TRẢ lời bài THI EM yêu LỊCH sử xứ THANH KHỐI 12

PHÒNG GD & ĐT TP.THANH HÓA
TRƯỜNG THPT QUẢNG QUẢNG XƯƠNG 3
----------

BÀI DỰ THI
EM YÊU LỊCH SỬ XỨ THANH

Họ và tên:
Lớp:
Trường:
Địa chỉ:

Phạm Thị Hoa
8C
THCS Quảng Cát
Quảng Tâm, Tp Thanh Hóa

Thanh Hóa, năm 2016


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
Câu 1: Người xưa có câu “Vua xứ Thanh, thần xứ Nghệ”. Vùng Ái Châu
(tức Thanh Hóa ngày nay) được xem là cái nôi sản sinh ra vua chúa Việt. Bằng
những kiến thức lịch sử đã học, em hãy trình bày hiểu biết của mình về một
trong các vị vua, chúa xứ Thanh mà em yêu thích nhất.
Trả lời
Đã từ rất xa xưa trong dân gian ta đã có câu “Vua xứ Thanh, Thần xứ
Nghệ” Xuất phát từ câu nói của sứ giả Nguyễn Thư Hiên chép ở sách Dư địa chí
do Nguyễn Trãi biên soạn có lời của Nguyễn Thiên Túng liên quan đến 4 xứ:
“Nguyễn Như Hiên nói” Thế xứ Thanh, thần xứ Nghệ, nước Hưng Thái, ma Cao
Lạng đều rất đáng sợ”. Câu nói có liên quan đến hai xứ Thanh và Nghệ, là mảnh

đất sản sinh ra những con người, vua chúa, quan thần của đất nước. Xứ Thanh
xưa mà nay là Thanh Hóa là nơi kinh đô của đất nước, nơi có nhiều vua, chúa
nhất nước.
Đất Thanh Hóa trải qua nhiều tên gọi khác nhau đến đời Lý được đổi tên
thành Thanh Hóa. Theo sách Dư địa chí, Thanh Hóa là vùng địa lý thuận lợi,
hình thể tốt có thể xem như

yết hầu của đất nước. Chính vì vậy

nơi đây trở thành chỗ quân Tây Sơn
lui về để ngăn bước tiến

quân

Thanh.
Năm 1428 Lê Lợi lập ra nhà Hậu Lê. Ông là người Thanh Hóa.
Thiên thời, địa lợi, nhân hòa khiến Thanh Hóa thuận lợi trở thành nơi xưng
vương, dựng nước. Nhà Trần đã phải cho người đục núi, lấp sống để trấn yểm
các huyệt mạch đế vương.
Liên tiếp các triều vua, chúa xuất phát từ đất Thanh. Theo thống kê thì từ
thời Văn Lang cho đến khi kết thúc chế độ phong kiến cuối cùng là triều
Nguyễn với vua Bảo đại thì Thanh Hóa chính là khởi nguồn của nhiều dòng vua,
chúa nhất nước vì vậy nên mới có câu “Vua xứ Thanh”.

Họ và tên: Phạm Thị Hoa

1


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”

Thanh Hóa chính là nơi vua xuất hiện nhiều nhất khi năm Mậu thìn (248)
Triệu Thị Trinh đánh tan quân Ngô tại núi Nưa, Triệu Sơn, Thanh Hóa. Tuy
chưa xưng vua nhưng quân Ngô đã gọi bà là Vua. Nhà Tiền Lê do thập đạo
tướng quân Lê Hoàn lãnh đạo cũng xuất phát từ quê nhà Thọ Xuân, Thanh Hóa.
Sau khi Hồ Quý Ly soán ngôi nhà Trần, lập nên nhà Hồ đổi tên nước là Đại
Ngu cũng đặt kinh đô ở thành Tây Giai, tức Tây Đô, Thanh Hóa. Nơi đây cũng
trở thành mảnh đất sản sinh ra những vị vua thời Hậu Lê như Lê Thái Tổ, Lê
Thánh Tông, Lê Trang Tông....
Không chỉ có vậy, Thanh Hóa còn là nơi xuất phát của hai dòng chúa
Trịnh, Nguyễn. Chúa Trịnh Kiểm thời vua Lê vốn xuất thân từ Vĩnh Lộc, Thanh
Hóa sau đó mang tiếng giúp phò Lê nhưng thực ra lấn át cả quyền lực của vua.
Chúa Nguyễn lập sau thời chúa Trịnh cũng trấn trị ở đất Thuận Hóa sau
mới mở rộng khái phá tận Đàng Trong.
Thanh là nơi xưng vương, xưng chúa còn Nghệ lại là nơi sản sinh ra các
quan thần giỏi giang giúp vua trị vì đất nước. Từ quan văn như thái sư Nguyễn
Xí phò tá vua Lê Thánh

Tông, bà chúa Lãnh – minh phi

của Lê Thánh Tông đến quan võ,
tướng

quân

Nguyễn

Cảnh

Chân giúp nhà Trần dẹp
quân Minh...Hơn thế, mảnh đất “Địa linh

nhân

kiệt” là nơi xuất thân của vô số bậc nhân tài trong tất cả các lĩnh vực như
Nguyễn Du, Phan Bội Châu, Hồ Xuân Hương, Hồ Chí Minh...

