Tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng ở Việt Nam hiện nay (1)

VI N HÀN LÂM
KHOA H C XÃ H I VI T NAM
H C VI N KHOA H C Xĩ H I

PH M TH ANH ĨO

T

CH C VĨ HO T
XỂY D NG

NG THANH TRA

VI T NAM HI N NAY

Chuyên ngành: Lu t Hi n pháp và Lu t Hành chính
Mã s : 62 38 01 02

TÓM T T LU N ÁN TI N S LU T H C

HĨ N I - 2017


Công trình đ

c hoàn thành t i:

H C VI N KHOA H C XÃ H I
VI N HÀN LÂM KHOA H C XÃ H I VI T NAM

Ng

ih

ng d n khoa h c:
1. PGS.TS L

NG THANH C

2. PGS.TS BÙI TH

NG

ĨO

Ph n bi n 1: GS.TS. Ph m H ng Thái
Ph n bi n 2: GS. TS. Thái V nh Th ng
Ph n bi n 3: PGS.TS.V Th

Lu n án s đ
vi n

h p

c b o v tr
t i

H c

c H i đ ng ch m lu n án c p H c
vi n

Khoa

h c

h i………..….gi …………phút,
ngày………tháng……….n m………………..

Có th tìm hi u Lu n v n t i:
- Th vi n H c vi n Khoa H c Xã H i
- Th vi n Qu c Gia

xã

h i

vào


1

M

U

1. Tính c p thi t c a đ tƠi
Vi t Nam hi n nay là qu c gia đang có t c đ phát tri n đô th hóa nhanh trong c
n c và khu v c. Trong đó, ngành xây d ng gi vai trò quan tr ng đ i v i s phát
tri n kinh t , xã h i, t o nên h th ng các giá tr c s h t ng cho đ t n c. Ho t đ ng
đ u t xây d ng di n ra liên t c trên kh p các t nh thành nhi u ngành, l nh v c nh

th y l i, xây d ng, giao thông, y t , giáo d c v i các công trình xây d ng h t ng k
thu t, công trình xây d ng dân d ng, công trình xây d ng công nghi p...Th c ti n đó
đòi h i Nhà n c c n quan tâm ti p t c đ i m i v xây d ng, t o c ch qu n lỦ ngành
phù h p v i th c ti n nh m đáp ng yêu c u c a n n hành chính ki n t o, pháp quy n
và ph c v .Thanh tra xây d ng là m t trong nh ng c ch h u hi u trong vi c b o
đ m, b o v quy n con ng i, quy n c b n c a công dân, b o đ m tr t t pháp lu t
xây d ng trên th c ti n. Tuy nhiên, bên c nh nh ng thành t u đã đ t đ c , t ch c và
ho t đ ng thanh tra xây d ng trong th i gian qua còn nhi u b t c p. Mô hình thanh tra
xây d ng còn thi u t p trung, không th ng nh t, ho t đ ng còn ch ng chéo, trùng l p
c v n i dung, ph m vi và đ i t ng.M t cách khái quát, t ch c và ho t đ ng thanh
tra xây d ng hi n nay đang n y sinh nh ng b t c p v ch c n ng, nhi m v làm gi m
đi tính th ng nh t và hi u qu ho t đ ng thanh tra. S h n ch , b t c p thi u h t th
hi n c
ph ng di n pháp lỦ và th c ti n nh h th ng v n b n quy ph m pháp lu t
v thanh tra chuyên ngành ch a đ y đ , n i dung còn nhi u mâu thu n, ch ng chéo,
th t c, quy trình nhi u b t c p, ch t l ng công v ch a chuyên nghi p... Th c ti n
trên đòi h i ph i có nh ng nghiên c u v t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng t
nhi u ph ng di n khác nhau trong đó có ph ng di n Lu t Hi n pháp và Lu t Hành
chính nh m tìm ki m, b sung các c s khoa h c cho vi c ti p t c hoàn thi n t ch c
và ho t đ ng thanh tra xây d ng đáp ng yêu c u c a th c ti n.
Xu t phát t nh ng đòi h i c a th c ti n trên đ tài "T ch c và ho t đ ng
thanh tra xây d ng Vi t Nam hi n nay" đ c l a ch n đ nghiên c u c p đ
ti n s , chuyên ngành Lu t Hi n pháp và Lu t Hành chính.
2. M c đích nghiên c u vƠ nhi m v nghiên c u
2.1. M c đích nghiên c u
M c đích c a lu n án là đ a ra các khuy n ngh khoa h c làm c s cho vi c
ti p t c đ i m i t ch c và ho t đ ng c a thanh tra xây d ng Vi t Nam hi n nay.
2.2. Nhi m v nghiên c u
- H th ng tình hình nghiên c u và đánh giá tình hình nghiên c u đ ch ra đ c
nh ng v n đ đã nghiên c u và nh ng v n đ còn b ng đ ti p t c nghiên c u v

