SKKN sử dụng video và các hình ảnh phù hợp nhằm nâng cao kết quả học tập môn hóa học của học sinh lớp 11 ban cơ bản khi học xong chương 7 HIĐROCACBON t

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LÀO CAI
TRƢỜNG THPT SỐ 3 HUYỆN VĂN BÀN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
SỬ DỤNG VIDEO VÀ CÁC HÌNH ẢNH PHÙ HỢP NHẰM NÂNG CAO
KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN HÓA HỌC CỦA HỌC SINH LỚP 11 BAN CƠ BẢN
KHI HỌC XONGCHƢƠNG 7: HIĐROCACBONTHƠM - NGUỒN
HIĐROCACBON THIÊN NHIÊN - HỆ THỐNG HÓA VỀ HIĐROCACBON.

- Họ tên tác giả : Trần Anh Tài
- Chức vụ: Giáo viên
- Tổ chuyên môn: Hóa – Sinh – Địa – Thể dục
- Đơn vị công tác: Trƣờng THPT số 3 huyện Văn Bàn

Văn Bàn, tháng 5 năm 2014


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

Mục lục
Mục lục………………………………………………………………………….Trang
ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………….....3
1. Lí do chọn đề tài………………………………………………………………..3
2. Mục đích n hiên cứu...........................................................................................3
3. Đối tƣợn n hiên cứu..........................................................................................3
4. Khán thể n hiên cứu..........................................................................................3
NỘI DUNG..............................................................................................................4
I. Cơ sở lí luận.........................................................................................................4
II. Thực trạn vấn đề...............................................................................................4

III. Các biện pháp đã tiến hành iải quyết...............................................................4
1. Phƣơn pháp n hiên cứu.....................................................................................4
1.1. Thiết kế n hiên cứu.......................................................................................4-5
1.2. Quy trình n hiên cứu........................................................................................5
1.2.1. Chuẩn bị củ iáo viên..................................................................................5
1.2.2. Tiến trình dạy thực n hiệm............................................................................5
2. Nhữn hình ảnh, video sƣu tầm và ch nh sử ......................................................5
3. Kế hoạch lên lớp..................................................................................................5
3.1. Kế hoạch lên lớp bài 35...............................................................................5-12
3.2. Kế hoạch lên lớp bài 36.............................................................................12-14
4. Kết quả sán kiến...............................................................................................14
IV. KẾT LUẬN.....................................................................................................14
1. Kết luận..............................................................................................................14
2. Khuyến n hị.......................................................................................................14
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................15
PHỤ LỤC..........................................................................................................16-19

Sán kiến kinh n hiệm

2


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài:
N ày n y, kho học côn n hệ thôn tin phát triển rất mạnh mẽ. Côn n hệ
thông tin có rất nhiều ứn dụn tron iản dạy. Học sinh có thể lãnh hội kiến thức

một cách trực qu n hơn, rõ ràn hơn và nhiều nội dun hơn.Vì vậy, việc đẩy mạnh
ứn dụn côn n hệ thôn tin tron dạy và học là một việc làm cần thiết và qu n
trọn tron việc đổi mới dạy học theo hƣớn tích cực hó n ƣ i học.
Hó học là bộ môn kho học thực n hiệm, các thí n hiệm, hình ảnh trong sách
giáo khoa ch là nhữn hình ảnh tĩnh kèm theo mô tả nhƣn còn tƣơn đối trừu tƣợn
đòi hỏi iáo viên cun cấp kiến thức cho học sinh phải trực qu n hơn, đ dạn hơn
iúp học sinh tƣ duy tốt hơn để hiểu sâu bản chất củ vấn đề. Tron chƣơn
“Hiđroc cbon thơm-N uồn hiđroc cbon thiên nhiên-Hệ thốn hó về hiđroc cbon”,
nếu iáo viên iản dạy ch sử dụn các câu hỏi ợi mở, các hình ảnh tĩnh minh họ
để dẫn dắt vấn đề thì việc tiếp thu bài củ học sinh sẽ rất hạn chế và ít ây đƣợc hứn
thú học tập. Với phƣơn pháp này, học sinh sẽ rất khó lĩnh hội đƣợc kiến thức và vận
dụn các kĩ n n để iải quyết nhiệm vụ học tập và thực tế cuộc sốn .
Nếu sử dụn các video và các hình ảnh phù hợp sẽ cun cấp cho học sinh một
cách trực qu n hơn, sinh độn về cấu trúc phân tử và các hiện tƣợn hó học từ đó
học sinh có thể lĩnh hội đƣợc kiến thức tốt hơn, hi nhớ lâu hơn và khả n n áp dụn
kiến thức vào việc iải quyết các vấn đề học tập và cuộc sốn tốt hơn. Vì vậy tôi chọn
đề tài: Sử dụn các video và các hình ảnh phù hợp nhằm nân c o kết quả học tập
môn hó học củ học sinh lớp 11 b n cơ bản khi học xon chƣơn 7: Hiđroc cbon
thơm – N uồn hiđroc cbon thiên nhiên – Hệ thốn hó về hiđroc cbon.
2. Mục đích nghiên cứu
Sử dụn video và hình ảnh có nội dun phù hợp vào bài iản để cun cấp
thêm hình ảnh độn , các hiện tƣợn hó học mà thực tế các em khôn qu n sát đƣợc
iúp các em hiểu nh nh hơn, hứn thú hơn và có kĩ n n vận dụn vào thực tế tốt
hơn.
3. Đối tƣợng nghiên cứu:
chƣơn 7: Hiđroc cbon thơm – N uồn hiđroc cbon thiên nhiên – Hệ thốn hó
về hiđroc cbon Hó học 11 chƣơn trình cơ bản.
4. Khách thể nghiên cứu
N hiên cứu đƣợc tiến hành trên h i nhóm tƣơn đƣơng là hai lớp 11A2 và lớp
11A4 trƣ n THPT số 3 V n bàn. Lớp thực n hiệm là lớp 11A2 đƣợc thực hiện iải

pháp th y thế khi dạy các bài củ chƣơn “Hiđroc cbon thơm - N uồn hiđroc cbon
thiên nhiên - Hệ thốn hó về hiđroc cbon” (Chƣơn trình cơ bản). Lớp đối chứn là
lớp 11A4 iản dạy theo phƣơn pháp truyền thốn .

