Cải cách ngành bưu chính viễn thông của một số nước đang phát triển kinh nghiệm đối với Việt Nam

I H C QU C GIA HÀ N I
TR

NGă

IăăH CăKINHăT

*******************

NGUY NăTH ăTHANHăHUY N

C IăCỄCHăNGÀNHăB UăCHệNHăVI NăTHỌNGă
C A M TăS ăN

Că ANGăPHỄTăTRI N

KINHăNGHI Mă

IăV IăVI TăNAM

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT ă

Hà N i - 2008

IăNGO I


M

BÀI

Th gi i đang b c vào m t cu c cách m ng công nghi p m i. M t cu c
cách m ng h a h n nh ng đi u tr ng đ i, nh h ng đ n m i khía c nh c a cu c
s ng trên toàn c u mà ngành B u chính - Vi n thông là m t trong nh ng tr ng tâm
c a cu c cách m ng này.
S phát tri n và m c a th tr ng B u chính – Vi n thông, m r ng c nh
tranh trong m i qu c gia, h i nh p qu c t v i nhi u thu n l i và c ng không ít
thách th c. Nh ng yêu c u th c t di n ra trong h i nh p là r t sôi đ ng, r t nh y
c m, đòi h i m t s v n đ ng h t s c mau l trên m i ph ng di n. M t doanh
nghi p mu n t n t i và phát tri n đ c trong s c nh tranh quy t li t đó không có
con đ ng nào khác là doanh nghi p ph i không ng ng đ i m i; không ch đ i
m i đ thích nghi v i nh ng yêu c u c a th tr ng hi n t i, doanh nghi p còn ph i
v n tr c g i m nh ng yêu c u c a th tr ng, m i có c h i t n t i và phát
tri n b n v ng.
i m i đ phát tri n đã tr thành quy lu t t t y u trong h i nh p.
Chúng ta đã s ng quá lâu trong c ch bao c p, c ch đã s n sinh ra n p ngh và
nh ng thói quen th đ ng, trì tr , c ng b c l nh ng y u kém không phù h p v i
yêu c u phát tri n m i; nh ng t n t i đó đã làm thui ch t s c sáng t o, h n ch tính
n ng đ ng, gi m s c c nh tranh trong kinh doanh và ph c v , hoàn toàn không phù
h p v i nh ng bi n đ ng di n ra th ng xuyên v i t c đ r t nhanh, r t m nh trên
th ng tr ng. T t c , đòi h i ph i tìm cách tháo g ; không có gi i pháp đ t phá,
chúng ta không th thoát ra kh i tình tr ng th t b i. M t trong nh ng gi i pháp
quan tr ng đã đ c lãnh đ o Ngành th ng nh t đ th c hi n là: nhanh chóng đ i
m i qu n lý, khai thác, kinh doanh v B u chính và Vi n thông, trên đ a bàn toàn
qu c và xu h ng h i nh p v i th gi i. Và th c t là sau 20 n m đ i m i toàn
di n, bên c nh nh ng thành t u quan tr ng c a đ t n c trên m i l nh v c kinh t
– xã h i, b u chính, vi n thông và công ngh thông tin Vi t nam đã có b c ti n
v t b c, t ng nhanh n ng l c, không ng ng đ c hi n đ i hoá, rút ng n kho ng
cách phát tri n hàng th p k so v i các n c trong khu v c và trên th gi i. Trong
b i c nh đó, đ tài “ C i cách ngành b u chính vi n thông c a m t s n c – kinh
nghi m đ i v i Vi t nam” có ý ngh a c v lý lu n và th c ti n đ i v i ti n trình

h i nh p c a ngành b u chính vi n thông Vi t nam.