thanh tra xây d ng.


2

- Nghiên c u c s lỦ lu n v t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng nh : làm
rõ khái ni m v t ch c thanh tra xây d ng và ho t đ ng thanh tra xây d ng; làm rõ
c c u t ch c, ch c n ng, nhi m v quy n h n và m t s y u t c u thành ho t đ ng
thanh tra xây d ng nh đ i t ng, n i dung, hình th c, trình t , th t c ho t đ ng
thanh tra xây d ng; vai trò c a t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng; các y u t
tác đ ng đ n t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng.
- Khái quát, mô t , th ng kê, phân tích, đánh giá th c tr ng v t ch c và ho t
đ ng thanh tra xây d ng tr c và sau n m 2010. T đó ch ra nh ng k t qu và h n
ch c ng nh các nguyên nhân.
- Xác đ nh các nhu c u và quan đi m đ i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra
xây d ng, đ xu t các gi i pháp đ i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng
n c ta hi n nay.
3. i t ng vƠ ph m vi nghiên c u
3.1. i t ng nghiên c u
i t ng nghiên c u c a lu n án là nh ng v n đ lỦ lu n và th c ti n v t
ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng Vi t Nam.
3.2. Ph m vi nghiên c u
Ph m vi v n i dung nghiên c u: Ch nghiên c u thanh tra xây d ng v i t cách
là ho t đ ng thanh tra chuyên ngành xây d ng.
Ph m vi v th i gian: t p trung nghiên c u t ch c và ho t đ ng thanh tra xây
d ng t n m 2010 đ n nay (v i m c là Lu t Thanh tra 2010 ban hành).
Ph m vi v không gian: Lu n án nghiên c u t ch c và ho t đ ng thanh tra xây
d ng trong ph m vi c n c.
4. Ph ng pháp lu n vƠ ph ng pháp nghiên c u
4.1. Ph ng pháp lu n

Lu n án s d ng ph ng pháp lu n ch ngh a duy v t bi n ch ng và duy v t
l ch s .
4.2. Ph ng pháp nghiên c u
Lu n án s d ng m t s ph ng pháp nghiên c u c th nh ph ng pháp phân
tích, t ng h p so sánh, l ch s … đ áp d ng nghiên c u trong t ng ch ng c a lu n
án.
5. Nh ng đóng góp m i
M t là, làm sáng t khái ni m t ch c thanh tra xây d ng; ho t đ ng thanh tra
xây d ng, đ c đi m, các y u t c u thành nên t ch c và ho t đ ng thanh tra xây
d ng; vai trò c a t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng c ng nh các y u t tác
đ ng t i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng.
Hai là, ánh giá th c tr ng t ch c thanh tra xây d ng và th c tr ng ho t đ ng
thanh tra xây d ng tr c và sau n m 2010 đ ng th i ch ra nh ng k t qu và h n ch


3

c ng nh nguyên nhân c a k t qu và h n ch đó.
Ba là, Ch ra nh ng nhu c u, quan đi m và gi i pháp đ i m i t ch c và ho t
đ ng thanh tra xây d ng nh : đ i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng theo
h ng phù h p v i mô hình chính quy n đô th và chính quy n nông thôn, đ xu t
hoàn thi n các quy đ nh pháp lu t v thanh tra xây d ng theo h ng minh b ch, c
th và d kh thi.
6. ụ ngh a c a lu n án
- Các k t qu nghiên c u c a lu n án góp ph n b sung, hoàn thi n thêm lỦ lu n
v t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng.
- Các k t qu v th c tr ng và đánh giá th c tr ng v t ch c và ho t đ ng
thanh tra xây d ng trong lu n án góp ph n b sung làm ngu n t li u có tính khoa
h c v đánh giá mô hình t ch c thanh chuyên ngành xây d ng trên th c ti n.
- Lu n án cung c p nh ng lu n ch ng khoa h c thông qua vi c đ xu t các gi i

