c (khi có d án)

B ng 2.12 B ng giá tr thu nh p thu n túy c a công trình theo

61

th c t
B ng 2.13 B ng so sánh các ch tiêu hi u qu kinh t theo thi t
k và theo th c t c a công trình

67


viii

DANH M C CÁC CH
Ký hi u vi t t t
B KH
CNH – H H
CSHT
CTTL
CTMTQG
DNTN
GRDP

H ND
HQKT
HTTL
HTX
NN &PTNT
NSNN
NXB
ODA
QLKTCT
QLNN
QLVH
SX
SXNN
TPCP
UBND
VSMTNT
XDCB

VI T T T
Ngh a đ y đ

: Bi n đ i khí h u
: Công nghi p hóa – Hi n đ i hóa
: C s h t ng
: Công trình th y l i
: Ch ng trình m c tiêu Qu c gia
: Doanh nghi p t nhân
: Gross regional domestic product (t ng s n
ph m trong t nh)
: H i đ ng nhân dân

: Hi u qu kinh t
: H th ng th y l i
: H p tác xã
: Nông nghi p và Phát tri n nông thôn
: Ngân sách Nhà n c
: Nhà xu t b n
: Official Development Assitance (H tr phát
tri n chính th c)
: Qu n lý khai thác công trình
: Qu n lý nhà n c
: Qu n lý v n hành
: S n xu t
: S n xu t nông nghi p
: Trái phi u Chính ph
: y ban nhân dân
: V sinh môi tr ng nông thôn
: Xây d ng c b n


ix

PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
th c hi n m c tiêu đ y m nh công nghi p hoá, hi n đ i hoá, đ a
Lào Cai tr thành t nh phát tri n c a c n
cho nông nghi p, thu l i ph i đ

c đ n tr

c ti n hành đi tr

c n m 2020, thì đ u t
cm tb

c. Coi tr ng

và đ y m nh áp d ng ti n b khoa h c, k thu t, quy trình canh tác tiên ti n,
ph bi n và đ a m nh gi ng k thu t, n ng su t cao vào s n xu t, đ y m nh
s n xu t t ng v . Chú tr ng đ u t và duy trì ho t đ ng c a h th ng th y l i,
s d ng có hi u qu ngu n n

c cho s n xu t. Ngh quy t

ih i

i bi u

ng b t nh Lào Cai l n th XIV (nhi m k 2011- 2015) đã đ ra m c tiêu
t ng quát đ th c hi n nhi m v chính tr trong nhi m k m i là: “...
m nh chuy n d ch c c u kinh t theo h
l

y

ng công nghi p hóa. Nâng cao ch t

ng giáo d c, đào t o, khoa h c và công ngh , phát tri n ngu n nhân l c

và y t , v n hóa, th d c th thao. C i thi n đ i s ng nhân dân đi đôi v i xóa
đói, gi m nghèo, t o vi c làm, đ m b o an sinh xã h i. Gi v ng n đ nh
chính tr , c ng c qu c phòng- an ninh, gi gìn biên gi i n đ nh, hòa bình,
h u ngh , b o đ m tr t t an toàn xã h i. Nâng cao n ng l c lãnh đ o và s c
chi n đ u c a t ch c

ng và ch t l

ng cán b , đ ng viên, xây d ng

ng

và h th ng chính tr trong s ch v ng m nh,... t o ti n đ v ng ch c đ đ n
n m 2020, Lào Cai tr thành t nh phát tri n c a c n

c ”.

đ m b o s phát tri n b n v ng ngu n n
l

c, gi v ng an ninh

ng th c đáp ng nhu c u cho s phát tri n s n xu t Nông- Lâm nghi p và

Kinh t nông thôn trong giai đo n 2010- 2020 đang đ ng tr

c nh ng th i c

và thách th c m i. Công tác qu n lý v n hành các công trình thu l i ph i

đ mb on

ct

i cho 40.300 ha di n tích các lo i (t

9.870 ha, v mùa 20.320 ha; c p n

i lúa v đông xuân

c cho nuôi tr ng thu s n 1.800 ha; t

i


x

hoa màu khác g n 8.310 ha); tiêu úng thoát l cho kho ng 1.100 ha; cung c p
n

c s ch và nuôi tr ng thu s n, thu đi n, k t h p phát tri n du l ch...
c s quan tâm c a