Họ và tên: Phạm Thị Hoa

2


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”

Đền thờ Cương Quốc công Nguyễn Xí.
Dị bản
Ngoài câu nói được lưu truyền là “Vua xứ Thanh, Thần xứ Nghệ” thì trong
dân gian còn xuất hiện dị bản “Thanh cậy thế, Nghệ cậy thần” hay “Thanh thế,
Nghệ thần” cũng nói về 2 xứ lắm vua nhiều chúa này.
Hai tác giả H.Le Breton và Đặng
Thai Mai đã đưa ra giải

thích cho câu

nói này có nghĩa là vùng

đất

Nghệ Tĩnh được thừa

hưởng

ân huệ của vua chúa. Nơi đây cũng là vùng đất của các vị thần. Nghệ Tĩnh hãnh
diện vì có một trong bốn ngôi đền đẹp nhất An Nam “Nhất Cờn, nhì Quả, tam
Bạch Mã, tứ Chiêu Trưng”. Giáo sư Đặng Thai Mai còn giải thích rằng “Thanh
Hóa là đất đế vương. Nghệ Tĩnh là đất thần linh. Thần xứ Nghệ phần lớn là
những nhân vật lịch sử. Lịch sử Nghệ Tĩnh luôn gắn với nước nhà. Trong các
thời kỳ khủng hoảng bi đát của dân tộc người xứ Nghệ vẫn tự hào với những di
tích anh hùng và những nhân vật lẫy lừng của xứ sở”.
Hiện tại Thanh Hóa- Nghệ An là 2 tỉnh quan trọng của Việt Nam cả về
kinh tế và lịch sử. Nơi đây vẫn luôn sản sinh ra những người con ưu tố, nhân tài
Họ và tên: Phạm Thị Hoa

3


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
giúp ích cho đất nước đúng như dân gian lưu truyền về mảnh đất “địa linh nhân
kiệt”.

Họ và tên: Phạm Thị Hoa

4


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
Câu 2: Học giả người Pháp L.Bơdatxie nhận xét: “Công trình này là một
trong những tác phẩm đẹp nhất của nền kiến trúc Việt Nam” (Phan Đại Doãn:
Những bàn tay tài hoa của cha ông – NXB Giáo dục 1988). Ngày 27 – 06 –
2011, Tổ chức UNESCO đã chính thức công nhận công trình này là Di sản văn
hóa thế giới. Đó là công trình Thành Nhà Hồ, vào hồi 13h (giờ địa phương) tức

18h (giờ Việt Nam) ngày 27/6/2011, Uỷ ban Di sản thế giới tại kỳ họp thứ 35
được tổ chức tại Paris (Cộng hoà Pháp) đã chính thức công nhận Thành Nhà Hồ
trở thành Di sản Văn hoá Thế giới. Đó là công trình nào? Em hãy đóng vai là
một hướng dẫn viên du lịch để giúp cộng đồng hiểu biết về công trình này.
Trả lời
Học giả người Pháp L.Bơdatxie nhận xét: “Công trình này là một trong
những tác phẩm đẹp nhất của nền kiến trúc Việt Nam” (Phan Đại Doãn: Những
bàn tay tài hoa của cha ông – NXB Giáo dục 1988). Ngày 27 – 06 – 2011, Tổ
chức UNESCO đã chính thức công nhận công trình này là Di sản văn hóa thế
giới. Đó là công trình Thành Nhà Hồ, vào hồi 13h (giờ địa phương) tức 18h (giờ
Việt Nam) ngày 27/6/2011,

Uỷ ban Di sản thế giới tại kỳ họp

thứ 35 được tổ chức tại Paris (Cộng
hoà Pháp) đã chính thức

công

nhận Thành Nhà Hồ trở
thành Di sản Văn hoá Thế giới.

Họ và tên: Phạm Thị Hoa

5


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
Thành Nhà Hồ thuộc địa phận các xã Vĩnh Tiến, Vĩnh Long, Vĩnh Quang,
Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc, Vĩnh Ninh, Vĩnh Khang, Vĩnh Thành và thị trấn Vĩnh

Lộc (huyện Vĩnh Lộc), tỉnh Thanh Hóa. Đây là kinh thành của nước Việt Nam
từ năm 1398 đến 1407.
Thành Nhà Hồ do Hồ Quý Ly - lúc bấy giờ là tể tướng dưới triều đại nhà
Trần - cho xây dựng vào năm 1397. Thành xây xong, Hồ Quý Ly ép Vua Trần
Thuận Tông rời đô từ kinh thành Thăng Long (Hà Nội) về Thanh Hóa. Tháng 2
năm Canh Thìn (1400), Hồ Quý Ly lên ngôi vua thay nhà Trần và đặt tên nước
là Đại Ngu (1400-1407), thành Nhà Hồ chính thức trở thành kinh đô. Thành Nhà
Hồ trong lịch sử còn có các tên gọi khác là thành An Tôn, Tây Đô, Tây Kinh,
Tây Nhai, Tây Giai.
Thành Nhà Hồ được coi là tòa thành đá duy nhất còn lại ở Đông Nam Á
và là một trong rất ít còn lại trên thế giới. Ngày 27/6/2011, tại Paris (Pháp),
trong kỳ họp lần thứ 35 của Ủy ban Di sản thế giới, UNESCO đã công nhận
thành Nhà Hồ là di sản văn hóa thế giới.
Thành Nhà Hồ đã đáp

