Tăng cường công tác quản lý khai thác các công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh quảng bình

Bộ giáo dục và đào tạo

Bộ nông nghiệp và ptnt

Trường đại học thuỷ lợi
----------

Vương thị hòa

TĂNG CƯờNG CÔNG TáC QUảN Lý KHAI THáC
CáC CÔNG TRìNH THủY LợI TRÊN ĐịA BàN
TỉNH QUảNG BìNH

luận văn thạc sĩ

Hà nội - 2016


Bộ giáo dục và đào tạo

Bộ nông nghiệp và ptnt

Trường đại học thuỷ lợi
----------

Vương thị hòa

TĂNG CƯờNG CÔNG TáC QUảN Lý KHAI THáC
CáC CÔNG TRìNH THủY LợI TRÊN ĐịA BàN
TỉNH QUảNG BìNH

Chuyên ngành: Quản lý Tài nguyên và Môi trường
Mã số: 60.85.01.01

luận văn thạc sĩ
Người hướng dẫn khoa học:TS. TRầN QuốC HƯNG

Hà nội - 2016


L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là đ tài nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u đ

cs

d ng trong lu n v n là trung th c, có ngu n g c rõ ràng. Các k t qu nghiên c u
trong lu n v n ch a t ng đ

c ai nghiên c u và công b trong b t c trong ch

ng

trình khoa h c hay h c v nào.
Tôi xin cam đoan r ng m i vi c giúp đ cho vi c th c hi n lu n v n đã đ
cám n và các thông tin, s li u trích d n trong lu n v n đã đ

c ch rõ ngu n g c.

tháng

Hà N i, ngày

n m 2016

Tác gi lu n v n

V

ng Th Hòa

c


L IC M

N

Trong quá trình nghiên c u, th c hi n b n lu n v n này, Tác gi đã nh n đ

c

s quan tâm giúp đ nhi t tình c a các th y giáo, cô giáo; s khích l , đ ng viên
c a gia đình, bè b n.
Tác gi xin g i l i c m n sâu s c đ n TS. Tr n Qu c H ng đã tr c ti p
h

ng d n, giúp đ t n tình cho tác gi trong quá trình th c hi n Lu n v n.
Tác gi xin trân tr ng c m n các Th y Cô trong H i đ ng khoa h c đã đóng

góp nh ng ý ki n, nh ng l i khuyên quý giá cho lu n v n.
Tác gi xin g i l i c m n chân thành đ n các đ ng nghi p, b n bè và đ c bi t

là gia đình đã t o đi u ki n giúp đ và c v đ ng viên tác gi trong su t quá trình
th c hi n lu n v n.
Tác gi c ng xin trân tr ng c m n lãnh đ o Công ty TNHH MTV khai thác
công trình th y l i Qu ng Bình và các phòng, ban đã quan tâm giúp đ , t o đi u
ki n thu n l i h tr , giúp đ tác gi trong vi c thu th p thông tin, tài li u trong quá
trình th c hi n lu n v n.
Xin trân tr ng c m n!
Hà N i, ngày tháng

n m 2016

Tác gi lu n v n

V

ng Th Hòa


M CL C
L i cam đoan
L i cám n
PH N M
CH

U

NG 1: T NG QUAN V H TH NG CÔNG TRÌNH TH Y L I VÀ

CÔNG TÁC QU N LÝ KHAI THÁC CÁC CÔNG TRÌNH TH Y L I ..........1
1.1. Khái ni m, vai trò, nhi m v c a h th ng công trình th y l i ...........................1

1.1.1. Khái ni m h th ng công trình th y l i ............................................................1
1.1.2. Vai trò c a các công trình th y l i đ i v i n n kinh t qu c dân ....................2
1.1.3. Nhi m v c a h th ng công trình th y l i.......................................................6
1.2. N i dung c a công tác qu n lý khai thác các công trình th y l i ........................7
1.2.1. Nguyên t c t ch c qu n lý khai thác công trình th y l i ................................7
1.2.2. N i dung, yêu c u c a công tác qu n lý khai thác công trình th y l i .............8
1.2.3. Các tiêu chí và ch tiêu đánh giá công tác QLKT công trình th y l i ............12
1.2.4. T ng quan công tác qu n lý khai thác công trình th y l i

n

c ta trong

nh ng n m qua ..........................................................................................................15
1.2.5. Nh ng v n b n hi n hành v công tác QLKT công trình th y l i..................25
1.3. Nh ng nhân t

nh h

ng đ n công tác qu n lý khai thác HTCTTL................26

1.3.1. Nhân t khách quan .........................................................................................26
1.3.2. Nhân t ch quan ............................................................................................27
1.4. M t s bài h c kinh nghi m v công tác qu n lý khai thác các công trình th y
l i trên th gi i và Vi t Nam.....................................................................................30
1.4.1. Kinh nghi m trên th gi i ...............................................................................30
1.4.2. Kinh nghi m

Vi t Nam ................................................................................34

1.5. Các công trình nghiên c u có liên quan đ n đ tài ............................................37
K t lu n ch
CH

ng 1 .....................................................................................................38

NG 2.

ÁNH GIÁ TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ KHAI

THÁC CÁC CÔNG TRÌNH TH Y L I TRÊN

A BÀN T NH QU NG

BÌNH TRONG GIAI O N 2008-2015...............................................................39


2.1.

c đi m t nhiên, kinh t - xã h i và tình hình s n xu t nông nghi p trên đ a

bàn t nh Qu ng Bình .................................................................................................39
2.1.1.

c đi m v đi u ki n t nhiên.......................................................................39

2.1.2. Tình hình dân sinh, kinh t - xã h i ................................................................43
2.1.3.Tình hình s n xu t nông nghi p

t nh Qu ng Bình trong th i gian qua.........44

2.2. Hi n tr ng c s h t ng và tình hình đ u t xây d ng các công trình th y l i
trên đ a bàn t nh Qu ng Bình trong giai đo n 2008-2015.........................................45
2.2.1. Gi i thi u h th ng công trình th y l i trên đ a bàn t nh Qu ng Bình ...........45
2.2.2. Tình hình đ u t xây d ng công trình th y l i trên đ a bàn t nh Qu ng Bình50
2.2.3. Tình hình các công trình th y l i ph c v nông nghi p .................................51
2.3. Th c tr ng công tác qu n lý khai thác các h th ng công trình th y l i trên đ a
bàn t nh Qu ng Bình trong giai đo n 2008-2015 ......................................................54
2.3.1. Mô hình QLKT các công trình th y l i trên đ a bàn t nh Qu ng Bình...........54
2.3.2. Th c tr ng qu n lý khai thác các h th ng công trình th y l i trên đ a bàn t nh
Qu ng Bình trong giai đo n 2008-2015 ....................................................................59
2.4.