đ u t xây d ng đ

ng và nhà n

c, cho đ n nay t nh Lào Cai đã

c t ng s 1.133 h th ng công trình th y l i, trong đó 97

h ch a nh , 1.034 đ p dâng và 02 tr m b m đi n nh . T ng di n tích t
đ

c là 40.300 ha. Các công trình th y l i sau khi đ

i

c xây d ng đi vào ph c

v đã có nh ng đóng góp đáng ghi nh n đ i v i ti n trình xóa đói gi m
nghèo, nâng cao đ i s ng c ng đ ng, phát tri n s n xu t và kinh t c a đ a
ph

ng. Tuy v y, th c t còn nhi u b t c p, nh m t s công trình sau khi

đ a vào s d ng, vi c phát huy hi u qu kinh t , hi u qu khai thác c a các
công trình còn ch a đ

c nh k v ng.

xây d ng và phát tri n b n v ng,

có hi u qu kinh t c a các công trình thu l i ph c v m c tiêu công nghi p
hóa, hi n đ i hóa nông nghi p nông thôn và ph c v tái c c u ngành nông
nghi p, đ c bi t trong đi u ki n th i ti t kh c nghi t, bi n đ i khí h u nh
hi n nay c n ph i có nh ng gi i pháp thích ng nh m phát huy t i u hi u
qu c a công trình trong công tác qu n lý v n hành.
Xu t phát t nhu c u th c t và t m quan tr ng c a vi c qu n lý v n
hành các công trình thu l i trên đ a bàn t nh th i gian qua, cùng v i nh ng

ki n th c đã đ

c nghiên c u h c t p, k t h p v i nh ng kinh nghi m hi u

bi t qua môi tr

ng công tác th c t , t đó tác gi l a ch n đ tài "Phân tích

hi u qu kinh t các công trình th y l i trên đ a bàn t nh Lào Cai trong giai
đo n qu n lý v n hành" Làm lu n v n t t nghi p cho mình.
2. M c đích nghiên c u c a đ tài
tài đ

c th c hi n nh m m c đích đ xu t m t s gi i pháp c b n

và kh thi nh m nâng cao hi u qu kinh t trong qu n lý v n hành các công
trình, góp ph n thúc đ y ti n trình CNH- H H trên đ a bàn t nh Lào Cai.


xi

3.

it

ng và ph m vi nghiên c u

a.

it

ng nghiên c u
it

ng nghiên c u c a đ tài là hi u qu c a các công trình th y l i

trong giai đo n qu n lý v n hành, c th h n là nh ng hi u qu kinh t , xã
h i, môi tr

ng mà các công trình đ t đ

c c ng nh các gi i pháp nâng cao

h n n a các m t hi u qu c a chúng.
b. Ph m vi nghiên c u
- Ph m vi v n i dung:

tài t p trung nghiên c u hi u qu kinh t c a

m t s công trình th y l i ph c v t
v n ngân sách đã đ

i đi n hình đ

c xây d ng b ng ngu n

c bàn giao đ a vào s d ng.

- Ph m vi v không gian:

tài t p trung nghiên c u các công trình th y

l i tiêu bi u trên đ a bàn t nh Lào Cai.
- Ph m vi v th i gian:
đã đ

tài s thu th p các s li u c a các công trình

c đ a vào khai thác s d ng đ n n m 2014, và đ xu t gi i pháp cho

các giai đo n ti p theo 2016- 2020.
4. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
a. Ý ngh a khoa h c
tài h th ng hoá nh ng c s lý lu n và c s th c ti n v hi u qu
kinh t c a các công trình th y l i, phân tích khách quan và toàn di n các
nhân t

nh h

ng có l i c ng nh b t l i đ n hi u qu qu n lý v n hành c a

các công trình th y l i, t đó đ xu t m t s gi i pháp kh thi, nh m phát huy
h n n a các m t hi u qu c a công trình trong giai đo n qu n lý v n hành.
b. Ý ngh a th c ti n
Nh ng phân tích đánh giá hi u qu kinh t th c t và nh ng gi i pháp đ
xu t nh m n ng cao h n n a hi u qu c a các công trình th y l i đ

c xây

d ng t nh ng nghiên c u lý lu n và h th ng s li u thu th p t th c ti n

qu n lý v n hành các công trình th y l i trên đ a bàn t nh Lào Cai, vì v y nó


xii

là tài li u nghiên c u h u ích cho ho t đ ng qu n lý v n hành c a chính các
công trình này.
ng pháp nghiên c u

