Bài 6: Khuynh hướng phát triển của sự vật, hiện tượng

Bài 6
KHUYNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN
CỦA SỰ VẬT VÀ HIỆN TƯNG
( 1 tiết )
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1.Về kiến thức:
- Nêu được khái niệm phủ đònh, phủ đònh biện chứng và phủ đònh siêu hình.
- Biết được phát triển là khuynh hướng chung của sự vật, hiện tượng .
2.Về kiõ năng:
- Liệt kê được sự khác nhau giữa phủ đònh biện chứng và phủ đònh siêu hình
- Mô tả được hình “xoắn ốc” của sự phát triển.
3.Về thái độ:
- Phê phán thái độ phủ đònh sạch trơn quá khứ hoặc kế thừa thiếu chọn lọc đối với cái cũ.
- ng hộ cái mới, bảo vệ cái mới, cái tiến bộ.
II. TRỌNG TÂM :
- Khuynh hướng phát triển của sự vật, hiện tượng.
III.PHƯƠNG PHÁP :
Thuyết trình, kể chuyện, đàm thoại, trực quan.
IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
- Tranh, ảnh, sơ đồ.
- Có thể sử dụng vi tính, máy chiếu.
V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
1. Ổn đònh tổ chức lớp :
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Giảng bài mới:
GV đặt vấn đề:
Bài 4 và bài 5 giúp các em hiểu được nguồn gốc, cách thức phát triển của sự vật, hiện tượng.
Bài 6 sẽ giúp các em hiểu được khuynh hướng phát triển của chúng.
Phần làm việc của Thầy Phần làm việc của Trò Nội dung chính của bài học
Hoạt động 1:
GV sử dụng phương pháp

đàm thoại giúp HS tìm
hiểu :
Khái niệm phủ đinh,
phủ đònh biện chứng, phủ
đònh siêu hình.
GV đặt câu hỏi:
 Thế nào là phủ đònh ?
 Thế nào là phủ đònh siêu
hình? Tìm các ví dụ minh
HS trả lời:
- Xoá bỏ sự tồn tại của một sự
vật, hiện tượng nào đó.
- Phủ đònh siêu hình là sự phủ
đònh được diễn ra do sự tác động
1. Phủ đònh biện chứng và phủ
đònh siêu hình:

hoạ.
 Thế nào là phủ đònh biện
chứng?
 Tại sao nói phủ đònh biện
chứng có đặc điểm mang
tính khách quan? Trình bày
các ví dụ minh hoạ.
 Tại sao nói phủ đònh biện
chứng có đặc điểm mang
tính kế thừa? Trình bày các
ví dụ minh hoạ.
từ bên ngoài, cản trở hoặc xoá
bỏ sự tồn tại và phát triển tự

nhiên của sự vật.
VD:
+Gió, bão làm đổ cây cối.
+Con người dùng thuốc nổ đánh
bắt cá.
- Phủ đònh biện chứng là sự phủ
đònh được diễn ra do sự phát
triển của bản thân sự vật, hiện
tượng, có kế thừa những yếu tố
tích cực của sự vật, hiện tượng
cũ để phát triển sự vật, hiện
tượng mới.
- Tính khách quan: phủ đònh
biện chứng mang tính tất yếu,
khách quan. Nguyên nhân của
sự phủ đònh nằm ngay trong
bản thân sự vật, hiện tượng. Đó
là kết quả giải quyết mâu thuẫn,
lượng đổi dẫn đến chất đổi, cái
mới ra đời thay thế cái cũ.
VD:
+ Sinh vật mới ra đời là kết quả
của sự đấu tranh giữa biến dò và
di truyền trong bản thân sinh
vật.
+ Chế độ phong kiến ra đời là
kết quả đấu tranh giữa giai cấp
nô lệ và chủ nô trong chế độ
chiếm hữu nô lệ.
- Tính kế thừa: sự vật, hiện

tượng mới ra đời, giữ lại các yếu
tố tích cực, gạt bỏ cái tiêu cực,
lỗi thời của sự vật, hiện tương
cũ để tiếp tục phát triển .
VD:
+ Các giống loài phát triển theo
quy luật di truyền. Thế hệ con
cái kế thừa các yếu tố tích cực
của thế hệ bố mẹ, gạt đi những
yếu tố không còn thích hợp
hoàn cảnh mới.
+Chế độ xã hội chủ ra đời chế
độ cũ, kế thừa chọn lọc những
thành quả của chế độ cũ.
a. Phủ đònh siêu hình:
Phủ đònh siêu hình là sự phủ
đònh được diễn ra do sự tác động
từ bên ngoài, cản trở hoặc xoá
bỏ sự tồn tại và phát triển tự
nhiên của sự vật.

b. Phủ đònh biện chứng:
Phủ đònh biện chứng là sự phủ
đònh được diễn ra do sự phát
triển của bản thân sự vật, hiện
tượng, có kế thừa những yếu tố
tích cực của sự vật, hiện tượng
cũ để phát triển sự vật, hiện
tượng mới.
=> 2 đặc điểm cơ bản:

- Tính khách quan.
- Tính kế thừa.
 Các em phân biệt những
điểm khác nhau giữa PĐBC
và PĐSH ?
GV minh hoạ, phân tích
thêm:
Trong lòch sử đã từng diễn
ra những lần PĐSH tiêu diệt
sự phát triển.
VD:
Tần Thủy Hoàng “thiêu học
trò, đốt sách”, Mao Trạch
Đông thực hiện đại cách
mạng “Xóa sạch giết sạch”,
Pônpốt “diệt chủng”….
- PĐBC luôn thúc đẩy sự
vật, hiện tượng phát triển.
VD:
Hạt lúa → mầm non → cây
lúa → hạt lúa …
Sự phủ đònh diễn ra do tác
động giữa các mặt đối lập :
đồng hóa >< dò hóa, biến dò
>< di truyền… trong bản thân
sự vật
Từ một hạt lúa ban đầu, sẽ
có rất nhiều hạt lúa mới.Hạt
lúa sau khi kế thừa những
đặc tính trắng, to, ngọt,

thơm, dẻo… của hạt lúa
trước.
GV kết luận:
Trong quá trình phát triển
của sự vật, cái mới không ra
đời từ hư vô, mà ra đời trên
cơ sở cái cũ. Nó không phủ
đònh hoàn toàn, “sạch trơn”
mà luôn mang tính kế thừa
những giá trò tích cực của cái
cũ.
- PĐSH diễn ra do tác động từ
bên ngoài, không có kế thừa và
tiêu diệt sự phát triển sự vật,
hiện tượng. PĐBC diễn ra ngay
trong bản thân sự vật, hiện
tượng, có tính kế thừa các giá trò
tích cực của cái cũ và thúc đẩy
sự vật, hiện tượng phát triển.
Hoạt động 2:
GV sử dụng phương pháp
đàm thoại giúp HS tìm
hiểu :
Khuynh hướng phát
triển của sự vật, hiện
tượng.
GV giảng:
Mọi sự vật, hiện tượng đều
được sinh ra cùng với khả
năng phủ đònh của chính bản

thân nó. Đó là quy luật.
Những cái đang tồn tại đều
là kết quả của sự phủ đònh
cái đã tồn tại trước nó và
đến lượt chúng, những cái
đang tồn tại sẽ bò phủ đònh
bởi những cái mới khác. Đó
là phủ đònh của phủ đònh.
GV hỏi:
 Các em có thể lấy ví dụ
để chứng minh điều nhận
đònh đó? (xác đònh lần phủ
đònh1,2,3…)
GV giảng:
-Cái mới luôn xuất hiện
thay thế cái cũ. Cái mới tiến
bộ hơn, phát triển hơn cái cũ
về lượng và chất. Phủ đònh
biện chứng đã diễn ra liên
tục tạọ nên khuynh hướng
tất yếu của sự phát triển.
- Sự phủ đinh của phủ đònh
không ngừng xảy ra trong tự
nhiên, xã hội, trong lónh vực
tư duy con người. Trong quá
trình vô tận đó, cái mới ra
đời không đơn giản, dễ
dàng, mà phải đấu tranh
quyết liệt với cái cũ, cái lạc
hậu, và cuối cùng, cái mới

chiến thắng cái cũ. Khuynh
hướng phát triển diễn ra
VD: CXNT → CHNL → PK
→ TBCN → XHCN.
+Lần1 : CHNL phủ đònh CXNT
+Lần2 : PK phủ đònh CHNL
+Lần1 : TBCN phủ đònh PK
+Lần1 : XHCN phủ đònh TBCN
2. Khuynh hướng phát triển của
sự vật, hiện tượng:

Khuynh hướng phát triển của
sự vật, hiện tượng là sự vận
động đi lên, cái mới ra đời, kế
thừa và thay thế cái cũ nhưng ở
trình độ cao hơn, hoàn thiện
hơn.
theo hình xoáy trôn ốc…
GV hỏi:
Các em có thể lấy ví dụ
để chứng minh khuynh
hướng phát triển đầy cam
go, phức tạp?
GV giáo dục tư tưởng:
CNXH từ khi ra đời đến
nay, có thể nói vẫn còn non
trẻ, hiện đang gặp nhiều khó
khăn ( Các thế lực thù đòch
phá hoại, chưa nhiều kinh
nghiệm trong quản lý kinh

tế, xã hội…) . Chúng ta tin
rằng, những khó khăn ấy là
tạm thời, với sự nổ lực của
toàn Đảng, toàn dân, chắc
chắn, CNXH sẽ thành công.
 Em hãy nhận xét một vài
hiện tượng biểu hiện sự phủ
đònh biện chứng trong việc
sản xuất nông nghiệp hoặc
trong ma chay, giỗ chạp, tết
cổ truyền, lễ hội truyền
thống…. ở nước ta hiện nay?

Qua những nội dung trên,
chúng ta có thể rút ra bài
học gì để vận dụng trong
cuộc sống?
VD: CXNT → CHNL → PK
→ TBCN → XHCN.
=> Sự đấu tranh quyết liệt giữa
các lực lượng tiến bộ và lạc hậu
trong xã hội tạo ra sự phủ đònh.
Sự ra đời của xã hội sau
không dễ dàng, nhưng cuối
cùng, nó cũng ra đời. Nó kế
thừa các giá trò tích cực của xã
hội trước (công cụ sản xuất, cơ
sở vật chất, kỹ thuật, các giá trò
văn hóa, khoa học) → lòch sử
loài người phát triển.

VD:
+ Trong nông nghiệp, người
nông dân đã biết tìm tòi , áp
dụng những phương pháp, kỹ
thuật mới, kế thừa những
phương pháp cổ truyền có giá
trò, loại bỏ dần cách sản xuất
lạc hậu, kém hiệu quả.
+ Ma chay, giỗ chạp, tết cổ
truyền, lễ hội truyền thống …
được tổ chức đậm màu sắc dân
tộc hơn, nhưng đã khắc phục
nhiều tình trạng linh đình chè
chén, bói toán, dò đoan…
- Bài học:
Để thúc đẩy nhanh phương
hướng phát triển của sự vật,
hiện tượng từ trình độ thấp lên
trình độ cao hơn, phải phát hiện
và ủng hộ cái mới, cái tiến bộ,