Ch

ngă1

C ăs ălỦălu năvàăth căti năc aăvi căc iăcáchăngànhăb uăchínhăvi năthôngă
c aăcácăn cătrênăth ăgi i.
1.1.ăVaiătròăc aăngànhăB uăchínhăvi năthôngăđ iăv iăphátătri năkinhăt
Nhà n c xác đ nh b u chính, vi n thông là ngành kinh t , k thu t, d ch v
quan trong thu c k t c u h t ng c a n n kinh t qu c dân. Phát tri n b u chính,
vi n thông nh m đáp ng nhu c u c a nhân dân và đ m b o qu c phòng, an ninh.
Ngành b u chính, Vi n thông phát tri n s làm t ng v th c a Vi t nam trên
tr ng qu c t , t ng c ng các m i quan h kinh t , chính tr , v n hoá qu c t .
Trong xu th h i nh p, toàn c u hoá vai trò c a ngành B u chính, Vi n thông càng
tr nên quan tr ng h n.
Trên th gi i có nhi u công trình, nhi u chuyên gia đã nghiên c u và đánh
giá vai trò c a b u chính, vi n thông trong vi c nâng cao hi u qu s n xu t xã h i,
t c là nghiên c u và đánh giá hi u qu kinh t qu c dân c a vi c phát tri n thông
tin b u chính, vi n thông. Theo các tài li u nghiên c u cho th y r ng phát tri n
phát tri n các ph ng ti n thông tin vi n thông là y u t ti t ki m th c t lao đ ng,
v t t , ti n v n cho t t c các quá trình ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a mình.
1.1.1.ăQuanăh ăgi aăngànhăB uăchínhăVi năthôngăvàăcácăngànhăkinhăt ăkhác.
Các d ch v b u chính, vi n thông có th thay th cho m t s d ng giao ti p
khác và th ng có hi u qu h n trong vi c s d ng th i gian, n ng l ng, v t li u
và do v y có nh h ng t t đ n môi tr ng. l i ích c a các d ch v b u chính, vi n
thông th hi n r t rõ trong công nghi p và trong th ng m i.
S phát tri n công nghi p đòi h i s ph i h p c a hàng lo t các ho t đ ng:

cung ng, tuy n d ng, đi u ph i lao đ ng, ki m tra các kho hàng, ch bi n v t li u,
thanh toán, l u tr , chuy n hàng hoá cho ng i mua, các ho t đ ng nghiên c u th


tr

ng, v.v...

Ho t đ ng th ng m i v n là ho t đ ng x lý thông tin. Vi c mua bán, môi
gi i, v n chuy n... có hi u qu luôn luôn đòi h i ph i có thông tin k p th i v giá
c , m c đ tiêu th , m c đ cung... đ i v i hàng lo t các lo i hàng hoá, d ch v .
N u thi u các d ch v b u chính vi n thông thì các ho t đ ng trên s không có hi u
qu .
i v i ho t đ ng công nghi p, th ng m i thì công ngh b u chính vi n
thông m i l i càng có ý ngh a quan tr ng
ti n hành các ho t đ ng kinh doanh toàn c u đòi h i ph i s d ng các
d ch v vi n thông m i.
i v i nh ng vùng mà đó không có các d ch v nh
v y s t n t i m o hi m trong th ng m i c nh tranh.
Có th đ a ra r t nhi u ví d c th v l i ích c a thông tin B u chính Vi n
thông, nh cung c p thông tin th tr ng cho ng i bán và cho ng i mua, nâng
cao hi u qu giao thông v n t i, phát tri n đào t o t xa, phát tri n các vùng kinh t
m i...
B u chính Vi n thông là ngành thu c k t c u h t ng, do v y đòi h i ph i
đ u t v i t c đ nhanh đi tr c m t b c đ t o ti n đ cho các ngành kinh t
khác phát tri n. Trong nh ng n m g n đây m ng B u chính Vi n thông c a Vi t
nam phát tri n r t nhanh. m ng vi n thông đ c trang b các thi t b k thu t v i
công ngh hi n đ i. M ng B u chính c ng cõ nh ng ti n b đáng k . S phát tri n
c a ngành B u chính Vi n thông trong nh ng n m qua đã b c đ u góp ph n vào
nh ng thành qu to l n c a đ t n c ta trong s nghi p đ i m i.

Vi c phát tri n b u chính, vi n thông mang l i hi u qu l n cho xã h i. Do
v y khi đánh giá hi u qu ho t đ ng b u chính, vi n thông không ch d ng l i
hi u qu mang l i cho doanh nghi p b u chính, vi n thông đ i v i toàn b n n
kinh t qu c dân.
1.1.2.ă óngăgópăc aăngànhăB uăchínhăVi năthôngătrongăvi căt ngăc

ngăGDP

S t ng tr ng trong b u chính vi n thông th ng đ c gi i thích các
n c đang phát tri n nh là m t s n ph m đi kèm c a s t ng tr ng GDP trên đ u
ng i. Trong các th tr ng này thì có m t s thi u h t kinh niên trong vi c cung
c p các d ch v vi n thông và c a c i nhi u h n, phong phú h n v a làm t ng nhu


c u ch a đ c đáp ng v a là ngu n v n đ đ u t m ng l
nh m tho mãn nhu c u t n đ ng.

