Quy trình trợ giúp người khuyết tật.

LỜI MỞ ĐẦU
Công tác xã hội là một nghành, nghề mới ở Việt Nam. Do vậy, nhận thức của
mọi người về Công tác xã hội vẫn còn hạn chế. Thứ nhất, nhiều người nhầm lẫn công
tác xã hội với làm từ thiện, ban ơn, ban phát hoặc nhầm lẫn công tác xã hội với các
hoạt động xã hội của các tổ chức, đoàn thể... Thứ hai, vai trò và vị thế cũng như tính
chất chuyên nghiệp của công tác xã hội ở Việt Nam chưa được khẳng định. Do vậy,
để phát triển công tác xã hội ở Việt Nam cần có sự quan tâm của Đảng và Nhà nước
có sự liên kết giữa các cơ sở đào tạo và cơ sở thực hành công tác xã hội chuyên
nghiệp. Bởi vid, công tác xã hội là một hệ thống liên kết các giá trị,lý thuyết và thực
hành.công tác xã hội là trung tâm, tổng hợp, kết nối và trực tiếp tham gia vào đảm bảo
an sinh xã hội.
Giá trị của công tác xã hội dựa trên cở sở tôn trọng quyền lợi, bình đẳng, giá trị
của mỗi cá nhân,nhóm và cộng đồng. Giá trị được thể hiện trong các nguyên tắc hoạt
động cũng như trong các quy điều đạo đức trong công tác xã hội.
Công tác xã hội với người khuyết tật là hoạt động chuyên nghiệp của NVXH
giúp đỡ các người khuyết tật tăng cường hay khôi phục các chức năng xã hội của họ,
huy động nguồn lực, xác định những dịch vụ cần thiết để hộ trợ người khuyết tật, gia
đình và cộng đồng triển khai hoạt động chăm sóc, trợ giúp họ một cách hiệu quả, vượt
qua những rào cản, đảm bảo sự tham gia đầy đủ vào các hoạt động xã hội trên nền
tảng sự công bằng như những người khác.

PHẦN I: CƠ SỞ LÍ LUẬN
1

Đặt vấn đề:

“Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”. Đó là khẩu hiệu mà các quốc gia và các
cộng đồng quốc tế hướng tới nhằm mục đích chăm sóc, bảo vệ và phát triển trong
tương lai của mỗi quốc gia và nhân loại. Thế nhưng,nhiều trẻ khi sinh ra phải chịu
những thiệt thòi khi mang trong mình những dị tật bẩm sinh vĩnh viễn, không nghe
được những âm thanh của cuộc sống, không được ríu rít trò chuyện với những bạn

cùng trang lứa hay không được nhìn thấy ánh sáng của cuộc đời và cơ thể phát triển
không giống các bạn,trí tuệ của các em không như người ta...
Trong những năm gần đây, giáo dục trẻ em khuyết tật được xã hội quan tâm. Luật
người khuyết tật được ban hành là cơ sở pháp lý bảo quyền được cơ hội phát triển.
Chỉ đạo ngành giáo dục đã có những chuyển biến tích cực. Cụ thể: Ban chỉ đạo giáo
dục khuyết tật của bộ Giáo dục và Đào tạo được củng cố,hoàn thiện theo từng giai
đoạn, đảmbảo cho việc quản lý Nhà nước về việc giáo dục khuyết tật ngày càng sâu
sắc, chặt chẽ. Các địa phương thành lập Ban chỉ đạo cấp thành phố,cấp tỉnh, cấp
huyện có chuyên viên phụ trách, các cơ sở giáo dục có giáo viên cốt cán về giáo dục
khuyết tật.
Và trường chuyên biệt Tương Lai là một trong những ngôi trường để giáo dục các
trẻ khuyết tật. Nơi đây đã gieo mầm cho nhiều trẻ ở thành phố Đà Nẵng nói riêng và
khu vực miền Trung nói chung. Đợt thực tập trong kì trước, chúng tôi đã được làm
việc trong ngôi trường này và đã chọn cho mình một thân chủ để làm việc. Tôi được
phân vào chủ nhiệm với C1C nhưng tôi lại có cảm giác thân quen, gần gũi với cậu học
sinh lớp bên cạnh. Bởi lần đầu tiên gặp em, một ánh mắt hiền từ làm tôi thấy có cảm
giác gì là lạ. Theo lời của cô giáo chủ nhiệm của lớp tôi thực tế cho biết thì đó là một
học sinh lớp C2, tên là Trần Anh Tài (2001) bị thiểu năng trí tuệ, chậm phát triển còn
tất cả đều phát triển bình thường. Trong quá trình thực tế ở trường, ngoài giờ làm việc
với những học sinh trong lớp mà đã được phân chia thì tôi có tiếp xúc với Tài. Và
dưới đây là những kế hoạch mà tôi đã lập ra để giúp thân chủ của mình, đáp ứng được
những nhu cầu của thân chủ.
2
a
-

Mục tiêu:
Cá nhân NVXH:

Áp dụng được những kiến thức liên quan đến hành vi con người và môi trường

-

xã hội cũng như các phương pháp tiếp cận CTXH trong việc giúp đỡ cá nhân.
Thực hành các nguyên tắc,quy chuẩn đạo đức và các giá trị trong CTXH khi

-

làm việc với thân chủ.
Thực hiện các kĩ năng chuyên môn: thiết lập mối quan hệ, thu thập dữ liệu,
lắng nghe,thấu cảm,vấn đàm, đánh giá điểm mạnh của thân chủ, phân tích và
nhận diện vấn đề...


b
3

Tạo sự tự tin và khả năng làm việc với thân chủ.
Nhận thức được mối quan hệ của NVXH với thân chủ.
Tăng khả năng vấn đàm và tìm cách đối phó với thân chủ trong khi làm việc.
Làm quen và kết hợp lý thuyết vào thực hành.
Rèn luyện thái độ tích cực và luôn có động lực hướng đến học tập.
Tôn trọng các nguyên tắc, giá trị,văn hóa và quy chuẩn đạo đức trong CTXH.
Rút ra được bài học cho bản thân.
Đối với thân chủ:
Giúp thân chủ nhìn nhận được vấn đề của mình.
Tạo cảm giác thoải mái, vui vẻ khi làm việc với NVXH.
Tạo động lực, niềm tin để thân chủ có niềm tin vào cuộc sống.
Giúp thân chủ ổn định tâm lý.

Giúp cho thân chủ có nhiều mối quan hệ tốt.
Tháo gỡ rào cản mặc cảm của thân chủ với mọi người xung quanh.
Phương pháp và kĩ thuật thu nhập dữ liệu:

Trong quá trình trợ giúp cũng như khi cùng thân chủ lấp kế hoạch, tôi đã thực hiện các
phương pháp sau:
-

Tạo mối quan hệ với các thân chủ và các thầy cô trong cơ sở.
Chấp nhận thân chủ và giữ bí mật thông tin của thân chủ.
Không phán xét và tôn trọng thông tin của cá nhân thân chủ.
Thu nhập và tổng hợp thông tin tìm hiểu từ các thầy cô và gia đình thân chủ.
Phân tích và đánh giá thông tin.
Áp dụng phương pháp trong CTXH khi làm việc với thân chủ.
Áp dụng những kĩ năng trong CTXH với ngưới khuyết tật cũng như cách giao
tiếp đối với người khuyết tật.

PHẦN II:NỘI DUNG
A

GIỚI THIỆU VỀ CƠ SỞ CỦA THÂN CHỦ ĐANG HỌC TẬP

Đà Nẵng là thành phố lớn của miền Trung và Tây nguyên . Nhiều trẻ em được sinh
ra ở tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng cũ nói chung và TP-Đà Nẵng nói riêng đã chịu ảnh
hưởng nặng nề của hậu quả chiến tranh để lại. Những di chứng từ cuộc chiến sinh tồn,
đã ảnh hưởng đến bao thế hệ, làm cho lãnh đạo địa phương trăn trở, lo lắng cho tương
lai của nhiều lớp trẻ bất hạnh và tật nguyền. Đó là nguyên nhân, là nhu cầu bức thiết
của QNĐN và tại thời điểm ngày 01/12/1994, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh
Quảng Nam-Đà Nẵng ra quyết định số 25/TCCB về việc thành lập trường Dạy Trẻ
Khuyết Tật Tương Lai; tiền thân của Trường chuyên biệt Tương Lai ngày nay. Sứ

mệnh của trường là giúp trẻ khuyết tật được " Vui chơi - Học tậ p - Rèn luyện kỹ năng
sống và học nghề " để từng bước hòa nhập cộng đồng.
B

HOẠCH ĐỊNH TIẾN TRÌNH TRỢ GIÚP

Thông tin cá nhân thân chủ.
Họ và tên : Trần Anh Tài
Phái tính : Nam
Ngày sinh : 21/03/2001
Nơi sinh : bệnh viện Đa Khoa Đà Nẵng
Hiện cư trú tại : 105/2 Thanh Long – Hải Châu – Đà Nẵng
Từ khi sinh ra cho đến giờ, Tài sống với bố mẹ trong một căn nhà nhỏ nhưng
chất chứa nhiều niềm vui, đầy đủ sự yêu thương. Tuy là một cuộc sống có phần khó
khăn nhưng mỗi thành viên trong ngôi nhà nhỏ ấy vẫn đùm bọc, giúp đỡ nhau, động
viên nhau mà sống. Mới sinh ra, Tài vẫn là một đứa trẻ bình thường, vẫn vui chơi, vẫn
bò, vẫn đòi mẹ bế, vẫn bi bô tập nói...như bao đứa trẻ khác. Khi vào mẫu giáo, Tài có
dấu hiệu về trí tuệ, không phát triển như các bạn. Ở độ tuổi mẫu giáo, hầu hết các trẻ
đều nhanh nhẹn,tiếp thu mọi thứ rất nhanh. Là lúc trí tuệ các em phát triển một cách
linh hoạt nhưng Tài thì không. Tài cũng được dạy bảo như các bạn nhưng tất cả
dường như rất khó đối với em, em không hề nhớ những gì cô dạy ngày hôm trước
thậm chí cách vài giờ đồng hồ. Em tiếp thu bài khá lâu, mặc dầu nghe tốt nhưng Tài
không hiểu. Về sau, gia đình có đưa em đi chữa ở một số nơi nhưng kết quả không
mấy khả quan. Bác sĩ bảo rằng Tài mắc chứng thiểu năng trí tuệ bẩm sinh. Nguyên
nhân là do khi mang thai Tài thì mẹ bị ốm và uống một lượng thuốc khá lớn. Và một
phần là khi mới sinh ra Tài hay mắc bệnh như ho, sốt xuất huyết phải thường xuyên
vào bệnh viện nên mới dẫn ra tình trạng như thế. Trong thời kì, Tài từ 1- 2 tuổi, bố mẹ
thường xuyên đi làm, ít quan tâm, chăm sóc đến em nên có lẽ đó cũng là một nguyên

nhân không nhỏ. Trong thời gian đó, Tài thiếu đi sự chiều chuông của bố mẹ, cả ngày


chỉ gặp bố mẹ được vài giờ, em được gửi cho bà ngoại, có khi chơi với những bạn gần
nhà.
Tài – một học sinh được gọi là nổi trội của lớp. Em ít phát biểu xây dựng bài
nhưng trong lớp lại phát ngôn lung tung. Nhìn bề ngoài có vẻ ít nói, khó gần nhưng
em là trẻ khuyết tật mà, đôi khi lại mặc cảm. Những ai đã thân quen với em rồi, em
không ngại khi bắt chuyện, em biết quan tâm đến cảm xúc và thái độ của người khác.
Tài mang một vẻ bề ngoài cao to, mang dáng dấp của người quản lý, người có uy
quyền. Nhìn Tài nghiêm nghị lắm. Bởi vậy, Tài là anh cả của lớp, là lớp trưởng của
lớp. Tình hình học tập của em ổn hơn các bạn trong lớp. Tài học toán tốt hơn Tiếng
Việt, có lẽ vì thế mà em thích học Toán. Tài tính toán được, nhanh nhưng đôi khi lại
bất cẩn. Còn tiếng Việt, Tài chưa nhận diện được hết các âm trong bảng chữ cái. Em
chỉ mới nhận diện được một số âm cơ bản, chưa đánh vần được. Viết chữ thì Tài viết
được nhưng có khi không thẳng hàng, có chữ to chữ nhỏ, đôi khi lại thừa nét thiếu nét.
Phần lớn là do Tài không tập trung chú ý nghe cô giáo giảng bài. Âm nhạc: dường
như em không thích hát, không có hứng thú khi tập hát. Em chỉ ngồi vỗ tay khi thầy
giáo bắt hát. Hầu như em không nhớ tên các bài cũng như lời bài hát đã được học.
Thậm chí bài hát thầy mới dạy cho em, em vẫn quên. Em chỉ thuộc mỗi bài “Mẹ đi
vắng”, bài hát đi theo năm tháng của Tài. Cứ mỗi lần sinh hoạt hay thầy giáo gọi lên
hát thì Tài cũng chỉ hát bài đó. Dường như bài hát có chút gì ảnh hưởng đến em, có
chút gì đó gọi là thói quen Tài đã trải qua nên Tài nhớ rất rõ lời bài hát đó. Thể dục:
môn học gọi là lợi thế của Tài với thân hình to khỏe, cao ráo. Nhưng tính Tài chậm
chạp nên có vẻ em phản ứng hơi chậm. Khả năng phối hợp giữa tay và chân của em
còn kém. Em cũng rất tích cực trong giờ học, cố gắng vận động và ghi nhớ những
động tác mà thầy đã dạy. Kĩ năng tự phục vụ: Tài không nhớ các bài giảng của cô
nhưng khi cô nhắc các bước thực hiện được. Các bài giảng của cô dường như là
những việc hằng ngày mà Tài vẫn thường hay làm đã được bố mẹ hướng dẫn nên rất
dễ dàng đối với em. Em tiếp thu bài giảng của cô rất nhanh lại hay quên. Vẽ - mĩ

thuật: Tài biết cách chọn màu, phân biệt được màu sắc. Em vẽ được những họa tiết
đơn giản như bông hoa, ngôi nhà, ông mặt trời...Trong giờ học, em chăm chú nghe cô
giáo giảng bài. Em quan sát tỉ mỉ từng nét vẽ của cô giáo rồi cẩn thận trong từng nét
vẽ. Tin: Tài nhận biết được các hình ảnh trong máy tính. Biết cách điều khiển con trỏ


theo ý muốn của mình, làm được thao tát mở và tắt các thanh cửa sổ. Hiểu và làm
được các yêu cầu của thầy giáo nhưng hơi chậm. Trí nhớ của Tài kém nên các bài học
ở lớp hầu như Tài rất hay nhanh quên. Bài nào có ấn tượng nhiều với em thì em còn
nhớ được lâu. Nhưng Tài lại nhớ rất rõ những ai đã từng tiếp xúc hay trò chuyện với
em. Tài rất thụ động trong việc phát biểu ý kiến.
Tình trạng thể chất của thân chủ:
-

Cân nặng: 64 kg
Chiều cao: 1m58
Tình trạng sức khỏe của thân chủ dường như bình thường, không có khuyết tật
gì ở bên ngoài. Khi phát hiện em mắc chứng kém phát triển trí tuệ thì ba mẹ
cũng đưa em đến bệnh viện và đi nhiều nơi để chữa trị nhưng cũng không khả
quan. Hầu như cơ thể em phát triển bình thường như các bạn cùng trang lứa.
Móng tay và móng chân của em “cùn”, không có; tóc thì bạc vì mang nhóm
máu xấu. Khi chuyển trời, thì em lại ho vì có bệnh viêm phổi kèm theo khi phát

-

hiện bệnh.
Tài không thích một cái gì cụ thể. Em thích được đi học, thích ngắm cô giáo,
thích giúp đỡ cô giáo cũng như mọi người xung quanh. Em cũng ham học hỏi,
em thích những thứ lạ mắt, thích ngắm những cái đẹp. Thích được ai đó khen,
thích được tuyên dương. Tài thích học Tin trên máy tính, thích được thầy giáo

cho chơi game trên máy tính. Thích được ba mẹ dẫn đi chơi,ở nhà em thích phụ
mẹ nấu ăn.Và đặc biệt là rất thích nghe ai đó hát. Em còn thích ăn chay. Thói
quen của em là ngồi học hay rung đùi, hay phát ngôn bừa bãi trong giờ học.
Thường xuyên không tập trung trong giờ học, hay nhìn đâu đó, không hề chú ý
đến lời cô giáo giảng. Tài hay nhìn lén ai đó, nếu bị phát hiện thì em chỉ cười
và có một ánh mắt khác thường. Em có vẻ ngại khi ai đó xem em làm bài, em
thường che bài lại không cho ai nhìn. Em còn có thói quen hay giả dọng của
người khác.

Thân chủ ý thức được mình là ai, mình mặc chứng bệnh gì. Em có đôi lúc tự ti, mặc
cảm trước đám đông khi nhắc đến bệnh của mình. Nhưng đôi khi lại tự tin trước đám
đông, phát ngôn những câu nói khiến người khác cười nhưng cũng có lúc gây khó
chịu cho người nghe.


Bây giờ thì Tài vẫn chưa theo một tôn giáo nào nhưng lại có ước nguyện là khi rời
trường Tương Lai thì lại thích vào chùa ở.
Thông tin môi trường thân chủ
Họ và tên cha: Trần Ngọc Thắng
Nghề nghiệp: thợ nề
Họ và tên mẹ: Hồ Thị Tuyết Sâm
Nghề nghiệp: nội trợ và lao công ở bệnh viện
Anh (chị) em ruột: Trần Anh Hiếu

9 tuổi

Học sinh trường: tiểu học Lý Tự Trọng
Các thành viên trong gia đình Tài rất yêu thương em, quan tâm đến tình trạng
sức khỏe cũng như học tập của em. Vốn dĩ là Tài mắc chứng chậm phát triển nhưng
trong gia đình Tài vẫn được xem như một đứa trẻ bình thường cũng hoạt bát, lanh lợi.

Tài vẫn giữ được chức vụ làm đứa con trai đầu của ba mẹ và vẫn làm anh hai của em.
Em vẫn được tôn trọng về mọi mặt. Cuộc sống gia đình có khó khăn nhưng các thành
viên hết mực yêu thương nhau, đùm bọc lấy nhau để mà vươn lên. Cũng nhờ đó mà
Tài có đủ động lực, đủ niềm tin để vươn lên trong cuộc sống. Giúp Tài không có mặc
cảm với mọi người. Gia đình đã tạo cho Tài một chút gì đó gọi là “cơ hội” để tiếp đi
tiếp con đường con lại của mình. Gia đình đã cố gắng bù đắp những gì có thể cho em,
không bỏ rơi em, ủng hộ em để đứng vững, đối mặt với cuộc sống đầy trắc trở này. Có
thể nói gia đình là tia nắng ấm áp nhất đối với cuộc đời Tài. Vì khi phát hiện bệnh của
Tài thì ba mẹ cũng phần nào biết được nguyên nhân từ đâu nên từ khi đó ba mẹ em để
ý đến em và coi trọng việc chăm sóc con cái hơn. Một phần nguyên nhân dẫn đến
bệnh của Tài là do ba mẹ thường không thường xuyên ở bên Tài để chăm sóc, Tài
thiếu thốn tình thương, thiếu sự ôm ấp, chìu chuộng của bố mẹ và không được tiếp
xúc hay chơi với các bạn cũng trang lứa. Từ đó ba mẹ đã đặc biệt chú ý đến sức khỏe
của em nhiều hơn và có cơ hội được chăm sóc cho Tài. Tài vẫn giữ được chức là anh
cả trong nhà. Vẫn được em trai gọi là anh, Hiếu cũng rất yêu thương Tài. Hiếu không


giờ làm Tài bị tổn thương khi biết anh mình bị như vậy. Tài cũng tỏ ra nghiêm khắc,
có quyền lực đối với em trai mình. Tài rất hay đánh Hiếu khi Hiếu không vâng lời ba
mẹ hay là nghịch phá gì trong nhà. Tài vẫn được coi trọng, vẫn giữ được vai trò của
mình trong gia đình. Trong gia đình, Tài cái gì cũng được ưu ái và được phần nhiều
nhưng Tài lại nhường cho em trai. Tài thương em trai nhiều lắm, biết che chở cho em,
biết giúp đỡ Hiếu khi Hiếu khó khăn.
Môi trường sống xung quanh thân chủ khá tốt, em rất dễ gần, rất hòa đồng với
mọi người xung quanh. Hàng xóm cũng rất mến em vì em tính em rất hiền, ngoan
ngoãn, biết vâng lời người lớn. Các thầy cô giáo trong trường cũng thương yêu em,
xem em như một đứa con của mình. Vì em biết giúp đỡ thầy cô giáo, biết nhận lỗi và
sửa lỗi. Em còn là một học sinh ngoan của trường, biết phấn đấu trong học tập. Thầy
cô quan tâm đến em nhiều hơn các bạn khác. Em chủ động trong việc giao tiếp với
bạn bè. Em luôn giúp đỡ bạn bè trong lớp cũng như ngoài lớp. Bạn bè cũng rất quí

em. Môi trường gia đình là chỗ dựa vững chắc, đó là nơi là đặt niềm tin nhiều nhất.
Tài cho biết mọi người xung quanh em đều thương yêu em, quan tâm, giúp đỡ em.
Các dịch vụ y tế, bảo hiểm xã hội cũng trợ cấp miễn phí cho em mỗi khi ốm đau. Em
được chính quyền địa phương cấp bảo hiểm miễn phí hằng năm và mỗi tháng được trợ
cấp 200000 nghìn đồng mỗi tháng.

Sơ đồ phả hệ của thân chủ:
Ông nội

Bà nội

Ông
ngoại

Bà
ngoại

Bác
Hai

Ba

Mẹ

Cậu Ba


Thân chủ

Ghi chú:

Em trai

: con trai
: con gái
: quan hệ thân thiết
:quan hệ bình thường, tốt
: kết hôn

Giải thích:
Qua sơ đồ phả hệ của thân chủ cho chúng ta thấy thân chủ có ít mối quan hệ.
Giữa thân chủ và mẹ có mối quan hệ mật thiết, có sự tác động hai chiều gần gũi. Mẹ
là người yêu thương và hiểu em nhất, mẹ luôn động viên em vượt qua mọi hoàn cảnh
cố gắng học tập tốt. Mẹ là luôn chỉ bảo cho em học hành và chăm sóc cho em nhiều
nhất, mẹ luôn khuyên răn nhẹ nhàng và động viên an ủi em – điều này chứng tỏ giữa
mẹ và thân chủ có mối quan hệ tốt đẹp. Ba cũng vậy, cũng luôn đứng phía sau để cỗ
vũ động viên Tài. Ba thì ít nói nhưng vẫn dõi theo từng bước chân của em, cũng
thường tâm sự với em, quan tâm và yêu thương em. Ba và Tài cũng có quan hệ mật
thiết với nhau. Những người có ảnh hưởng và có mối quan hệ tốt đẹp nữa là em trai,
gia đình nội, ngoại, chú và cậu của em. Những người này cũng rất quan tâm đến em,
chăm sóc và yêu thương em. Tuy ông bà nội và ông bà ngoại ở xa nhưng lâu lâu ba
mẹ vẫn đưa em về thăm ông bà cũng như bác và cậu.
Sơ đồ sinh thái:


Chính sách xã hội
Chính quyền địa phương
Họ nội
baba

Mẹ
Họ ngoại

Trường học

Tài
Ba

(14 tuổi, chứng chậm
phát triển trí tuệ)

Y tế
Hàng xóm
Bạn bè
Vui chơi, giải trí

Em trai(9
tuổi)

Bảo hiểm xã hội

Ghi chú:
: tác động với nhau, mối quan hệ bình thường
: tác động với nhau, mối quan hệ thân thiết
: tác động một chiều, mối quan hệ không thường xuyên
Giải thích:
Mối quan hệ giữa thân chủ với ba mẹ và emtrai, gia đình nội, ngoại và bà con
hàng xóm là mối quan hệ có tác động hai chiều. Thân chủ là người rất dễ gần nên mối

quan hệ giữa em với cô giáo viên chủ nhiệm rất thân thiết, gần gũi. Giáo viên chủ
nhiệm rất hiểu hoàn cảnh của em, cô luôn động viên, khuyến khích em trong học tập.
Em là lớp trưởng nên được các bạn tôn trọng, em rất nhiệt tình trong các mối quan hệ
với bạn bè. Tài không chơi thân với ai, ai Tài cũng có thể nói chuyện và vui đùa. Bạn
bè gần nhà thì cũng hay sang chơi, hầu như các bạn đều hiểu được hoàn cảnh của em
cũng hay chia sẻ, thông cảm và giúp đỡ em. Mối quan hệ của thân chủ với dịch vụ vui
chơi giải trí là không thường xuyên, chăm sóc sức khỏe (y tế) là mối quan hệ thường
xuyên.
1

Vấn đề của thân chủ:
Sau một thường gian tìm hiểu thông tin, tôi thấy được Tài sinh ra trong một gia

đình khó khăn. Ba mẹ phải mưu sinh,tìm kiếm việc làm ở nhiều chỗ. Điều đó cũng
một phần nào đó làm em tổn thương, gia đình mình không có điều kiện như các bạn,
đôi mắt em lắm lúc buồn. Khi còn nhỏ, Tài thiếu đi tình yêu thương của bố mẹ, thiếu
sự chăm sóc của bàn tay mẹ nên em có cảm giác như bị bỏ rơi. Và đến bây giờ, thì em
đã phần nào cảm nhận được tình yêu thương của ba mẹ vì ba mẹ đã quan tâm em
nhiều hơn. Trong sinh hoạt, em thành thạo với những việc làm mà ba mẹ đã dạy cho,
Tài tự phục vụ bản thân mình rất tốt,biết cách giữ gìn vệ sinh. Trong học tập, Tài cũng
rất nỗ lực. Tính toán Tài làm rất tốt, nhanh nhưng tiếng việt thì lại chưa sâu. Em chưa
đánh vần được các vần, chưa nhận diện được các âm trong bảng chữ cái, em chỉ mới
nhận diện được các âm cơ bản. Và đó là vấn đề trọng tâm của thân chủ.
2

Dự kiên tiến trình làm việc với thân chủ:

Giai đoạn 1: Nhận diện vấn đề của thân chủ
Nhận diện vấn đề:
Từ những khó khăn của mình khi gặp thân chủ, dần dần tôi thiết lập mối quan hệ

giữa tôi và thân chủ. Mỗi lần trò chuyện thì tôi nói to hơn, bản thân sắp xếp thời gian
gặp gỡ giữa tôi và thân chủ nhiều hơn và đặc biệt trong những lần nói chuyện thì tôi
tâm sự về bản thân mình nhiều hơn, kể cho em nghe những câu chuyện vui…Em đã
tin tưởng và chia sẻ với tôi những khó khăn hiện em đang gặp phải. Tôi đưa ra 3 mảng


vấn đề để em lựa chọn xem là mình khó khăn về vấn đề gì nhất: Hành vi cư xử, học
tập hoặc truyền thông giao tiếp.
Lúc đầu đang trong giai đoạn nhận diện vấn đề thì tôi nhận thấy em có 2 vấn đề
lớn cần sự can thiệp, hỗ trợ đó là vấn đề về học tập và hành vi cư xử. Tôi có ý định
chọn vấn đề về hành vi cư xử và tôi nhận ra rằng thân chủ có những hành vi cư xử
như vậy là do em bị khuyết tật trí tuệ. Một người bị khuyết tật bao giờ họ cũng tự tạo
ra cho mình một cái “vỏ bọc” để họ không tủi thân…chính vì thế nếu can thiệp vào
lĩnh vực này mà không khéo léo, tế nhị sẽ làm cho thân chủ mất thăng bằng gây sụp
đổ niềm tin nơi thân chủ. Hơn nữa hành vi cư xử là vấn đề rất khó khăn đòi hỏi phải
có sự nỗ lực can thiệp trong thời gian dài. Do vậy tôi nhận thấy là mình chỉ nên
khuyên nhủ, giảng giải và giải thích cho thân chủ hiểu nên cư xử như thế nào cho
đúng mực để được gia đình, thầy cô và bạn bè yêu mến còn lĩnh vực mà thân chủ
mong muốn tôi hỗ trợ, giúp đỡ và tôi sẽ hướng đến can thiệp cho thân chủ là lĩnh vực
học tập.
Mô tả vấn đề:
-

Tên vấn đề: thân chủ chưa đánh vần được các từ, các vần và chưa nhận dạng
được hết các âm trong bảng chữ cái.

Về việc chưa có khả năng đánh vần thì thân chủ cũng đã cố gắng để phấn đấu, rèn
luyện nhiều nhưng thân chủ vẫn chưa làm được. Khi cô giáo gọi lên bảng làm bài
hay đọc bài thì Tài không đọc được thì em có vẻ tức vì bản thân mình không cô
vui, ánh mắt thoáng buồn. Em đã cố gắng nhưng vẫn không được. Tuy cô giáo chủ

nhiệm và bạn bè có hướng dẫn chi tiết nhưng em vẫn không làm được, một phần là
do em nhanh quên, không nhắc lại bài được.
-

Nguyên nhân:

+ Khả năng tiếp thu chậm, nhanh quên
+ Không tập trung nghe cô giáo giảng bài
+ Chưa thực sự nỗ lực, chưa chăm học


+ Lười đọc bài, không đọc theo khi cô giáo cho cả lớp đánh vần đồng thanh
+ Mất gốc ngay từ nhỏ, thầy cô giáo ít để ít đến em
-

Hậu quả:

+ Không theo kịp bạn bè
+ Bị hỏng kiến thức
+ Không đọc được chữ, không biết chữ
+ Mặc cảm khi tiếp xúc với bạn bè.
Giai đoạn 2: Đánh giá và lập kế hoạch giúp đỡ
 Đánh giá vấn đề:

Học là một vấn đề cơ bản của học sinh nói chung và của thân chủ nói riêng. Và
đọc được chữ, đánh vần được các vần là một việc không thiếu trong học tập cũng như
trong cuộc sống hằng ngày. Tài đánh vần rất chậm, mất căn bản ngay từ đầu, ba mẹ
bận công việc đi làm suốt cả ngày nên ít có thời gian quan tâm đến việc học của em,
do không ai quản lý thường xuyên nên em không chăm học, bản thân em không ý thức
được tầm quan trọng của việc đọc chữ.

Qua những tâm sự, chuyện trò cùng thân chủ đã bộc lộ, thể hiện khao khát ước
muốn sẽ học tiến bộ hơn, sẽ đánh vần, đọc được các từ một cách lưu loáng để thầy cô
vui lòng, tin tưởng hơn. Bố mẹ thương yêu và tin tưởng nhiều hơn.
Sau khi nhận diện vấn đề tôi nghĩ là mình nên hỗ trợ, can thiệp, giúp đỡ để thân
chủ đánh vần và phân biệt được các âm trong bảng chữ cái.
Thân chủ là người dễ gần và khá hòa đồng với mọi người xung quanh, đây là thế
mạnh của thân chủ, do đó tôi sẽ cùng thân chủ thảo luận lập kế hoạch hỗ trợ, giúp đỡ
nhằm khắc phục tình trạng khó khăn của thân chủ dựa trên tiềm năng của thân chủ và
gia đình, giáo viên chủ nhiệm, những người thân của thân chủ. Đây là các kênh hỗ trợ
mà tôi cho là sẽ mang lại hiệu quả cao nhất, giúp thân chủ cảm thấy tự tin hơn trong
khi quá trình học cũng như trong cuộc sống.


•

Trong quá trình tiếp xúc với thân chủ thì tôi đã nêu được cây vấn đề như sau:

Hậu
quả

Không
theo
kịp
bạn bè

Bị
hỏng
kiến
thức

Khôn
g đọc
được
chữ

Mặc
cảm
với
bạn
bè

Vấn đề chính

Chưa đánh vần được, chưa nhận diện
được các âm trong bảng chữ cái

Nguyên
nhân

Tiếp
Không
Không
thu
tập
chăm
chậm,
trung
học
nhanh
nghe

(lười
Qua tìm hiểu thì tôi nhận thấy
là chưa đánh vần
quênTài có vấn đềcôlớn
giáo
đọc)được, chưa
nhận diện được các âm trong các âm trong bảng chữgiảng
cái, thái độ học tập chưa nghiêm
bài
túc, trí nhớ kém, hay nói leo,...nhưng vấn đề được tôi và thân chủ cùng thảo luận đưa
ra đó là vấn đề học tiếng việt của thân chủ, được sự hướng dẫn của cô giáo chủ nhiệm
và sự đồng ý, ủng hộ của ba mẹ thân chủ thì tôi đã quyết định chọn vấn đề đó để cùng
thân chủ lên kế hoạch can thiệp, giúp đỡ.Nhìn vào cây vấn đề trên, ta có thể thấy
đượccác nguyên nhân đẫn đềnthân chủ học yếu đó là: kĩ năng tiếp thu chậm, nhanh
quên, trí nhớ kém điều này liên quan đến năng lực tư duy của em, em tiếp thu bài rất
chậm, các thầy cô giáo hoặc bạn bè giảng bài thật chi tiết cho em thì em hiểu nhưng
em nhanh quên. Nguyên nhân thứ hai là do trong giờ học, em không tập trung chú ý
nghe lời giảng của cô giáo, em hay nhìn quanh quẩn đâu đó. Và nguyên nhân nữa là
do em không chăm học , em rất lười đọc bài, thụ động trong việc đánh vần, không đọc
theo cô. Nguyên nhân chính là đã mất kiến thức khi học lớp một, tuy thầy cô đã tận

Mất
gốc


tình bày em nhưng em vẫn tiếp thu được, kiến thức nền tảng em không có nên dẫn đến
em không thể đánh vần được.
Vấn đề chưa đánh vần được, chưa nhận biết được các âm trong bảng chữ cái để
lại những hậu quả là: em sẽ không theo kịp bạn bè cùng trang lứa, có mặc cảm với các
bạn bè, không tự tin giao tiếp với các bạn. Hậu quả nặng nhất là hỏng kiến thức,

không đọc được chữ. Khi lớn lên, ễm không tự tin khi ra ngoài. Dần dần, em có
khoảng cách, rào cản vào thế giới xung quanh. Nếu như không sớm khắc phục tình
trạng này thì thân chủ sẽ có nguy cơ là sẽ không đọc chữ... Chính vì thế, tôi muốn làm
việc với thân chủ để tham vấn cho em và đồng thời tác động tới thầy cô, bạn bè và đặc
biệt là gia đình em để ba mẹ thân chủ hiểu hơn tầm quan trọng của việc đọc chữ, biết
chữ và từ đó tác động hỗ trợ giúp thân chủ thực hiện.
 Điểm mạnh của thân chủ:
-

Ngoan ngoãn, biết vâng lời thầy cô giáo và các anh chị sinh viên.
Yêu gia đình và cô Hà.
Tự ăn uống, tự phục vụ bản thân tốt.
Biết tính toán.
Biết cách cư xử với bạn bè.
Thích vẽ tranh.
Ngồi đúng vị trí của mình.
Thích được chơi trò chơi.
Biết giúp đỡ thầy cô, bạn bè.
 Điểm yếu của thân chủ:
Tiếp thu chậm, mau quên.
Chậm chạp, hay đánh bạn.
Chưa đánh vần được, chưa nhận diện được hết các âm trong bảng chữ cái.
Không tập trung trong giờ học.

Bảng kế hoạch giúp đỡ:
Mục tiêu
Tiếp cận thân chủ

Hoạt động
-

-

Trò chuyện
với thân chủ.
Tạo được sự
gần gũi, thân
mật với thân
chủ.
Tạo sự tin
tưởng với

Thời gian dự kiến
hoàn thành
- 3 buổi

-

2 buổi

Người tổ chức chịu
trách nhiệm
Cá nhân sinh viên
và thân chủ


thân chủ.
Hướng thân
chủ đi đúng
với trọng

tâm của vấn
đề.
- Nâng cao
khả năng học tập.
- Cho em
chơi 1 số trò chơi
tăng trí nhớ.
- Ôn tập bài
nhiều hơn, bài cho
em cách đánh vần.

-

2 buổi

-

1 buổi

-

3 tuần

-

2 buổi

-

Cải thiện trí nhớ

Giúp em có hứng
thú trong học tập
Giúp em đánh vần
chuẩn hơn

Thay đổi hành vi
của thân chủ

Phối hợp
vừa học vừa chơi.
- Có quà nếu
học tốt hơn.
- Cho em đọc
bài nhiều
hơn.
- Hướng dẫn
cách phát
âm, nhận
biết các âm
trong bảng
chữ cái.
- Không cho
em đánh hay
chọc phá
bạn.
- Tập trung
chú ý trong
giờ học.
- Không phát

ngôn bừa bãi
trong lớp.
-

-

-

4 tuần
3 tuần

-

-

3 tuần

-

-

4 tuần

-

-

4 tuần

-

2 tuần

-

-

4 tuần

-

4 tuần

Giáo viên
hướng dẫ tại
trường của
thân chủ.
Phó giám
đốc trường.
Phụ huynh
và bản thân
thân chủ.
Bản thân
thân chủ.
Bản thân
sinh viên.
Bản thân
thân chủ.
Bản thân
sinh viên.

Bản thân
thân chủ.
Bản thân
sinh viên.

Giai đoạn 3: Cách thức thực hiện kế hoạch giúp đỡ (quá trình can thiệp)
 Đối với cá nhân thân chủ:


Phát huy tiềm năng của thân chủ cùng thân chủ giải quyết vấn đề (thân chủ rất
hòa đồng với mọi người).
Thuyết phục thân chủ phải tập trung nghe cô giáo giảng bài, không làm việc
riêng, không chọc phá bạn bè, phải nghiêm túc trong giờ học.
Đồng thời để thân chủ ham học tôi thường xuyên động viên, khuyến khích, sưu
tầm những bài báo, kể những câu chuyện, những tấm gương về người khuyết tật vượt
khó cho thân chủ nghe để thân chủ có ý thức được tầm quan trọng và câng thiết của
việc đọc chữ.
 Đối với gia đình:

Gia đình là chỗ dựa tinh thần vững chắc nhất dành cho thân chủ vì thế tôi đã
tác động đến bố mẹ để khuyên răn em và quan tâm em hơn trong việc học, dành nhiều
thời gian để hướng dẫn em đánh vần, làm quen với mặt chữ.
Đến gặp gia đình thân chủ, buổi gặp đầu tiên nên tôi chào hỏi, làm quen, tạo
mối quan hệ gần gũi với mẹ thân chủ. Tìm hiểu một số thông tin liên quan đến việc
học cũng như sinh hoạt của thân chủ. Đặc biệt là bệnh tình của Tài và quá trình chữa
trị cho em.
Buổi thứ 2 gặp mẹ thân chủ, thông qua cuộc nói chuyện giữa tôi và mẹ thân
chủ thì tôi nói với mẹ thân chủ là dành nhiều thời gian quan tâm đến thân chủ. Nhờ
mẹ thân chủ thường xuyên nhắc nhở, động viên thân chủ học tập. Thường xuyên

hướng dẫn cho em đánh vần cũng như nhận diện được các âm trong bảng chữ cái.
 Tác động đến cô giáo và bạn bè:

Bản thân tôi đã gặp bạn bè và giáo viên để huy động sự hỗ trợ giúp đỡ của thầy
cô, bạn bè đối với thân chủ. Nhờ bạn bè trên lớp, bạn bè ở nhà và giáo viên dạy giảng
bài chi tiết cho thân chủ đồng thời ôn lại các kiến thức cũ.
Gặp cô giáo chủ nhiệm của Tài và tìm hiểu một số thông tin liên quan đến Tài.
Thông qua kế hoạch với giáo viên chủ nhiệm về kế hoạch can thiệp và nhờ sự
hỗ trợ.


Giai đoạn 4: Lượng giá và kết thúc
Trong thời gian hỗ trợ thì bản thân tôi sẽ theo dõi và quan sát thân chủ thực
hiện. Nếu có sự tiến bộ thì sẽ khích lệ, động viên em. Sau khi đã kết thúc xong quá
trình trợ giúp, tôi sẽ đánh giá khái quát toàn bộ quá trình thực hiện cho thân chủ thấy
được những việc mà thân chủ đã làm, chỉ ra cái đạt được và cái chưa đạt được.

PHẦN 3: KẾT LUẬN
Công tác xã hội nói chung và công tác xã hội với người khuyết tật nói riêng là
một lĩnh vực hoạt động xã hội được xếp vào bậc nhất trong các hoạt động mang tính
xã hội, hoạt động này thu hút sự tham gia của rất nhiều người, đủ mọi tầng lớp, độ
tuổi và hướng tới các đối tượng yếu thế đang cần sự trợ giúp trong đó có trẻ em. Dù
với hoàn cảnh, tình huống khó khăn nào, công tác xã hội đều tham gia với tư cách chủ
trì hoặc cộng tác. Tuy nhiên để công tác xã hội thật sự phát huy vai trò xung kích của
mình tất yếu cần đến những nhân viên có chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp giỏi.
Chính vì vậy, đào tạo những nhân viên xã hội, những tác viên cộng đồng chính là đầu
tư cho tương lai của con người, đầu tư cho sự bình ổn, an toàn xã hội – chính trị cho
xã hội đất nước.
Để giúp một đối tượng nào đó đòi hỏi nhân viên xã hội phải là một người có
trình độ chuyên môn cao, có năng lực thực sự, có phẩm chất tốt. Biết áp dụng linh

hoạt những lý thuyết vào vận dụng thực tiễn để giải quyết vấn đề của thân chủ. Vận
dụng một cách khéo léo các kĩ năng giao tiếp, lắng nghe, phản hồi, tham vấn...vào quá
trình can thiệp để có thể giúp đỡ thân chủ và đạt được hiệu quả cao. Không những vậy
mà còn phải nắm rõ tâm lý của thân chủ để ta biết được nhu cầu của thân chủ.
Như tình trạng của Anh Tài, một đứa trẻ đã 14 tuổi nhưng lại không biết đọc,
chưa viết thành thạo các chữ, em mặc cảm khi tiếp xúc với bạn bè. Một đứa trẻ chưa
hề va đập với xã hội bên ngoài, em vẫn còn được che chở bởi vòng tay ba mẹ. Nhưng
trong độ tuổi này, Tài bắt đầu hình thành nhân cách, phát triển về mặt thể chất, trí não
em không phát triển nhưng tính cách của em sẽ phát triển. Vì vậy,bố mẹ và thầy cô
cần cố gắng rèn luyện cho em một nếp sống lành mạnh.