5. Ph

Các ph
ph

ng pháp nghiên c u đ

c s d ng trong lu n v n là nh ng

ng pháp nghiên c u phù h p v i đ i t

ng và n i dung nghiên c u các

v n đ kinh t trong đi u ki n Vi t Nam, đó là: Ph
sát thu th p s li u th c t ; Ph
sánh; ph
ph

ng pháp th ng kê; Ph

ng pháp h th ng hóa; ph

ng pháp phân tích so

ng pháp tham v n ý ki n chuyên gia;

ng pháp phân tích kinh t ; và m t s ph

6. K t qu d ki n đ t đ

ng pháp đi u tra, kh o

ng pháp k t h p khác.

c

- H th ng hóa c s lý lu n và th c ti n v vi c phân tích hi u qu
kinh t các d án đ u t xây d ng công trình th y l i trong giai đo n qu n lý
v n hành.
- ánh giá hi u qu kinh t c a các công trình th y l i trên đ a bàn t nh
Lào Cai trong giai đo n qu n lý v n hành thông qua h th ng các ch tiêu hi u
qu . Qua đó phân tích, phát hi n nh ng nhân t
c c nh h

nh h

ng tích c c và tiêu

ng đ n vi c phát huy hi u qu kinh t c a các công trình th y l i.
xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao hi u qu kinh t c a các

-

công trình th y l i trên đ a bàn t nh Lào Cai trong giai đo n qu n lý v n hành
nh m góp ph n phát tri n kinh t - xã h i c a t nh.
7. N i dung c a lu n v n
Ngoài ph n m đ u, ph n k t lu n và ki n ngh , lu n v n đ
thành 3 ch
- Ch

c c u trúc

ng, v i n i dung chính nh sau:
ng 1. C s lý lu n và th c ti n v hi u qu kinh t c a công

trình th y l i.
- Ch

ng 2. Th c tr ng hi u qu kinh t các công trình th y l i trên

đ a bàn t nh Lào Cai trong qu n lý v n hành.


xiii

- Ch

ng 3.

xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao hi u qu kinh

t c a các công trình th y l i trên đ a bàn t nh Lào Cai trong giai
đo n qu n lý v n hành.


1

CH

NG 1: C

S

LÝ LU N VÀ TH C TI N V HI U QU KINH

T C A CÔNG TRÌNH TH Y L I
1.1. T ng quan v h th ng công trình th y l i
1.1.1. Khái quát v h th ng công trình th y l i
Theo

i u 2 c a Pháp l nh khai thác và b o v công trình th y l i, thì

“Công trình thu l i" là c s kinh t - k thu t thu c k t c u h t ng nh m
khai thác ngu n l i c a n
tr

c; phòng, ch ng tác h i c a n

c và b o v môi

ng sinh thái; bao g m: h ch a, đ p, c ng, tr m b m, gi ng, đ

d nn

ng ng

c, kênh, công trình trên kênh và b bao các lo i. Còn "H th ng công

trình thu l i" bao g m các công trình thu l i có liên quan tr c ti p v i nhau
v m t khai thác và b o v trong m t khu v c nh t đ nh.
1.1.2. Vòng đ i c a m t d án đ u t xây d ng công trình th y l i
Theo quy đ nh t i Kho n 1