i m t cách liên t c

S t ng quan này mô t m i quan h GDP trên đ u ng i và m t đ đi n
tho i. Trong khi m i t ng quan là hi n nhiên thì vi c m t đ đi n tho i nh h ng
m c đ nào đ n GDP đ u ng i và nó ch u nh m c đ nào c a vi c t ng thu
nh p v n là v n đ ch a xác đ nh. Theo liên minh Vi n thông th gi i (ITU), n n
công ngh thông tin nh vi n thông và truy n thông t ng nhanh h n GDP trong các
n m t 1990-1993 v i t l t ng tr ng bình quân trong c giai đo n là 7% so v i
m c t ng c a GDP ch có 2.5%.
Vi n thông là m t ngành công nghi p có quy mô t m c th gi i. Các m ng
đi n tho i công c ng vào n m 1990 liên k t kho ng h n 700 tri u ng i b ng đi n
tho i trên toàn c u, t o thành m t c máy l n nh t th gi i. Chúng ta không bi t
đ c chính xác s l ng các đ u cu i d li u nh ng con s này c ng ph i đ n

hàng tr m tri u. Các máy đi n tho i t bào, đ c k t n i đ n m ng đi n tho i là
146 tri u n m 1996 và d tính đ t 200 tri u vào cu i th k . Con s các máy nh n
tin c ng t ng t . Các h th ng v tinh cho phép các l khách nh ng vùng xa xôi
h o lánh nh t trên đ t li n, trên bi n hay trên không đ nh v m t cách chính xác và
liên l c v i ph n còn l i c a th gi i.
Ngành Vi n thông cung c p m t cách tr c ti p ho c gián ti p d ch v cho
ph n l n dân c trên toàn th gi i. Nó s d ng hàng tri u lao đ ng và là m t thách
th c v m t trí tu và sáng t o đ i v i nh ng ng i thi t k , xây d ng và qu n lý
các m ng vi n thông và đ i v i c nh ng ng i phân tích các ho t đ ng hay chính
sách vi n thông ph c v cho m c tiêu đi u hành m ng.
Vi n thông là m t ph n c a ngành công nghi p bao g m vi n thông, máy
tính, công ngh thông tin, phim nh và phát qu ng bá. M t công ty có th cung c p
d ch v đi n tho i c b n trên các đ ng dây thuê t m t nhà khai thác m ng và
cung c p các d ch v b sung làm t ng giá tr : các nhà khai thác truy n hình cáp
đang cung c p đi n tho i; các th tr ng m i d a trên internet đang đ c các
ngành vi n thông và máy tính nh m t i.
Vi n thông đang tr thành m t thành ph n trung tâm trong nhi u quá trình


kinh doanh và qu n lý, bao g m tài chính, v n t i và qu n lý các d ch v công
c ng. Và ngành này b các công ty l n th ng tr . Kinh t h c c a ngành này th
hi n các v n đ nh hi u qu kinh t nh quy mô. ngo i ng m ng và phân b chi
phí trong m t ngành công nghi p đa s n ph m, nh ng v n đ xu t hi n trong nhi u
ngành công nghi p khác. Nó đ c công nh n r ng rãi nh là m t s thay đ i xã
h i có tính tiên phong d a trên vi c s d ng công ngh m i. Ngay c trong góc đ
h p thì nó là ph ng ti n t o thu n l i có th so sánh v i các d ch v v n t i và
b u chính.
Các m ng đi n tho i đ c x p vào lo i các doanh nghi p l n nh t th gi ivà
tài s n mà chúng t o ra th ng chi m 2-3% t ng s n ph m qu c gia. Ch s h u
m ng, d i đây th ng g i là các nhà khai thác hay m t cách đ y đ h n là các