pháp đ i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng trong b i c nh hi n nay c a
Vi t Nam nh : xây d ng mô hình thanh tra xây d ng phù h p v i th c ti n đô th
và nông thôn. ây là c s đ các nhà qu n lỦ, ho ch đ nh chính sách tham kh o
trong th c ti n.
- K t qu nghiên c u c a lu n án có th là ngu n tài li u tham kh o cho các
ho t đ ng gi ng d y, nghiên c u, h c t p v lu t h c, hành chính h c...
7. K t c u c a lu n án
Ngoài ph n m đ u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o và ph l c, n i dung
c a lu n án g m 4 ch ng:
Ch ng 1: T ng quan tình hình nghiên c u và nh ng v n đ liên quan đ n đ tài
Ch ng 2: Nh ng v n đ lỦ lu n v t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng.
Ch ng 3: Th c tr ng t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng Vi t Nam.
Ch ng 4: Quan đi m và gi i pháp đ i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây
d ng Vi t Nam hi n nay.


4

Ch ng 1
T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIểN C U
VĨ NH NG V N
LIểN QUAN
N
TĨI
1.1. T ng quan tình hình nghiên c u liên quan đ n đ tƠi
1.1.1. Tình hình nghiên c u trong n c
1.1.1.1. Nhóm công trình nghiên c u liên quan đ n t ch c, ho t đ ng thanh tra
và thanh tra chuyên ngành
K đ n m t s công trình nh :
tài c p B "C s khoa h c xác đ nh mô hình

và c c u t ch c thanh tra nhà n c các c p đáp ng yêu c u c i cách hành chính
nhà n c" (1999) ch nhi m Nguy n V n Liêm;
tài khoa h c đ c l p c p Nhà
n c "Hoàn thi n c ch thanh tra, ki m tra, giám sát nh m nâng cao hi u qu qu n
lý nhà n c" (2002), ch nhi m Tr n
c L ng; Lu n v n th c s Lu t h c "Hoàn
thi n t ch c và ho t đ ng c a Thanh tra b
n c ta trong giai đo n hi n nay (Qua
th c ti n ngành giao thông v n t i)" (2002) c a Tr n V n Tr ng; Lu n v n th c s
Lu t h c " i m i t ch c và ho t đ ng c a Thanh tra b , thanh tra chuyên ngành"
(2004) Nguy n Huy Hoàng… Các công trình k trên nghiên c u nh ng lỦ lu n chung
v thanh tra, thanh tra chuyên ngành, làm rõ nh ng quy đ nh pháp lu t v t ch c,
ho t đ ng thanh tra, thanh tra chuyên ngành trong t ng giai đo n khác nhau nh t
khi có Pháp l nh Thanh tra 1990, Lu t Thanh tra 2004, Lu t Thanh tra 2010 cùng các
v n b n h ng d n thi hành.
C th h n có m t s công trình nghiên c u tr c ti p đ n nâng cao n ng l c t
ch c và hi u l c, hi u qu ho t đ ng thanh tra, thanh tra chuyên ngành
tài khoa h c c p B "Thu th p xác minh ch ng c trong ho t đ ng thanh tra
kinh t c a các t ch c thanh tra nhà n c" (1999) ch nhi m Tr n c L ng;
tài
khoa h c c p B "T ng c ng m i quan h ch đ o, ph i h p trong h th ng các c
quan thanh tra nhà n c nh m nâng cao hi u qu , hi u l c c a công tác thanh tra"
(2005) ch nhi m Nguy n V n Thanh; Lu n án ti n s Lu t h c, "Hoàn thi n pháp lu t
thanh tra trong giai đo n hi n nay" (2009) Nguy n Th Th ng Huy n.
tài khoa
h c c p B "Các nguyên t c trong ho t đ ng thanh tra - m t s v n đ lý lu n và th c
ti n" (2011), ch nhi m Nguy n Thái H ng;
tài khoa h c c p B tr ng đi m "K t
qu ho t đ ng thanh tra - Nh ng v n đ lý lu n và th c ti n" (2012). Nhóm các công
trình đã nghiên c u, phân tích các n i dung ho t đ ng thanh tra, k n ng, nghi p v

thanh tra nh m cung c p ki n th c đáp ng yêu c u c a ho t đ ng công v .
1.1.1.2. Nhóm công trình nghiên c u liên quan tr c ti p đ n t ch c và ho t
đ ng thanh tra xây d ng
Lu n v n th c s Qu n lỦ hành chính công "Vai trò c a Thanh tra nhà n c
trong qu n lý vi c th c hi n d án n c ta hi n nay" (2000), tác gi Nguy n Thanh