ứng hai tiêu chí được quy định

trong Công ước Di sản Thế giới năm
2008. Đó là tiêu chí 2

“bày

tỏ sự trao đổi quan trọng

của

các giá trị nhân văn, qua một thời kỳ hay

bên

trong một khu vực văn hóa của thế giới, về những phát triển trong kiến trúc,
công nghệ, nghệ thuật điêu khắc, quy hoạch thành phố hay thiết kế phong cảnh”
và tiêu chí 4 “là ví dụ nổi bật về một loại hình công trình xây dựng, một quần
thể kiến trúc hoặc kỹ thuật hoặc cảnh quan minh họa một (hoặc nhiều) giai đoạn
trong lịch sử nhân loại”.
Trong hồ sơ di sản thế giới, thành Nhà Hồ được mô tả là một công trình
kỳ vĩ bởi kỹ thuật và nghệ thuật xây dựng đá lớn và sự kết hợp các truyền thống
xây dựng độc đáo có một không hai ở Việt Nam, khu vực Đông Á và Đông Nam
Á trong thời kỳ cuối thế kỷ 14, đầu thế kỷ 15. Nhờ kỹ thuật xây dựng độc đáo,
Họ và tên: Phạm Thị Hoa

6


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
sử dụng các vật liệu bền vững, đặc biệt là các khối đá lớn, thành Nhà Hồ được
bảo tồn rất tốt trong cảnh quan thiên nhiên hầu như còn nguyên vẹn. Đây là một
trong số ít các di tích kinh thành chưa chịu nhiều tác động của quá trình đô thị
hóa, cảnh quan và quy mô kiến trúc còn được bảo tồn gần như nguyên vẹn cả
trên mặt đất và trong lòng đất ở khu vực Đông Á và Đông Nam Á.
Theo các tài liệu và thư tịch cổ, cùng với việc khảo cổ, nghiên cứu hiện
trạng thì phức hợp di sản thành Nhà Hồ ngoài Thành nội, Hào thành, La thành
còn có Đàn tế Nam Giao.
Em đóng vai trò hướng dẫn viên du lịch để giúp cộng đồng hiểu biết về
Thành Nhà Hồ như sau:
- Di sản Văn hoá Thành Nhà Hồ bao gồm vùng đề cử 155,5ha nằm trong
một vùng đệm (5078,5ha) với giá trị cảnh quan tuyệt đẹp của một vùng kinh đô
cổ, được UNESCO công nhận là di sản văn hoá thế giới với những giá trị nổi bật
và tiêu chí sau
Khu di sản Thành Nhà Hồ là trung tâm kinh thành của Việt Nam vào cuối

thể kỷ 14 - đầu thế kỷ 15,
chính trị, kinh tế, văn hóa

trung tâm
của khu vực

Bắc Trung Bộ Việt Nam
thế kỷ 16 đến thế kỷ
thuộc tính chứng minh cho nét đặc sắc mang tầm vóc giá trị nổi bật

từ
18. Các
toàn

cầu của nó bao gồm tòa thành đá được xây dựng bằng kỹ thuật đá lớn, La thành,
Nam Giao, các tầng văn hóa nối tiếp nhau trong lòng đất lưu giữ các dấu tích
Cung điện, đền đài, đường xá và nghệ thuật trang trí, các làng cổ cùng toàn bộ
cảnh quan đồi núi, sông hồ mang đậm chất phong thủy điển hình còn lưu giữ
được tương đối nguyên vẹn phản ánh rõ nét về một thời kỳ lịch sử văn hóa, văn
minh Việt Nam với các đặc trưng mang tầm vóc khu vực và quốc tế.
Khu di sản Thành Nhà Hồ là biểu hiện rõ rệt những sự giao thoa trao đổi
quan trọng các giá trị nhân văn giữa Việt Nam và các nước trong khu vực Đông
Á, Đông Nam Á liên quan đến sự phát triển của kiến trúc, quy hoạch…và cảnh
Họ và tên: Phạm Thị Hoa

7


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
quan khu vực vào cuối thế kỷ 14 - đầu thế kỷ 15. Đó là việc tiếp thu các tư

tưởng hướng tích cực của Nho Giáo thực hành (Trung Quốc) kết hợp với các
đặc điểm của văn hóa Việt Nam và khu vực được vận dụng một cách sáng tạo
vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam nhằm đưa đất nước đạt tới các thành tựu
mới văn minh hơn, tích cực hơn, đem lại nhiều lợi ích hơn cho người dân, đáp
ứng các yêu cầu đổi mới cấp bách của Việt Nam và góp phần thúc đẩy các trào
lưu tư tưởng nhân văn tích cực ở khu vực Đông Á và Đông Nam Á. Tất cả được
thể hiện nổi trội và duy nhất thấy ở Thành Nhà Hồ trên các phương tiện thiết kế
cảnh quan đô thị, kiến trúc Thành đá, kỹ thuật xây dựng đá lớn và các ảnh
hưởng tác động lẫn nhau nhiều chiều của khu di sản tới kỹ thuật xây dựng thành
quách sau đó ở khu vực Đông Á và Đông Nam Á.
Khu di sản cũng là ví dụ nổi bật về một loại công trình kiến trúc được xây
dựng bằng đá lớn vừa là một kiểu kiến trúc Hoàng thành biểu tượng cho quyền
lực Hoàng gia tiêu biểu dưới tác động của giao thoa các giá trị nhân văn ở
phương Đông, vừa là một pháo đài quân sự bề thế, chắc chắn, uy nghiêm. Kỹ
thuật xây dựng đá lớn độc
nhất của Việt Nam được