ánh giá chung công tác qu n lý khai thác các công trình th y l i trên đ a bàn

t nh Qu ng Bình trong giai đo n 2008-2015 ............................................................64
2.4.1. Nh ng k t qu đ t đ

c ..................................................................................64

2.4.2. Nh ng t n t i, h n ch và nguyên nhân ..........................................................65
K t lu n ch
CH

ng 2 .....................................................................................................68

NG 3.

XU T M T S

GI I PHÁP T NG C

NG CÔNG TÁC

QU N LÝ KHAI THÁC CÁC CÔNG TRÌNH TH Y L I TRÊN

A BÀN

T NH QU NG BÌNH .............................................................................................70
3.1.

nh h

ng phát tri n công tác th y l i trên đ a bàn t nh Qu ng Bình.............70

3.2. Nh ng c h i, thách th c trong công tác qu n lý khai thác các công trình th y
l i trên đ a bàn t nh Qu ng Bình trong giai đo n 2016- 2020 ..................................71
3.2.1. Nh ng c h i ...................................................................................................71
3.2.2. Nh ng thách th c ............................................................................................72
3.3. Nguyên t c đ xu t gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lý khai thác các công


trình th y l i trên đ a bàn t nh Qu ng Bình ..............................................................74
3.4.

xu t m t s gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lý khai thác các công trình

th y l i trên đ a bàn t nh Qu ng Bình trong giai đo n 2016- 2020 ..........................75
3.4.1. Gi i pháp rà soát, đi u ch nh l i quy ho ch cho toàn b h th ng công trình
th y l i ......................................................................................................................75
3.4.2. Gi i pháp v hoàn thi n, th ch chính sách c a nhà n

c trên đ a bàn t nh

Qu ng Bình ...............................................................................................................77
3.4.3. Gi i pháp c ng c phát tri n th y nông c s .................................................80
3.4.4. Gi i pháp c ng c c s h t ng đ đ m b o ch t l

ng công trình ..............82

3.4.5. Gi i pháp hoàn ch nh t ch c qu n lý khai thác công trình th y l i ..............85
3.4.6. Gi i pháp áp d ng khoa h c công ngh trong QLKT công trình th y l i ......89
3.4.7. Gi i pháp t ng c

ng công tác đào t o l i ngu n nhân l c ............................91

3.4.8. Gi i pháp t ng c

ng công tác thông tin truy n thông ...................................94

K t lu n ch

ng 3 .....................................................................................................96

K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................97
TÀI LI U THAM KH O

DANH M C S

, HÌNH V

Hình 1.1. Bi n pháp thô s nh ng hi u qu ................................................................7
Hình 2.1. V trí đ a lý t nh Qu ng Bình ....................................................................39
Hình 2.2.

a hình núi t nh Qu ng Bình ( èo ngang) .............................................40

Hình 2.3.

a hình gò đ i t nh Qu ng Bình (

Hình 2.4.

a hình đ ng b ng t nh Qu ng Bình .......................................................41

Hình 2.5.

a hình ven bi n t nh Qu ng Bình (Bãi bi n Nh t L ) ...........................41

i cát L

ng S n)............................40

Hình 2.6. Bi u đ th hi n c dân nông thôn và thành th ........................................43
Hình 2.7. H ch a n

Hình 2.8. Mái th

c V c Tròn có dung tích tr so v i cùng k r t th p ...........53

ng l u h Phú Vinh b xáo tr n ..................................................54

Hình 2.9. C c u b máy t ch c Công ty TNHH MTV KTCTTL Qu ng Bình .....55


DANH M C B NG
B ng 1.1. Hình th c t ch c b máy qu n lý nhà n

c v QLKTCTTL

c p t nh 17

B ng 1.2. Phòng th c hi n QLNN v thu l i c p huy n ........................................18
B ng 1.3. S l

ng cán b làm qu n lý nhà n

B ng 2.1. B ng t ng h p ti m n ng n

c v QLKTCTTL

c các h ch a

c p t nh .........19

Qu ng Bình .....................46

B ng 2.2. Các h ch a do công ty TNHH MTV Qu ng Bình qu n lý .....................47
B ng 2.3. H th ng kênh m

ng do công ty TNHH MTV Qu ng Bình qu n lý .....48

B ng 2.4. Các công trình tr m b m công ty TNHH MTV Qu ng Bình qu n lý ......49
B ng 2.5. B ng th ng kê các h đ p th y đi n t nh Qu ng Bình .............................49
B ng 2.6. N ng l c cán b qu n lý khai thác HTCTTL Qu ng Bình .......................58
B ng 2.7. K t qu ho t đ ng c a công ty qua các n m ............................................62
B ng 2.8. Di n tích ph c v t

i tiêu trên toàn t nh do Công ty qu n lý .................63


KÝ HI U VI T T T
Ký hi u vi t t t

Ngh a đ y đ

BNN&PTNT

: B nông nghi p và phát tri n nông thôn

CNXH

: Ch ngh a xã h i

CTTL

: Công trình th y l i

BSCL

:

ng b ng sông c u long

HTCTTL

: H th ng công trình th y l i

HTX

: H p tác xã

HTXDVNN

: H p tác xã d ch v nông nghi p

KTCT TL

: Khai thác công trình th y l i

KHTL

: Khoa h c th y l i

KH

: K ho ch

KT-XH

: Kinh t - Xã h i

LID

: H i dùng n

MTV

: M t thành viên

QLKT

: Qu n lý khai thác

SNN&PTNT

: S nông nghi p và phát tri n nông thôn

TCHTDN

:T ch c h p tác dùng n

TNHH

: Trách nhi m h u h n

UBND

: y ban nhân dân

c

c


PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
N

c ta là m t n

c nông nghi p, s n xu t nông nghi p là m t tr n hàng đ u

trong n n kinh t . Trong các ngành s n xu t, d ch v ph c v Nông nghi p thì Th y
l iđ

c coi là m t ngành m i nh n, có vai trò quan tr ng trong phát tri n s n xu t

nông nghi p và phát tri n kinh t xã h i.
Trong th i gian qua m c dù ngành th y l i đã đ t đ

c nhi u thành t u nh t

đ nh, góp ph n phát tri n s n xu t nông nghi p và các ngành kinh t khác nh ng
c ng còn nhi u t n t i, đ c bi t là hi u qu qu n lý khai thác công trình th y l i
ch a cao, ch m đ i m i theo c ch th tr
huy đ

c vai trò c a ng

ng, công tác th y nông c s ch a phát

i dân, khoa h c công ngh trong th y l i ch a bám sát

yêu c u s n xu t, nh n th c và ch t l

ng ngu n nhân l c còn nhi u h n ch .

Bên c nh đó, tác đ ng c a bi n đ i khí h u v i s xu t hi n th

ng xuyên và

c c đoan c a l l t, h n hán, xâm nh p m n làm cho công tác th y l i ngày càng tr
nên khó kh n. Do đó đ phát huy h t kh n ng ph c v c a các công trình th y l i,
c n ph i đ ra các gi i pháp nh m t ng c

ng công tác qu n lý khai thác các công

trình th y l i. Công tác qu n lý khai thác công trình th y l i có ý ngh a quan tr ng
nh sau:
M t là đi u hòa phân ph i n

c, tiêu n

c công b ng, h p lý trong h th ng

công trình th y l i, đáp ng yêu c u s n xu t nông nghi p.
Hai là ki m tra, theo dõi phát hi n và x lý k p th i s c trong h th ng công
trình th y l i, đ ng th i th c hi n t t vi c duy tu, b o d

ng, s a ch a nâng c p công

trình, máy móc, thi t b ; b o v và v n hành công trình theo đúng quy chu n, tiêu
chu n k thu t, đ m b o công trình v n hành an toàn, hi u qu và s d ng lâu dài.
Ba là xây d ng mô hình t ch c h p lý đ qu n lý, s d ng có hi u qu ngu n
v n, tài s n, ngu n l c đ

c giao.

L a ch n mô hình qu n lý phù h p đ khai thác hi u qu h th ng công trình
th y l i cho ph c v s n xu t nông nghi p, dân sinh là v n đ đ

c th o lu n trong


nhi u n m g n đây. H th ng công trình th y l i th

ng n m trên đ a bàn r ng, có

nh ng công trình ch ph c v cho 1 thôn, 1 xã nh ng c ng có nh ng công trình tr i
t huy n này sang huy n khác, t nh này sang t nh khác.
nâng cao hi u qu ho t đ ng c a h th ng công trình th y l i ph c v s n
xu t nông nghi p thì vi c đ i m i mô hình và c ch qu n lý khai thác công trình

th y l i là r t c n thi t .
Trong nh ng n m g n đây, t nh Qu ng Bình đã t p trung ch đ o công tác
nâng c p và qu n lý v n hành khai thác các công trình th y l i.
hình thu đ
thi n đ

ã có m t s mô

c hi u qu t t góp ph n nâng cao n ng su t cây tr ng, v t nuôi, c i

c môi tr

ng sinh thái và đi u ki n s ng c a ng

i dân. Tuy nhiên, hi u

qu trong qu n lý và v n hành khai thác các công trình th y l i còn th p, ch m i
t p trung cho đ u t mà ch a coi tr ng công tác nâng c p, qu n lý khai thác, duy tu,
b od

ng công trình; vi c phân c p qu n lý các công trình th y l i còn ch ng chéo

b t c p, h th ng c ch , chính sách qu n lý công trình th y l i ph n l n đã l c h u,
ch a đ i m i k p th i phù h p v i c ch kinh t m i.
Do đó, v i mong mu n áp d ng nh ng ki n th c đã đ

c h c t p, nghiên c u

góp ph n vào gi i quy t nh ng t n t i đã nêu, h c viên đã l a ch n đ tài : “T ng
c

ng công tác qu n lý khai thác các công trình th y l i trên đ a bàn t nh Qu ng

Bình” làm đ tài nghiên c u trong lu n v n t t nghi p c a mình.
2. M c đích nghiên c u c a đ tài
tài nghiên c u nh m m c đích đ xu t m t s gi i pháp t ng c

ng công

tác qu n lý khai thác các công trình th y l i nh m ph c v có hi u qu trong giai
đo n 2016-2020.
3.

it

ng và ph m vi nghiên c u c a đ tài

3.1.

it

ng nghiên c u

it

ng nghiên c u c a đ tài là nghiên c u công tác qu n lý khai thác các

công trình th y l i và các gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lý khai thác. Các v n

đ liên quan đ n công tác qu n lý khai thác công trình th y l i.


3.2. Ph m vi nghiên c u
+ Ph m vi v n i dung: công tác qu n lý khai thác các công trình th y l i;
+ Ph m vi v không gian và th i gian:

tài t p trung nghiên c u công tác

qu n lý khai thác các công trình th y l i trong ph m vi t nh Qu ng Bình trong giai
đo n 2008-2015 và đ xu t các gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lý trong giai

đo n 2016-2020.
4. Ph

ng pháp nghiên c u c a đ tài
hoàn thành các n i dung và gi i quy t các v n đ nghiên c u c a đ tài,

lu n v n s d ng các ph

ng pháp nghiên c u sau đây: Ph

Ph

ng pháp th ng kê, phân tích s li u; Ph

ng pháp k th a; Ph

ng pháp đi u tra;
ng pháp đ i

chi u v n b n hi n hành.
5.

Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài

5.1. Ý ngh a khoa h c
tài góp ph n h th ng và c p nh t nh ng v n đ c b n v qu n lý khai
thác các công trình th y l i, n i dung, nhi m v , vai trò c a công trình th y l i.
Nh ng nghiên c u này có giá tr làm tài li u tham kh o cho công tác gi ng d y, h c
t p và nghiên c u chuyên sâu v công tác qu n lý khai thác các công trình th y l i.
5.2. Ý ngh a th c ti n
K t qu nghiên c u, phân tích và nh ng đ xu t c a đ tài là nh ng g i ý quan
tr ng và h u ích, giúp cho vi c hoàn thi n công tác qu n lý khai thác các công trình
th y l i trên đ a bàn t nh Qu ng Bình nói riêng và công trình th y l i nói chung.
6. K t qu d ki n đ t đ

c

H th ng c s lý lu n v công trình th y l i và qu n lý khai thác h th ng
công trình th y l i
ánh giá th c tr ng trong công tác qu n lý khai thác các công trình th y l i
trên đ a bàn t nh Qu ng Bình. Nêu ra đ

c nh ng t n t i và khó kh n trong công tác

qu n lý khai thác các công trình th y l i trên đ a bàn t nh Qu ng Bình trong giai
đo n 2008-2015.
xu t m t s gi i pháp nh m kh c ph c và t ng c

ng công tác qu n lý khai

thác các công trình th y l i trong giai đo n 2016-2020.
7. K t c u c a lu n v n
Ngoài ph n m đ u và k t lu n ki n ngh , lu n v n g m ba ch

ng, n i

dung chính nh sau :
Ch

ng 1: T ng quan v h th ng công trình th y l i và công tác qu n lý khai

thác các công trình th y l i.
Ch

ng 2:

ánh giá th c tr ng công tác qu n lý khai thác các công trình th y

l i trên đ a bàn t nh Qu ng Bình trong giai đo n 2008-2015.
Ch

ng 3:

xu t m t s gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lý khai thác các

công trình th y l i trên đ a bàn t nh Qu ng Bình trong giai đo n 2016-2020.


1

CH

NG 1: T NG QUAN V H TH NG CÔNG TRÌNH TH Y L I VÀ
CÔNG TÁC QU N LÝ KHAI THÁC CÁC CÔNG TRÌNH TH Y L I

1.1. Khái ni m, vai trò, nhi m v c a h th ng công trình th y l i
1.1.1. Khái ni m h th ng công trình th y l i
Th y l i theo ngh a chung nh t là nh ng bi n pháp nh m khai thác tài nguyên
n

c m t cách h p lý nh m mang l i l i ích cho c ng đ ng. Nh ng bi n pháp khai

thác n

c bao g m: khai thác n

ho c cung c p n

c m t và n

c ng m thông qua các h th ng b m

c t ch y. S d ng tài nguyên n

c m t cách h p lý có ngh a là

t n d ng nh ng đ c tính h u ích mà nó mang l i, m t khác đ u tranh phòng ch ng
và h n ch nh ng thi t h i do n

c gây ra đ i v i s n xu t và đ i s ng.

Công trình th y l i là công trình thu c k t c u h t ng nh m khai thác m t l i
c an

c; phòng, ch ng tác h i do n

thái, bao g m: h ch a n

c gây ra, b o v môi tr

ng và cân b ng sinh

c, đ p, c ng, tr m b m, gi ng, đ

ng ng d n n

c,

kênh, công trình trên kênh và b bao các lo i.
H th ng công trình th y l i là t p h p các công trình th y l i có liên quan
tr c ti p v i nhau trong qu n lý, v n hành và b o v trong m t l u v c ho c m t
khu v c nh t đ nh.

Qu n lý công trình th y l i là quá trình đi u hành h th ng công trình th y l i
theo m t c ch phù h p, bao g m công tác k ho ch hóa, đi u hành b máy, qu n
lý v n hành, duy tu công trình, qu n lý tài s n và tài chính.
Khai thác công trình th y l i là quá trình s d ng công trình th y l i vào ph c
v đi u hòa n

c ph c v s n xu t nông nghi p, dân sinh, xã h i.

Qu n lý và khai thác công trình th y l i có quan h m t thi t v i nhau: qu n lý
t t là đi u ki n đ khai thác t t. Khai thác t t góp ph n hoàn thi n h n n a công tác
qu n lý công trình th y l i.


2

1.1.2. Vai trò c a các công trình th y l i đ i v i n n kinh t qu c dân
1.1.2.1. Nh ng nh h

ng tích c c

N n kinh t c a đ t n
v y n n kinh t n

c ta là n n kinh t nông nghi p, đ c canh lúa n

c. Vì

c ta ph thu c r t nhi u vào thiên nhiên, n u nh th i ti t khí

h u thu n l i thì đó là môi tr

ng thu n l i đ nông nghi p phát tri n nh ng khi

g p nh ng th i k mà thiên tai kh c nghi t nh h n hán, bão l t thì s gây nh
h

ng nghiêm tr ng đ i v i đ i s ng c a nhân dân ta đ c bi t đ i v i s phát tri n

c a cây lúa, b i vì lúa là m t trong nh ng m t hàng xu t kh u quan tr ng c a n

c

ta. Vì v y mà h th ng thu l i có vai trò tác đ ng r t l n đ i v i n n kinh t c a
đ tn

c ta nh :

a. V t

i tiêu ph c v s n xu t nông nghi p

Nh có h th ng thu l i mà có th cung c p n
ch v n

ct

c cho nh ng khu v c b h n

i tiêu cho nông nghi p đ ng th i kh c ph c đ

thi u m a kéo dài và gây ra hi n t

ng m t mùa mà tr

bi n. M t khác nh có h th ng thu l i cung c p đ n
ra kh n ng t ng v , góp ph n làm t ng giá tr s n l
v di n tích canh tác nh ch đ ng đ

ct

i, tiêu n

c tình tr ng khi

c đây tình tr ng này là ph
c cho đ ng ru ng t đó t o
ng nông nghi p trên m t đ n
c.