Sán kiến kinh n hiệm

3


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Trong sách giáo khoa thuộc chƣơn Hiđroc cbon thơm - N uồn hiđroc cbon
thiên nhiên - Hệ thốn hó về hiđroc cbon - hó học 11 chƣơn trình cơ bản các thí
n hiệm củ phản ứn iữ benzen và toluen với h lo en, xít nitric, và phản ứn iữ
benzen, toluen, stiren với dun dịch brôm, dun dịch KMnO4 ch là nhữn hình ảnh
tĩnh kèm theo các mô tả hiện tƣợn hó học kém sinh độn . Việc sƣu tầm các video,
các hình ảnh phù hợp với nội dung bài giúp các em học sinh qu n sát rễ dàn hơn,
hứn thú hơn và hiểu bản chất hơn về các hiện tƣợn , bản chất củ các phản ứn hóa
học trên.
II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ
Tại trƣ n THPT số 3 V n Bàn, iáo viên ch mới cố ắn kh i thác kênh hình,
kênh chữ tron sách iáo kho để phục vụ cho iản dạy. Số iáo viên biết tìm tòi,
kh i thác trên mạn internet và ch nh sử cho phù hợp nội dun bài học, với đối
tƣợn học sinh còn hạn chế.
Qu việc dự i th m lớp, sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn tại trƣ n THPT số
3 V n Bàn tôi thấy iáo viên ch mới khai thác các hình ảnh trong sách giáo khoa, hệ

thốn câu hỏi ợi mở dẫn dắt học sinh tìm hiểu vấn đề để phục vụ cho iản dạy, học
sinh thuộc bài nhƣn chƣ hiểu sâu kiến thức và khắc sâu kiến thức và khả n n vận
dụn vào thực tế chƣ đƣợc c o. Việc sử dụn các video, hình ảnh đƣợc kh i thác
ngoài sách giáo khoa cho phù hợp với nội dun bài học, với đối tƣợn học sinh còn
hạn chế.
Vấn đề sử dụn côn n hệ thôn tin để dạy học trực qu n sử dụn các viedeo,
hình ảnh đã có tron các bài viết liên qu n:
+ Bài viết “Ứng dụng Công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy học ở
trường trung học phổ thông” – Đặn Trần Phon – THPT Hóa Châu – Thừ Thiên Huế

+ Bài viết “Sử dụng và khai thác internet trong học tập và nghiên cứu hóa
học” – D ỵho hoc.com
Nhiều thầy cô tron trƣ n và các trƣ n THPT tron t nh c n đã thực hiện
và có nhiều sán kiến đề cập đến việc sủ dụn các video và hình ảnh phục vụ cho
iản dạy.
Các sán kiến đề cập tới ứn dụn CNTT chủ yếu ch đánh iá nhữn thuận
lợi, khó kh n khi áp dụn vào thực tiễn iản dạy. Một số sán kiến đã áp dụn cụ thể
vào iản dạy tuy nhiên còn chƣ phù hợp với đối tƣợn .
III. CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH GIẢI QUYẾT
1. Phƣơng pháp nghiên cứu
1.1. Thiết kế nghiên cứu.
Chọn h i lớp: Lớp 11A2 làm nhóm thực n hiệm, lớp 11A4 làm nhóm đối
chứn . Dùn bài kiểm tr 1 tiết đầu học kì II n m học 2 13 – 2014 làm bài kiểm tr
trƣớc tác độn . Kết quả kiểm tr cho thấy điểm trun bình củ h i nhóm có sự tƣơn
đƣơn .
Sán kiến kinh n hiệm

4

Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

Kiểm tr s u tác độn : Bài kiểm tr đƣợc thiết kế ồm 20 câu hỏi câu trắc n hiệm
khách quan.
1.2. Quy trình nghiên cứu
1.2.1. Chuẩn ị của giáo viên.
Lớp thực n hiệm: Sử dụn các video, thí n hiệm ảo và các hình ảnh phù hợp
tron chƣơn “Hiđroc cbon thơm-N uồn hiđroc cbon thiên nhiên-Hệ thốn hó về
hiđroc cbon” đã sƣu tầm ở trên vào các tiết dạy.
Lớp đối chứn : Khôn sử dụn các video, thí n hiệm ảo và các hình ảnh phù
hợp tron chƣơn “Hiđroc cbon thơm-N uồn hiđroc cbon thiên nhiên-Hệ thốn hó
về hiđroc cbon” đã sƣu tầm ở trên vào các tiết dạy.
1.2.2. Tiến trình d y thực nghiệm.
Th i i n tiến hành thực n hiệm tuân theo kế hoạch và th i khó biểu chính
khó n m học 2 13 -2014. Cụ thể:
Thời gian thực hiện
Tiết
Thứ
Môn Lớp
Tên ài
PPCT
Thứ 3
Hoá học
Benzen và đồn đẳn . Một số
50
04/3/2014 11A2
hiđroc cbon thơm khác.
Thứ 6

