Một số vấn đề lý luận cơ bản về nhà nước pháp quyền và thực tiễn xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam hiện nay

i h c Qu c gia Hà N i
Khoa Lu t

M t s v n đ lý lu n c b n v nhƠ n c pháp
quy n và th c ti n xây d ng nhƠ n c pháp
quy n Vi t Nam hi n nay
Tr n Qu nh Nga

Lu năv năThS.ăLu t

Hà N i 2007


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tƠi
iăh iă

ngăVIIIăđãăkh ngăđ nhănhi măv ăc aănhàăn

cáchă b ă máyă nhàă n

c,ă xâyă d ngă vàă hoànăthi nă Nhàă n

phápăquy năVi tăNamăxãăh iăch ăngh a:ă“t ng c
xây d ng nhà n

cătaălàăti păt căc iă

că theoăh

ngă nhàă n

c

ng pháp ch xã h i ch ngh a,

c pháp quy n Vi t Nam, qu n lý xã h i b ng pháp lu t đ ng th i

coi tr ng giáo d c, nâng cao đ o đ c”.ăVàă i uă2ăHi năphápă1992ă(đãăđ
đ i,ăb ăsungăn mă2001)ăm tăl năn aăkh ngăđ nhărõăh năv năđ ănày“Nhà n
hoà xã h i ch ngh a Vi t Nam là Nhà n

căs aă
c c ng

c pháp quy n xã h i ch ngh a c a

nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. T t c quy n l c nhà n

c thu c v nhân dân

mà n n t ng là liên minh gi a giai c p công nhân v i nông dân và t ng l p trí
th c”.

óălàăc ăs ăphápălýăvàăc ngălàăv năb năphápălu tăquanătr ngănh tăđ ăxâyă

d ngăđ tăn

c,ăxâyăd ngănhàăn

th iăc ngăth ă ch ăhoáă đ
n

căphápăquy năxãăh iăch ăngh aăVi tăNam,ăđ ngă

ngăl iăc aă

ngăđ ă raătrongă“c

cătrongăth iăk ăquáăđ ălênăch ăngh aăxãăh i”ăvàă“chi năl

kinhăt ă- xãăh i”.ăTheoăđó,ăNhàăn

că năđ nhăphátătri nă

căphápăquy năVi tăNamălàăNhàăn

c păcôngănhânăv iănôngădânăvàăt ngăl pătríăth c,ădoă
đ o.ăNhàăn

ngăl nhăxây d ngăđ tă

căphápăquy năVi tăNamălàăNhàăn

tônătr ngăvàăth căs ăb oăv ăquy năconăng

căc aăgiaiă

ngăC ngăs năVi tăNam lãnh

căqu nălýăxãăh iăb ngăphápălu t,ă

i.ăDoăv yăvi căxâyăd ngănhàăn

căphápă

quy năxãăh iăch ăngh aătr ăthànhăm tănguyênăt căb tăbu cătrongăho tăđ ngăc a Nhà
n

căc ngăhoàăxãăh iăch ăngh aăVi tăNamăđ ăt oăc ăs ăth căthiăn nădânăch ăxãăh iă

ch ăngh a,ăđ măb oăvaiătròăc aănhânădânătrongăcôngăcu căxâyăd ngăvàăqu nălíăđ tă
n

căvàălàăgi iăphápăchoăcácăv năđ ăv ăt ăch căquy năl căNhàăn

gi aăNhàăn

c,ăm iăquanăh ă

căvàăcôngădân...

Xâyăd ngănhàăn

căphápăquy năv aăt oănênăthi tăch ăph căv ăchoăcôngăcu că


đ iăm iăđ tăn

cătoànădi năv aăt oăraăcácăc ăc uăt ăch c,ăphápălu tăphùăh p,ăc ă

ch ă tuână th ă nghiêmă ch nhă phápă lu tă đ ă đ mă b oă choă vi că th că hi nă đ yă đ ă cácă
quy n,ăl iăíchăc aăcôngădân,ăt ăch căvàăxãăh i;ăđ măb oăchoăcácăc ăquanănhàăn
tr ăv ăv iăxãăh iăcôngădân,ăch măd tătìnhătr ngăNhàăn
Nh ăv y,ăvi căxâyăd ngăvàăt ngăb

că

căđ ngătrênăxãăh i.

căhoànăthi nănhàăn

căphápăquy năxãă

h iăch ăngh aăđãătr ăthànhănhi măv ăc păthi tăc aăcôngăcu căđ iăm iătoànădi năđ tă
n

cănóiăchungăc ngă nh ăđ iăm iăh ăth ngăchínhătr ăxãăh iăch ăngh aănóiăriêng.ă

Tuyănhiênăchoăđ nănay,ăv năđ ăxâyăd ngănhàăn

căphápăquy năxãăh iăch ăngh aă

Vi tăNamălàăm tăv năđ ăcóăn iădungăl n,ăđòiăh iăph iăcóăs ănghiênăc uătoànădi nă
c ăv ălýălu năvàăth căti n.ăChínhăvìăv y,ăchúngătôiăđãăm nhăd năch năđ ătàiă“M t
s v n đ lý lu n c b n v nhà n
n

c pháp quy n

v ănhàăn

c pháp quy n và th c ti n xây d ng nhà

Vi t Nam hi n nay”ănh măgópăph năvàoăquáătrìnhănghiênăc uă

căphápăquy năhi nănayă ăn

căta.

2. M c đích c a Lu n v n vƠ ph m vi nghiên c u
M căđíchăc aălu năv nălàăt ăl chăs ăhìnhăthànhăvàăphátătri năc aăt ăt
n

că phápă quy nă tìmă raă nh ngă ph

thi nănhàăn

ngă h

ngănhàă

ngă đ ă xâyă d ngă vàă ngàyă càngă hoànă

căphápăquy năVi tăNamăxãăh iăch ăngh a.ă

V iăm căđíchăđó,ănhi măv ăchínhăc aălu năv nălà:
- Kháiăquátăchungănh ngăt ăt

ng,ălýălu năv ănhàăn

căphápăquy năc aăth ă

gi iătrongăcácăth iăk ăphátătri năl chăs .
- Phână tíchă vàă đánhă giáă nh ngă quană đi mă ch ă đ oă c aă Ch ă t chă H ă Chíă
Minh,ă c aă

ngă vàă Nhàă n

că taă v ă xâyă d ngă nhàă n

ngh aă ă Vi tă Nam.ă T ă đóă kh ngă đ nhă r ngă nhàă n
Vi tă Namă trongă n aă th ă k ă quaă đangă đ
quy năxãăh iăch ăngh a.

că phápă quy nă xãă h iă ch ă

că c ngă hoàă xãă h iă ch ă ngh aă

că xâyă d ngă thànhă m tă nhàă n

că phápă


-

aă raă m tă s ă ki nă ngh ă v ă xâyă d ngă nhàă n

că phápă quy nă xãă h iă ch ă

ngh aăphùăh păv iăđ căđi m,ătìnhăhìnhăchínhătr ,ăkinhăt ăvàăxãăh iăn

cătaăătrongă

giaiăđo năphátătri năhi nănay.
3. Ph

ng pháp nghiên c u

ăth căhi năđ ătài,ăph
ph

ngăphápănghiênăc uăc ăb nămàălu năv năs ăd ngălàă

ngăphápăquiăn pătrênăc ăs ăth ngăkê,ăt ngăh p,ănghiênăc uăvàăphânătíchăcácă

v năki năc aă
nhàăn

ngăvàăNhà n

cătaăđ ălàmărõănh ngăquanăđi măv ăvi căxâyăd ngă

căphápăquy n.
Lu năv năc ngăs ăd ngăcácătácăph măc aăMác,ă ngghen,ăLêninăvàăcácăcôngă

trìnhănghiênăc uăkhoaăh căc aăcácătácăgi ătrongăvàăngoàiăn

căv ănhàăn

căvàăphápă

lu tălàmătàiăli uăthamăkh o.
Ngoàiăra,ălu năv năcònăs ăd ngăcácăph
v tăl chăs ,ăph

ngăphápălôgicăvàăph

ngăphápăduyăv tăbi năch ng,ăduyă

ngăphápăsoăsánhăđ iăchi uăđ ălàmăsángăt ă

nh ngăn iădungăc aălu năv n.
4. Tình hình nghiên c u đ tƠi
Nh ngăn măqua,ăcácăv năki năc aă
cácăđ ngăchíălãnhăđ oă
đ ăxâyăd ngănhàăn
hoànăthi nănhàăn

ngăvàăNhàăn

ngăvàăNhàăn

c,ăcácăbàiăphátăbi uăc aă

căt iăcácădi năđànăđãăđ ăc pănhi uăđ năv nă

căphápăquy n.ă âyălàăđ nhăh

ngăc ăb năvàăquanătr ngănh mă

căC ngăhòaăxãăh iăch ăngh aăVi tăNam.

Trênăth căt ăhi nănayăc ngăđãăcóăkhôngăítănh ngăcôngătrìnhăkhoaăh c,ăbàiă
vi tă liênă quană đ nă v nă đ ă nàyă songă m iă côngă trình,ă m iă bàiă vi tă l iă đ ă c pă đ nă
nh ngăkhíaăc nhăkhácănhauăc aăvi căxâyăd ngănhàăn
phápălu t,ăt ăch căb ămáyănhàăn

c...ăBênăc nhăđó,ăc ngăcóăth ăth yăv iăm iăgiaiă

đo năkhácănhauăc aăquáătrìnhăxâyăd ngănhàăn
h

căphápăquy nănh ăv năđ ă

căphápăquy n,ăyêuăc uăvàăph

ngă

ngăhoànăthi năs ăcóănh ngăđi măkhácăbi tănh tăđ nh.ăM tăs ăcôngătrìnhănghiênă


că phápă quy nă nh :ă V nhà n

c uă đ ă c pă đ nă v nă đ ă xâyă d ngă nhàă n

c pháp

quy n xã h i ch ngh a Vi t Nam, Vi nă nghiênă c uă khoaă h că phápă lý,ă Nxb.T ă
pháp, 2000; C i cách t pháp

Vi t Nam trong giai đo n xây d ng nhà n

c pháp

quy n,ăTSKH.LêăC m-TS.Nguy năNg căChí,ăNxb.Chínhătr ăqu căgia,ă2004; Quy n
con ng

i, quy n công dân trong nhà n

ng,ăNxb.Chínhătr ăqu căgia,ă2004;ăMô hình t ch c và ho t

GS.TS.Tr năNg că
đ ng c a nhà n

c pháp quy n xã h i ch ngh a Vi t Nam,

c pháp quy n xã h i ch ngh a, GS.TSKH.ă àoăTríăÚc,ăNxb.T ă

pháp, 2006; Xây d ng nhà n

c pháp quy n xã h i ch ngh a Vi t Nam trong th i

k đ i m i,ă Nguy nă V nă Y u- GS.TS.ă Lêă H uă Ngh a,ă Nxb.Chínhă tr ă qu că gia,ă
2006; T t

ng

ông, Tây v nhà n

c và pháp lu t-Nh ng nhân t nhà n

c

pháp quy n, PGS.TS.ăHoàngăTh ăKim Qu ,ăT păchíăNghiênăc uăl păphápăs ă3/2002
Góp ph n nghiên c u V n d ng t t
Nhà n

ng H Chí Minh v pháp ch trong xây d ng

c pháp quy n Vi t Nam,ăTS.ăTr nhă

căTh oă&ăThS.ăTàoăTh ăQuyên,ăT pă

chíăNghiênăc uăl păphápăs ă5/2006…
Vìăv y,ăvi cănghiênăc uăm tăcáchăt ngăth ăc ăs ălýălu năc ngănh ăth căti nă
20ăn măxâyăd ngăđ tăn
d ngănhàăn

căVi tă Nam,ăt ăđóătìmăraăph

ngăh

ng,ăgi iăphápăxâyă

căphápăquy năxãăh iăch ăngh aălàăvôăcùngăc năthi t.

5. K t c u c a Lu n v n

Ngoàiăph năm ăđ u,ăk tălu n,ăn iădungăc aăLu năv năg măcóă3ăch

ngăđ

că

b ăc cănh ăsau:ă
Ch

ngă1:ăC ăs ălýălu năc aăvi căxâyăd ngănhàăn

Ch

ngă2:ăTh cătr ngăxâyăd ngănhàăn

Ch

ngă3:ăPh

ngăh

căphápăquy nă ăVi tăNamăhi nănay

ngăxâyăd ngănhàăn

ăVi tăNam
Ch

căphápăquy nă ăVi tăNam

ng 1

căphápăquy năxãăh iăch ăngh aă


C

S

Lụ LU N C A VI C XÂY D NG NHÀ N

C PHÁP QUY N

VI T NAM

1.1. T t

ng vƠ h c thuy t v nhƠ n

1.1.1. T t

ng v nhà n

c pháp quy n qua các th i k

c pháp quy n th i c đ i

Nh ngăýăni măđ uătiênăv ănhàăn

căphápăquy năxu tăhi năngayăt ăth iăk ă

đ uătiênăc aăn năv năminhănhânălo i.ăNgayăt ăth iăc ăđ iăxaăx a,ăloàiăng

iăđãăb tă

đ uătìmăki mănh ngăhìnhăth căxãăh iăcôngăb ng,ăt tăđ p.ăCùngăv iăti nătrìnhăphátă
tri năc aăl chăs ănhânălo i,ănh ngăýăni măbanăđ uănàyăđãăđ
phátătri năvàăhìnhăthànhănênăt ăt

căcácănhàăt ăt

ngăv ăhìnhăth că t ăch căquy năl că xãăh iămàă

trongăđóăphápălu tătr ă thànhăquyăph măb tăbu căđ iăv iăm iăng
mangătínhănhàăn
l cănhàăn

căvàăquy năl căxãăh iăđ

c.ăNh ngăt ăt

ngă

ngănàyăđ

i,ălà s că m nhă

căphápălu tăth aănh nătr ăthànhăquy nă

căhìnhăthànhăquaănhi uăgiaiăđo n.ăGiaiăđo nă

th ănh tă(th ăk ăVIII-Vătr.ăCN)ăg năs ăhìnhăthànhăc aăcácăNhàăn

căvàăphápălu t.ă

Giai đo năth ăhaiă(th ăk ăV-n aăđ uăth ăk ăIVătr.ăCN)ăg năli năs ăphátătri năcaoă
c aăcácăth ăch ăNhàăn

c.ăGiaiăđo năth ăbaă(n aăsauăth ăk ăIVă- th ăk ăIIătr.ăCN)ă

g nă li nă v iă s ă suyă vongă c aă Nhàă n
nh ngăt ăt
l năph

că thànhă bangă Hyă L pă c ă đ i.ă Cóă th ă th yă

ngănàyăđãăcóăm măm ngă ănhi uăn iătrênăth ăgi i,ăc ăph

ngă ôngă

ngăTây.
฀

ph

ng Tây

T ăt

ngăNhàăn

căphápăquy nă ăph

ngăTâyăc ăđ iăch ăy uăg năli năv iă

s ăphátătri năc aăn nădânăch ăHyăL păvàăLaăMã,ăcóăph năsâuăs căh năvìăđ
trênăc ăs ăt ăduyătri tăh c.ăCácănhàăt ăt
s ă t ă ch că h pă lýă c aă b ă máyă nhàă n

ngăchúăýăt iătínhăt iăcaoăc aăđ oălu tăvàă
c.ă H ă choă r ngă phápă lu tă làă phápă lu tă t ă

nhiên,ă phápă lu tăxu tă phátă t ă b nă ch tă lýă tríă c aă conăng
quanhăconăng
[29].

i,ăphápălu tăc aăNhàăn

căd aă

iăvàă c aă th ă gi iă xungă

căph iăđápă ngăyêuăc uăc aălu tăt ănhiênă


Trongăth ăk ăth ăVIătr.ăCN,ăXôlôngă(Solon,ă638-559ătr.ăCN)ăkhiăch ătr
c iă cáchă tri tă đ ă Nhàă n

ngă

că thànhă bangă Hyă L pă đãă choă r ng,ă quy nă l că c nă đ tă

ngangă hàngă v iă phápă lu tă vàă c ă haiă đ uă làă ph

ngă ti nă đ đ tă t iă t ă doă vàă côngă

b ng.ăXôlôngăxácăđ nhăs ă"gi iăphóngăt tăc ăm iăng

iăb ngăquy năl căc aăphápă

lu t,ăb ngăs ăk tăh păs căm nhăv iăphápălu t".ă
Gi aăth ăk ănày,ăPitagoă(580-500ătr.ăCN)ăđòiăph iăth căhi năm nhăl nhăc aă
Nhàă n

c,ă t că làă ph iă tuână th ă phápă lu t.ă Phápă lu tă ph iă đ

că đ tă caoă h nă cácă

phongăt c,ăt păquánătruy năth ngăkhôngăthànhăv n.ă
Cu iăth ăk ăVIă- đ uăth ăk ăVătr.ăCN,ăHêrac lită(Heraclite,ă530-470 tr. CN)
h tăs căcoiătr ngăphápălu tăvàăquanăni măr ng,ăphápălu tălàăph

ngăth căđ ăth că

hi n cáiăph ăbi n.ăDoăđó,ă"nhânădânăph iăđ uătranhăđ ăb oăv ăphápălu tănh ăb oăv ă
ch năn

ngăthânăc aămình".ă

Th ăk ăVătr.ăCN,ăHêrôđôtă(Herodote,ă480-425 tr. CN) khi so sánh ba chính

th ăquânăch ,ăquýăt căvàăc ngăhoà,ăđãăg iăýăv ăm tăth ăch ăchínhătr ăh năh păgi aă
cácă giáătr ăc aăbaălo iăchínhăth ătrên.ăÔngăkh ngăđ nh,ăquy năl că trongăxãăh iălàă
thu căv ădân,ăxãăh iăph iăđ

căqu nălýătheoănguyênăt căcôngăb ngătr

emôc rítă(Democrite,ă460-370ătr.ăCN)ăchoăr ngăNhàăn
s năph măc aăcu căđ uătranhălâuădàiăc aăconăng
c ngăđ ng.ăNhàăn

căphápălu t.ă

căvàăphápălu tălàă

iănh măliênăk tăv iănhauăthànhă

călàăs ăth ăhi năquy năl căchungăc aăcôngădân.ăT ădoăc aăcôngă

dânăn mătrongăs ătuânăth ăphápălu t.ă
Cu iăth ăk ăVătr.ăCN,ăkhiăn nădânăch ăA-tenălâmăvàoăkh ngăho ng,ăXôc rată
(Socrate,ă469,ă399ătr.ăCN)ăchoăr ngădânăch ăkhôngăth ăt năt iăđ

căvìăthi uăphápă

lu tăhayăphápălu tăb tăl căthìăcôngăb ngăvàăcôngălýăs ăb ăviăph m.ă
Cu iăth ăk ăVăđ uăth ăk ăIVătr.ăCN,ăPlatônă(Platon,ă427ă - 347 tr. CN) xác
đ nhăr ng,ăng

iăc măquy năph iăg tăsangăm tăbênăýăchíăcáănhânăđ ătuânăth ăvàă

nhânădanhăýăchíăc aăphápălu t.ăPlatônănhìnăth yă“s ăs păđ ănhanhăchóngăc aăNhàă
n

că ăn iănàoămàăphápălu tăkhôngăđ

căđ ăcaoăvàăn măd

iăquy năl căc aăm tăaiă

đó.ăCònă ăn iănàoăphápălu tăđ ngătrênăcácănhàăc măquy năvàăcácănhàăc măquy nă
ch ălàănôăl ăc aăphápălu t,ăthìătôiăth yă ăđóăcóăs ăc uăthoátăNhàăn
íchămàăch ăcóăTh

ngăđ ăm iăcóăth ăt ngăchoăcácăNhàăn

Arixtot (384 - 322 TCN) - nhàăt ăt

căvàănh ngăl iă

c''.ă

ngăv ăđ iănh tăc aăth iăc ăđ iăchoăr ngă

phápălu tăc năth ngătr ătrênăt tăc .ăTheoăôngăthìăy uăt ăc uăthànhăc ăb năc aăph mă
ch tăchínhătr ătrongălu tăphápălàăs ăphùăh păc aătínhăđúngăđ năv ăchínhătr ăc aănóă
v iătínhăphápăquy n;ăkhôngăth ăcóăphápălu tăn uănh ăvi căc măquy năkhôngătuână
theoăphápălu t,ăchàăđ p lênăphápălu t,ăm uătoanăth ngătr ăb ngăb oăl c.
Pôlybi (Polybe, 201-120ătr.ăCN)ălàăng
t

ngăquanătr ngăv ăNhàăn

iăLaăMãăđ uătiênănêuălênănh ngăt ă

căphápăquy n.ăTheoăông,ă''khôngăph iălýătríămàăkinhă

nghi măđãăd yăchúngătaăr ngăhìnhăth căchínhăph ăhoànăh oănh tălàăhìnhăth căđ

că

t oănênăt ăbaă chínhăth ăquânăch ,ăquýăt căvàă c ngăhoà".ă Trongăđóăc ă quanăch pă
chínhăt iăcaoăthu căv ăvua,ănguyênălãoăvi nă(ngh ăvi n)ăthu căv ăquýăt căvàăcácăc ă
quanădânăbi uă(h iăđ ng)ăthu căv ănhânădână(ch ănô).ăPhânăb ăvàăgiámăsátăquy nă
l că h pălý,ăch tăch ălàă haiăy uăt ăc ă b năb oăđ mă m tăNhàă n

că v ngăm nhăvàă

phátătri năqu căgiaăLaăMãăthànhăm tăđ ăqu căhùngăm nh.ă
Xixêrôn (Ceceron, 106 - 43ătr.ăCN)ăchoăr ng,ăNhàăn
phápălý''.ăNhàăn

călàă''m tăc ngăđ ngă

călàăc aăchungănhânădână vàălàătr tăt ăchung.ă''Nhânădânăkhôngă

ph iălàăm tăt păh păb tăk ,ămàălàăm tăt păh păliênăk tăv iănhauăb ngăs ătho ăthu nă
v ăphápălu tăvàăb ngătínhăc ngăđ ngăc aăcácăl iăíchăchung''.ăNhàăn

căch ăcóă ăn iă

nàoăkhôngăcóăb oăl căvàăchuyênăquy n.ăS ăc năthi tăc aăNhàăn

căb tăngu năt ă

b nă ch tă tr nă ch yă s ă côă đ nă vàă khaoă khátă đ iă s ngă c ngă đ ngă c aă conă ng
Côngăb ngălàăm nhăl nhăt ălýătríăc aăconăng

iămàăNhàăn

i.ă

căph iătuânătheo.ăPhápă

lu tălàă''l ăph iăchínhătr căphùăh păv iăb năch tăcóătrongăt tăc ăm iăsinhăv t''.ăPhápă


lu tălàăcôngăphápăgi ăvaiătròăđi uăch nhăcácăm iăquanăh ăxãăh i.ă''Ph cătùngăphápă
lu tălàăb tăbu căđ iăv iăt tăc ăm iăng

i”.ăXixêrônăđãăxácăđ nhăđ

căphápăquy năt ă

nhiên,ănh ngăphápăquy năđóăv năcònă''treoăl ăl ngătrongăkhôngăkhí''ăvàăch aătìm
th yăđi măt aătrongăhi năth c.ă
Nh ăv yăcóăth ăth y,ăngayăt ăth iăc ăđ iăđãăcóănh ngăt ăt
dânăch ănh ăm tăhìnhăth căNhàăn

c.ăTheoăđó,ăNhàăn

l iăchungăc aăcôngădânăvàăl yăvi căph căv ăconăng
đích.ăýăt

ngăv ăs ăk tăh păgi aăNhàăn

quanăhoáăNhàăn

ngăđ ăcaoăv năđ ă

căch ălàăs ăth ăhi năquy nă

iăcáănhânăvàăxãăh iălàmăm că

căvàăphápălu tălàăcáchăt tănh tăđ ăkháchă

c,ăh năch ăýămu năch ăquanăc aănhàăc măquy n.ăNhàăn

cătuână

theoăphápălu tălàătuânătheoăýăchíăchungăc aăxãăh i.ăXu tăhi năyêuăc uăv ăNhàăn

că

phápăquy nănh măb oăđ măs ăphátătri năc aăkinhăt ă- xãăh i,ăv aăb oăđ măs ăt nă
t iăc aăb năthânăNhàăn

c.ăBênăc nhăđó, quy năl căNhàăn

cădùăc aăvua,ăc aăquýă

t căhayăc aădânăđ uăthôngăquaăcácăcáănhânăc măquy năvàăcóăxuăh
Quy năl căNhàăn
doăc aăconăng

i.ă

căluônăluônăc ngăcóăxuăh

ngăbànhătr

ngăb ăl măd ng.ă

ngăvàăh năch ăquy năt ă

ăkh căph cătìnhătr ngănàyăc năphânăbi tăquy năl căNhàăn

thànhăcácăquy năkhácănhauătheoăch căn ng,ănhi măv ăc aănó.ăCùngăv iăt ăt
qu nălýăxãăh iăb ngăphápălu t,ăt ăt
Nhàăn

că
ngă

ngăphânăchia,ăki măsoátăquy năl cătrongăm tă

căđãăphôiăthai.ă
TÀI LI U THAM KH O
V n ki n
1.ă

ih i

ng, v n b n quy ph m pháp lu t

ngăc ngăs năVi tăNam,ăV n ki n

i h i đ i bi u toàn qu c l n th V,

Nxb.S ăth t,ăHàăN i,ă1982.
2.ă

ngăC ngăs năVi tăNam,ă V n ki n

VI, Nxb. S ăth t,ăHàăN i,ă1987.

i h i đ i bi u toàn qu c l n th


ngăC ngăs năVi t Nam, V n ki n

3.ă

i h i đ i bi u toàn qu c l n th

VII,ăNxbăS ăth t,ă1991.
ngăC ngăs năVi tă Nam, V n ki n

4.ă

i h i đ i bi u toàn qu c l n th

VIII,ăNxb.ăChínhătr ăqu căgia,ăHàăN i,ă1996.
ngăC ngăs năVi tă Nam, V n ki n

5.ă

i h i đ i bi u toàn qu c l n th

IX,ăNxbăChínhătr ăqu căgia,ăHàăN i,ă2001.
ngăC ngăs năVi tăNam, V n ki n

6.ă

i h i đ i bi u toàn qu c l n th X,

Nxb.Chínhătr ăqu căgia,ăHàăN i,ă2006.
7. Hi n pháp Vi t Nam,ăNxb.Chínhătr ăqu căgia,ăHàăN i,ă2002.
8. Lu t phòng, ch ng tham nh ng,ăNxb.ăChínhătr ăqu căgia,ă2006.
tƠi khoa h c, Lu n án
9.ăVi nănghiênăc uăkhoaăh căphápălý,ăB ăt ăpháp,ăNghiên c u t t
Chí Minh v nhà n

c và pháp lu t, Ch

ng H

ngătrìnhăKX-02, 1993.

10. Lê Thanh Vân, C s lý lu n c a vi c đ i m i c c u t ch c và ph

ng

th c ho t đ ng c a Qu c h i Vi t Nam hi n nay, Lu năánăTi năs ălu tăh c,ăH că
vi năchínhătr ăqu căgiaăH ăChíăMinh,ăHàăN i,ă2003.
Sách, t p chí
11.ă

ngăc ngăs năVi tăNam,ă C

ng l nh xây d ng đ t n

c trong th i k

quá đ lên ch ngh a xã h i, Nxb.ăS ăth t,ăHàăN i,ă1991.
12. C.Mac và Ph.Angghen: Toàn t p,ăNxb.Chínhătr ăqu căgia,ăHàăN i,ă2002,ă
t.1.
13. H Chí Minh toàn t p,ăNxbăChínhătr ăqu căgia,ăHàăN i,ă1996.
14. H Chí Minh: Toàn t p,ăNxb.Chínhătr ăqu căgia,ăHàăN i,ă2000.
15.ăH ăChíăMinh,ăNhà n

c và pháp lu t, Nxb.ăPhápălý,ăHàăN i,ă1985.


16.ăL cc :ăTuy n t p tri t h c, M.1960, t.2.
17. C.Brinton- R.B.Christopher-R.L. Wolff: V n minh ph

ng Tây,

Nxb.V năhoáăthôngătin,ăHàăN i,ă1998.

18. Các c

ng l nh cách m ng c a

ng c ng s n Vi t Nam,ăNxbăChínhătr ă

qu căgia,ăHàăN i,ă2000.
19. “C

ng l nh xây d ng đ t n

h i”- Sáchă“Cácăc

c trong th i k quá đ lên ch ngh a xã

ngăl nhăcáchăm ngăc aă

iăh iă

ngăc ngăs năVi tăNam”- Lê

V năM u,ăNxbăChínhătr ăqu căgia,ăHàăN i,ă2000.
20.ă PGS.TS.ă Bùiă Xuână

i m i, hoàn thi n b máy nhà n

c,ă

c trong

giai đo n hi n nay, Nxb.T ăpháp,ă2004.
21.ă PGS.TS.ă Tr nă Ng că
nhà n

ng,ă Quy n con ng

i, quy n công dân trong

c pháp quy n xã h i ch ngh a Vi t Nam, Nxb.ăChínhătr ăqu căgia,ă2004.
22.ă

ngăV năChi n,ăC ch b o hi n, Nxb.ăT ăpháp,ă2005.

23.ă Nguy nă V nă Y uă - GS.TS.ă Lêă H uă Ngh a,ă Xây d ng nhà n

c pháp

quy n xã h i ch ngh a Vi t Nam trong th i k đ i m i,ăNxb.ăChínhătr ăqu căgia,ă
2006.
24.ăNguy năPhúăTr ng,ă

ng c m quy n: quan ni m và ph

ng th c lãnh

đ o, T păchíăC ngăs n,ă8/1992.
25.ăNguy năV năY u,ăXây d ng Nhà n
ngh a theo Ngh quy t

i h i l n th IX c a

c pháp quy n Vi t Nam xã h i ch
ng,ăT păchíăNghiênăc uăl păphápă

s ă1/2002.
26.ă Hoàngă Th ă Kimă Qu ,ă T t
Nh ng nhân t nhà n

ng

ông, Tây v Nhà n

c và pháp lu t-

c pháp quy n,ăT păchíănghiênăc uăl păphápăs ă3ă(3/2002).


27.ă i uă1ăvàă i uă3ăCh

ngăVIăHi păđ nhăth

ngăm iăVi tăNam - HoaăK ,ă

CôngăbáoăChínhăph ,ăs ă7,ă8/2002.ă
28.ăVõăTríăH o,ăMinh b ch hóa pháp lu t, T păchíăNghiênăc uăl păphápăs ă
1/2003.
29.ăGS,ăTS.ăTr năNg că
lu t, T păchíăNhàăn

ng,ăV vi c nâng cao ch t l

ng c a các d án

căvàăPhápălu t,ăs ă3/2003.

30.ăNguy năV năY u,ăHo t đ ng l p pháp c a Qu c h i: nh ng yêu c u đ t
ra tr

c th m n m m i, T păchíăNghiênăc uăl păpháp,ăs ă1/2005.
31.ăBanăcôngătácăl păpháp,ăK y u H i th o khoa h c v đ i m i quy trình

xây d ng lu t, pháp l nh, 2004.