5

H i; Lu n v n th c s Qu n lỦ hành chính công "Qu n lý nhà n c v tr t t xây
d ng qu n Ba ình" (2008) Nguy n Qu c Thành; Lu n v n th c s Lu t h c "V n
b n quy ph m pháp lu t v xây d ng: Th c tr ng và gi i pháp" (2008), c a Ma Th
Lu n; Lu n v n th c s Lu t h c "Hoàn thi n pháp lu t v x lý vi ph m hành chính
trong l nh v c xây d ng, liên h qua th c ti n thành ph Hà N i" (2009), c a Qu n
Ng c Anh; "Pháp lu t v thanh tra xây d ng Vi t Nam hi n nay" (2012), c a
Nguy n Thanh M ng; Lu n v n th c s Lu t h c "X lý vi ph m hành chính trong
l nh v c xây d ng t th c ti n thành ph Hà N i" (2015), c a Phùng Th Thanh…
M t s công trình đ c p t i vai trò c a c quan thanh tra xây d ng trong vi c th c
hi n nhi m v qu lỦ nhà n c v xây d ng, th c hi n ch c n ng thanh tra ki m tra,
x ph t hành vi vi ph m pháp lu t xây d ng, góp ph n b o đ m tr t t xây d ng trên
đ a bàn đ a ph ng, góp ph n b o đ m pháp ch .
1.1.2. Tình hình nghiên c u n c ngoài
Không ch thu hút các nhà khoa h c trong n c mà còn r t nhi u các tác gi
n c ngoài nghiên c u v l nh v c thanh tra v i nhi u h ng ti p c n khác nh : Sách
tham kh o "Contruction Infection handbook" (1989) (Cu n s tay thanh tra xây
d ng) tác gi James, Jorome O"Brien, Nostrand, Reinhold; Lu n án Qu n lỦ h c "An
Evaluation of the Mandatory Building Inspection Scheme in HongKong" (" ánh giá
đ án thanh tra xây d ng b t bu c t i H ng Kong") (2008) Law Wai shing Nigel i h c H ng Kong. Bài vi t "Inspection reforms: why, how and with wath" (2012)
("C i cách mô hình thanh tra, t i sao, nh th nào và các b c th c hi n") Florentin
Blanc; Bài vi t "How to be a Good Ombudsman" (2004), " Làm th nào đ là m t

cán b , C quan thanh tra t t" c a TS. Jaccob Soderman, nguyên công ch c thanh
tra c a y ban Châu Âu giai đo n 1995-2004.
M t s công trình h ng t i s c n thi t và vai trò c a thanh tra xây d ng trong
qu n lỦ l nh v c xây d ng c a nhà n c, đ ng th i ch ra làm th nào đ tr thành m t
ng i cán b thanh tra t t và h ng t i xây d ng m t s k n ng nghi p v thanh tra.
1.2. ánh giá t ng quan tình hình nghiên c u
1.2.1. Nh ng k t qu nghiên c u đã đ t đ c và lu n án k th a
- V m t lý lu n: Các công trình khoa h c trên đ u mang nh ng giá tr lỦ lu n
r t c b n v thanh tra, t ch c thanh tra, ho t đ ng thanh tra.
Lu n án có tính k th a quan đi m mang tính truy n th ng "thanh tra g n v i
qu n lỦ" ch ra t m quan tr ng, Ủ ngh a c a công tác thanh tra chuyên ngành trong
qu n lỦ nhà n c v ngành, l nh v c.
i v i các công trình n c ngoài đã có cái nhìn khái quát và r ng h n v vai
trò c a c quan thanh tra đ i v i xã h i, đ i v i công dân, c th nh t i H ng Kông,
thanh tra xây d ng có vai trò quan tr ng trong vi c thanh tra các ho t đ ng xây d ng.