Hoá học
Benzen và đồn đẳn . Một số
51
07/3/2014 11A2
hiđroc cbon thơm khác.
Thứ 3
Hoá học
Benzen và đồn đẳn . Một số
52
11/3/2014 11A2
hiđroc cbon thơm khác.
Thứ 6
Hoá học
53
Luyện tập: Hiđroc cbon thơm.
14/3/2014 11A2
Thứ 3
Hoá học
54
Hệ thốn hó về hiđroc cbon.
18/3/2014 11A2
2. Những hình ảnh, video sƣu tầm và chỉnh sửa.
Sƣu tầm các hình ảnh, video phù hợp tron chƣơn Hiđroc cbon thơm-N uồn
hiđroc cbon thiên nhiên-Hệ thốn hó về hiđroc cbon: Video (Phản ứn iữ benzen
với dun dịch brôm, benzen với dun dịch xít nitric, benzen và toluen với dun dịch
KmnO4...); hình ảnh mô hình benzen...
3. Kế ho ch lên lớp.
3.1. Kế ho ch ài 35:
- Phân phối chƣơn trình bài 35 (Tiết 5 , 51, 52)
+ Tiết 5 : Nếu ch sử dụn hình ảnh mô hình phân tử benzen, bản 7.1 tron

sách iáo kho học sinh khó có thể qu n sát đƣợc cấu tạo phẳn củ phân tử benzen
và khôn nhận biết đƣợc các vị trí nhóm thế iốn nh u. Việc sử dụn thêm các hình
ảnh độn về mô hình phân tử benzen (cấu tạo) sẽ iúp học sinh hiểu sâu hơn, trực
qu n hơn về cấu trúc phân tử benzen và hình ảnh về vị trí các nhóm thế tron vòn
Sán kiến kinh n hiệm

5


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

benzen củ các nkylbenzen (Đồn phân, d nh pháp) sẽ iúp học sinh phân biệt đƣợc
các vị trí tron vòn benzen củ nkylbenzen từ đó iúp cho học sinh có thể rễ ràn
hơn khi viết các đồn phân và ọi tên các đồn phân.
+ Tiết 51: Nếu ch sủ dụn kênh chữ mô tả hiện tƣợn củ phản ứn iữ
benzen với brom và với xít nitric thì học sinh ch đƣợc tiếp thu một cách thụ độn về
các bƣớc tiến hành, hiện tƣợn sảy r . Việc sử dụn video mô tả phản ứn củ benzen
với brom và với xít nitric (Phản ứn thế) sẽ iúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách
trực qu n hơn, ây ấn tƣợn sâu sắc hơn iúp học sinh hi nhớ lâu và hiểu sâu hơn về
tính chất củ hidroc cbon thơm.
+ Tiết 52: Nếu ch sử dụn hình ảnh tĩnh, kênh chữ tron sách iáo kho học
sinh ch qu n sát đƣợc hiên tƣợn củ phản ứn iữ benzen và toluen với KMnO4 ở
điều kiện thƣ n nhƣn khôn qu n sát đƣợc hiện tƣợn củ phản ứn trên khi đun
nón . Việc sử dụn video phản ứn iữ benzen và toluen với dun dịch brom sẽ iúp
học sinh qu n sát đƣợc đầy đủ các hiện tƣợn củ phản ứn iúp học sinh nhớ sâu và
trực qu n hơn.
Tiết 50:BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG.
MỘT SỐ HIĐROCACBON THƠM KHÁC

I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
* Hs biết:
- Cấu trúc electron củ benzen.
- Đồn đẳn , đồn phân, d nh pháp củ

nkylbenzen.

- Tính chất vật lí, tính chất hó học củ benzen và nkylbenzen.
* Hs hiểu: Sự liên qu n củ cấu trúc phân tử và tính chất hó học củ benzen.
2. Kĩ năng
- Dự đoán tính chất, kiểm tr , kết luận về tính chất hoá học benzen.
- Viết ptpƣ minh hoạ tính chất củ benzen.
3. Thái độ: HS tích cực phát biểu xây dựn bài.
II. CHUẨN BỊ:
1. GV: Giáo án, SKG, hình ảnh về benzen, video...
2. HS: Đọc trƣớc bài mới.
III. PHƢƠNG PHÁP
- Thuyết trình
- Vấn đáp
- Trực qu n
Sán kiến kinh n hiệm

6


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn định lớp ( 1 phút).
2. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ
HS
Ho t động 1: Đồn đẳn , đồn
phân, danh pháp và cấu tạo củ
benzen.
+ Th i i n: 3 phút.
* Gv yêu cầu Hs trả l i:
- Côn thức phân tử củ
benzen?
- Dự vào khái niệm đồn đẳn
lấy 3 ví dụ về đồn đẳn củ
benzen?
- Dự vào mối qu n hệ về số
lƣợn n uyên tử C và H hãy
viết CTPT chun dãy đồn đẳn
củ benzen? (khá- iỏi)
Hs: suy n hĩ trả l i?
- Quan sát mô hình phân tử
benzen và rút r nhận xét:
- Dạn cấu tạo.
- Số lƣợn C và H.
- Số liên kết tron phân tử iữ
C và C, C và H
Hs: suy n hĩ trả l i?

NỘI DUNG
A. BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG:

I. ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN, DANH
PHÁP, CẤU TẠO:
1. Dãy đồng đẳng của enzen:
- VD: C6H6, C7H8, C8H10, C9H12 …
- Dãy đồn đẳn củ benzen (C6H6) có CTPT
chung là
CnH2n-6 (n  6)

2. Cấu t o:
- Benzen có cấ u tạ o phẳ ng.
- 6 nguyên tử C liên kế t vớ i nhau bằ ng 3 liên
kế t đơ n và 3 liên kế t đôi xen kẽ nhau.
- Nguyên tử C liên kế t vớ i nguyên tử H
bằ ng các liên kế t đơ n
- Biểu diễn cấu tạo củ benzen:
hoặc

* Gv: yêu cầu Hs qu n sát bản
7.1(SGK) và rút ra nhận xét về
các loại đồn phân củ dãy đồn
đẳn củ benzen.
Hs trả l i. Gv bổ sun .
* Gv: Cho Hs qu n sát hình ảnh
về các vị trí tron vòn benzen

3. Đồng phân và danh pháp:
- C6H6 và C7H8 khôn có đồn phân thơm.
- Từ C8H10 trở lên có đồn phân mạch c cbon và
đồn phân vị trí tƣơn đối củ các nhóm nkyl
trên vòng benzen.