ng th i giúp ch đ ng

ng n m n, gi ng t, góp ph n tích c c cho công tác c i t o đ t, góp ph n đ m b o
an ninh l

ng th c và xu t kh u.

b. Góp ph n quan tr ng trong phòng ch ng l l t
Thu l i góp ph n vào vi c ch ng l l t, tiêu thoát n
n

c, đ c bi t tiêu thoát

c cho các thành ph , khu đô th b o v cho hàng ch c tri u dân c , gi m đ

các t n th t v ng

c

i, tài s n và các ho t đ ng kinh t - xã h i. T đó b o v cu c

s ng bình yên c a nhân dân và t o đi u ki n thu n l i cho h t ng gia s n xu t .
C n

c đã xây d ng đ

c kho ng 6.150 km đê sông, 2500 km đê bi n; h

th ng các h ch a trên toàn qu c, trong đó có nhi u h ch a l n nh C a

t, T

Tr ch, D u Ti ng,... đóng vai trò quan tr ng cho phòng, ch ng l các l u v c sông. H


3

th ng các tr c tiêu l n, các tr m b m đi n quy mô l n đã đ

c đ u t , xây d ng đ m

b o ch ng ng p, úng cho các khu đô th , khu công nghi p, khu dân c nông thôn.
c. Thúc đ y phát tri n các ngành công nghi p, c p n

c sinh ho t, du l ch, th y s n

H th ng th y l i đã góp ph n đ m b o ngu n n

cđ c pn

cho đô th , khu công nghi p, khu v c nông thôn trên c n

c.

c sinh ho t

ng th i h th ng

th y l i còn góp ph n đi u hòa dòng ch y cho các dòng sông, n đ nh dòng ch y
mùa ki t, b o v môi tr

ng n

c phát tri n du l ch, d ch v , nuôi tr ng thu s n.

Các h th ng thu l i đã cung c p ngu n n

c sinh ho t cho ph n l n c dân

nông thôn nh t là trong mùa khô. V i 80% dân s s ng
th ng thu l i đ u t o ngu n n

n

c

các gi ng đào. Ngay

đ m b o ngu n n

nông thôn, h u h t các h

c sinh ho t tr c ti p cho dân ho c nâng cao m c
mi n núi, đ ng bào s ng khá phân tán, nh ng n i

c sinh ho t v ng ch c là nh ng n i có h th ng thu l i đi qua.

Nh ng công trình thu l i t o ngu n n

c cho sinh ho t đi n hình nh D u Ti ng,

Sông Quao, Nam Th ch Hãn, Ngòi Là, Phai Quy n,... đã t o ngu n n

c sinh ho t

cho hàng ch c tri u dân nông thôn nh t là trong mùa khô.
Ti m n ng phát tri n nuôi tr ng thu h i s n n
l i khi xây d ng đã xét đ n vi c k t h p c p n
d ng các h ch a n

c ta khá l n, nhi u h th ng thu
c đ nuôi tr ng thu s n. Khi xây

c v n đ phát tri n thu s n trong h ch a c ng đ

c đ c p đ n.

Vài n m g n đây do hi u qu c a nuôi tr ng thu s n nh t là tôm sú nhi u vùng đ t
ven bi n đã đ

c xây d ng thành nh ng khu v c nuôi tr ng thu s n t p trung.

d. óng góp vào vi c b o v , c i t o môi tr
Các h đ p đ
ch y, t o đi u ki n đ

c xây d ng

m i mi n đã làm t ng đ

m, đi u hoà dòng

n đ nh cu c s ng đ nh canh đ nh c đ gi m đ t phát r ng.

Các tr c kênh tiêu thoát n
tiêu thoát n

ng

c c a các h th ng thu nông đã t o ngu n n

c ng t,

c th i cho nhi u đô th , thành ph .

Bên c nh h th ng t

i, tiêu, đê đi u thì đ

hình thành m ng giao thông thu , b r ng kh p.

ng thi công thu l i đã góp ph n
nông thôn đã c i t o trên di n


4

r ng các vùng đ t, n
đ

c m ng đ

c chua phèn, m n

ng b , b o v đ

đ ng b ng sông C u Long, phát tri n

c cây l u niên, có đi u ki n n đ nh và phát tri n

kinh t - xã h i, an ninh qu c phòng.
Nh có thu l i đã t o đi u ki n phân b l i ngu n n

đi u hoà dòng ch y, duy trì ngu n n

c t nhiên, c i t o đ t,

c v mùa khô, gi m l v mùa m a, thau

chua, r a m n, l y phù sa t ng đ phì nhiêu cho đ ng ru ng, c i t o môi tr
thái và môi tr

ng sinh

ng s ng c a dân c t o nên nh ng c nh quan đ p, bi n nhi u vùng

đ t khô c n tr thành nh ng vùng đ t trù phú nh D u Ti ng (Tây Ninh), Sông
Quao, Cà Giây (Bình Thu n).
e. óng góp quan tr ng vào xoá đói gi m nghèo, xây d ng nông thôn m i
Nh có h th ng công trình th y l i đã giúp cho ng

i dân có công n vi c

làm, góp ph n nâng cao thu nh p cho nhân dân, gi i quy t nhi u v n đ xã h i, khu
v c do thi u vi c làm, do thu nh p th p. T đó góp ph n nâng cao đ i s ng c a
nhân dân, giúp xóa đói gi m nghèo

nông thôn, nh t là

mi n núi, vùng sâu, vùng

xa c ng nh góp ph n n đ nh v kinh t và chính tr trong c n
f. óng góp vào vi c qu n lý tài nguyên n

c

ã thúc đ y vi c th c hi n nhi m v qu n lý tài nguyên n
Lu t Tài Nguyên N

c, m t s v n b n d

c.