nhà khai thác vi n thông công c ng (PTO – Public Telecommunication Operator),
là nh ng doanh nghi p l n hàng đ u c a m i n c. Ngành vi n thông hi n đang
tr i qua m t s thay đ i công ngh nhanh chóng, m t quá trình đ u t sáng t o vì
l i ích c a chính mình. Nhi u ng i nói r ng ngành này đang đ c thúc đ y b i
công ngh , đ c l p v i s h u hay c c u th tr ng. Và hi n nay, ngành này đã và
đang đi đ u trong xu th toàn c u ti n đ n c ph n hoá các ti n ích công c ng và
các ngành công nghi p chi n l c.
1.2.ăC ăs ăth căti năc aăvi căc iăcáchăngànhăBCVTă
1.2.1.ăToànăc uăhoáăvàăh iănh păậ nhânăt ăquanătr ngăthúcăđ yăquáătrìnhăc iă
cáchăBCVTăth ăgi i
Cùng v i s phát tri n c a công ngh thông tin, tính ch t qu c t hoá và t c
đ t ng tr ng nhanh c a th ng m i đi n t s t o nên nh ng v n đ m i cho
kinh t th gi i trong hai th p k đ u th k 21. Nh t là các ng d ng trên Internet
s làm thay đ i ph ng th c kinh doanh, bi n đ i các hình th c công ty trong công
ngh thông tin, các công ngh truy n thông và kinh doanh đi n t làm thay đ i
hoàn toàn hình th c kinh doanh.Th ng m i đi n t th gi i là l nh v c sôi đ ng
c a n n kinh t th gi i, là xu th phát tri n t t y u c a n n kinh t th gi i th k
21 – k nguyên c a công ngh thông tin. Th ng m i đi n t là mô th c v n hành
th ng m i qu c t m i l y m ng thông tin làm v t chuy n t i. Theo đà ng d ng


r ng rãi k thu t tin h c và xây d ng c s thông tin, càng ngày càng nhi u doanh
nghi p l i d ng công ngh thông tin hi n đ i nh m ng Internet đ ti n hành các
ho t đ ng kinh doanh gi a các doanh nghi p v i nhau (Còn g i là th ng m i đi n
t B – B), càng ngày càng nhi u ng i mua hàng qua m ng thông tin (Còn g i là
th ng m i đi n t B – C). Các doanh nghi p có trang Web riêng s t ng nhanh
trong nh ng n m t i (hi n nay có kho ng 6% s doanh nghi p trên toàn c u có
trang Web riêng. Theo d báo t i n m 2015, con s này s lên t i 75%). Phát tri n
th ng m i đi n t cho phép các doanh nghi p gi m chi phí giao d ch và s lý gi y
t , gi m l ng hàng t n kho, rút ng n chu k s n ph m, gi m chi phí bán hàng và

marketing và t ng nh ng c h i bán hàng...V n d ng và phát tri n th ng m i đi n
t khi n kho ng cách thu h p, không gian m r ng, các khâu trong th ng m i
qu c t truy n th ng phát tri n theo h ng thông tin phá, m ng hoá, không gi y
t ... S phát tri n c a th ng m i đi n t làm thay đ i quan ni m truy n th ng v
th tr ng. Khái ni m v không gian và đ a đi m c a th tr ng m t d n ý ngh a.
Th tr ng o các siêu th o thông qua m ng thông tin ngày càng ph bi n. Nhi u
ng i đã nói t i “ th tr ng không ma sát” đ ch hi u qu th c s c a th ng m i
đi n t trong vi c gi m thi u nh ng chi phí giao d ch cho c ng i bán l n ng i
mua. Trong kho ng hai th p k đ u th k 21, th ng m i đi n t s phát tri n v i
t c đ g p đôi m i n m. Th ng m i đi n t là ph ng th c giao d ch qu c t m i
sáng t o, s tr thành m t trong nh ng ph ng th c giao d ch ch y u trên th ng
tr ng qu c t . Nh đó mà n n B u chính vi n thông c ng đ nh h ng phát tri n
trong môi tr ng toàn c u hoá.
i v i vi n thông, nhìn chung v i xu h ng toàn c u hoá th tr ng, h
th ng đ c quy n cung c p d ch v t n t i trên các th tr ng vi n thông th gi i
h n 3/4 th k nay đang có thiên h ng gi m.Vi c m c a th tr ng vi n thông
châu Âu và ti p theo là t do hoá m t lo t các th tr ng trên th gi i cho th y
c nh tr nh s t t y u di n ra trong vi c cung c p d ch v vi n thông. các n c
đang phát tri n, t do hoá th tr ng đã và đang di n ra nh con đ ng đ t n t i
và h i nh p. châu Phi m t s n c đã m c a cho t do c nh tranh đ i v i các
d ch v c b n và m t s khác thì chuy n t mô hình đ c quy n kép sang t do
c nh tranh ho c có k ho ch t do hoá trong vòng nh ng n m t i.