- Tên hệ thống: nhóm ankyl + benzen (đánh số
Sán kiến kinh n hiệm

7


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

củ các nkylbenzen và rút r
nhận xét về các vị trí?
* Gv iới thiệu cách đọc tên và
ọi Hs đọc tên một số đồn
phân đơn iản.

làm s o cho tổn số ch vị trí là nhỏ nhất)
N oài r vị trí nhóm nkyl ở 2, 3, 4 còn ọi theo
chữ cái: o, m, p (ortho, meta, para).

CH2CH3

CH3

etylbenzen
CH3
* Gv hƣớn dẫn thêm cách đọc
tên củ nhóm C6H5CH2- là
nhóm benzyl, nhóm C6H5- là
nhóm phenyl.

CH3
1,4 đimetyl benzen
p- đimetylbenzen
(p- xilen)

CH3

1,2-đimetylbenzen
0 – đimetylbenzen
(0 –xilen)

CH3
CH3
1,3 –đimetylbenzen
m – đimetylbenzen
(m –xilen )

Ho t động 2: Tính chất vật lý
+ Th i i n: 1 phút.
II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ:
* Gv ọi Hs đọc SGK và rút r
(SGK)
tính chất vật lí.
Hs trả l i.
V. CỦNG CỐ, DẶN DÒ ( 4 phút):
1. Củng cố:
- Làm bài tập 2 tr n 159 SGK.
2. Dặn dò.
- Làm bài tập 3, 4, 5, 7 tr n 159+16 SGK.

Tiết 51: BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG.
MỘT SỐ HIĐROCACBON THƠM KHÁC
IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn định lớp ( 2 phút).
2. Kiểm tra ài cũ: (5 phút)
Viết các đồn phân củ C8H10 ?
3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ
NỘI DUNG
HS
Ho t động 1: Phản ứn thế
III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC:
+ Th i i n: 25 phút.
1. Phản ứng thế:
* Gv: Dự vào CTCT em có
a. Thế nguyên tử H của vòng benzen
nhận xét ì về tính chất hó học - Phản ứn với h lo en:
củ benzen và đồn đẳn củ
Với benzen:
Sán kiến kinh n hiệm

8


Trần Anh Tài

nó.(khá- iỏi)
Hs trả l i. Gv ợi ý, bổ sun .
* Gv: Chiếu thí n hiệm iữ

benzen và dun dịch brom yêu
cầu Hs qu n sát sự th y đổi về
màu sắc, trạn thái và viết pthh,
đọc tên sản phẩm.
Hs: Qu n sát thí n hiệm, nhận
xét và lên bản viết phƣơn
trình và đọc tên sản phẩm.

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

H

Br
+ Br2

Fe

+ HBr
brombenzen

Toluen phản ứn dễ hơn:

CH3

2-bromtoluen
(o-bromtoluen)

CH3
+ Br2

* GV: Đính chính lại nếu có s i
xót.

Fe

* GV: Đính chính lại nếu có s i
xót.

- HBr

4-bromtoluen
(p-bromtoluen)
(59%)

- Phản ứn với xit nitric:
Với benzen:
H
+ HNO3 (đặc)

NO2

H2SO4(đđ)

+ H2O

nitrobenzen

Với đồn đẳn :

CH3

CH3
+ HNO3

* GV: Làm sán tỏ quy luật thế
ở vòn benzen thôn qu các ví
dụ.
HS: Ghi chú

(41%)

CH3
Br

* Gv: Chiếu thí n hiệm
iữ benzen và dun dịch xít
nitric yêu cầu Hs qu n sát sự
th y đổi màu sắc, trạn thái và
viết pthh, đọc tên sản phẩm.
Hs: Qu n sát thí n hiệm, nhận
xét và lên bản viết phƣơn
trình và đọc tên sản phẩm.

Br

H2SO4 đđ
- H2O

NO2

2-nitrotoluen
(o-nitrotoluen)
(58%)
CH3

NO2

4-nitrotoluen
(p-nitrotoluen)

Quy tắc thế: Các nkylbenzen dễ th m i phản
ứn thế n uyên tử H củ vòn benzen và sự(42%)
thế
ƣu tiên ở vị trí ortho và p r so với nhóm nkyl.
b. Thế nguyên tử H của mạch nhánh:

t
Ho t động 2: Phản ứn cộn
CH3 + Br2 
CH2Br + HBr
as
+ th i i n: 1 phút
* Gv iới thiệu benzen khôn có
benzyl bromua
phản ứn cộn ở nhiệt độ
2. Phản ứng cộng:
thƣ n và khôn có xúc tác.
0

Sán kiến kinh n hiệm

9


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

- Khi đun nón , xt: Ni pứ với
H2.
- Khi chiếu sán phản ứn với
Cl2.
* Gv viên hƣớn dẫn Hs viết
PTHH.

a. Cộng hiđro:
, Ni
+ 3H2 t

0

xiclohexan

b. Cộng clo:

as
+ 3Cl2 

-GDBVMT: Xử lý các chất thải
s u thí n hiệm: n toàn

V. CỦNG CỐ, DẶN DÒ ( 3 phút):
1. Củng cố:
- Làm bài tập 3 tr n 159 SGK
- Gv nhắc lại trọn tâm củ bài về tính chất hó học.
2. Dặn dò.
- Làm bài tập 4, 5, 7 tr n 16 SGK.

