Khả năng tiếp cận, sử dụng các dịch vụ tài chính của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh

I H C QU C GIA HÀ N I
TR
NG
I H C KINH T
--------***--------

NGUY N TH THANH H I

KH N NG TI P C N, S D NG CÁC D CH V
TÀI CHÍNH
C A CÁC DOANH NGHI P NGOÀI QU C
DOANH

TÓM T T LU N V N TH C S KINH T CHÍNH TR

HÀ N I ậ 2008


I H C QU C GIA HÀ N I
TR
NG
I H C KINH T
--------***--------

NGUY N TH THANH H I

KH N NG TI P C N, S D NG CÁC D CH V
TÀI CHÍNH C A CÁC DOANH NGHI P NGOÀI
QU C DOANH

Chuyên ngành : Kinh t chính tr

Mã s
: 60 31 01

TÓM T T LU N V N TH C S KINH T CHÍNH TR

Ng

ih

ng d n khoa h c: PGS.TS Tr n Th Thái Hà

HÀ N I - 2008


L IM

1. S

U

C N THI T NGHIÊN C U C A
K t khi Lu t doanh nghi p đ

ngoài qu c doanh

TÀI
c ban hành, khu v c kinh t

Vi t Nam đã có s phát tri n nhanh chóng. Các

DNNQD đóng vai trò ngày càng quan tr ng và tr thành đ ng l c quan
tr ng thúc đ y s phát tri n c a n n kinh t Vi t Nam. Tuy nhiên, s
phát tri n c a các DNNQD còn g p không ít khó kh n, trong đó n i lên
v n đ ti p c n, s d ng d ch v tài chính c a các DNNQD Vi t Nam
còn y u và g p m t s rào c n so v i các DNNN.
Các d ch v tài chính có vai trò quan tr ng trong vi c h tr
các ho t đ ng s n xu t – kinh doanh c a các doanh nghi p nói chung,
DNNQD nói riêng: cung c p v n, nâng cao hi u qu qu n lý tài chính,
phân tán và gi m thi u r i ro… Vì v y, kh n ng ti p c n, s d ng các
d ch v tài chính còn h n ch đã nh h
c a các DNNQD

Vi t Nam.

ng không nh đ n s phát tri n

i u này không ch có nguyên nhân t

phía các t ch c cung c p d ch v , mà còn do nh ng y u kém trong ho t
đ ng c a các DNNQD và các y u t thu c v môi tr

ng kinh doanh.

Do đó, vi c nghiên c u, kh o sát nh m đánh giá kh n ng, tìm ra nh ng
h n ch và nguyên nhân, trên c s đó đ xu t các gi i pháp nh m nâng
cao kh n ng ti p c n, s d ng d ch v tài chính c a các DNNQD là c n
thi t và r t có ý ngh a th c ti n.


Vi t Nam gia nh p WTO đã đem đ n c h i h p tác cho các

doanh nghi p thu c m i thành ph n kinh t , trong đó có DNNQD. C
h i nhi u nh ng thách th c c ng nhi u, các DNNQD có kh n ng v

t

qua nh ng thách th c đó không khi mà các doanh nghi p này còn g p
r t nhi u khó kh n, đ c bi t là khó kh n trong vi c ti p c n, s d ng các
d ch v tài chính? Câu h i này đ
“Kh n ng ti p c n, s

c tháo g d n trong lu n v n th c s :

d ng các d ch v tài chính c a các doanh

nghi p ngoài qu c doanh”.
2. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U
ã có nh ng nghiên c u riêng v các d ch v tài chính: ngân hàng,
b o hi m, ch ng khoán. Tuy nhiên, nghiên c u đ ng b c ba lo i hình
d ch v này ch c ch n hi u qu đem l i s cao h n r t nhi u. M t đi m
c n nh n m nh trong lu n v n th c s này, là m t h c viên chuyên
ngành kinh t chính tr , tôi r t quan tâm đ n nh ng v n đ mang tính
ch t kinh t chính tr : h th ng lu t pháp, c ch chính sách, c quan
qu n lý nhà n

c…

3. M C TIÊU VÀ NHI M V NGHIÊN C U
 M c tiêu nghiên c u:
T

nh ng v n đ lý lu n chung v d ch v

tài chính cho các

DNNQD, lu n v n phân tích th c tr ng ti p c n, s d ng các d ch v tài
chính c a các DNNQD

Vi t Nam hi n nay. T đó, đ a ra đ a ra quan

đi m và gi i pháp giúp các DNNQD ti p c n, s d ng d ch v tài chính
đ t hi u qu cao.


 Nhi m v nghiên c u:
- Làm rõ kh n ng ti p c n, s d ng các d ch v tài chính c a các
DNNQD

Vi t Nam hi n nay.

- Nh n di n các y u t h n ch kh n ng ti p c n, s d ng các d ch
v tài chính c a các DNNQD
-

Vi t Nam hi n nay.

xu t các gi i pháp nh m nâng cao kh n ng ti p c n, s d ng

các d ch v tài chính c a các DNNQD

4.

I T

Vi t Nam trong th i gian t i.

NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U

 V m t không gian:
it

ng nghiên c u là kh n ng ti p c n, s d ng m t s d ch v

tài chính c a các DNNQD

Vi t Nam hi n nay. Lu n v n t p trung

nghiên c u các lo i hình d ch v tài chính sau: D ch v ngân hàng, d ch
v b o hi m, d ch v ch ng khoán
 V m t th i gian:
Lu n v n nghiên c u th c tr ng n ng l c ti p c n, s d ng các
d ch v ngân hàng, d ch v b o hi m, d ch v ch ng khoán c a các
DNNQD t n m 2000 đ n nay.
5. CÁCH TI P CÂN VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U

 Cách ti p c n: so sánh, h th ng, c u trúc…
 Ph

ng pháp nghiên c u:

Ngoài các ph

ng pháp truy n th ng, lu n v n có s d ng k t qu

ng trình kh o sát có liên quan đ n l nh v c d ch v tài

c a m t s ch
chính.
6. D

KI N NH NG ÓNG GÓP M I C A LU N V N

- Nêu b t đ

c c s lý lu n và th c t v kh n ng ti p c n, s

d ng các d ch v tài chính c a các DNNQD
- Phân tích đ

c các y u t h n ch kh n ng ti p c n, s d ng các

d ch v tài chính c a các DNNQD
-

Vi t Nam hi n nay.

Vi t Nam hi n nay.

xu t các gi i pháp có tính kh thi nh m nâng cao kh n ng ti p

c n, s d ng các d ch v tài chính c a các DNNQD

Vi t Nam trong

th i gian t i.
7. C U TRÚC C A LU N V N
Ngoài các ph n: danh m c các t vi t t t, m c l c, l i m đ u, k t
lu n, tài li u tham kh o, lu n v n đ
- Ch

c k t c u làm 3 ch

ng 1: C s lý lu n và th c t v kh n ng ti p c n, s d ng

các d ch v tài chính c a các DNNQD
- Ch

Vi t Nam hi n nay.

ng 2: Th c tr ng ti p c n, s d ng các d ch v tài chính c a

các DNNQD
- Ch

ng:

Vi t Nam.

ng 3: Quan đi m và gi i pháp nâng cao kh n ng ti p c n, s

d ng d ch v tài chính c a các DNNQD trong th i gian t i.


CH
C

S

S

NG 1

Lụ LU N VÀ TH C T V KH N NG TI P C N,

D NG CÁC D CH V TÀI CHệNH C A CÁC DNNQD
1.1. KHÁI QUÁT V D CH V TÀI CHệNH
1.1.1. M t s v n đ c b n v d ch v tƠi chính
WTO đã th ng nh t đ a ra khái ni m v d ch v tài chính nh m

hình thành các quy t c ng x gi a các n
đ ng th

c thành viên WTO trong ho t

ng m i d ch v nh sau:

M t d ch v tài chính là b t k d ch v nào có tính ch t tài chính,
đ

c m t nhà cung c p d ch v tài chính cung c p. D ch v tài chính

bao g m m i d ch v b o hi m và d ch v liên quan t i b o hi m, m i
d ch v ngân hàng và d ch v tài chính khác (ngo i tr b o hi m).
Khái ni m trên đ c WTO đ a ra n m 1995 trong GATS nh m t ng
b

c t do hoá th ng m i v d ch v . Theo GATS d ch v tài chính bao

g m:
1.B o hi m g c, tái b o hi m, môi gi i b o hi m và các d ch v h
tr b o hi m khác;
2.D ch v ngân hàng và các d ch v tài chính khác, k c các d ch v
liên quan đ n ch ng khoán, cung c p thông tin tài chính và qu n lý tài
s n.


Theo quan ni m trên c a WTO, các lo i d ch v tài chính đ

c

chia thành các lo i c b n sau:
- D ch v ngân hàng và d ch v tài chính khác, bao g m: D ch v
ti t ki m (ti n g i ti t ki m, tài kho n ti t ki m, tín phi u, trái phi u);
Cho vay (tín d ng, thuê mua tài chính, c m c th ch p, cho vay ký qu ,
b o lãnh thanh toán, chi t kh u gi y t có giá); Thanh toán (thanh toán,
chuy n ti n, th tín d ng, th thanh toán, séc du l ch và h i phi u…);
Giao d ch (th tr

ng ti n t , ngo i h i); Môi gi i và đ u t (môi gi i

đ u t ch ng khoán…); T v n tài chính.
- D ch v b o hi m và các d ch v liên quan đ n b o hi m bao
g m: Các lo i hình b o hi m (bao g m c đ ng b o hi m và tái b o
hi m) v trách nhi m dân s , tài s n, con ng
hi m (đ u t ngu n v n b o hi m d

i…; S d ng qu b o

i các hình th c khác nhau nh đ u

t ch ng khoán, góp v n…) và các d ch v ph tr liên quan đ n b o
hi m nh d ch v t v n, d ch v đánh giá xác su t r i ro, khi u n i, đ i
lý b o hi m…
Bên c nh các lo i d ch v tài chính nêu trên, có m t s lo i d ch
v kinh doanh có liên quan ch t ch và m t thi t đ n d ch v tài chính,
đó là d ch v k toán. D ch v k toán bao g m các lo i hình d ch v c
b n nh t v n thu , t v n k toán và ki m toán… Quá trình ho t d ng
c a các d ch v k toán, ki m toán di n ra song song và có m i quan h
ch t ch v i các d ch v tài chính. Do v y ng
này vào lo i hình d ch v tài chính.

i ta x p các lo i d ch v


Vi t Nam hi n nay, các d ch v tài chính bao g m: d ch v ngân
hàng, d ch v b o hi m và d ch v ch ng khoán. (D ch v k toán không
đ c p đ n trong lu n v n này )
1.1.1.1. D ch v ngân hàng

Các lo i hình d ch v ngơn hƠng bao g m:
Nh n ti n g i, cung c p các tài kho n giao d ch, qu n lý ti n m t,
trao đ i ngo i t (d ch v ngo i h i), d ch v v tín d ng, d ch v u
thác, cho thuê tài chính, t v n tài chính, bán các d ch v b o hi m, môi
gi i đ u t ch ng khoán, d ch v qu t

ng h và tr c p.

1.1.1.2.D ch v b o hi m
Theo các phân ngành v d ch v c a WTO, d ch v b o hi m và
liên quan đ n b o hi m bao g m: B o hi m nhân th , tai n n, và s c
kho ; b o hi m phi nhân th ; tái b o hi m và nh

ng tái b o hi m; d ch

v h tr b o hi m (bao g m các d chv môi gi i và đ i lý).
V các lo i hình d ch v b o hi m, có th phân chia thành b o
hi m nhân th và phi nhân th :
B o hi m nhân th : là lo i nghi p v b o hi m cho tr
ng

iđ

ng h p

c b o hi m s ng ho c ch t.

B o hi m phi nhân th : là lo i nghi p v b o hi m tài s n, trách
nhi m dân s và các nghi p v b o hi m khác không thu c b o hi m nhân
th .

1.1.1.3.D ch v ch ng khoán
D ch v trên th tr

ng s c p: B o lãnh phát hành, đ i lý phân

ph i ch ng khoán cho các t ch c phát hành.
D ch v trên th tr

ng th c p: Môi gi i ch ng khoán, t v n

đ u t ch ng khoán, d ch v ngân qu , qu n lý danh m c đ u t ch ng
khoán, l u ký và đ ng ký ch ng khoán.
1.1.2.Vai trò c a các d ch v tài chính
1.1.2.1.Thúc đ y nâng cao ti t ki m, t p trung và đ u t v n
ây là vai trò c b n, quan tr ng nh t c a th tr ng d ch v tài chính
qu c gia. V i s phát tri n c a th tr ng d ch v tài chính, thông