SKKN giảng dạy môn SH của CG Nguyễn Thị Thanh Hà

ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu
cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - øng dông phần mềm power point vào giảng dạy bài
CáC CHấT HữU Cơ: AXIT NUCLÊIC - sinh học 10.
Thạc sĩ Nguyễn Thị Thanh Hà
a. Đặt vấn đề:
Hiện nay, việc đổi mới phơng pháp giảng dạy đang đợc đặc biệt quan tâm trong
các trờng đào tạo phổ thông, trung học chuyên nghiệp, đại học... nhằm nâng cao hơn
nữa chất lợng dạy học. Các phơng pháp cũ truyền thống chỉ cho phép học sinh đạt
đến trình độ tái hiện của sự lĩnh hội tức là học sinh tiếp nhận những thông tin do giáo
viên cung cấp mà không cần tác động trực tiếp đến đối tợng nghiên cứu, với những phơng pháp giảng dạy này sẽ không phát huy đợc trí lực của học sinh và tạo cho học sinh
tính thụ động trong học tập. Từ đó, phơng pháp giảng dạy mới đặt ra nhằm mục đích
ngời giáo viên trong quá trình giảng dạy phải phát huy đợc tính tích cực, chủ động và trí
lực của học sinh giúp học sinh đến đợc với kiến thức cần nắm trên cơ sở đó hình thành
cho học sinh những kĩ năng nhất định. Muốn vậy ngời giáo viên phải biết sáng tạo tìm
tòi để đa ra những biện pháp, tình huống có chủ ý, hấp dÉn häc sinh cïng tham gia.
HiƯn nay, c«ng nghƯ tin học đang rất phát triển và nó trở thành ph ơng tiện
trợ giúp hiệu quả cho nhiều lĩnh vực trong đó có nghiên cứu khoa học. Power
point là phần mềm øng dơng trong bé s¶n phÈm Microsoft Office cđa Microsoft,
nã thờng đợc sử dụng cho các bài báo cáo khoa học, nghiệm thu đề tài ...và có
thể sử dụng trong công tác giảng dạy nh một phơng tiện dạy học có hiệu quả.
Ưu điểm khi sử dụng là phần mềm này cho phép hoàn thành tốt các b ớc lên lớp
theo chủ ý của giáo viên và tiết kiệm đợc rất nhiều thời gian. Do nội dung chính
và hình ảnh đà đợc thiết kế từ trớc nên khi dạy có thể giới thiệu nhiều hình vẽ kể
cả các quá trình sinh học mà không tốn thời gian cho việc viết bảng hay treo
tranh, nhờ đó trong cùng một tiết dạy học sinh có khả năng chủ động nắm đ ợc
nhiều kiến thức mới. Bằng phơng pháp này giáo viên sẽ có nhiều thời gian đi sâu
hơn vào kiến thức cơ bản và nâng cao. Lời dẫn của giáo viên cùng với hình ảnh
---------------------------------------------------------181
Sáng kiến kinh nghiệm
nguyễn thị thanh

hà


ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu
cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - minh ho¹ sẽ làm tăng sự tò mò, ham tìm tòi hiểu biết của học sinh, qua đó hiệu
quả dạy học sẽ tăng lên.
Với những hiểu biết về phần mềm này, chúng tôi mạnh dạn nghiên cứu và
ứng dụng nó vào dạy häc sinh häc ë trêng trung häc phỉ th«ng víi hi vọng sẽ
góp phần nâng cao chất lợng giảng dạy.
Sau đây chúng tôi xin giới thiệu sơ lợc một giáo án điện tử có sử dụng phần
mềm Power point trong chơng trình sinh học lớp 10. Rất mong đợc sự góp ý của
quý vị để trong quá trình ứng dụng kết quả đợc cao hơn. Chúng tôi xin chân
thành cảm ơn.
b. Giảng dạy bài: các chất hữu cơ: axit nuclêic
chơng I, Sinh Học 10
I. Mục đích yêu cầu:
Học xong bài này, học sinh phải đạt đợc các mục tiêu:
- Giải thích đợc thành phần hoá học của một nuclêôtit.
- Mô tả đợc cấu trúc của phân tử ADN
- Mô tả đợc cấu trúc của phân tử ARN
- Trình bày đợc các chức năng của ADN và ARN.
- Phân biệt đợc ADN và ARN về mặt cấu trúc và chức năng.
II. Phơng tiện dạy học:
- Hình vẽ các thành phần cấu trúc của 1 nuclêôtit
- Cơ chế động về cách liên kết trong 1 nuclêôtit
- Cơ chế động về cách liên kết giữa các nuclêôtit trong chuỗi
pôlinuclêôtit của ADN, ARN.
- Cơ chế động về cách liên kết giữa 2 mạch trong phân tử ADN.
- Hình vẽ cấu trúc của ADN, ARN