Cl
Cl

Cl
Cl

Cl
Cl hexacloran

Tiết 52: BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG.
MỘT SỐ HIĐROCACBON THƠM KHÁC
IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn định lớp ( 2 phút).
2. Kiểm tra ài cũ ( 5 phút): Trình bày tính chất hó học (phản ứn thế và phản ứn
cộn ) củ benzen và nkylbenzen?
3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
Ho t động 1: Phản ứn oxi hó
+ Th i i n: 15 phút
* Gv: Yêu cầu Hs viết pthh củ phản
ứn iữ benzen và oxi và 1 Hs (KháGiỏi) lên viết, cân bằn pthh củ
ankuylbenzen và oxi.
Hs: Thực hiện.

NỘI DUNG
3. Phản ứng oxi hóa:
a. Oxi hóa hoàn toàn::
C 6 H6 +

15
O2 6CO2 + 3H2O
2

3273 kJ
CnH2n – 6 +

H= -

3n  3
O2  nCO2 + (n – 3)
2

H2 O
b. Oxi hóa không hoàn toàn:
* Gv: Chiếu thí n hiệm cho benzen và
toluen vào dun dịch KMnO4 ở nhiệt độ - Benzen khôn tác dụn với KMnO 4.
- Các nkylbenzen khi đun nón với
thƣ n và đun nón .
dun dịch KMnO4 thì nhóm nkyl bị oxi
Hs: quan sát nhận xét màu sắc, trạn
hóa.
thái củ dun dịch và viết PTHH.
t



 


CH3 + KMnO4

0

COOK
Kalibenzoat

Sán kiến kinh n hiệm

10


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

+ 2MnO2 + KOH + H2O

Ho t động 2: Cấu tạo và tính chất vật lí
+ Th i i n: 5 phút
* Gv nêu r côn thức cấu tạo củ
stiren.
* Gv yêu cầu Hs nhận xét đặc điểm cấu
tạo củ phân tử stiren?
Hs trả l i.

* Gv: Từ đặc điểm cấu tạo Hs dự đoán
tính chất hoá học củ stiren?
Hs trả l i. Gv nhận xét bổ sun .
* Gv thôn báo tính chất vật lí củ
stiren.
Ho t động 3: Tính chất hó học, ứn
dụn
+ Th i i n: 15 phút.
* Gv mô tả thí n hiệm.
Hs dự đoán hiện tƣợn thí n hiệm: Cho
stiren vào dun dịch nƣớc brôm. Hs iải
thích và viết phƣơn trình phản ứn .
* Gv stiren có phản ứn thế với H2. Yêu
cầu Hs lên viết PTHH.
Hs lên viết PTHH. Gv nhận xét.
* Gv lƣu ý phản ứn cộn HX theo quy
tắc M c-côp-nhi-côp.
* Gv iới thiệu phản ứn trùn hợp củ
stiren.

4. Ứng dụng: SGK
B. STIREN
1. Cấu t o:
CH=CH2
- Stiren ( vinylbenzen hoặc phenyletilen)
+ Có vòng benzen.
+ Có 1 liên kết đôi n oài vòn benzen.
- Tính chất vật lí củ stiren: Chất lỏn
khôn màu, nhẹ hơn nƣớc và khôn t n
tron nƣớc.

2. Tính chất hoá học:
- Stiren có khả n n th m i phản ứn thế
vào vòn benzen, phản ứn cộn vào nối
đôi.
* Phản ứn với dun dịch brom:
C6H5-CH=CH2 + Br2  C6H5-CH=CH2
Br Br
* Phản ứn với hidro:
CH=CH2
CH2CH3
+H2
t0, p, xt

CH2CH3

+3H2
t0, p, xt

Etylbenzen etylxiclohexan
* Phản ứn trùn hợp:
xt ,t
 …(-CH-CH2-)n
nCH=CH2 
0

* Gv ợi ý: Tƣơn tự etilen, stiren c n
làm mất màu dun dịch KMnO4.
Hs viết sơ đồ phản ứn nhƣ SGK.
Hs n hiên cứu SGK liên hệ thực tiễn.

C6H5
C6H5
- Stiren c n th m i phản ứn thế
n uyên tử H củ vòn benzen.
- Tƣơn tự etilen, stiren c n làm mất màu
dun dịch KMnO4.
4. Củng cố, dặn dò ( 3 phút): Gv nhắc lại trọn tâm củ bài.
- Về nhà xem trƣớc bài n uồn hiđroc cbon thiên nhiên.
Sán kiến kinh n hiệm

11


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

- Làm bài tập 2, 3, 4 SGK.
3.2. Kế ho ch ài 36
Tiết 53: LUYỆN TẬP HIDROCACBON THƠM
I MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
- Củn cố tính chất hó học cơ bản củ hidroc cbon thơm.
- So sánh tính chất hó học củ hidroc cbon thơm với nk n và nken.
2. Kỹ năng:
- Rèn luyện kĩ n n viết PTHH minh họ tính chất hó học củ hidroc cbon thơm.
- Kĩ n n iải toán về hidroc cbon thơm.
II. CHUẨN BỊ
* Gv: - Hệ thốn câu hỏi ợi ý.
- Hệ thốn bài tập bám sát nội dun luyện tập.