c nh xây d ng

i Lu t, thành l p các Ban Qu n lý l u

v c sông tr ng đi m, đ y m nh công tác đi u tra c b n, xây d ng quy ho ch khai
thác s d ng t ng h p tài nguyên n

c và phòng ch ng tác h i do n

Cùng v i ngành đi n xây d ng nhi u h ch a, các h th ng chuy n n
th c s đóng góp to l n vào vi c đi u hoà ngu n n
thi u n

c, gi a n m th a n

khan hi m n

c, bi n ngu n n

c và n m thi u n

c

c l u v c đã

c gi a mùa th a n
c, gi a vùng th a n

c gây ra.
c và mùa
c và vùng

d ng ti m n ng đ ra bi n thành ngu n n

c

có ích cho qu c k dân sinh.
g. Phát tri n khoa h c k thu t và đào t o ngu n nhân l c
Trong nh ng n m qua đã đánh d u s v

n lên m nh m c a công tác khoa


5

h c k thu t trong vi c gi i quy t các yêu c u ph c t p c a ngành t quy ho ch,
thi t k , thi công xây d ng và qu n lý s d ng có hi u qu ngu n tài nguyên n
các công trình thu l i và phòng ch ng thiên tai, đã đào t o đ

c,

c đ i ng cán b

khoa h c k thu t đông đ o có trình đ chuyên môn sâu. T m t ngành k thu t còn
r t non tr đ n nay chúng ta đã đào t o b i d
công nhân k thu t có đ trình đ làm ch đ

ng đ

c đ i ng cán b , chuyên gia,

c các v n đ khoa h c, k thu t, công

ngh trong kh o sát, thi t k , thi công, qu n lý nghiên c u khoa h c ph c t p ngang
t m các n

c trong khu v c.

Tóm l i, h th ng công trình thu l i có vai trò vô cùng quan tr ng trong cu c
s ng c a nhân dân nó góp ph n vào vi c n đ nh kinh t và chính tr tuy nó không
mang l i l i nhu n m t cách tr c ti p nh ng nó c ng mang l i nh ng ngu n l i gián
ti p nh vi c phát tri n ngành này thì kéo theo r t nhi u ngành khác phát tri n theo.
T đó t o đi u ki n cho n n kinh t phát tri n và góp ph n vào vi c đ y m nh công
cu c công nghi p hóa hi n đ i hóa đ t n
1.1.2.2. Nh ng nh h

c.

ng tiêu c c

Bên c nh nh ng vai trò tích c c mà h th ng công trình th y l i mang l i cho

vi c phát tri n kinh t xã h i còn có nh ng nh h

ng tiêu c c nh :

- M t đ t do s chi m ch c a h th ng công trình, kênh m

ng ho c do

ng p úng khi xây d ng h ch a, đ p dâng lên.
ng

nh h

ng đ n vi khí h u khu v c, làm thay đ i đi u ki n s ng c a con

i, đ ng th c v t trong vùng, có th xu t hi n các loài l , làm nh h

ng t i cân

b ng sinh thái khu v c và s c kho c ng đ ng.
- Làm thay đ i đi u ki n đ a ch t, đ a ch t thu v n gây nh h
th

ng, h l u h th ng, ho c có th gây b t l i đ i v i môi tr

ng đ t, n

ng t i
c trong

khu v c.
- Tr c ti p ho c gián ti p làm thay đ i c nh quan khu v c, nh h
s v n hoá trong vùng.

ng t i l ch


6

1.1.3. Nhi m v c a h th ng công trình th y l i
H th ng công trình th y l i có nhi m v to l n là phát huy l i ích c a ngu n
n

c, nh Bác H đã nói “nhi u n

c quá thì úng l t, ít n

c quá s h n hán”, vì

v y nhi m v hàng đ u c a h th ng th y l i là đi u hòa ngu n n
T

i tiêu n

c.

c ph c v nông nghi p: H th ng công trình th y l i ph i là y u

t đ ng hàng đ u trong vi c nâng cao n ng su t cây tr ng, gi m thi t h i cho toàn
b khu v c có h th ng ho t đ ng. M t h th ng công trình th y l i đ ng b đ m

b o c nhi m v t

i và nhi m v tiêu, c p n

xuyên, đ m b o cân b ng ngu n n

c và thoát n

c đ u đ n, th

c trên c h th ng.

Theo báo cáo c a C c Tr ng tr t, t ng di n tích đ t tr ng lúa đ
n m 2014 đ t trên 7,3 tri u ha. Ngoài ra, các CTTL còn t
màu, cây công nghi p; t o ngu n n
kho ng 6 t m3 n

ng

ct

ic a

i cho 1,5 tri u ha rau

c cho 1,3 tri u ha đ t gieo tr ng, cung c p

c ph c v sinh ho t và công nghi p, ng n m n 0,87 tri u ha,

thau chua r a phèn 1,6 tri u ha và tiêu n

c cho trên 1,72 tri u ha đ t nông nghi p.

Phòng ch ng l , l t gi m nh thiên tai: Các h th ng đê đi u trong đó có đê
sông, đê bi n, h đ p, kênh m
n

ng là công trình ch ng l , ng n m n, tiêu thoát

c nh m b o v tính m ng, tài s n c a nhân dân và tài s n c a Nhà n

ph n vào phát tri n kinh t c a đ t n
C pn
th y l i đ

c sinh ho t, n

c.

c công nghi p và nuôi tr ng th y s n: Các h th ng

c xây d ng trong nhi u n m liên t c đ

vùng c a đ t n

c, góp

c đã góp ph n cung c p n

c phân b r ng kh p trên m i

c cho sinh ho t cho các đi m công

nghi p và đô th .
Th y l i còn cung c p n

c cho nuôi tr ng th y s n, hàng v n ha m t n

c a các ao h nuôi tr ng th y s n đ u d a ch y u vào ngu n n

c

c ng t t h th ng

công trình th y l i; đ i v i vùng ven bi n, ph n l n các công trình th y l i đ u ít
nhi u đóng góp vào vi c t o môi tr
loài th y s n quý hi m.

ng n

cl ,n

c m n đ nuôi tôm và m t s


7

Hình 1.1. Bi n pháp thô s nh ng hi u qu
1.2. N i dung c a công tác qu n lý khai thác các công trình th y l i
1.2.1. Nguyên t c t ch c qu n lý khai thác công trình th y l i

Vi c t ch c qu n lý, khai thác công trình thu l i ph i b o đ m tính h th ng
c a công trình, k t h p qu n lý theo l u v c và vùng lãnh th . B o đ m an toàn và
khai thác có hi u qu các công trình thu l i trong vi c t
các ngành s n xu t, dân sinh, kinh t - xã h i và môi tr

i tiêu, c p n

c ph c v

ng.