III. Nội dung bài giảng.
Mở đầu giáo viên giới thiệu: Axit nu có 2 loại là ADN và ARN, chủ yếu nằm
trong nhân tế bào.
Sau đó giáo viên cho hiển thị néi dung:
Axit Nuclªic: Axit DeoxiRibo Nuclªic (ADN)
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -Axit - - - - Nuclªic- (ARN) - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Ribo - - - - - - - - - 182
S¸ng kiÕn kinh nghiƯm I. Axit DeoxiRibo Nuclêic (ADN)
nguyễn thị thanh
hà

1. Chức năng của ADN


ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu
cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- Gi¸o viên nêu câu hỏi: ADN có chức năng gì?
Học sinh: Bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền
Sau khi học sinh trả lời, giáo viên bổ sung rồi cho hiển thị nội dung

Axit Nuclêic: Axit DeoxiRibo Nuclêic (ADN)
Axit Ribo Nuclêic (ARN)
I. Axit DeoxiRibo Nuclêic (ADN)
1. Chức năng của ADN
- Bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền.
- Giáo viên: thông tin di truyền trong ADN đợc bảo quản dới dạng nào?
Học sinh: Thông tin di truyền đợc lu giữ dới dạng số lợng và trình tự các
nuclêotit.
- Giáo viên: ADN có cấu trúc nh thế nào để phù hợp với chức năng đó?

Giáo viên cho hiển thị nội dung
2. Cấu trúc của AND

ADN là đại phân tử, đợc cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, đơn phân là các Nuclêotit

a. Cấu tạo hoá học

Để đi vào cấu tạo hoá học của ADN, giáo viên nêu câu hỏi tái hiện kiến thức:
- Giáo viên: Nêu cấu tạo hoá học của AND?
Sau khi học sinh trả lời, giáo viên cho hiển thị nội dung
2. Cấu trúc của AND
a. Cấu tạo hoá học
- Nuclêotit- đơn phân của ADN
---------------------------------------------------------183
Sáng kiến kinh nghiệm
nguyễn thị thanh
hà


ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu
cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Giáo viên giới thiệu hình vẽ 1 nuclêotit và yêu cầu học sinh mô tả cấu trúc
của 1 nuclêôtit
- Giáo viên: 1 nuclêotit gồm mấy thành phần? Là những thành phần nào?
NH2
N

-O

O
P O
O-

N
H
H

O

OH

N
N

H
H

H

Sau đó, giáo viên cho hiển thị hình ảnh cấu tạo hóa học các thành phần cấu trúc
của Nuclêotit và nội dung bài dạy:
2. Cấu trúc của AND
ADN là đại phân tử, đợc cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, đơn phân là các
Nuclêotit
a. Cấu tạo hoá học
- Nuclêotit- đơn phân của ADN
1 Nu gồm 3 thành phần:
Đờng Deoxiribose - C5H10O4

Axit Photphoric - H3PO4

---------------------------------------------------------184
Sáng kiến kinh nghiệm
nguyễn thị thanh
hà


ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu
cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- Gi¸o viên: Căn cứ vào kích thớc, có thể chia các bazơ nitric thành mấy loại? Là
những loại nào?
Học sinh: Chia thµnh 2 nhãm: nhãm cã kÝch thíc lín gåm A vµ G
nhãm cã kÝch thíc bÐ gåm T vµ X
- Giáo viên: Có bao nhiêu loại nu? Khác nhau bởi thành phần nào?
Học sinh: Có 4 loại nuclêotit, phân biệt với hau bởi các bazơ nitric.
Sau đó giáo viên cho hiĨn thÞ néi dung tiÕp theo
2. CÊu tróc cđa AND
ADN là đại phân tử, đợc cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, đơn phân là các
Nuclêotit
a. Cấu tạo hoá học
- Nuclêotit- đơn phân của AND
- Chuỗi polinuclêôtit:
Giáo viên cho học sinh xem cơ chế động về mỗi liên kết giữa các nuclêôtit
- Giáo viên: Các nu liên kế với nhau nh thế nào để tạo thành chuỗi polinuclêôtit ?