i u 50 c a Lu t Xây d ng n m 2014 và

i u 6 Ngh đ nh s 59/2015/N -CP ngày 18/6/2015 c a Chính ph v qu n
lý d án đ u t xây d ng công trình thì các giai đo n c a m t d án đ u t
xây d ng công trình bao g m:
a. Giai đo n chu n b d án g m các công vi c: T ch c l p, th m đ nh,
phê duy t Báo cáo nghiên c u ti n kh thi (n u có); l p, th m đ nh, phê duy t
Báo cáo nghiên c u kh thi ho c Báo cáo kinh t - k thu t đ u t xây d ng
đ xem xét, quy t đ nh đ u t xây d ng và th c hi n các công vi c c n thi t
khác liên quan đ n chu n b d án;
b. Giai đo n th c hi n d án g m các công vi c: Th c hi n vi c giao đ t
ho c thuê đ t (n u có); chu n b m t b ng xây d ng, rà phá bom mìn (n u
có); kh o sát xây d ng; l p, th m đ nh, phê duy t thi t k , d toán xây d ng;
c p gi y phép xây d ng (đ i v i công trình theo quy đ nh ph i có gi y phép
xây d ng); t ch c l a ch n nhà th u và ký k t h p đ ng xây d ng; thi công
xây d ng công trình; giám sát thi công xây d ng; t m ng, thanh toán kh i

2

l

ng hoàn thành; nghi m thu công trình xây d ng hoàn thành; bàn giao công

trình hoàn thành đ a vào s d ng; v n hành, ch y th và th c hi n các công
vi c c n thi t khác;
c. Giai đo n k t thúc xây d ng đ a công trình c a d án vào khai thác s
d ng g m các công vi c: Quy t toán h p đ ng xây d ng, b o hành công trình
xây d ng.
1.1.3. Vai trò c a h th ng công trình th y l i trong n n kinh t qu c dân
Trong nh ng n m qua, cùng v i ti n trình phát tri n kinh t , xã h i,
chúng ta đã đ u t xây d ng nhi u công trình, h th ng công trình thu l i
l n, nh , hình thành nên m t h th ng c s v t ch t h t ng h t s c to l n,
quan tr ng ph c v đa m c tiêu t

i tiêu cho nông nghi p, nuôi tr ng thu

s n, c t l , giao thông, phát đi n, ng n m n gi ng t, du l ch..., b o đ m cho
s n xu t và đ i s ng dân sinh.

c bi t, thu l i đã góp ph n n đ nh s n

xu t, gi v ng và nâng cao n ng su t s n l
l

ng th c, xoá đói gi m nghèo

l

ng th c, tr thành m t n

nhu c u trong n

ng cây tr ng, đ m b o an ninh

nông thôn, đ a n

c không ch

n đ nh l

c ta t m t n

c thi u

ng th c mà còn có v

t

c đ tr thành m t trong nh ng qu c gia xu t kh u g o

hàng đ u trên th gi i. Có th nói r ng, h th ng các công trình th y l i có
m t v trí vô cùng quan tr ng trong vi c phát tri n kinh t xã h i, góp ph n
đ m b o đ i s ng an sinh và b o v môi tr
trình th y l i có th đ
1.

mb ot

Vi c t

các m t sau:

i, tiêu ph c v s n xu t nông nghi p
i tiêu n

n ng su t s n l
n

c c th hóa

ng. Vai trò c a h th ng công

c ch đ ng đã góp ph n t ng di n tích, t ng v , t ng

ng cây tr ng, đ c bi t là cây lúa n

c. Ngoài ra, vi c t

i

c ch đ ng còn góp ph n cho vi c s n xu t cây tr ng có giá tr hàng hóa

cao nh rau màu, cây công nghi p và cây n qu .


3

Hình 1.1. H ch a n

cC a

Hình 1.2. Toàn c nh H

t, Th

ng Xuân, Thanh Hóa

nh Bình, V nh Th nh, Bình

nh

2. Góp ph n phát tri n du l ch sinh thái
Các công trình th y l i, đ c bi t là các h ch a n

c luôn đ

ct n

d ng và k t h p đ phát tri n du l ch (nh các h Núi C c, Tuy n Lâm, C a
t, Su i Hai,

i L i...). M t s h th ng th y l i c ng đ

c k t h p thành

tuy n giao thông - du l ch. Ngoài ra, các công trình thu l i còn c p, thoát n
cho các làng ngh du l ch.

c


4

3. Ph c v phát tri n công nghi p, th y đi n

Hình 1.3.

p nhà máy th y đi n Lai Châu

Các công trình thu l i thông qua h th ng kênh m
ho c gián ti p cung c p n

c, tiêu thoát n

ng, đã tr c ti p

c cho phát tri n công nghi p, các

làng ngh . Nhi u công trình h ch a thu l i đã k t h p c p n
đi n nh các h : C a

c cho thu

t, Núi C c, C m S n, Khuôn Th n, Tà Keo, Yazun

h , Núi C c...