6

Các khuy n ngh c a c quan thanh tra xây d ng đ c Chính ph ch p thu n nh
m t quy ch "Tham v n c ng đ ng v qu n lỦ nhà".
- V m t th c ti n và gi i pháp kh c ph c: th c tr ng t ch c, ho t đ ng thanh
tra, thanh tra chuyên ngành, thanh tra xây d ng đ c các công trình đánh giá, phân
tích trong các th i k Pháp l nh Thanh tra n m 1990, Lu t Thanh tra n m 2004 và
Lu t Thanh tra n m2010 có hi u l c mang Ủ ngh a làm c n c lỦ lu n và th c ti n
cho vi c đ xu t m t s gi i pháp hoàn thi n pháp lu t mang tính tr c m t và lâu dài
nh hoàn thi n h th ng pháp lu t chuyên ngành, nâng cao ch t l ng ngu n nhân
l c, chú tr ng công tác ph i h p liên ngành, đa ngành.
i v i các công trình n c ngoài đã m ra nh ng góc nhìn m i h n, linh ho t
h n v vai trò, m c đích thanh tra trong b o v quy n con ng i; v tính thích ng

linh ho t trong ho t đ ng thanh tra h ng t i nâng cao hi u l c, hi u qu ho t đ ng
qu n lỦ nhà n c v ngành, l nh v c.
1.2.2. Nh ng v n đ các công trình khoa h c ch a gi i quy t ho c gi i quy t
ch a th u đáo c n ph i ti p t c nghiên c u
V ph ng di n lý lu n: h u h t các công trình ch a có s lu n gi i sâu s c v
b n ch t c a thanh tra chuyên ngành, thanh tra xây d ng, ch a đ t t m quan tr ng
c a v trí, vai trò thanh tra chuyên ngành trong t ng th c ch b o đ m, b o v
quy n con ng i, quy n công dân,... T s thi u h t v m t lỦ lu n k trên c n thi t
đ c tri n khai nghiên c u trong khuôn kh ch ng 2 lu n án.
V ph ng di n th c ti n: ch a có s h th ng, đánh giá phân tích mô hình t
ch c thanh tra xây d ng trong các giai đo n tr c và sau Lu t Thanh tra n m 2010 có
hi u l c. Ch a làm rõ th c tr ng v c c u và nhân s c a t ch c thanh tra xây d ng
thông qua các s li u th ng kê. S thi u h t đó đ c lu n án tri n khai phân tích s
li u v th c tr ng c c u, nhân s , v n i dung ho t đ ng thanh tra xây d ng làm c
s đ t ra nhu c u và quan đi m đ i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng.
Các gi i pháp ki n ngh , đ xu t: ti p t c ch ng minh lu n gi i các nhu c u
th c ti n, ch ra quan đi m và đ xu t m t s gi i pháp nh m đ i m i t ch c và ho t
đ ng thanh tra xây d ng.
Tóm l i, có th kh ng đ nh r ng cho đ n nay ch a có m t công trình chuyên
kh o nào nghiên c u m t cách có h th ng và toàn di n c p đ lu n án ti n s Lu t
h c, chuyên ngành Lu t Hi n pháp và Lu t Hành chính v v n đ lỦ lu n c ng nh
th c ti n t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng. Vì v y có th nói đây là công trình
khoa h c đ u tiên nghiên c u m t cách toàn di n, sâu s c v "T ch c và ho t đ ng
c a thanh tra xây d ng Vi t Nam hi n nay" không mang tính trùng l p. Tuy nhiên,
lu n án có s k th a m t s giá tr , k t qu nghiên c u c a các công trình khoa h c
đi tr c, nh ng lu n án v n b o đ m tính m i và h ng phát tri n riêng.