Mô hình t ch c qu n lý, khai thác công trình thu l i ph i phù h p v i tính
ch t, đ c đi m ho t đ ng, yêu c u k thu t qu n lý, v n hành và đi u ki n c th
c a t ng vùng, t ng đ a ph

ng. B o đ m m i h th ng công trình, công trình thu

l i ph i do m t t ch c, cá nhân tr c ti p qu n lý, v n hành và b o v .
Vi c qu n lý, khai thác và b o v các công trình đ u m i l n, công trình quan
tr ng, h th ng kênh tr c chính và các kênh nhánh có quy mô l n, k thu t v n
hành ph c t p ph i do doanh nghi p có n ng l c và kinh nghi m trong qu n lý, khai
thác và b o v công trình th y l i th c hi n đ b o đ m v n hành công trình an
toàn, hi u qu .
T ch c, cá nhân đ

c giao ho c có tham gia qu n lý, khai thác và b o v


8

công trình, h th ng công trình thu l i ph i có đ n ng l c, kinh nghi m phù h p
v i quy mô, tính ch t, yêu c u k thu t c a t ng công trình, h th ng công trình
đ

c giao, ch u trách nhi m tr

v ), c quan qu n lý nhà n

c c quan đ t hàng (ho c c quan h p đ ng d ch

c trên đ a bàn và pháp lu t v k t qu th c hi n nhi m

v qu n lý, khai thác và b o v công trình thu l i trong ph m vi đ

c giao.

B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn tr c ti p t ch c qu n lý ho c phân
c p cho U ban nhân dân c p t nh trong vùng h

ng l i t ch c qu n lý h th ng

công trình thu l i liên t nh.
1.2.2. N i dung, yêu c u c a công tác qu n lý khai thác công trình th y l i
1.2.2.1 N i dung c a công tác qu n lý khai thác công trình th y l i
Công tác qu n lý, khai thác công trình thu l i bao g m ba n i dung chính sau:
Qu n lý n

-

c: i u hoà phân ph i n

c, tiêu n

c công b ng, h p lý trong

h th ng công trình thu l i, đáp ng yêu c u ph c v s n xu t nông nghi p, đ i
s ng dân sinh, môi tr

ng và các ngành kinh t qu c dân khác.

N i dung c th c a qu n lý n
+
đ cl

c bao g m :

u tiên ph i đánh giá, d báo ngu n n

ng m a, m c n

c, l u l

ng n

+ T ng h p nhu c u s d ng n
ho ch cho ph
ph

ng án cung c p n

ng án tiêu thoát n
+

c trong khu v c; Quan tr c, đo

c theo quy đ nh;
c c a t ng khu v c c th , sau đó l p k

c cho t ng khu v c, t ng h dùng n

c, l p

c khi có l l t, xâm nh p m n x y ra;

i u hành phân ph i n

c t

i, tiêu cho cây tr ng, đ ra các gi i pháp

phòng ch ng thiên tai nh h n hán, l l t, phòng ch ng hi n t

ng xâm nh p m n,

gi m nh thi t h i do thiên tai gây ra;
+ Qu n lý, b o v ngu n n
tr

ng và ch ng lãng phí ngu n n

c và đo đ c ch t l

ng n

c ch ng ô nhi m môi

c;

+ Tri n khai, ng d ng các công ngh t

i ti t ki m n

c, các quy trình, k


9

thu t t

i tiêu n

c tiên ti n đ nâng cao n ng su t và ch t l

+ ánh giá k t qu t

i, tiêu n

c đ theo dõi tình hình t

v c; L p và l u tr h s k thu t, k t qu t

li u liên quan đ n qu n lý n

i tiêu t ng th i k và các h s tài

c: Cung c p n

tr ng (nh lúa, hoa màu), cung c p n
o b o ngu n n

ct

i, tiêu đ , k p th i cho cây

c cho sinh ho t, công nghi p và các ngành

c không b lãng phí, rò r , th t thoát. Nh m m c

đích ti t ki m ngu n nhân l c, ngu n n
còn ph i tiêu n

i tiêu cho t ng khu

c.

M c đích c a qu n lý n
kinh t khác.

ng cây tr ng, th y s n;

c h p lý. Ngoài vi c cung c p n

ct

i

c nhanh, ng phó v i bi n đ i khí h u nh l l t, h n hán.

T n i dung và m c đích c a qu n lý n

c ta th y qu n lý n

c đóng vai trò

r t quan tr ng trong qu n lý và khai thác công trình th y l i. Qu n lý ngu n n
sao cho ph c v đ

c

c chuy n đ i c c u s n xu t nông lâm nghi p, đa d ng hóa cây

tr ng, s d ng h p lý ngu n n

c, khoa h c, phát tri n b n v ng đa m c tiêu,

ch ng ô nhi m và c n ki n ngu n n

c.