Hình 1.4.

p nhà máy th y đi n S n La

4. Ph c v phát tri n diêm nghi p
Các h th ng thu l i đóng vai trò r t quan tr ng cho vi c s n xu t
mu i thông qua h th ng kênh m

ng d n l y n

s n xu t mu i, h th ng c ng, b bao ng n ng a n

c bi n vào các cánh đ ng
c l tràn vào đ ng mu i


5

phá ho i các công trình n i đ ng, góp ph n tiêu thoát n
chóng tháo n
5. C p n

c m a và nhanh

c ng t ra kh i đ ng mu i.

c sinh ho t và đô th

Công trình th y l i tr c ti p l y n
m i, thông qua h th ng kênh m
b o cung c p ngu n n

c t các h ch a và công trình đ u

ng d n c p cho các khu dân c , đô th đ m

c sinh ho t cho dân sinh. H th ng công trình l y

n

c t h Hòa Bình v c p cho Hà N i là m t công trình tiêu bi u v c p

n

c đô th .

6. Ph c v nuôi tr ng th y s n và ch n nuôi
Các công trình th y l i luôn đóng vai trò ph c v tích c c, có hi u qu
c p thoát n

c cho nuôi tr ng thu s n, cung c p m t n

th y s n (các h ch a). H th ng th y l i còn là môi tr
c pn

c và tiêu thoát n

c m, c p n

ct

c cho nuôi tr ng
ng, là ngu n cung

c cho ngành ch n nuôi gia súc, gia c m và th y

i cho các đ ng c ch n nuôi, c p, thoát n

c cho các c s

gi t m gia súc, gia c m…
7. Ph c v phát tri n lâm nghi p, giao thông
Các công trình thu l i t i các t nh mi n núi, trung du, Tây nguyên và
đông Nam b , c p n

c, gi

m cho các v

n

m cây, cung c p n

cb o

v phòng ch ng cháy r ng, phát tri n r ng phòng h , r ng đ u ngu n. Các b
kênh m

ng, m t đ p dâng, đ p h ch a, c u máng đ

giao thông đ

ng b . H ch a, đ

giao thông th y đ

ng kênh t

c phát tri n m nh

vùng

i tiêu đ

c t n d ng k t h p
c k t h p làm đ

ng

ng b ng sông C u Long.

8. Góp ph n phòng ch ng thiên tai, b o v môi tr

ng

Các công trình th y l i có tác d ng phòng ch ng úng ng p cho di n
tích đ t canh tác và làng m c, đ c bi t là nh ng vùng tr ng, góp ph n c i t o
và phát tri n môi tr

ng sinh thái, c i thi n đ i s ng nhân dân. i u ti t n

c

trong mùa l đ b sung cho mùa ki t, ch ng l i h n hán, ch ng xa m c hóa,


6

ch ng xâm nh p m n,… h th ng đê sông, đê bi n, công trình b o v b , h
ch a có tác d ng phòng ch ng l l t t sông bi n, ch ng xói l b sông, b
bi n,… ngoài ra các công trình th y l i còn đi u ti t n
ki t, làm t ng l

c gi a mùa l và mùa

ng dòng ch y ki t, dòng ch y sinh thái cho sông ngòi, b

sung ngu n cho n

c ng m. Công trình th y l i có vai trò to l n trong vi c

c i t o đ t, giúp đ t có đ

m c n thi t đ không b b c màu, đá ong hoá,

ch ng cát bay, cát nh y và thoái hóa đ t. Các h ch a có tác đ ng tích c c c i
t o đi u ki n vi khí h u c a m t vùng, làm t ng đ

m không khí, đ

m đ t,

t o nên các th m ph th c v t ch ng xói mòn, r a trôi đ t đai.
1.2. Tình hình đ u t xây d ng h th ng công trình th y l i
1.2.1. Nh ng k t qu đ t đ

n

c ta

c

Theo k t qu đi u tra đánh giá c a T ng c c Thu l i, đ n nay trên c
n

c đã xây d ng đ

c nhi u h th ng công trình thu l i l n nh , trong đó

có 904 h th ng thu l i v a và l n có di n tích ph c v t 200 ha tr lên. C
th s l

ng phân theo các lo i di n tích t

iđ

c th hi n

B ng 1.1

Trong danh m c 110 h th ng thu l i có di n tích ph c v t 2.000 ha

tr lên trên toàn qu c, bao g m:
- 19 h th ng thu l i có di n tích ph c v t 2.000 đ n 3.000 ha;
- 15 h th ng thu l i có di n tích ph c v t 3.000 đ n 4.000 ha;
- 9 h th ng thu l i có di n tích ph c v t 4.000 đ n 5.000 ha;
- 13 h th ng có di n tích ph c v

t 5.000 đ n 10.000 ha;

- 43 h th ng có di n tích ph c v t 10.000 đ n 100.000 ha;
- 11 h th ng có di n tích ph c v l n h n 100.000 ha;
Hi n nay trên c n
t ng dung tích tr n

c đã xây d ng đ

c trên 5.000 h ch a các lo i, v i

c trên 35,34 t m3, g m: 26 h ch a thu đi n có t ng

dung tích tr là 27,12 t m3, 2.460 h ch a th y l i có dung tích t 200 ngàn
m3 tr lên và hàng ngàn h nh v i t ng dung tích tr kho ng 8,22 t m3,


7

ph c v cho phát đi n, c p n
tr ng y u và b o đ m t

c sinh ho t, c p n

c cho các ngành kinh t

i cho 80 v n ha đ t canh tác; trên 10.000 tr m b m

đi n l n v i các lo i máy b m khác nhau, có t ng công su t l p máy ph c v
t

i là 250 MW, ph c v tiêu là 300 MW.
B ng 1.1. H th ng công trình thu l i phân theo di n tích ph c v
Khu v c

TT

1

T ng s
h
th ng
CTTL

Mi n núi B c b
ng b ng trung du B c b

2

Phân lo i theo di n tích
ph c v
> 2.000 (ha)

200÷2.000

(ha)

78

10

68

44

28

16

3

B c Trung b

227

23

204

4

Duyên h i Nam Trung b

51

21

30

5

Tây Nguyên

87

8

79

6

ông nam B

82

8

74

ng b ng sông C u Long

335

12

323

T ng c ng

904

110

794

7

(Ngu n: T ng c c Th y l i, B Nông nghi p và PTNT – N m 2015)
Ngoài ra, còn có g n 5.000 c ng t
km kênh m

i tiêu l n các lo i. T ng s 126.000

ng các lo i, trong đó có trên 1.000 km kênh tr c l n, cùng v i

hàng v n công trình trên kênh. Trên 26.000 km b bao ng n l đ u v hè thu
ng b ng sông C u Long, kho ng 3.700 km đê sông, trên 2.000 km đê
bi n.
H th ng các công trình th y l i đã t o đã t o đi u ki n cho nh ng b

c

ti n m nh m trong nông nghi p: n ng su t lúa liên t c t ng qua các n m,

c

n ng su t lúa n m 2010 đ t 53 t /ha, g p 4,4 l n n ng su t n m 1945 và g n
g p 2 l n n m 1985, tr

c th i k đ i m i; s n l

ng lúa t ng m nh, n m

2010 đ t g n 40 tri u t n; khai thác và nuôi tr ng thu s n đ u có b

c phát


8

tri n nhanh và liên t c, n m 2010 đ t t ng s n l

ng 4,8 tri u t n. S n l

ng

ng th c qu c gia, n

c ta

mu i đ t 1,1 tri u t n.
Bên c nh vi c đ m b o v ng ch c an ninh l
đã tham gia xu t kh u g o v i s l

ng và giá tr ngày càng t ng. Nhi u vùng

s n xu t hàng hoá t p trung đã đ

c hình thành và phát tri n, t o ra kh i

l

ng hàng hoá l n làm nguyên li u cho công nghi p ch bi n và xu t kh u

nh g o, cà phê, cao su, chè, đi u, h tiêu, th y s n.
đ tđ

c nh ng thành t u nh trên, chúng ta đã b ra m t kho n

ngân sách r t đáng k . Theo s li u th ng kê c a B Nông nghi p và PTNT,
kinh phí đ u t cho xây d ng các h th ng th y l i qua các giai đo n nh sau:
- Giai đo n t 1945- 1975:
xây d ng đ
tích t