---------------------------------------------------------185
Sáng kiến kinh nghiệm

nguyễn thị thanh
hà


ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu
cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Sau ®ã cho hiện thị nội dung:

2. Cấu trúc của ADN
ADN là đại phân tử, đợc cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, đơn phân là các
Nuclêotit
a. Cấu tạo hoá học
- Nuclêotit- đơn phân của ADN
- Chuỗi polinuclêotit: Các nu liên kết với nhau bằng liên kết cộng hoá trị
giữa nhóm 3 OH cđa nu ®øng tríc víi OH cđa axit photphoric của nu đứng sau,
tạo thành chuỗi poli nuclêôtit.
2. Cấu trúc của ADN
ADN là đại phân tử, đợc cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, đơn phân là các
Nuclêotit
a. Cấu tạo hoá học
- Nuclêotit- đơn phân của ADN
- Chuỗi polinuclêotit:
- Cấu trúc hai mạch của ADN
Giáo viên giới thiệu cơ chế liên kết hai mạch của AND.

---------------------------------------------------------186
Sáng kiến kinh nghiệm
nguyễn thị thanh

hµ


ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu
cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- Gi¸o viên: Quan sát cơ chế trên và cho biết phân tử AND có mấy mạch
polinuclêôtit? Các mạch đơn liên kết với nhau nh thế nào?
Học sinh: Phân tử ADN có 2 mạch polinuclêôtit, các nuclêôtit đối diện trên 2
mạch liên kết với nhau theo nguyên tắc bổ sung bằng các liên kết Hiđrô.
Sau khi học sinh quan sát cơ chế và trả lời câu hỏi, giáo viên bổ sung và cho
hiện thị nội dung.
2. Cấu trúc của ADN
ADN là đại phân tử, đợc cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, đơn phân là các
Nuclêotit
a. Cấu tạo hoá học
- Nuclêotit- đơn phân của ADN
- Chuỗi polinuclêotit:
- Cấu trúc hai mạch của ADN
Phân tử AND gồm 2 mạch polinuclêotit ngợc chiều nhau

- Giáo viên: Sự cặp đôi nh thế có ý nghĩa gì?
- Giáo viên: quan sát phân tử ADN, 2 mạch đơn có chiều nh thế nào?
Học sinh: Trong phân tử AND 2 mạch có chiều ngợc nhau.
Để tìm hiểu cấu trúc không gian, giáo viên cho học sinh xem hình ảnh về cấu
trúc không gian của AND, sau đó yêu cầu học sinh mô tả cấu trúc:
- Giáo viên: Quan sát hình vẽ sau và hÃy mô tả đặc điểm cấu trúc của AND?

---------------------------------------------------------187

Sáng kiến kinh nghiệm
nguyễn thị thanh
hà


ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu
cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Häc sinh trả lời, giáo viên bổ sung và cho hiển thị lần lợt các nội dung
2. Cấu trúc của AND
a. Cấu tạo hoá học
b. Cấu trúc không gian
- ADN là 1 chuỗi xoắn kép gồm 2 mạch polinuclêotit xoắn đều quanh 1
trục (tởng tợng) theo chiều từ trái sang phải (ngợc chiều kim đồng hồ)
- Chiều dài mỗi vòng xoắn là 34A0 gồm 10 cặp nuclêotit, đờng kính vòng xoắn
là 20A0
Sau đó, giáo viên cho hiển thị nội dung
- Giáo viên nêu câu hỏi : nêu những điểm cho thấy cấu trúc phù hợp với chức
năng của AND?
Nếu học sinh cha trả lời đợc, giáo viên có thể nêu các câu hỏi gợi ý, sau đó cho
hiển thị lần lợt từng nội dung
3. Những đặc điểm cấu trúc của ADN phù hợp chức năng:
- Do đợc cấu tạo theo nguyên tắc đa phân (đơn phân là các nuclêotit) nên
AND thực hiện đợc chức năng mang thông tin di truyền
- Do đợc cấu tạo từ 2 mạch theo nguyên tắc bổ sung nên thông tin di
truyền đợc bảo quản tốt, vì khi có sự h hỏng ở mạch này thì mạch kia sẽ đợc
dùng làm khuôn để sửa chữa
- Do đợc cấu tạo từ 2 mạch theo nguyên tắc bổ sung nênADN có khả
năng truyền đạt thông tin di truyền qua các quá trình tự nhân đôi và phiên mÃ.