* Hs: Ôn lại kiến thức tron chƣơn .
III. PHƢƠNG PHÁP:
- Đàm thoại
- Nêu và iải quyết vấn đề.
IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn định lớp ( 2 phút).
2. Kiểm tra ài cũ ( 5 phút)
- Bài tập 1, 2 tr n 159 SGK.
3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
Ho t động 1: Lí thuyết
+ Th i i n: 1 phút.
* Gv: Yêu cầu Hs nhắc lại cách ọi
tên ankylbenzen?
Hs: Trả l i
* Gv: Sử dụn hình ảnh yêu cầu Hs
nhắc lại các vị trí củ các nhóm thế
trong vòng benzen?
Hs: Qu n sát, nhớ lại và trả l i.
* Gv: Hãy viết CTCT và ọi tên các
hiđroc cbon thơm có CTPT C8H10,
C8H8.
Hs viết CTCT và ọi tên.
Lưu ý: Đánh số s o cho tổn số ch

NỘI DUNG
I. KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG.
1. Cách gọi tên các đồng đẳng của
benzen
. Vòn benzen liên kết với một nhóm

ankyl
Tên nhóm ankyl + benzen
b. Vòn benzen liên kết với nhiều nhóm
ankyl
Số ch vị trí ankyl-tên ankyl + benzen
Vị trí: 1,2 h y 1,6: ortho- (o-)
Vị trí: 1,3 h y 1,5: met - (m-)
Vị trí: 1,4: p r - (p-)
Sán kiến kinh n hiệm

12


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

vị trí tron tên ọi là nhỏ nhất.
* Gv yêu cầu Hs viết PTHH:
- Toluen với Br2 (bột Fe), HNO3
(H2SO4 đặc).
- Benzen với H2 (xt: Ni).
- Etylbenzen với Cl2 ( s), với dd
KMnO4 (t0).
- Stiren với dd Br2.
* Gv: Dự vào các phản hãy rút r
tính chất hó học chun củ
hiđroc cbon thơm.

Ho t động 2: Bài tập

+ Th i i n: 25 phút.
Bài 2: Gv yêu cầu Hs viết CTCT các
chất  dự vào CTCT để xác định
thuốc thử dùn để nhận biết.
Hs: Dự vào CTCT để xác định
thuốc thử dùn để nhận biết.

Bài 3: Gv yêu cầu Hs lập sơ đồ pƣ
điều chế các chất rồi viết pthh củ
các pƣ.
Hs lập sơ đồ và viết ptpƣ.

2. Tính chất hóa học chung của
hiđrocac on thơm
Hs viết PTHH và rút r tính chất hó học
chun củ hiđroc cbon thơm.
- Pƣ thế n uyên tử H củ vòn benzen (
thế h lo en, thế nitro).
- Pƣ thế n uyên tử H củ nhóm nkyl liên
kết với vòn benzen.
- Pƣ cộn với Br2, HBr, H2O vào liên kết
đôi ở nhánh củ vòn benzen.
- Pƣ cộn H2 vào vòng benzen tạo thành
xiclohex n hoặc nkyl xiclohex n.
- Pƣ oxi hó nhánh nkyl bằn KMnO4
đun nón .
II. BÀI TẬP:
Bài 2:
- Dùng dd AgNO3 trong NH3 để nhận biết
hex-1-in.

- Dùng dd KMnO4 để nhận biết đƣợc
stiren ở điều kiện thƣ n và nhận biết
đƣợc toluen khi đun nón .
- Còn lại là benzen khôn có hiện tƣợn
gì.
Bài 3: Lập sơ đồ và viết ptpƣ:
 H ( Pd / PbCO , t )
C
 C2H4
CH4 1500

 C2H2 
0

0

2

3

6000 C

Fe , t
, 

C2H2 Than


 C6H6 Cl
hoaïttính

C6H5Cl
, H SO
C6H6 HNO
 C6H5NO2
Bài 4. Gv yêu cầu Hs iải theo trình Bài 4.
+ H2SO4đ
tự s u:
C7H8 + 3HNO3
TNT + 3 H2O
- Viết pthh ở dạn CTPT.
- Tìm mối liên qu n iữ chất đã biết
0.25kmol 0.75kmol
0.25kmol.
và chất cần tìm.
Khối lƣợn TNT: ,25 . 227 = 56,75 k .
. Khối lƣợn TNT là: 56,75(k )
b. Khối lƣợn HNO3 pƣ là 47,25 (k ) Khối lƣợn HNO3: 0,75 . 63 = 47,25 kg.
Hs: lên bản trình bày bài iải.
0

2

3

2

4ñ

4. Củng cố, dặn dò: (3 phút)
Sán kiến kinh n hiệm

13


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

- Làm bài tập 5 tr n 162 SGK
- Yêu cầu Hs về nhà xem trƣớc bài “Hệ thống hóa về hidrocacbon”
4. Kết quả thu đƣợc
So sánh điểm trung ình ài kiểm tra trƣớc và sau tác động
Thực n hiệm
Đối chứn
Điểm trun bình trƣớc tác độn
5.68
5,62
Điểm trun bình s u tác độn
6,10
6.58
Kết quả kiểm tr s u tác độn củ nhóm thực n hiệm có điểm trun bình
là:6.58, kết quả bài kiểm tr tƣơn ứn củ nhóm đối chứn điểm trun bình là: 6,10.
Độ chênh lệch điểm số iữ h i nhóm là: ,48; T lệ học sinh có điểm số từ trun bình
trở lên đã t n rõ rệt ở lớp thực n hiệm. lớp đƣợc tác độn có t lệ điểm trên trun
bình và điểm trun bình cộn c o hơn lớp đối chứn .

IV. KẾT LUẬN
1. Kết lu n:
Sử dụn các video và các hình ảnh phù hợp sẽ cun cấp cho học sinh một cách
trực qu n hơn, sinh độn về cấu trúc phân tử và các hiện tƣợn hó học từ đó học sinh

có thể lĩnh hội đƣợc kiến thức tốt hơn, hi nhớ lâu hơn và khả n n áp dụn kiến thức
vào việc iải quyết các vấn đề học tập và cuộc sốn tốt hơn khi học xon chƣơn 7:
Hiđroc cbon thơm – N uồn hiđroc cbon thiên nhiên – Hệ thốn hó về hiđroc cbon.
Sán kiến này ch có phạm vi hẹp tron một chƣơn và nó phụ thuộc vào khả
n n sƣu tầm, ứn dụn phù hợp tron từn tiết dạy bài dạy củ iáo viên và c n
ch nên áp dụn ở nhữn trƣ n học sinh có n n lực tƣ duy hạn chế, khả n n kh i
thác kiến thức trên các kênh thôn tin còn chƣ c o.
Sán kiến này ch đề cập tới chƣơn 7 - hó học 11 (b n cơ bản) tuy nhiên nó
c n có thể áp dụn một cách tƣơn tự cho các chƣơn khác củ hó hƣu cơ tron
chƣơn trình THPT.
2. Khuyến nghị:
Đối với các cấp lãnh đạo cần qu n tâm đầu tƣ về cơ sở vật chất nhƣ: tr n thiết
bị máy tính, máy chiếu Projector cho nhiều phòn học trên lớp kết nối Wireless
Network,.... cho các nhà trƣ n mở các lớp bồi dƣỡn về ứn côn n hệ thôn tin vào
tron dạy học.
Đối với iáo viên: tích cực tự học, tự bồi dƣỡn về côn n hệ thôn tin, nâng
c o khả n n kh i thác thôn tin trên mạn Internet.
Với phạm vi và kết quả củ sán kiến này tôi mon rằn các đồn n hiệp qu n
tâm chi s , đón óp ý kiến và có thể ứn dụn sán kiến này vào iản dạy ở đơn vị
để ây hứn thú và nân c o kết quả học tập củ học sinh.

Sán kiến kinh n hiệm

14


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nghiên cứu kho học sƣ phạm ứn dụn – Nhà xuất bản Đại học Quốc i
Hà Nội.
2. Sách iáo kho Hó học 11 b n cơ bản – Nhà xuất bản iáo dục.
3. Sách bài tập Hó học 11 b n cơ bản – Nhà xuất bản iáo dục.
4. Chuẩn kiến thức, kĩ n n môn Vật lí 12 cơ bản.
5. Hình ảnh, video – Youtobe.

Sán kiến kinh n hiệm

15


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

PHỤ LỤC
I. ĐỀ VÀ ĐÁP ÁN KIỂM TRA SAU TÁC ĐỘNG
ĐỀ KIỂM TRA SAU TÁC ĐỘNG
Câu 1: Chọn cụm từ thích hợp điền vào khoản trốn .... tron câu s u:
Sáu n uyên tử C tron phân tử benzen liên kết với nh u tạo thành ........
A. Mạch thẳn

B. Vòn 6 cạnh đều, phẳn .

C. vòn 6 cạnh, phẳn
D. mạch có nhánh.
Câu 2: Dãy đồn đẳn củ nkylbenzen có côn thức tổn quát là:
A. CnH2n+2

B. CnH2n

C. CnH2n-2

D. CnH2n-6

Câu 3: Tron các chất s u đây, chất nào là đồn đẳn củ benzen:
1, Toluen
A. 1

2, etylbezen 3, p–xylen 4, Stiren
B. 1, 2, 3, 4
C. 1, 2,3

D. 1, 2

Câu 4: Côn thức phân tử của toluen là:
A. C6H6

B. C7H8

C. C8H8

D. C8H10

C. C8H8

D. C8H10

Câu 5: Côn thức phân tử củ Stizen là:
A. C6H6

B. C7H8

Câu 6: Ứn với côn thức phân tử C8H10 có b o nhiêu đồn phân hiđroc cbon thơm?
A. 2
B. 3
C. 4
D. 5
Câu 7: Danh pháp IUPAC ankylbenzen có CTCT sau là:

CH3

A.1–etyl–3–metylbenzen B.5–etyl–1–metylbenzen
C.2–etyl–4–metylbenzen
D.4–metyl–2–etyl benzen
Câu 8: Hiện tƣợn
để yên ?

C2H5

ì xảy r khi cho brom lỏn vào ốn n hiệm chứ benzen, lắc rồi

A.dd brom bị mất màu.

B.Có khí thoát r

C.Xuất hiện kết tủ

D.dd brom khôn bị mất màu

Câu 9: Phản ứn củ benzen với chất nào s u đây ọi là phản ứn nitro hó ?
A.HNO3 đ /H2SO4

B.HNO2 đ /H2SO4 đ

C.HNO3 loãng /H2SO4 đ

D.HNO3 đ

Câu 10: Hiện tƣợn

ì xảy r khi đun nón toluen với dun dịch thuốc tím ?

A.Dun dịch KMnO4 bị mất màu

B.Có kết tủ trắn
Sán kiến kinh n hiệm

16


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

C.Có sủi bọt khí
D.Khôn có hiện tƣợn ì
Câu11: Hó chất nào s u đây đƣợc dùn để nhận biết cả b chất: Benzen, toluen,

stiren.
A. Quỳ tím

B. HCl

C. N OH

D. KMnO4

Câu 12: phản ứn thế n uyên tử H ở vòn benzen củ các nkybenzen ƣu tiên vào vị
trí nào:
A. Ortho (o)