(B ng – Trang 9 – M c a th tr
t n m 1998/1999 đ n 2000)

ng các d ch v c b n

m t s qu c gia,

Trong khi đó các m ng thông tin di đ ng cùng v i các d ch v Internet và
truy n hình cáp v n là các th tr ng c nh tranh sôi đ ng nh t . N m 1999 có h n
66% th tr ng di đ ng toàn c u, 85% th tr ng truy n hình cáp và 80% th
tr ng Internet các qu c gia đ c kh o sát đã m c a đ c nh tranh. Tuy nhiên
các d ch v c b n v n 73% th ph n v n duy trì đ c quy n, còn l i m t đo n th
tr ng vi n thông toàn c u v n đóng c a.
(Hình – Trang 10 – c nh tranh t ng lên, nh ng v n còn th tr
1.2.2.ăXuăh

ng đóng c a.)

ngăphátătri năB uăchínhăvi năthôngăth ăgi i.

1.2.2.1. Các xu h

ng phát tri n l nh v c B u chính.

฀ M ăr ng,ăđaăd ngăhoáăcácăd chăv ăm ngăb uăchính.
Th tín tr c nay v n là nghi p v ch y u c a b u chính, đ ng th i th tín
c ng b nhi u ph ng th c thông tin khác thay th , và có nguy c b phân dòng l n
nh t. Tình hình đó b t bu c b u chính ph i có áp d ng chi n l c đa nguyên hoá
phát tri n nghi p v , ng n ch n s co h p c a b u chính. Các n c, ngoài vi c
tri n khai kinh doanh tinh t h n, đi sâu đ i v i nghi p v b u chính truy n th ng,
còn ph i tích c c tham gia kinh doanh các nghi p v khác, nh t n d ng t t k
thu t v n chuy n và m ng l i chuy n phát b u chính, c g ng m ra các nghi p
v m i đ c h tr b i tin h c, nh nghi p v b u ph m lai ghép đ nuôi d ng
đi m t ng tr ng m i c a b u chính. Ngoài ra, các nhà kinh doanh b u chính
nhi u n c l i d ng u th m ng l i c a mình và u th t ch c qu n lý có trình
đ t p trung t ng đ i cao, tích c c ch đ ng tham gia c nh tranh d ch v “ trao

d i v t ph m”; d ch v chuy n ti n và ti t ki m truy n th ng c ng đ c m r ng
theo h ng nghi p v ti n t t ng h p; đi m m ng d ch v m r ng các lo i
nghi p v đ i lý, phát tri n theo h ng ph c v t ng h p cho c ng đ ng. Nh ng
n m g n đây, đi đôi v i s t ng nhanh d n ti n trình h p nh t hoá kinh t toàn c u,
doanh nghi p và thuê bao cá nhân đ a ra yêu c u cao h n đ i v i vi c trao đ i tin
t c và v t ph m. Thông tin nhanh chóng s d n đ n t ng nhanh trao đ i v t ph m.
i u đó bi u hi n n i b t nhu c u đ i v i b u chính và các d ch v chuy n phát


khác ph i đi theo h ng đa d ng hoá, tiêu chu n cao. Ví d nh đ tho mãn nhu
c u c a th tr ng, doanh nghi p ph i ph n ng nhanh chóng đ i v i th tr ng và
t do ti n hành vi c k t h p các ch c n ng, đi u này đã d n đ n vi c ra đ i c a
d ch v cung tiêu h u c n. B u chính m t s n c phát tri n và m t s t ch c
chuy n phát t doanh t h ng ng đ i v i vi c đó, th m chí nhanh chóng đ a ra
d ch v lo i này.
฀

ngăd ngăcôngăngh ăB uăchínhăhi năđ i

i v i B u chính hi n đang đ ng tr c thách th c c a công ngh k thu t
m i. S phát tri n c a k thu t m i đã tho mãn nhu c u bi n đ i không ng ng c a
ng i s d ng, m r ng ph m vi l a ch n c a ng i s d ng đ i v i l nh v c
thông tin, nh t là s phát tri n nhanh chóng c a công ngh thông tin nhanh nh y,
ti n l i và có giá thành th p, đã phân dòng m t ph n t ng đ i l n d ch v b u
chính truy n th ng.
ng tr c tình hình ngày càng khó kh n, đông đ o trong
ngành B u chính cho r ng, tr phi t mình ti n hành c i ti n k thu t và qu n lý
m t cách ch đ ng, n u không, hai đ c tr ng c b n c a th i đ i c nh tranh sau có
th làm cho b u chính b đào th i đó là phá v đ c quy n và cách m ng k thu t
c a h th ng thông tin đi n t dùng đ truy n đ a ti n nói, ch vi t, d li u và

hình nh.
c tr ng này không thu c ph m trù l ng đo n c a b u chính, v a có
th coi đó là s uy hi p đ i v i b u chính, l i c ng có th coi đó là c h i đ b u
chính ti p t c đóng góp m t cách th c ch t vào c s h t ng thông tin. Ngành
B u chính toàn th gi i đ u đã nh n th c đ c là có th thích ng v i môi tr ng
k thu t phát tri n nhánh chóng hay không là đi u c c k quan tr ng đ i v i s t n
t i lâu dài c a b u chính. Nh ng đ i v i b u chính các n c đang phát tri n, khó
kh n mà ti n b k thu t g p ph i càng l n, k thu t thi u, ti n v n không đ ,
nhân tài hi m, đ u là các v n đ c p bách tr c m t c n ph i gi i quy t.
Ti n b trong công ngh k thu t đem l i c h i phát tri n cho b u chính.
Ngày nay, khi mà k thu t không ng ng ti n b , k thu t cao đang phát huy tác
d ng quan trong các khâu b u chính. Nhìn t m t s n c phát tri n, vi c xây
d ng hi n đ i hoá b u c c trong th p niên 90 c a th k 20 là phát tri n theo
h ng đi n t hoá, m ng hoá, đi u đó phù h p v i đ c đi m xã h i thông tin. Vì


v y, ch c n l y thành qu c a k thu t m i, đ c bi t là thành qu c a công ngh
thông tin, làm ph ng ti n v n d ng vào l nh v c b u chính, nh đã dùng ô tô,
máy bay đ thay th ng i ng a chuy n phát tr c kia. Dùng k thu t tiên ti n
hi n đ i trang b cho b u chính, không ng ng c i t o và u tiên hoá m ng thông tin
b u chính, thì b u chính có th phát tri n nhanh chóng, có hi u qu kinh t cao
h n, nh đó đ m b o cho khách hàng thông tin h p d n h n.
TÀI LI UăTHAMăKH O

1 - D chăăv ăB uăchínhăc aăTrungăQu că- Nhàăxu tăb năb uăđi năn mă2003
(ch biên: Lêă

căNi m)

2 - M tăs ăkinhănghi măphátătri năb uăđi năTrungăQu c- Nhàăxu tăb năb uă

đi năn m 1998 (biên d ch: Lêă căNi m)
3 - M t s ăkinhănghi măqu n lý kinh t b uăđi năTrungăQu c- Nhàăxu tă
b năb uăđi năn m 1999
4 ậ Các xu th hi n t i c a Vi n Thông- Nhàăxu tăb năb uăđi nă(biên d ch:
PTS Nguy n Ngô Vi t)
5 ậ B u chính b c vào th k 21- Nhàăxu tăb năb uăđi nătháng 11- 2001
(biên d ch: Lêă căNi m)
6 ậ Nh ng xu h ng c i t Vi n thông trên th gi i- Nhàăxu tăb năb uăđi nă
tháng 9- 2001 (biên d ch: Vi n Kinh T B u i n)
7 - C i cách Vi n thông - kinhănghi măc a m t s n c trên th gi i- Nhà
xu tăb năb uăđi n tháng 9-2002 (biên d ch Tr n Nh t L - Nguy n Vi t D ng)
8 - T ch c, qu n lý trong th i đ i công ngh thông tin và tri th c - Nhà
xu tăb năb uăđi n n m 2005
9 - Qu n lý nhà n c v B u chính, Vi n thông và công ngh thông tin Nhàăxu tăb năb uăđi n n m 2005
10 - C i t c c u ngành B u đi n
Stojanovic

các n

c đang phát tri n ậ GSTS Ilija

11 ậ B u chính th gi i n m 2005 - B ph n c s d li u và tin h c - V


qu c t UPU so n th o
12 ậ T p chí xã h i thông tin s 32 tháng 11-2006; s 36 tháng 3-2007
13 ậ B uăđi năVi tăNamđ iăm iăvàăhi năđ iăhoáăậ Nhàăxu tăb năchínhătr ă
qu căgiaăn mă1996