đáo,

duy

thấy ở đây đã

được kết hợp một cách
sáng tạo, tài tình với
thống kỹ thuật và nghệ thuật xây dựng ở Việt Nam, Đông Á và

truyền
Đông

Nam Á với một hệ thống thao tác kỹ thuật thủ công liên hoàn như khai thác đá,
gia công đá, vận chuyển các khối đá nặng từ 10 tấn đến 26 tấn, xử lý móng nền
đá, nâng các khối đá lớn lên độ cao trên 10m vừa đảm bảo được công năng kiến
trúc vừa đáp ứng yêu cầu mỹ thuật cần thiết của một đô thành. Kỹ thuật xây
dựng thành công các bức tường thành bằng đá lớn đã phát huy ảnh hưởng của nó
tới kỹ thuật xây dựng nhiều tòa thành sau đó ở khu vực, nhưng kỳ vĩ nhất, đặc
sắc nhất chỉ có Thành Nhà Hồ vốn được xem như một hiện tượng đột khởi “vô
tiền khoáng hậu” trong lịch sử xây dựng kiến trúc thành quách Việt Nam và khu
vực.
Họ và tên: Phạm Thị Hoa

8


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
Khu di sản đáp ứng các yêu cầu về tính toàn vẹn, tính xác thực được nêu
trong hướng dẫn hoạt động thực hiện Công ước Di sản Thế giới.
Khu di sản với vùng lõi và vùng đệm tổng cộng 5.234 hécta bao gồm toàn
bộ tòa Thành đá, La thành, hào thành, các di tích khảo cổ dưới lòng đất, các làng
cổ, các di tích chùa đền, hang động liên quan đến Thành Nhà Hồ, toàn bộ cảnh
quan núi non, sông nước liên quan đến địa hình phong thủy thể hiện sự giao lưu
văn hóa về nét đặc sắc của tòa thành được bảo tồn toàn vẹn một cách tốt nhất
theo Luật pháp của Nhà nước Việt Nam và các quy định của UBND tỉnh Thanh
Hóa. Đó cũng là những bằng chứng xác thực nhất minh chứng về sự tồn tại của
một thời kỳ văn minh Việt Nam dưới ảnh hưởng tác động của các tư tưởng nhân
văn tích cực phương Đông nhằm đổi mới đất nước Việt Nam cuối thế kỷ 14 đầu thế kỷ 15.

Câu 3: Triệu Thị Trinh có một câu nói nổi tiếng : “Tôi muốn cưỡi cơn
gió mạnh, đạp luồng sóng
dữ, chém cá kình ở biển

Đông, đánh đuổi quân xâm lược
Ngô, cưỡi ách nô lệ, há
chịu cúi đầu
làm tì thiếp cho người
ta”. Bằng kiến thức
lịch sử
đã học, em hãy làm rõ truyền
thống
anh hùng bất khuất chống giặc ngoại xâm của con người xứ Thanh?
Trả lời
Câu nói nổi tiếng của Bà Triệu : “Tôi muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng
sóng dữ, chém cá kình ở biển Đông, đánh đuổi quân xâm lược Ngô, cưỡi ách nô
lệ, há chịu cúi đầu làm tì thiếp cho người ta” có ý nghĩa gì trong xã hội Việt
Nam lúc bấy giờ?

Họ và tên: Phạm Thị Hoa

9


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”

Bà Triệu là người giỏi võ nghệ, có chí lớn. năm 19 tuổi, đáp lời hỏi bà về
việc chồng con, bà nói: “Tôi muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ, chém
cá kình ở biển Đông, đánh đuổi quân xâm lược Ngô, cưỡi ách nô lệ, há chịu cúi
đầu làm tì thiếp cho người ta”. Bà cùng anh trai chiêu tập nghĩa binh, quyết lòng
đánh đuổi quân Ngô cứu nước, cứu dân.
Có thể nói, Bà Triệu là tấm gương sáng chói về cuộc cách mạng nhân
quyền sớm trên thế giới, vì

vào thời điểm mà Bà khởi nghĩa, chế độ nô

lệ còn đang bành trướng mạnh mẽ
khắp nơi và thân phận

của người

phụ nữ vẫn bị coi là rẻ
mạt. trong hoàn cảnh đất nước

đang

bị ngoại bang thống trị, với những lễ nghi tôn giáo khắt khe, người đàn ông
thường được suy tôn là “đại trưởng phu”, là “anh hùng nam tử” và được quyền
“năm thê, bảy thiếp”; còn người phụ nữ chỉ là “thân phận nữ nhi”, “liễu yếu đào
tơ”, cùng với những chính sách tàn bạo của nhà Hán nhằm khống chế một bộ
phận phản kháng ách áp bức bóc lột, gieo rắc trong lòng xã hội tính “trọng nam,
khinh nữ”.
Tuy nhiên, bà Triệu đã dám khẳng khái tuyên bố rằng “tôi muốn cỡi cơn
gió mạnh, đạp luồng sóng dữ, chém cá kình biển Đông”, để phản kháng lại chế
độ và để khẳng định vai trò vị trí của người phụ nữ trong xã hội, thử hỏi đáng
Họ và tên: Phạm Thị Hoa