7

1.3. Cơu h i nghiên c u vƠ gi thuy t nghiên c u
1.3.1. Gi thuy t nghiên c u
Th nh t, t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng hi n nay đã có nhi u đ i
m i ( k t khi Lu t Thanh tra 2010 đ c ban hành), đi u này đã th hi n qua th c
ti n t ch c h th ng c quan thanh tra xây d ng, k t qu ho t đ ng thanh tra chuyên
ngành xây d ng. Tuy nhiên v n t n t i nh ng h n ch nh t đ nh trong vi c s p x p c
c u t ch c, ch c n ng, nhi m v , quy n h n trong ho t đ ng thanh tra chuyên ngành
xây d ng, t đó làm nh h ng đ n tính hi u qu c a t ch c và ho t đ ng thanh tra
xây d ng.
Th hai, đ đáp ng yêu c u th c ti n hi n nay c n đ i m i t ch c thanh
tra xây d ng theo h ng phù h p v i đ c thù qu n lỦ xây d ng đô th và nông
thôn; đ i m i ho t đ ng thanh tra xây d ng có tính chuyên nghi p, minh b ch và
hi u qu .
1.3.2. Câu h i nghiên c u
Lu n án t p trung gi i quy t m t s câu h i nghiên c u nh sau:
T ch c thanh tra xây d ng và ho t đ ng thanh tra xây d ng đ c quan ni m
nh th nào? C u thành ra sao? i t ng thanh tra bao g m nh ng ch th nào? N i
dung thanh tra chuyên ngành xây d ng bao g m n i dung nào? Hình th c và trình t
th t c nào đ c s d ng trong ho t đ ng thanh tra xây d ng?
Thanh tra xây d ng có vai trò nh th nào trong b i c nh n c ta hi n nay? Có
các y u t nào tác đ ng đ n t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng?
T ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng đ c phát tri n nh th nào?
Nh ng k t qu và h n ch c a t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng hi n
nay?Do nh ng nguyên nhân nào?
Nhu c u nào d n t i vi c đ i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng?
Vi c đ i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng ph i tuân theo nh ng quan
đi m chung nào? Có nh ng gi i pháp kh thi nào đ đ i m i t ch c và ho t đ ng
thanh tra xây d ng Vi t Nam hi n nay?

8

V T

Ch ng 2
NH NG V N
Lụ LU N
CH C VĨ HO T
NG THANH TRA XỂY D NG

2.1. Lý lu n v t ch c thanh tra xây d ng
2.1.1. Khái ni m t ch c thanh tra xây d ng
Xây d ng là m t ngành kinh t k thu t đ c bi t mang tính đa ngành, đa l nh
v c.
đáp ng yêu c u nhi m v qu n lỦ đa ngành, đa l nh v c, nhà n c c n thi t
ph i thành l p ra h th ng c quan thanh tra chuyên ngành có c c u t ch c đ c thù
cho t ng ngành và đ c th c hi n các ho t đ ng mang tính ch t chuyên môn sâu.
Nh v y có th hi u "T ch c thanh tra xây d ng là vi c thi t l p và duy trì các
b ph n, ch c v trong m t c quan thanh tra xây d ng và liên k t các b ph n, ch c
v v i nhau đ th c hi n ch c n ng thanh tra chuyên ngành xây d ng".
T ch c thanh tra xây d ng ph i đáp ng yêu c u sau:
M t là, xác đ nh m c tiêu t ch c thanh tra xây d ng
Hai là, mang tính th b c, tính chuyên môn nghi p v
Ba là, t ch c thanh tra xây d ng mang tính linh ho t và thích nghi v i môi
tr ng ho t đ ng.
B n là, t ch c thanh tra xây d ng ph i b o đ m tính hi u qu qu n lý.
2.1.2. C c u t ch c thanh tra xây d ng
T ch c thanh tra xây d ng là m t thi t ch c a nhà n c n m trong t ng th b
máy thanh tra nhà n c. Các b ph n c u thành đ c quy đ nh rõ v nhi m v ,
quy n h n, trách nhi m và đ c liên k t ch t ch th ng nh t theo m c tiêu nh t

đ nh. T ch c thanh tra xây d ng đ c c u thành b i các b ph n sau:
M t là, nhóm b ph n th c hi n ch c n ng hành chính
Hai là, nhóm b ph n th c hi n ch c n ng v chuyên môn nghi p v thanh tra
chuyên ngành xây d ng
V c c u bao g m ng i đ ng đ u t ch c v i các ch c danh là Chánh thanh
tra, giúp vi c cho Chánh thanh tra là các Phó Chánh thanh tra, các Thanh tra
viên.Thanh tra viên xây d ng là công ch c c a c quan thanh tra xây d ng c p trung
ng và đ a ph ng, đ c b nhi m vào ng ch thanh tra đ th c hi n nhi m v thanh
tra và các nhi m v khác theo s phân công c a ng i đ ng đ u các c quan thanh
tra xây d ng trung ng và đ a ph ng.
2.1.3. Ch c n ng, nhi m v , quy n h n thanh tra xây d ng
T ch c thanh tra xây d ng th c hi n ch c n ng thanh tra chuyên ngành xây d ng,
đ c th hóa ch c n ng thanh tra chuyên ngành b ng các nhi m v , quy n h n c th :
Nhóm th nh t, g m nh ng nhi m v , quy n h n trong ph m vi ho t đ ng
chuyên môn.