B. Meta (m)

C. Para (p)

D. Ortho(o) và para(p)

Câu 13: o-xylen có tên theo d nh pháp th y thế là:
A. 1,2-đimetylbenzen

B. 1,3-đimetlybenzen

B. 1,4-đimetylbenzen

D. Etylbenzen

Câu 14: m-xylen có tên theo d nh pháp th y thế là:
A. 1,2-đimetylbenzen

B. 1,3-đimetlybenzen

B. 1,4-đimetylbenzen

D. etylbenzen

Câu 15: p-xylen có tên theo d nh pháp th y thế là:
A. 1,2-đimetylbenzen

B. 1,3-đimetlybenzen

B. 1,4-đimetylbenzen

D. Etylbenzen

Câu 16: Khi phân tích thành phần n uyên tố củ hiđroc cbon Y cho kết quả
%H=9,44 %, %C=9 ,56 %. Y ch tác dụn với brom theo t lệ 1:1 đun nón có bột Fe
xúc tác. Y có côn thức phân tử là:
A. C8H10.
B. C9H12.
C. C8H8.
D. Kết quả khác.
Câu 17: Đốt cháy hoàn toàn , 1 mol một hiđrocacbon X là đồn đẳn củ benzen
thu đƣợc 1,08g H2O. X có côn thức phân tử là:
A. C8H8.
B. C8H10.
C. C7H8.
D. C9H12.
Câu 18: Chất A là 1 đồn đẳn củ benzen. Để đốt cháy hò toàn 13,25 m chất A

cần dùn vừ hết 29,4 lít oxi (đktc).Xác định côn thức phân tử củ A.
A. C7H8.
B. C9H8.
C. C8H10
D. C7H7
Câu 19: Hidroc cbon X là chất lỏn có t khối hơi so với khôn khí là 3,17. Đốt cháy
hoàn toàn X thu đƣợc CO2 có khối lƣợn bằn 4,28 lần khối lƣợn H2O. Ở nhiệt độ
thƣ n X khôn làm mất màu dd brôm. Khi đun nón X làm mất màu dd KMnO4.
CTPT củ X là:
A. C7H8.
B. C9H8.
C. C8H10
D. C7H7

Sán kiến kinh n hiệm

17


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

Câu 20: Cho benzen tác dụn với lƣợn dƣ HNO3 đặc có xúc tác H2SO4 đặc để điều
chế nitrobenzen. Tính khối lƣợn nitrobenzen thu đƣợc khi dùn 1, tấn benzen với
hiệu suất 78%.
A. 1,22 tấn
B. 1,23 tấn
C. 1,21 tấn
D. 1,24 tấn

ĐÁP ÁN KIỂM TRA SAU TÁC ĐỘNG
câu 1

2

3

4

5

6

A
B

8

x
x

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
x

x

x

x

C
D

7

x

x

x

x
x

x

x
x

x

x

x

x

x
x

II. BẢNG ĐIỂM
LỚP ĐỐI CHỨNG 11A2
S
T
T
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17

Họ và tên
Vƣơn Thị B n
Vàn A Dế
Sùn A Dơ
Hoàn V n D n
Hà V n Dƣơn
Sùn A Đ

Đào Thị Gi n
Lự N ọc Gi n
L N ọc Hải
L Thị Hảo
La Thọ Hò
Dƣơn Thị Huệ
Hà Thị Thúy
Hƣởn
N uyễn V n Hữu
Lƣơn Đức Kiêm
Hoàn V n Luận
Lƣơn V n Lực

LỚP THỰC NGHIỆM 11A2

Trƣớ
c TĐ

Sau
TĐ

ST
T

Họ và tên

Trƣớc
TĐ

Sau

TĐ

7
4.5
5
4
5
5
8
5
5.5
6.5
6
6.5

7.5
5
5.5
4
6
4.5
8.5
6.5
6
7
7
7.5

1
2

3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Sùn A Chứ
L Thị Thùy Dun
L Th nh Dự
Chảo A Đơ
Triệu Thị Ghến
Hà Thị Hằn
Dƣơn Thị Hó
Hà Huy Hoàng
Sầm V n Huân
Vàng A Khoa
Bàn Mùi Líu
Lƣơn Thị Luyến

5
7
8
5
5
4.5

5
6
5
4.5
8.5
8

6.5
8
9.5
6
6.5
5.5
6.5
7
6
5
9.5
8.5

4

4.5

13

Lƣơn Thị Mây

7

8

5
3
5
8

5.5
4
6
9

14
15
16
17

Bàn Mùi Mấy
Hà V n N m
Đồn Thị N o n
Lƣơn Côn

6.5
4.5
6
7

6.5
5
7

6.5

Sán kiến kinh n hiệm

18


Trần Anh Tài

Trƣ n THPT số 3 V n Bàn t nh Lào C i

18 Lƣơn Hoài N m

3.5

4.5

18

Hoàn V n N m
Hoàn Thị Niên
Lục V n O i
Hoàn Thị O nh
Lƣơn Thị Pénh
L V n Quyết
Vƣơn V n Thành
Hà Thị Tình
Sầm V n To n
Đặn Thị Hồng
28

Tự
29 Hà v n V
30 Sầm Th nh Xuân

6
7
5
5
7.5
8
4
5.5
6

5.5
8
5
5.5
8
7
5
6.5
5

19
20
21
22
23
24

25
26
27

Nguyên
Hoàn Thị
N uyễn
Lê Th nh N ự
Triệu Ôn s n
Hoàn V n Thắm
Vàn A Thắn
Lê V n Thế
Vƣơn V n Thiêm
Hoàn V n Thoại
Ma Kim Thúy
Lê Thị Trang

8

8.5

28

Hoàn V n Tú

4.5
5.5

4.5
6

29
30
31
32

Hoàn Minh Tuấn
M Hồn Tuyên
M Thị Xen
L Thị Yên

19
20
21
22
23
24
25
26
27

4

4.5

3.5
3
7
5
5

6
5
7
5

4
4
7.5
5.5
6
6.5
5.5
8.5
6

5

6

7
4
6.5
6

7.5
5
7.5
6

III. CÁC VIDEO VÀ HÌNH ẢNH SƢU TẦM

( Đính kèm theo SKNN)

Sán kiến kinh n hiệm

19