10


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
nam nhi lức bấy giờ, trong cùng một hoàn cảnh đã mấy ai sánh bằng.
để phản đối và chống lại chế độ “trai năm thê, bảy thiếp”, phận làm tì
thiếp, một hình thức nô lệ” Bà Triệu đã dứt khoát “há chịu cúi đầu làm tỳ

thiếp người ta”. từ đó bà đã dấn thân vào cuộc nổi dậy thực sự. bà đã chiêu
binh, phất cờ làm cách mạng đòi sự bình đảng, bình quyền nam nữ. trong
đó người phụ nữ không còn phải “cúi đầu làm tỳ thiếp người ta”, và mục
tiêu của Bà là “đánh đuổi quân xâm lược Ngô” để nhân dân được hưởng
độc lập, thoát khỏi kiếp sống nô lệ.
Lịch sử đã xác nhận Thanh Hóa là một địa phương có nhiều vua chúa lập
nên các triều đại phong kiến Việt Nam. Một số vua, chúa đã có công đánh thắng
các thế lực xâm lược, bảo vệ được nền độc lập và toàn vẹn lãnh thổ cho đất
nước. Vì thế tên hiệu họ qua mọi triều đại, kể cả thời đô hộ Pháp đều được đặt
cho các đường, phố, công viên, trường học. Hầu như ở bất cứ thành phố nào trên
đất nước ta đều có đường, phố mang tên Bà Triệu (Ấu Triệu, Triệu Thị Trinh),
Lê Lợi (Lê Thái Tổ), Lê Hoàn (Lê Đại Hành), Dương Đình Nghệ...
Một số vua chúa khác

người xứ Thanh anh minh, tài giỏi,

đã có công xây dựng nước nhà hưng
thịnh, mở rộng thêm bờ

cõi

như vua Lê Thánh Tông,
chúa Nguyễn Hoàng... cũng có nhiều tỉnh

thành

lấy tên các vị đặt cho đường, phố, trường học. Hồng Đức là niên hiệu vua Lê
Thánh Tông đã được đặt cho một số trường phổ thông, đại học, cơ sở văn hóa,
kinh doanh sản xuất nổi tiếng của các tỉnh, thành.
Ngoài ra, Thanh Hóa còn có không ít nhân vật lịch sử đã có công chống

xâm lược, xây dựng đất nước. Trong đó có một nhân vật đặc biệt đó là người
phụ nữ Triệu Thị Trinh.
Câu 4: Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa được thành lập như thế nào? Hãy nêu
những hiểu biết của em về một người Cộng sản Thanh Hóa mà em ấn tượng
nhất?
Họ và tên: Phạm Thị Hoa

11


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
Trả lời
Ngày 29/7/1930, Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa được thành lập tại Làng Yên
Trường, xã Thọ Lập, huyện Thọ Xuân. Sự ra đời của Đảng bộ tỉnh là một bước
ngoặt lịch sử quan trọng, là nhân tố quyết định thắng lợi của phong trào đấu
tranh cách mạng đánh đổ chế độ thực dân và phong kiến, giành chính quyền ở
Thanh Hóa năm 1945, đồng thời giành nhiều thành tựu to lớn trong sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc cũng như trong công cuộc đổi mới, phát triển và
hội nhập hiện nay.
Năm 1858, Thực dân Pháp nổ súng tấn công Đà Nẵng, chính thức xâm
lược Việt Nam. Cùng với nhân dân cả nước, nhân dân Thanh Hóa, liên tục vùng
lên khởi nghĩa đánh đuổi giặc Pháp xâm lược. Các cuộc đấu tranh yêu nước do
các sỹ phu phong kiến lãnh đạo, tiêu biểu là phong trào Cần Vương, phong trào
Đông Du, Đông Kinh Nghĩa Thục diễn ra rộng khắp, thế nhưng đều lần lượt bị
địch khủng bố đẫm máu và thất bại, do thiếu một đường lối lãnh đạo đúng đắn
của một chính Đảng. Trong bối cảnh đó, ngày 03 tháng 2 năm 1930, tại Cửu
Long (Hương Cảng), lãnh tụ

Nguyễn Ái Quốc đã chủ trì Hội

nghị hợp nhất ba tổ chức cộng sản,
thành

lập

một

Đảng

thống nhất, lấy tên là
Đảng Cộng sản Việt Nam. Đảng Cộng sản

Việt

Nam được thành lập, tạo ra bước ngoặt quan trọng đối với phong trào cách mạng
trong cả nước và các địa phương. Cũng từ đây phong trào đấu tranh cách mạng
ở Thanh Hóa phát triển mạnh mẽ rộng khắp. Các chi bộ Cộng Sản: Hàm Hạ Đông Sơn ; Phúc Lộc - Thiệu Hóa, Yên Trường, Thọ Xuân lần lượt ra đời.
Trước tình hình phong trào đấu tranh cách mạng ở Thanh Hóa ngày càng phát
triển mạnh mẽ và đang rất cần sự lãnh đạo của Đảng, xuất phát từ yêu cầu cấp
bách, dưới sự chỉ đạo của Xứ ủy Bắc Kỳ, ngày 29/7/1930, Hội nghị thành lập
Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa đã được tổ chức tại Làng Yên Trường, Xã Thọ Lập,
huyện Thọ Xuân trên cơ sở hợp nhất 3 chi bộ Cộng sản gồm Chi bộ Hàm Hạ,
Họ và tên: Phạm Thị Hoa

12


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
Chi bộ Thiệu Hóa và Chi bộ Thọ Xuân. Đ/c Lê Thế Long được bầu giữ chức Bí
thư Tỉnh ủy và là Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của Đảng bộ Thanh Hóa.