9

Nhóm th hai, g m nh ng nhi m v , quy n h n trong vi c ph i h p v i các c
quan, t ch c, cá nhân có liên quan trong vi c th c hi n nhi m v đ c giao
Nhóm th ba, th c hi n nh ng quy n h n trong vi c tham m u cho các c quan
qu n lỦ c p trên
Nhóm th t , th c hi n các quy n h n trong vi c ban hành, t ch c các bi n
pháp phòng ng a, các quy t đ nh x lý hành chính.
2.2. Lý lu n v ho t đ ng thanh tra xây d ng
2.2.1. Khái ni m ho t đ ng thanh tra xây d ng
Có th th y b n ch t ho t đ ng thanh tra xây d ng bao g m m t chu i công
vi c g m: ki m tra, xem xét, đánh giá, k t lu n và x lỦ theo trình t th t c pháp
lu t quy đ nh đ i v i cá nhân, t ch c trong vi c ch p hành các quy t c, quy chu n

chuyên môn k thu t và pháp lu t chuyên ngành xây d ng. Vi c th c hi n chu i các
ho t đ ng thanh tra xây d ng h ng t i m c đích là vi c ki m soát ho t đ ng ch p
hành chính sách pháp lu t xây d ng c a m i đ i t ng trong xã h i. Tóm l i, ho t
đ ng thanh tra xây d ng là ho t đ ng ki m tra, xem xét, đánh giá và x lý theo trình
t th t c pháp lu t quy đ nh c a c quan thanh tra chuyên ngành xây d ng đ i v i
các ch th trong vi c ch p hành pháp lu t xây d ng, quy t c qu n lý và quy đ nh v
chuyên môn k thu t thu c ngành xây d ng.
Ho t đ ng thanh tra xây mang m t s đ c đi m nh sau.
Th nh t, ho t đ ng thanh tra xây d ng luôn g n v i ho t đ ng qu n lỦ nhà
n c c a các ch th đ c giao ch c n ng thanh tra chuyên ngành xây.
Th hai, ho t đ ng thanh tra xây d ng th hi n quy n l c nhà n c trong qu n
lý hành chính v ngành, l nh v c ( quy n hành chính) đ n đ i t ng thanh tra
Th ba,ho t đ ng thanh tra xây d ng mang tính ho t đ ng đa ngành, đa l nh v c
V i các đ c đi m trên các ch th khi ti n hành ho t đ ng thanh tra ph i tuân
theo nguyên t c c b n g m nguyên t c ph i tuân theo pháp lu t; Nguyên t c b o
đ m chính xác, khách quan, trung th c, công khai, dân ch , và k p th i; Nguyên t c
không trùng l p v ph m vi, đ i t ng, n i dung, th i gian thanh tra gi a các c quan
th c hi n ch c n ng thanh tra; Nguyên t c không làm c n tr ho t đ ng bình th ng
c a đ i t ng thanh tra.
2.2.2. i t ng và n i dung ho t đ ng thanh tra xây d ng
Th nh t, v đ i t ng thanh tra xây d ng
i t ng c a thanh tra xây d ng là các t ch c, cá nhân Vi t Nam ho c t
ch c cá nhân n c ngoài tham gia ho t đ ng xây d ng t i Vi t Nam có ngh a v tuân
th và ch p hành pháp lu t v xây d ng và qu n lỦ v xây d ng Vi t Nam. Có th
th y đ i t ng thanh tra xây d ng có ph m vi r ng c th nh :