II. Axit Ribo Nucleic - ARN
1. Chức năng của ARN
---------------------------------------------------------188
Sáng kiến kinh nghiệm
nguyễn thị thanh
hà


ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu
cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Giáo viên giới thiệu hình vẽ 3 loại ARN

Sau đó, giáo viên giới thiệu hình vẽ mô tả chức năng của các loại ARN trong quá
trình tổng hợp Prôtêin trong tế bào:

---------------------------------------------------------189
Sáng kiến kinh nghiệm
nguyễn thị thanh
hà


ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu
cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Gi¸o viên nêu câu hỏi: HÃy nêu chức năng của từng loại ARN trong quá trình
tổng hợp Prôtêin?Sau đó, giáo viên cho hiĨn thÞ néi dung
II. Axit Ribo Nucleic - ARN
1. Chức năng của ARN
Có 3 loại ARN:

ARN thông tin (mARN)

ARN vận chuyển (t ARN)
Sau đó, giáo viên cho hiện thị lần lợt từng nội dung:
II. Axit Ribo Nucleic - ARN
1. Chức năng của ARN
- rARN: Cùng với prôtêin cấu tạo nên riboxom, nơi tổng hợp prôtêin
- mARN: Truyền thông tin di trun tõ ADN tíi rib«x«m
- tARN: VËn chun axit amin tới ribôxôm
Các phân tử ARN thực chất là những phiên bản đợc đúc trên 1 khuôn
của phân tử AND.
II. Axit Ribo Nucleic - ARN
1. Chức năng của ARN
Giáo viên cho học sinh quan sát hình vẽ cấu trúc của ARN
- Giáo viên: Phân tử ARN giống và khác với phân tử ADN nh thế nào?
Học sinh: Giống nhau: cấu tạo theo nguyên tắc đa phân, đơn phân là các
ribo nuclêôtit.
Khác nhau: ARN có cấu trúc 1 mạch, còn ADN có cấu trúc 2 mạch.Giáo viên cho
hiện thị nội dung
II. Axit Ribo Nucleic - ARN
1. Chức năng của ARN
2. Cấu tróc cđa ARN
- - - - - - - - - - - - ---ARN-cấu-tạo theo -nguyên tắc - - -phân,-đơn-phân - - ribonuclêôtit
- - - - - - - - - - - - - - - - - ®a - - - - - - - - lµ - - - - - - - - 190
S¸ng kiÕn kinh nghiệm
nguyễn thị thanh
hà


ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu

cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Giáo viên giới thiệu hình vẽ đơn phân của ARN: ribonuclêôtit
- Giáo viên: Ribonuclêôtit khác nuclêotit ở những điểm nào?
Học sinh: Đờng 5C cấu trúc nên rnu là đờng ribozơ: C5H10O5,
(vị trí C 2 có nhóm OH)
Thành phần bazơ nitric là A, G, X, U (Uraxin lµ 1 dÉn xt cđa T)
Sau đó, giáo viên cho hiển thị nội dung:

II. Axit Ribo Nucleic - ARN
1. Chức năng của ARN
2. Cấu trúc của ARN
- ARN cấu tạo theo nguyên tắc đa phân, đơn phân là ribonuclêôtit.
Nuclêôtit của ARN gồm 3 thành phần
* Đờng Ribose - C5H10O5
* Axit Photphoric - H3PO4
* Bazơ nitric:
- Giáo viên nêu câu hỏi: So sánh chiều dài của AND với chiều dài của
ARN:
Học sinh: Chiều dài của phân tử ARN ngắn hơn ADN rất nhiều (thờng
tơng ứng với 1 gen cấu trúc)
- Giáo viên: Em hÃy cho biết tuổi thä cđa ARN so víi ADN?
Häc sinh: thêi gian tån tại của ARN ngắn hơn nhiều so với thời gian
tồn tại của ADN.
C. Kết luận:
Qua qúa trình nghiên cứu chúng tôi đi đến một số kết luận sau:
- Việc ứng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy ch ơng trình Sinh học
ở trờng THPT là có thể thực hiện đợc.
---------------------------------------------------------191
Sáng kiến kinh nghiệm
nguyễn thị thanh

hà


ỉng dụng phần mềm Power point vào giảng dạy bài: Các chất hữu
cơ ...
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Qu¸ trình giảng dạy giáo viên có thể sử dụng nhiều hình ảnh tĩnh hay
động để bài giảng thêm hấp dẫn và học sinh dễ hình dung.
- Sử dụng phần mềm Power point cho phép giáo viên có nhiều thời gian đi
sâu vào kiến thức cơ bản, cung cấp một số kiến thức mới cũng nh dễ dàng đánh
giá mức độ tiếp thu của học sinh.

---------------------------------------------------------192
Sáng kiến kinh nghiệm
nguyễn thị thanh
hà