Ngôi nhà lịch sử chính là của gia đình đ/c Lê Văn Sỹ - Bí thư Chi bộ Yên
Trường, huyện Thọ Xuân lúc bấy giờ, được chọn làm địa điểm để tổ chức hội
nghị thành lập Đảng bộ tỉnh vào ngày 29 tháng 7 năm 1930. Điều đặc biệt là
cũng tại ngôi nhà này trước đó một tuần đã diễn ra sự kiện thành lập chi bộ cộng
sản Yên Trường, tiền thân của Đảng bộ huyện Thọ Xuân. Có thể nói sự ra đời
của Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa là bước ngoặt quan trọng đối với Đảng bộ, nhân
dân trong phong trào đấu tranh cách mạng giành chính quyền ở tỉnh ta. Chấm
dứt giai đoạn khủng hoảng kéo dài của phong trào cách mạng do thiếu sự lãnh
đạo của một chính Đảng.
Ngay sau khi thành lập, Đảng bộ tỉnh đã đề ra một số nhiệm vụ quan
trọng trước mắt đó là: Xây dựng Đảng, xây dựng tổ chức Nông hội đỏ, Công hội
đỏ, cơ quan ấn loát, phát hành tờ báo “ Tiến lên” ......
Trong quá trình hoạt động, mặc dù bị thực dân Pháp khủng bố dã man, có
những thời điểm các Chi bộ

Cộng sản và Đảng bộ tỉnh gần như

bị cô lập thậm chí là tan rã, nhưng
trước yêu cầu bức thiết

của

lịch sử, bất chấp sự gian
khổ, tù đày và hy sinh, các Chi bộ Đảng và

Đảng

bộ tỉnh nhanh chóng được khôi phục trở lại và tiếp tục lãnh đạo phong trào đấu
tranh cách mạng và đánh đuổi thực Pháp, lật đổ chế độ phong kiến. Từ cuối năm
1935 trở đi, phong trào cách mạng đã phát triển rộng khắp ở nhiều phủ, huyện

trong tỉnh, nhằm chuẩn bị cùng với cả nước tiến tới khởi nghĩa giành chính
quyền. Mở đầu là cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ngày 24/7/1945 ở huyện
Hoằng Hóa.
Đêm ngày 18, rạng sáng ngày 19/8/1945, sau khi Ủy ban Khởi nghĩa tỉnh
phát lệnh tổng khởi nghĩa, nhân dân và tự vệ các huyện nhất tề vùng lên giành
chính quyền. Cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở Thanh Hóa giành thắng
Họ và tên: Phạm Thị Hoa

13


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
lợi nhanh chóng. Ngày 23/8/1945, từ đình làng Ngô Xá Hạ ở căn cứ Thiệu Hóa,
lực lượng cứu quốc gồm có hàng nghìn tự vệ của các huyện: Thiệu Hóa, Đông
Sơn, Yên Định, Thọ Xuân.....đã tiến về thị xã Thanh Hóa ra mắt quốc dân đồng
bào. Đ/c Lê Tất Đắc, Chủ tịch Uỷ ban Hành chính Cách mạng lâm thời tuyên bố
thành lập chính quyền cách mạng và kêu gọi toàn dân đoàn kết xây dựng bảo bệ
chế độ mới./.
Những hiểu biết của em về một người Cộng sản Thanh Hóa mà em ấn
tượng nhất.
* Lê Hữu Lập - Người thanh niên cộng sản đầu tiên của tỉnh Thanh Hóa
Lê Hữu Lập lúc nhỏ tên là Độ (ngoài ra còn một số tên gọi khác như: “Cậu
Ấm”, Hoàng tức Thoại, tức Hoàng Lùn), sinh năm 1897 ở thôn Hữu Nghĩa, tổng
Xuân Trường, huyện Hậu Lộc (nay là xã Xuân Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh
Hóa), là con một gia đình nho học có khí tiết.
Đầu năm 1927, trên cơ sở Hội đọc sách báo cách mạng phát triển, đồng chí Lê
Hữu Lập kịp thời chỉ đạo việc thành lập Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí
Hội tỉnh Thanh Hóa.
Tháng 4 năm 1927, Ban chấp hành
lâm thời Việt Nam Thanh

Tỉnh

bộ
niên

cách mạng đồng chí Hội
được thành lập gồm ba ủy

viên:

Lê Hữu Lập, Lê Văn Thanh, Nguyễn Chí Hiền. Đồng chí Lê Hữu Lập được cử làm
Bí thư Tỉnh bộ lâm thời.
Một ngày đầu tháng 4 năm 1928, dưới sự chủ trì của đồng chí Lê Hữu Lập,
hội nghị đại biểu Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí Hội tỉnh Thanh Hóa đã
làm việc trong ba buổi và bầu ra Ban chấp hành Tỉnh bộ chính thức gồm bảy ủy
viên. Đồng chí Lê Hữu Lập được cử làm Bí thư và sau đó được bầu vào Ban Chấp
hành Kỳ bộ Thanh niên Trung Kỳ.
Năm 1929, đồng chí được cử sang Thái Lan hoạt động.
Tháng 11 năm 1929, đồng chí Lê Hữu Lập bị tòa án Nam Triều Thanh Hóa
kết án tử hình vắng mặt.
Họ và tên: Phạm Thị Hoa

14


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
Tháng 3 năm 1930, tại Hội nghị đại biểu Việt Nam Thanh niên cách mạng
đồng chí Hội ở U-Đôn (Thái Lan) do đồng chí Nguyễn Ái Quốc chủ trì đã quyết
định chuyển tổ chức Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí Hội thành tổ chức

cộng sản. Do công lao đóng góp tích cực cho việc thành lập Đảng cộng sản, đồng
chí Lê Hữu Lập đã trở thành đảng viên cộng sản đầu tiên của tỉnh Thanh Hóa.
Cuối tháng 8 năm 1930, đồng chí lê Hữu Lập bí mật về nước. Cuối tháng 9
năm 1930, đồng chí thành lập chi bộ cộng sản đầu tiên của huyện Hoằng Hóa tại
thôn Cự Đà (nay là xã Hoằng Minh huyện Hoằng Hóa).
Cuối năm 1930, đồng chí quay lại Thái Lan hoạt động.
Từ năm 1932 đến năm 1933, đồng chí công tác ban viện trợ cách mạng Đông
Dương ở vùng Đông Bắc Thái Lan.
Đầu năm 1934, đồng chí lại được ban viện trợ cách mạng Đông Dương cử về
hoạt động tại Nghệ An và được tổ chức bố trí hoạt động tại một cơ sở tại huyện
Nghi Lộc. Tại đây đồng chí lâm bệnh nặng.
Hoàn thành được hai lớp huấn luyện ở Nghi Lộc, tạo được cơ sở tư tưởng và
tổ chức cho việc khôi phục phong trào thì bệnh tình của đồng chí Lê Hữu Lập đã
quá trầm trọng. Các đồng chí ở Nghệ An và quần chúng nhân dân hết lòng chạy
chữa nhưng vì điều kiện hoạt