u t g n 800 t đ ng v n ngân sách, đã

c h n 1.200 công trình, trong đó có 80 công trình lo i l n. Di n

i đ t 1,89 tri u ha; n ng su t lúa bình quân đ t 22,3 t /ha.
- Giai đo n t 1976- 1985:

xây d ng m i đ

ã đ u t 2.047 t đ ng v n ngân sách, đã

c h n 2.700 công trình thu nông v a và l n, trong đó có

185 công trình lo i l n nh h D u Ti ng, Phú Ninh, K G , Núi C c. T
đ

i

c cho trên 4,5 tri u ha lúa và màu, trong đó g m 1,67 tri u ha lúa đông

xuân, 791 nghìn ha lúa hè thu, 1,99 tri u ha lúa mùa và g n 100 nghìn ha màu
và cây công nghi p.
- Giai đo n t 1986 - 2004:
- Giai đo n t 2005 - 2010:

u t 20.875 t đ ng.
u t kho ng 62.000 t đ ng, đ n nay

chúng ta đã xây d ng 5.700 km đê sông, 3.000 km đê bi n, 23.000 km b bao
và hàng ngàn c ng d

i đê, hàng tr m km kè và nhi u h ch a l n tham gia

ch ng l cho h du, các h ch a l n thu c h th ng sông H ng có kh n ng
c t l 7 t m3, nâng m c ch ng l cho h th ng đê v i con l 500 n m xu t
hi n m t l n. T ng n ng l c c a các h th ng đã b o đ m t

i tr c ti p 3,45

tri u ha, t o ngu n cho 1,13 tri u ha, tiêu 1,4 tri u ha, ng n m n 0,87 tri u ha

9

và c i t o chua phèn 1,6 tri u ha; c p và t o ngu n c p n
cho sinh ho t, công nghi p, du l ch, d ch v ...; C p n

c 5- 6 t m3/n m

c sinh ho t nông thôn

đ t 70-75% t ng s dân.
1.2.2. Nh ng m t còn t n t i trong đ u t xây d ng th y l i
Tuy nh ng thành t u đ t đ

c trong l nh v c th y l i c a chúng ta là

r t l n và quan tr ng, nh ng v n còn nh ng nh ng m t t n t i c n ph i đ

c

nghiên c u, xem xét đ kh c ph c. Nh ng m t t n t i chính đó là:
- Quá trình đô th hoá, công nghi p hoá và nuôi tr ng th y s n làm thay
đ i di n tích và c c u s d ng đ t t o ra nh ng yêu c u m i đ i v i công tác
thu l i. Nhu c u c p n

c sinh ho t

nông thôn, thành th , nhu c u tiêu

thoát t i nhi u khu v c t ng lên nhanh chóng. Thu l i ch a đáp ng k p yêu
c u phát tri n c a các đô th l n: 5 t nh, thành ph l n đang b ng p l t n ng
do ng p tri u (TP H Chí Minh, C n Th , Cà Mau, H i Phòng và V nh
Long). Thành ph Hu và các đô th khu v c Trung B , ng p úng do l .
Thành ph Hà N i và các đô th vùng đ ng b ng sông H ng ng p úng n ng
do m a.
- Các công trình th y l i phòng ch ng và gi m nh thiên tai, m c dù
c ng đã đ u t xây d ng nhi u h ch a th
d

ng ngu n k t h p h th ng đê

i h du nh ng hi n nay h th ng đê bi n, đê sông và các c ng d

i đê v n

còn nhi u b t c p, ph n l n đê ch a đ m t c t thi t k , ch ch ng l đ u v
và cu i v , chính v (mi n Trung), các c ng d
nhi u. Hi n t
và ch a đ
-N

i đê h h ng và hoành tri t

ng b i l p, xói l các c a sông mi n Trung còn di n ra nhi u

c kh c ph c đ
c th i không đ

gây ô nhi m ngu n n

c.
c x lý ho c x lý không tri t đ đ vào kênh

c trong h th ng th y l i nh

B c u ng, Sông Nhu , B c H ng H i...

h th ng th y nông