- Qu n lý công trình: Ki m tra, theo dõi, phát hi n và x lý k p th i các s c
trong h th ng công trình thu l i, đ ng th i th c hi n t t vi c duy tu, b o d

ng,

s a ch a nâng c p công trình, máy móc, thi t b ; b o v và v n hành công trình theo
đúng quy chu n, tiêu chu n k thu t, đ m b o công trình v n hành an toàn, hi u qu
và s d ng lâu dài.
N i dung c th c a qu n lý công trình:
+ Th c hi n v n hành công trình theo đúng công su t thi t k , theo đúng quy
trình v n hành và quy đ nh ban hành c a nhà n

c; Th c hi n ki m tra, giám sát,

quan tr c công trình đ nh k , theo quy đ nh c a nhà n

c;

+ Th c hi n b o trì, nâng c p, s a ch a công trình theo quy đ nh; Th c hi n
giám sát, ki m tra vi c khôi ph c, đ i tu, nâng c p công trình;
+ B o v công trình, ng n ch n, phòng, ch ng các hành vi phá ho i công trình;
Th c hi n công tác phòng ch ng l t bão, b o đ m công trình an toàn;


10

+

ng d ng các thi t b công ngh tiên ti n cho công trình, c i ti n k thu t

v n hành đ nâng cao tu i th và nâng cao hi u qu khai thác công trình.
M c đích qu n lý công trình: Nh m khai thác CTTL đ t hi u qu ph c v cao,

không có s c x y ra trong quá trình v n hành, đ m b o cung c p n
nhu c u dùng n

c c a con ng

c ph c v

i.

Các công trình th y l i nh h , c ng, đ p, tr m b m, kênh m

ng…là nh ng

công trình đ ng c đ nh t i đ a đi m xây d ng và phân b kh p các n i trong lãnh
th khác nhau. Ph n l n các công trình th y l i đ u n m trên sông, su i có đi u
ki n đ a hình, đ a ch t ph c t p, đi u ki n giao thông khó kh n, hi m tr và tr i dài
t vùng này qua vùng khác. Công trình ch u nh h

ng tr c ti p c a đi u ki n t

nhiên. Do v y, t n i dung, m c đích qu n lý công trình và đ c đi m c a công trình
th y l i ta th y công tác qu n lý công trình th y l i đóng vai trò r t quan tr ng
trong vi c qu n lý, v n hành khai thác công trình, là y u t quy t đ nh cho phát tri n
ph c v đa m c tiêu theo h

ng chuy n đ i c c u s n xu t nông nghi p, th c hi n

công nghi p hóa, hi n đ i hóa nông nghi p, nông thôn.
- T ch c và qu n lý kinh t : Xây d ng mô hình t ch c h p lý đ qu n lý,
s d ng có hi u qu ngu n v n, tài s n và m i ngu n l c đ

c giao nh m th c hi n

và hoàn thành t t nhi m v khai thác, b o v công trình thu l i, kinh doanh t ng
h p theo qui đ nh c a pháp lu t.
Do đ c đi m c a qu n lý công trình th y l i khác bi t so v i qu n lý khai thác
m t s ngành khác nên t ch c và qu n lý công trình th y l i mang đ c thù riêng
nh sau:
+ Khai thác công trình th y l i ho t đ ng mang tính công ích, xã h i, v a
mang tính kinh t . Khi các đ n v s n xu t s d ng công trình th y l i t o ra s n
ph m ph c v s n xu t kinh doanh thì ho t đ ng đó đ n thu n mang tính kinh t ,
đòi h i đ n v qu n lý công trình th y l i ph i ho ch toán, l y m c tiêu kinh t đ
quy t đ nh ph m vi, quy mô s n xu t. Khi t

i, tiêu ph c v s n xu t nông nghi p,

dân sinh thì ho t đ ng mang tính công ích, cung c p hàng hóa công c ng cho xã


11

h i. Khi x y ra h n hán, l l t, ho t đ ng khai thác công trình th y l i g n nh hoàn
toàn vì m c tiêu xã h i, các c p chính quy n can thi p vào vi c đi u hành khai thác
c a đ n v qu n lý công trình, đ m b o an toàn dân sinh.
+ S n ph m c a công tác khai thác công trình th y l i là hàng hóa đ c bi t có
tính ch t đ c thù riêng bi t. S n ph m là n

ct

i, tiêu ph c v cho s n xu t nông

nghi p, công nghi p, nuôi tr ng th y s n và cho sinh ho t. Hi n nay đang s d ng
đ n v di n tích t

i tiêu đ tính toán xác đ nh s l

ng c a s n ph m, nh ng đ n

v di n tích l i không ph n ánh đúng hao phí nhân công, v t li u đ s n xu t ra s n
ph m và không ph n ánh đúng s l

ng c ng nh ch t l

ng s n ph m gây nên khó

kh n cho c bên cung c p và bên s d ng.
+ Lao đ ng c a các đ n v qu n lý khai thác công trình th y l i b phân b dàn
tr i và mang tính ch t th i v . Công trình phân b r ng kh p nên l c l

ng lao

đ ng b dàn tr i theo đ v n hành h th ng. Các công trình th y l i hi n nay đ

c

duy trì đ ph c v cho s n xu t nông nghi p là chính, do v y đ u mang tính ch t
đ c thù là tính th i v c a s n xu t nông nghi p.
+ Tr

c kia, công trình ch y u ch ph c v cho t

nay công trình th y l i còn ph c v cho nhi u đ i t
cung c p n

i tiêu nông nghi p. Hi n

ng khác nhau nh : ph c v

c cho công nghi p, tiêu cho khu công nghi p và khu dân c .

N u t ch c và qu n lí t t v kinh t , các công trình thu l i không nh ng
đ

c khai thác, v n hành th

ng xuyên, h n ch đ

c tính ch t th i v v n có,

đ ng th i mang l i giá tr kinh t cho c bên cung c p l n bên s d ng.

i u này

không ch mang l i l i ích kinh t mà còn khi n các thành ph n tham gia qu n lí v n
hành công trình thu l i c ng nh ng các thành ph n s d ng, h

ng l i ch đ ng

quan tâm, nâng cao tinh th n trách nhi m trong qu n lí, s d ng và khai thác.

áp

ng m c tiêu phát tri n kinh t b n v ng, th c hi n công nghi p hóa, hi n đ i hóa
nông nghi p, nông thôn và phát tri n các ngành kinh t xã h i khác.
1.2.2.2. Yêu c u c a công tác qu n lý khai thác công trình th y l i
Vi c qu n lý khai thác công trình th y l i theo nh ng yêu c u sau: