Sử dụng phần mềm cabri II plus trong dạy học lượng giác ở trung học phổ thông theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh

I H C QU C GIA HÀ N I
KHOAăS ăPH M

S

D NG PH N M M CABRI II PLUS TRONG D Y H C
L

NG GIÁC

THEOăH

TRUNG H C PH

NG TÍCH C C HÓA HO Tă

THÔNG
NG H C T P

C A H C SINH

LU NăV NăTH C S ă S ăPH M TOÁN H C

Chuyên ngành: LÝ LU NăVÀăPH
NGăPHÁPăD Y H C
(B MÔN TOÁN)
Mã s : 60 14 10

H c viên:

Lê Th Xuân

Cao h căngƠnhăS ăph m Toán h c
Ng

ih

ng d n khoa h c: TS. Nguy n Chí Thành

HÀ N I ậ 2008


L I C Mă N

V i t t c tình c m c a mình, tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c đ n
Ti n s Nguy n Chí Thành, ng

i th y đã t n tâm h

ng d n, ch b o tác gi

trong su t quá trình làm lu n v n.
Xin đ

c bày t lòng bi t n chân thành đ n các th y giáo, cô giáo đã nhi t

tình gi ng d y và đ c bi t là các th y cô trong Khoa S ph m,

i h c Qu c gia

Hà N i đã t o đi u ki n, đ ng viên, khích l , giúp đ tác gi trong lúc h c t p và

làm lu n v n.
Xin c m n các th y cô giáo và các em h c sinh l p 10A5 và l p 10A14
tr

ng THPT Hàn Thuyên, B c Ninh đã giúp đ tác gi th c hi n các th c nghi m

s ph m.
M c dù r t c g ng song b n lu n v n không tránh kh i nh ng thi u sót và
h n ch . Tác gi r t mong nh n đ

c s ch d n, đóng góp ý ki n c a các th y cô

giáo, các nhà khoa h c, các b n đ ng nghi p và nh ng ng
nêu trong lu n v n này đ lu n v n đ

i quan tâm đ n v n đ

c hoàn thi n và có giá tr th c ti n h n.

Xin chân thành c m n!
Hà N i, ngày tháng
Tác gi

Lê Th Xuân

n m


DANH M C CÁC CH

VI T T T

1. BT:

Bài t p

2. CNTT:

Công ngh thông tin

3. GV:

Giáo viên

4. H :

Ho tăđ ng

5. HS:

H c sinh

6. MT T:

Máyătínhăđi n t

7. PMDH:

Ph n m m d y h c

8. PPDH:

Ph

ngăphápăd y h c

9. PTDH:

Ph

ngăti n d y h c

10.SGK:

Sách giáo khoa

11.SGV:

Sách giáo viên

12.THPT:

Trung h c ph thông


M CL C
L I C Mă N

Trang

M

U .................................................................................................

1

1. Lý do ch năđ tài ..............................................................................

1

2. L ch s nghiên c u ...........................................................................

2

3. M c tiêu nghiên c u ........................................................................

4

4. Câu h i nghiên c u ..........................................................................

5

5. Khách th nghiên c u vƠăđ iăt

ng kh o sát ................................

5

6. Ph m vi nghiên c u .........................................................................

5

7. Gi thuy t khoa h c ........................................................................

5

8. Ph

ngăphápănghiênăc u ................................................................

5

9. Nh ngăđóngăgópăc a lu năv n ........................................................

6

10. C u trúc lu năv n ...........................................................................

6

Ch

ngă1: C ăS LÝ LU N VÀ TH C TI N ...................................

7

1.1

nhăh

7

ngăđ i m i PPDH

THPT hi n nay ............................

căđi m tâm lý l a tu i và ho tăđ ng h c t p c a HS THPT ...

11

1.3 Tích c c hoá ho tăđ ng c a HS trong h c t p ..............................

13

1.3.1 Khái ni m v tính tích c c ..............................................................

13

1.3.2 D u hi u nh n bi t tính tích c c .....................................................

13

1.3.3 M t s bi n pháp phát huy tính tích c c nh n th c c a HS THPT

14

1.3.4 PPDH tích c c và các d u hi uăđ cătr ng c a nó ...........................

16

1.2

1.4 Th c tr ng d y h căL

ng giác và s d ng CNTT

THPT hi n

nay ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ

17

1.4.1 Th c tr ng d y h căL

17

ng giác

THPT hi n nay .........................

1.4.2. Th c tr ng s d ng CNTT trong d y h c

tr

ng THPT hi n

nay ............................................................................................................

19

1.5 Lý lu n v d y h c khái ni m toán h c .........................................

21

1.6 S d ng ph n m m Cabri II Plus trong d y h c...........................

25


1.6.1 L ch s hình thành ph n m m Cabri II Plus ....................................

25

căđi m ph n m m Cabri II Plus ..................................................

26

1.6.2

1.6.3 S d ng ph n m m Cabri II Plus trong d y h cătheoăquanăđi m
t

ngătác ...................................................................................................

K t lu năch
Ch

ngă1 .................................................................................

28
30

ngă2: PHỂNăTệCHăCH

NGăTRÌNHăVÀăSỄCHăGIỄOăKHOA

THPTăN Mă2005ăPH NăL

NG GIÁC ......................................

32

THPTăn mă2005 ..............................

32

2.1.1 Nguyên t c xây d ngăch

ngătrìnhă THPT .................................

32

2.1.2 M c tiêu c a môn Toán

THPT ...................................................

33

2.1 Ch

ngătrìnhăL

ng giác

2.1.3 M c tiêu c a ph năL

ngăgiácătrongăch

ngătrìnhătoánăTHPT ....

33

2.2 Phân tíchăsáchăgiáoăkhoaăn mă2005 ...............................................

36

2.2.1 L

ng giác l p 10 ..........................................................................

36

2.2.2 L

ng giác l p 11 .........................................................................

46

xu t các gi thuy t gi i quy tăkhóăkh nătrongăd y h căl

2.3

ng

giác

53

2.4 M t s v năđ v s d ng Cabri II Plus trong d y h c ................

58

2.4.1 Qui trình tri n khai s
giác

d ng Cabri II Plus trong d y h căL

ng

THPT ............................................................................................

58

2.4.2ăCácăph

ngăánăkhaiăthácăCabriăIIăPlus ..........................................

61

2.4.3 Th iăl

ng s d ng Cabri II Plus trong các gi lên l p ................

63

K t lu n ch

ngă2 .................................................................................

64

Ch

ngă3: XÂY D NG M T S TÌNH HU NG D Y H C

I N HÌNH VÀ TH C NGHI M S ăPH M ......................................

66

3.1 S d ng Cabri II Plus trong m t s tình hu ng d y h căđi n
hìnhăL

ng giác

THPT ......................................................................

66

3.1.1 S d ng Cabri II Plus trong d y h c các khái ni măL

ng giác ....

66

3.1.2 S d ng Cabri II Plus trong d y h c kh o sát s bi n thiên c a
hàm s l

ng giác ...................................................................................

3.1.3 S d ng Cabri II Plus trong d y h c v đ th hàm s l

ng giác...

79
81

3.2 T ch c th c nghi măs ăph m .......................................................

82

3.2.1 M căđíchăth c nghi m s ăph m .....................................................

82

3.2.2 Nhi m v th c nghi m s ăph m .....................................................

82

3.2.3 L a ch năđ iăt

ng th c nghi m s ăph m .....................................

82

3.2.4 N i dung th c nghi măs ăph m .....................................................

84

3.2.5 K t qu th c nghi m s ăph m .......................................................

84

3.2.6 K t lu n th c nghi măs ăph m .......................................................

99

K t lu năch

ngă3 .................................................................................

99

K T LU N ............................................................................................

101

TÀI LI U THAM KH O
Ph l c

Ph l c 1
Ph l c 2


M

U

1. Lý do ch năđ tài
NhƠătr

ng ph thông c aăchúngătaăđangăti năhƠnhăđ i m i PPDH. M căđíchă

c aăđ i m i là yêu c u s n ph m giáo d c t o ra ph i là nh ngăconăng

i có nhân

cách, sáng t o,ăn ngăđ ng, t l p, t ch trong vi c gi i quy t các tình hu ng th c
t c aăđ i s ng. Th c hi n ch tr

ngăđ i m iăđó,ă t t c các môn h c ng

đ u c g ng tìm ra nh ng PPDH có th phát huy h t kh n ngăti m tàng c aăng
h căvƠăđ tăđ

căýăngh aăv m t khoa h c và c ýăngh aăv m t th c

ti n c a v năđ . Lý do l a ch năđ tài t u chung
- V năđ đ i m i PPDH là v năđ đ
d c,ăđ

i

c păđ cao nh t. Khi l a ch năđ tài nghiên

c m c tiêu d y h c

c u này, tác gi đƣăýăth căđ

i ta

n mălýădoăc ăb n sau:

căquanătơmăhƠngăđ u c a ngành giáo

c th hi n qua Ngh quy tăTWă4ăkhóaă4ă(n mă1993)ăvƠăNgh quy t

TWă 2ă khóaă 8ă (n mă 1997).ă i u 5 kho nă 2ă ch
c ngăquiăđ nhăắph

ngăphápăgiáoăd c ph i phát huy tính tích c c, t giác,

ch đ ng,ăt ăduyăsángăt o c aăng
- Th c hi n ch tr
banăhƠnhăch

ngă Iă Lu t Giáo d c 2005

i h c”.

ngăđ i m i, trong n mă2005ăB Giáo d c vƠă Ơoăt o v a

ngătrình, SGK m i v i r t nhi u ho tăđ ng h c t p c a HS,

đòiăh i PPDH ph iăthayăđ i cho phù h p.
- D y h căL

ng giác

THPT hi nănayăđangăg păkhóăkh nătrongăvi c truy n

t iăđ n HS các khái ni măL

ng giác, gi a kh iăl

ng l n ki n th c c năl nhă

h i và th i gian h c t p h n ch , HS không có h ng thú trong vi c h c
L

ngă giácă vìă ch aă th y h tă ýă ngh aă c aă mônă L

ng giác, ng i ph i h c

nhi u công th c.
- Ph n m măCabriăIIăPlusăđƣăđ

c nghiên c u ng d ng trong d y h c hình

h c,ăđ i s và gi iătíchănh ngăch aăcóăcôngătrìnhănƠoăđ t v năđ nghiên c u

s d ng Cabri II Plus trong d y h căL
II Plus trong d y h căL

ng giác

ng giác

THPT. Khi s d ng Cabri

THPT thì có nhi u v năđ c n gi i quy t


nh s d ng th nƠoă đ phátă huyă đ
pháp, hình th c t ch c d y h căt

c tính tích c c c a HS,ă cácă ph

ngă

ngă ng ph iănh ăth nào?

Doăđó,ăđòiăh i ph i có m t công trình nghiên c uăđ yăđ ,ănghiêmătúcăđ làm
sáng t t t c nh ng v năđ trên.
2. L ch s nghiên c u
L

ng giác luôn là ph n ki n th c không th thi uătrongăch

ph thông. Trong nh ngăn mă80, L

ngătrìnhătoánă

ng giác là m t môn h căriêng,ăt

ngăđ

ngă

v i các môn h cănh ă

i s , Hình h c. T n mă90ătr l iăđơy,ăquaăbaăl n c i cách

ch

ng giác v n chi măhaiăch

đ

ngătrình,ăph năL

ng,ăv i th iăl

ng g năt

ngă

ngăv i m t h căkìătrongăbaăn mă THPT.
Do v trí quan tr ng c aă mônăL

nghiên c u v vi c gi ng d yăl

ngăgiác,ăđƣă cóănhi u bài báo, công trình

ng giác nh m phát huy tính tích c c c a HS. T

n mă1996,ăsauăkhiăB Giáo d căvƠă Ơoăt o ti n hành s aăđ iăch
ph thông, DoƣnăMinhăC

ng [5] đ raăắm tăph

ngăánăv n d ngăquanăđi m ho t

đ ng vào d y h c gi iă ph

ngă trìnhă l

th ng kê nh ng sai l măth

ng g p c a HS khi gi iăph

ra c u trúc ho tăđ ng d y h c gi iăph

ngătrìnhăvƠăSGKă

ngă giác”.ă Trongă côngă trìnhă nƠy, tác gi
ngătrìnhăl

ngătrìnhăl

ng giác, tìm

ng giác. N m 1997 tác gi này

l i có m t bài báo bàn v cách nh n d ng trong ho tă đ ng d y h c gi iă ph
trìnhă l

ngă giác,ă đ c pă đ n vi c phân d ngă ph

ngă trìnhă l

ng giác t ng quát.

Ti p theo là m t lo t các bài báo và công trình nghiên c u v ch đ gi iăph
trìnhăl

ngă
ngă

ng giác, ví d :
ắGi i bài t păL

ngăgiácătheoăh

ng phát huy tính tích c c sáng t o c a HS

THPT”-T p chí Nghiên c u Giáo d c s 7, n m 1998-Nguy n Th H
ắL a ch n và s d ng h th ng bài t p ph

ng trình l

ngăTrang.

ng giác có phân

b c nh m phát huy tính tích c c h c t p c a HS”-Lu năv năTh c s Giáo d căn mă
2000, Vi n Khoa h c giáo d c-Nguy năV năKiên.
ắM t s c năc đ phân b c ho tăđ ng gi iăph

ngătrìnhăl

ng giác

l p 11


THPT nh m phát huy tính tích c c h c t p c aăHS”-T p chí Giáo d c, s 2ăn mă
2002-Cao Th Hà.
Chúng tôi nh n th y t t c các công trình nghiên c uătrênătuyăđƣ có nh ng
đóngăgópăquanătr ng trong nghiên c u và trong d y h căl
đ c păđ n v năđ gi i bài t păl
lý thuy tăl

ngăgiácănh ngăm i ch

ng giác ch ch aăxemăxétăk ăđ n vi c gi ng d y

ng giác.

Cabri II Plus là m t ph n m m hình h căđ ng,ăraăđ iăvƠoăn mă1985ăt i Pháp,
đ

c gi i thi uă trongă nhƠă tr

ng ph thông Vi t Nam t n mă 2000ă vƠă đƣă đ

đánhăgiáăcaoătrongăd y h c. Ph n m măđƣăđ
s d ngăthíăđi m t i m t s tr

c

c B Giáo d căvƠă Ơoăt o ti n hành

ngăTHPT,ănh ăTHPTăChuăV năAnă(HƠăN i), Qu c

h c Hu . Hi nănayăCabriăIIăPlusăđƣăđ

căđ aăvƠoăch

ngătrìnhăđƠoăt o GV c a B .

Vi c nghiên c u s d ng ph n m m này m t cách khoa h c và có h th ngăc ngă
ch m i b tăđ u trong th i gian g năđơy.ăN mă2006ăTr nh Thanh H i [6] đƣănghiênă
c u s d ng ph n m m Cabri II Plus trong d y h c Hình h c l pă7ătheoăh

ng

tích c c hóa ho tăđ ng h c t p c a HS. TuyănhiênăcôngătrìnhănƠyăch aănh n m nh
tínhăt

ngătácăc aăCabriăIIăPlus.ăN mă2007,ăNguy n ChíăThƠnhă[20]ăđƣăv n d ng

quanăđi m c a Laborde (tác gi ph n m măCabri)ăđ c păđ n vi c t o ra m t môi
tr

ngăt

ngătácăgi a Cabri II Plus và HS, ch ng minh tác d ng tích c c hóa ho t

đ ng h c t p h c t p c a HS c a Cabri II Plus.
Ti p theo [6], có m t s khóa lu n t t nghi p c aăsinhăviênăKhoaăS ăph m,
i h c Qu c gia Hà N iăc ngăđƣăđ c păđ n vi c s d ng ph n m m này trong
gi ng d y hình h c

THPT. Ví d khóa lu n t t nghi păn mă2007ăc a Tr nh Th

ThanhăThùyăđƣăbƠnăv vi c s d ng ph n m m Cabri 2D trong d y khái ni m phép
quay

l p 11 THPT. Không ch

ng d ng trong hình h c, m t s khóa lu n t t

nghi păkhácăc ngănghiênăc u s d ng ph n m m Cabri II Plus trong các n i dung
d y h căkhácănh gi i toán c c tr (sinh viên Lê Th Hà Thu), d y h c khái ni m


TÀI LI U THAM KH O
A- TÀI LI U THAM KH O TI NG VI T
1. B Giáo d că vƠă Ơoă t o. Tài li u b i d

ng giáo viên th c hi n ch

ng

trình sách giáo khoa l p 10 THPT môn Toán. Nhà xu t b n Giáo d c, 2006.
2. B Giáo d că vƠă Ơoă t o. Tài li u b i d

ng giáo viên th c hi n ch

ng

trình sách giáo khoa l p 11 THPT môn Toán. Nhà xu t b n Giáo d c, 2007.
3. B Giáo d căvƠăđƠoăt o. Ch

ng trình giáo d c ph thông c p THPT (Ban

hành kèm theo quy t đ nh s 16/2006/Q -BGD T ngày 05/05/2006 c a B
tr

ng B GD- T). Nhà xu t b n Giáo d c, 2006.

4. Nguy n H u Châu. Nh ng v n đ c b n v ch

ng trình và quá trình d y

h c. Nhà xu t b n Giáo d c, 2005.
5. DoƣnăMinhăC
h c ph

ng. M t ph

ng trình l

h c Toán h c. Tr
6. Tr nh Thanh H i.
7 theo h

ng án v n d ng quan đi m ho t đ ng vào d y

ng giác cho HS l p 11 PTTH. Lu năv năTh c s Khoa
ngă

i h căS ăph m Hà n i, 1996.

ng d ng công ngh thông tin vào d y h c Hình h c l p

ng tích c c hoá ho t đ ng h c t p c a h c sinh. Lu n án Ti n s

Giáo d c h c.ăTr

ngă

i h căS ăph m Hà n i, 2006.

7. Tr n V nă H o (T ng ch biên), V ă Tu n (Ch biên),
LêăV năTi n, V ăVi t Yên.

Ơoă Ng c Nam,

i s và Gi i tích 11 - Sách giáo viên. Nhà

xu t b n Giáo d c, 2006.
8. Tr năV năH o (T ng Ch biên), V ăTu n (Ch biên),
LêăV năTi n, V ăVi t Yên.

ào Ng c Nam,

i s và Gi i tích 11. Nhà xu t b n Giáo d c,

2006.
9. Tr nă V nă H o (T ng ch
C

ng,

biên), V ă Tu n (Ch

M nh Hùng, Nguy n Ti n Tài.

biên), Doãn Minh

i s 10. Nhà xu t b n Giáo

d c, 2006.
10. Tr nă V nă H o (T ng ch

biên), V ă Tu n (Ch

biên), Doãn Minh

C

ng,

M nh Hùng, Nguy n Ti n Tài.

i s 10 -Sách giáo viên. Nhà

xu t b n Giáo d c, 2006.
11. Tr nă V nă H o, Phană Tr

ngă D n.

i s và Gi i tích 11 -Sách giáo

viên. Nhà xu t b n Giáo d c, 1991.
12. Tr n Bá Hoành. Nh ng đ c tr ng c a ph

ng pháp d y h c tích c c. T p

chí Giáo d c s 6,ăn mă2002.
13. LêăV năH ng (ch biên), Lê Ng c Lan, Nguy năV năThƠng. Tâm lý h c
l a tu i và tâm lý h c s ph m. Nhà xu t b n

i h c qu c gia Hà N i,

2001.
14. Nguy n Bá Kim. Ph

ng pháp d y h c môn Toán. Nhà xu t b n

ih c

15. Nguy n Th M L c (Ch biên). M t s v n đ v Giáo d c h c

i h c.

S ăph m, 2007.
Nhà xu t b n

i h c qu c gia Hà N i, 2004.

16. Lêă ìnhă Phi, Nguy nă
H

ng d n gi ng d y L

17. Ph măThanhăPh

c Thu n, Nguy nă ìnhă Th , Qu c Trinh.
ng giác c p III. Nhà xu t b n Giáo d c, 1984.

ng. D y và h c Toán v i ph n m m Cabri- T p1. Nhà

xu t b n Giáo d c, 2006.
18. Ph mă

c Quang, V ăTh Thu n. S d ng mô hình góc và cung l

ng

giác trong d y h c môn Toán l p 10. T p chí Thi t b giáo d c s 19, n mă
2007.
19. oƠnă Qu nh (Ch
Nguy n Kh căMinh,ă

biên), Nguy nă Huyă

oan,ă Nguy n Xuân Liêm,

ng Hùng Th ng.

i s và Gi i tích 11 nâng cao.

Nhà xu t b n Giáo d c, 2006.
20. Nguy n Chí Thành.
Toán

tr

ng d ng ph n m m Cabri trong d y và h c môn

ng ph thông. T p chí Giáo d c s 166, n mă2007.

21. Lêă V nă Ti n. Ph

ng pháp d y h c môn Toán

tình hu ng d y h c đi n hình). Nhà xu t b n

tr

ng ph thông (Các

i h c qu c gia thành ph H


Chí Minh, 2005.
22. V ă Tu n (Ch biên), Doƣnă Minhă C

ng, Tr nă V nă H o,

Hùng, Ph m Phu, Nguy n Ti n Tài. Bài t p

M nh

i s 10. Nhà xu t b n Giáo

d c, 2005.
23. V ăTu n (Ch biên), Tr năV năH o,
Vi t Yên. Bài t p

ƠoăNg c Nam, LêăV năTi n, V ă

i s và Gi i tích 11. Nhà xu t b n Giáo d c, 2006.

24. Thái Duy Tuyên. Nh ng v n đ c b n c a Giáo d c h c hi n đ i. Nhà
xu t b n Giáo d c, 1998.
B. TÀI LI U TI NGăN

C NGOÀI

25. P.Mc Keague, Mark D.Turner. Trigonometry. Nhà xu t b n Thomson
Brooks/Cole, 2004.
26. Lydia Misset, Jacques Turner, Éric Lotz. Mathématiques Desclic 2de.
Nhà xu t b n Hachette Education, 2004.
C. TRANG WEB
27. />28. />29. />30. />ew&id=558
31. Trang Web c a Vi n chi nă l

că vƠă Ch

ngă trìnhă Giáoă d c


32. Trang Web c a Công ty Công ngh

và tin h că trongă NhƠă tr

ng


33. />3