động bí mật,

thuốc thang khó khăn nên bệnh của anh

cứ ngày một

nặng.
Vào một ngày cuối
tháng 6 năm 1934, Lê Hữu Lập đã trút

hơi thở

cuối cùng tại nhà thương Vinh. Vô vàn thương thương tiếc người đồng chí kiên
cường, tận tụy vì nghĩa lớn, các đồng chí ở Nghệ An đã đem mai táng anh ở nghĩa

địa Tập Phúc, làm mộ chí mang tên Nguyễn Thụ.
Lê Hữu Lập, người chiến sỹ cộng sản lớp trước, người con thân yêu của nhân
dân Thanh Hóa đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp của Đảng, của nhân dân.
Từ buổi mở đầu, tuổi trẻ Lê Hữu Lập đã chọn được con đường đi đúng đắn do Bác
Hồ vạch ra cho thanh niên nước ta. Bằng sự nỗ lực của bản thân, của tổ chức, Lê
Hữu Lập đã vận dụng một cách nghiêm túc, sáng tạo và hoạt động ngoan cường với
tinh thần xung kích cách mạng theo con đường cứu nước của Bác Hồ.

Họ và tên: Phạm Thị Hoa

15


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
Ba mươi bảy tuổi đời, độ tuổi tràn đầy nghị lực, Lê Hữu Lập là một trong
những người chiến sỹ cộng sản lớp trước của tỉnh nhà đã cống hiến xuất sắc cuộc
đời của tuổi trẻ cho sự nghiệp vinh quang của Đảng và đã hoàn thành nhiệm vụ.
Hoạt động và sự cống hiến của đồng chí Lê Hữu Lập đã góp phần viết nên những
trang sử mở đầu rực rỡ trong lịch sử đấu tranh cách mạng vẻ vang của Đảng bộ và
nhân dân Thanh Hóa.

Họ và tên: Phạm Thị Hoa

16


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
Câu 5: Ngày 20/2/1947, Bác Hồ vào thăm Thanh Hóa đã căn dặn: “Thanh Hóa
phải trở nên một tỉnh kiểu mẫu... phải làm sao cho mọi mặt chính trị, kinh tế,
quân sự phải là là tỉnh kiểu mẫu, làm hậu phương vững chắc cho cuộc kháng

chiến”. Thực hiện lời căn dặn của Bác, sau 30 năm đổi mới (1986-2016) Đảng
bộ, quân và dân Thanh Hóa đã phấn đấu đạt được nhiều thành tựu quan trọng
trên các lĩnh vực kinh tế- xã hội. Em hãy nêu một thành tựu nổi bật nhất góp
phần đưa Thanh Hóa từng bước trở thành tỉnh kiểu mẫu. Liên hệ trách nhiệm
bản thân?
Trả lời
Lần đầu tiên Bác về thăm Thanh Hóa, Bác đến gặp gỡ và nói chuyện với
cán bộ tỉnh, với thân sĩ trí thức, các tầng lớp nhân dân, Bác bày tỏ mong ước
Đảng bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh Thanh xây dựng tỉnh nhà thành một tỉnh
kiểu mẫu. Bác Hồ từng căn dặn:
“Tỉnh Thanh Hóa phải trở nên một tỉnh kiểu mẫu, thì phải làm sao cho
mọi mặt chính trị, kinh tế, quân sự phải là kiểu mẫu. Làm một người kiểu mẫu,
một nhà kiểu mẫu, một làng kiểu mẫu, một huyện kiểu mẫu, một tỉnh kiểu mẫu.
Quyết tâm làm thì sẽ thành kiểu mẫu”.
Hình ảnh Bác Hồ giản dị và gần gũi
với người dân Thanh
lần đầu tiên về thăm
Thanh Hóa
(20/02/1947)

Hóa trong

- Người khẳng định: “Tỉnh Thanh Hóa có tiếng là văn vật”, “là một tỉnh
đất rộng, người đông, nhân dân có truyền thống đấu tranh anh dũng và cần cù
lao động; có miền núi, trung du, đồng bằng và miền biển”; đồng thời đánh giá
Thanh Hóa là một trong những tỉnh có vị trí địa – chính trị, địa - chiến lược cực
kỳ quan trọng của đất nước.
- Những quan điểm của Bác Hồ về xây dựng “Thanh Hóa kiểu mẫu”
mang tâm nhìn chiến lược gắn với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công

Họ và tên: Phạm Thị Hoa

17


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
bằng, văn minh mà Đảng và Nhà nước ta đã và đang lãnh đạo nhân dân ta trong
mấy thập kỷ qua tiến hành xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Người chỉ ra mục đích, cách làm cho Đảng bộ, chính quyền và nhân dân
Thanh Hóa để trở thành tỉnh “Kiểu mẫu”.
- “Thanh Hóa kiểu mẫu” đã trở thành mục tiêu, động lực, tài sản quý giá
đối với Đảng bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh Thanh trong sự nghiệp đấu tranh,
bảo vệ Tổ quốc, xây dựng và phát triển quê hương Thanh Hóa.
- Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, việc thực hiện lời dạy của Bác có ý
nghĩa quan trọng và quyết định đối với sự nghiệp đẩy mạnh CNH, HĐH quê
hương, đất nước và hội nhập quốc tế, đưa tỉnh Thanh Hóa sớm trở thành tỉnh
tiên tiến như Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ thứ XVII đã đề ra.
Thực hiện lời căn dặn của Bác, sau 30 năm đổi mới (1986-2016) Đảng bộ,
quân và dân Thanh Hóa đã phấn đấu đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên
các lĩnh vực kinh tế- xã hội.
Những thành quả mà đảng bộ, quân và dân các dân tộc trong tỉnh đã đạt
được trong sự nghiệp đổi

mới do Đảng ta khởi xướng và

lãnh đạo. Bằng việc vận dụng và ban
hành

những

cơ

chế,

chính sách phù hợp, khơi
được tiềm năng lao động sáng tạo trong

dậy
nhân

dân, sau 30 năm thực hiện đường lối đổi mới, tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh
đã có bước phát triển vượt bậc:
- Kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng khá; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo
hướng tích cực. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ngày càng được hoàn thiện. Từ
một địa phương thường xuyên thiếu lương thực, những năm gần đây, chúng ta
không những đã bảo đảm vững chắc an ninh lương thực, mà còn có một phần
lương thực hàng hóa; các vùng sản xuất nguyên liệu tập trung cho công nghiệp
chế biến như: mía, cao su, sắn, luồng được hình thành vững chắc. Chương trình
xây dựng nông thôn mới trở thành phong trào sâu rộng và đạt kết quả tích cực,
Họ và tên: Phạm Thị Hoa

18


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
bộ mặt nông thôn có nhiều đổi mới. Sản xuất công nghiệp tiếp tục tăng trưởng
cao, là tỉnh dẫn đầu cả nước về sản lượng xi - măng và mía đường. Các khu
công nghiệp, Khu Kinh tế Nghi Sơn được thành lập, một số ngành công nghiệp
then chốt của tỉnh, như: sản xuất vật liệu, nhiệt điện, lọc hóa dầu,... đã được hình
thành. Các ngành dịch vụ duy trì tốc độ tăng trưởng khá. Môi trường đầu tư kinh

doanh được cải thiện mạnh mẽ. Huy động vốn cho đầu tư phát triển vượt kế
hoạch đề ra. Nhiều dự án lớn, có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát
triển kinh tế - xã hội của tỉnh được khởi công xây dựng, điển hình là Dự án Lọc
hóa dầu Nghi Sơn với tổng mức đầu tư 9,3 tỷ USD, lớn nhất ở nước ta từ trước
đến nay đang được xây dựng đúng tiến độ và sẽ đi vào vận hành thương mại
trong năm 2017. Thu ngân sách Nhà nước vượt dự toán và năm sau cao hơn năm
trước.
- Các hoạt động văn hóa - xã hội chuyển biến tích cực, theo hướng nâng
cao chất lượng và đẩy mạnh thực hiện xã hội hóa. Kết quả thi đại học, thi học
sinh giỏi quốc gia, quốc tế; thể thao thành tích cao đạt nhiều thành tích vượt bậc
và duy trì vị trí tốp đầu cả

nước. Đời sống vật chất, tinh thần

của nhân dân không ngừng được cải
thiện.
- Quốc phòng - an
ninh, trật tự an toàn xã hội được giữ vững,

tạo

môi trường ổn định cho phát triển kinh tế - xã hội.
- Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được tăng cường; công
tác tổ chức và cán bộ có chuyển biến khá toàn diện; công tác chính trị tư tưởng,
giáo dục truyền thống yêu nước và cách mạng có nhiều đổi mới; tình hình tư
tưởng của đội ngũ cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân đồng thuận, tin
tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng ta.
Sau 30 năm thực hiện công cuộc đổi mới, đứng ở thời điểm này nhìn lại,
dẫu còn khó khăn, thách thức nhưng mỗi chúng ta có quyền tự hào về những
thành tựu mà đảng bộ, chính quyền, nhân dân các dân tộc trong tỉnh đã nỗ lực

Họ và tên: Phạm Thị Hoa

19


Bài dự thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh”
đạt được trong những năm qua. Những thành tựu đó đã và đang tạo ra thời cơ,
vận hội mới; mở ra tương lai tốt đẹp cho tỉnh ta trong những năm tới trên con
đường CNH, HĐH và hội nhập quốc tế.
Trách nhiệm bản thân: Bản thân em đang là một học sinh Trung học phổ
thông, đang ngồi trên ghế nhà trường, bản thân em biết mình phải luôn cố gắng
nổ lực trong học tập, vươn lên học tập thật tốt, làm theo năm điều Bác Hồ dạy,
phấn đấu làm con ngoan trò giỏi cháu ngoan Bác Hồ. Trong cuộc sống em luôn
học hỏi cái hay, cái đẹp, rèn luyện đạo đức bản thân, nổ lực vươn lên, để sau này
góp một phần nhỏ vào công cuộc xây dựng quê hương đất nước ngày một giàu
mạnh và quê hương Thanh Hóa sớm trở thành một tỉnh “kiểu mẫu” như lời Bác
căn dặn.

Họ và tên: Phạm Thị Hoa

20