10

n v ch đ u t xây d ng là c quan, t ch c, cá nhân s h u v n, vay v n

ho c đ c giao tr c ti p qu n lỦ, s d ng v n đ th c hi n ho t đ ng đ u t xây
d ng bao g m xây d ng m i, s a ch a, c i t o công trình xây d ng.
n v nhà th u trong ho t đ ng đ u t xây d ng, là t ch c, cá nhân có đ
đi u ki n n ng l c ho t đ ng xây d ng, n ng l c hành ngh xây d ng khi tham gia
quan h h p đ ng trong ho t đ ng đ u t xây d ng. Thanh tra nhà th u là ti n hành
thanh tra vi c vi ph m các quy đ nh c a nhà th u bao g m: đi u ki n ho t đ ng xây
d ng, n ng l c hành ngh xây d ng; n i dung h s d th u; quy chu n k thu t
qu c gia, tiêu chu n đ c áp d ng…
Th hai, v n i dung thanh tra xây d ng
N i dung thanh tra xây d ng là nh ng ho t đ ng c th c a đ i t ng thanh tra.
Các n i dung thanh tra xây d ng thu c ph m vi qu n lỦ chuyên ngành xây d ng do
Chính ph th ng nh t qu n lỦ và giao cho B chuyên ngành xây d ng và c quan
UBND các c p th c hi n qu n lỦ trên đ a bàn theo phân c p, phân quy n c a Chính
ph , bao g m:
Nhóm th nh t v thanh tra vi c th c hi n các quy đ nh pháp lu t v quy ho ch,
ki n trúc;
Nhóm th hai, thanh tra vi c th c hi n các quy đ nh pháp lu t v ho t đ ng đ u
t xây d ng;
Nhóm th ba, thanh tra vi c th c hi n các quy đ nh pháp lu t v phát tri n đô th ;
Nhóm th t , thanh tra vi c th c hi n các quy đ nh pháp lu t v qu n lỦ, s
d ng các công trình h t ng k thu t ;
Nhóm th n m, thanh tra vi c th c hi n các quy đ nh pháp lu t v phát tri n,
qu n lỦ, s d ng nhà , kinh doanh b t đ ng s n, qu n lỦ, s d ng công s trong
ph m vi ch c n ng qu n lỦ nhà n c c a B Xây d ng ;
Nhóm th sáu, thanh tra vi c th c hi n các quy đ nh pháp lu t v khai thác
khoáng s n làm v t li u xây d ng, s n xu t v t li u xây d ng; kinh doanh v t li u xây
d ng có đi u ki n theo quy đ nh c a pháp lu t ;
Nhóm th b y, thanh tra vi c th c hi n các quy đ nh pháp lu t v quy chu n,
quy đ nh k thu t v chuyên ngành xây d ng ;
Nhóm th tám, thanh tra v nh ng đi u ki n làm vi c c a các đ i t ng thanh

tra trong vi c ti n hành ho t đ ng xây d ng theo quy đ nh pháp lu t chuyên ngành ;
2.2.3. Hình th c và trình t , th t c ho t đ ng thanh tra xây d ng
Th nh t, v hình th c thanh tra xây d ng.
Hình th c thanh tra xây d ng là nh ng bi u hi n bên ngoài c a ho t đ ng thanh
tra xây d ng. Có nhi u c n c phân lo i hình th c ho t đ ng thanh tra nh theo tính
ch t v vi c, theo tính quy mô hay theo ph m vi c a t ng cu c thanh tra. Thông qua


11

đoàn thanh tra ho c thanh tra viên đ c l p có th ti n hành thanh tra v i đ i t ng
thanh tra trong ph m vi toàn di n d án, hay thanh tra d án theo k ho ch, thanh tra
th ng xuyên, ho c thanh tra đ t xu t
Th hai, v trình t , th t c thanh tra xây d ng: là các b c ho c các giai đo n mà
các ch th khi ti n hành ho t đ ng thanh tra xây d ng ph i tuân theo.
ti n hành m t
cu c thanh tra xây d ng yêu c u ph i đ m b o đ c trình t , th t c bao g m ba giai
đo n nh sau: Chu n b thanh tra, ti n hành thanh tra và k t thúc thanh tra.
2.3. Vai trò c a t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng
2.3.1. B o đ m, b o v quy n con ng i, quy n công dân
Qua ho t đ ng ki m tra, xem xét, đánh giá, k t lu n và x lỦ đ i t ng thanh
tra, các hành vi gây xâm ph m tr c ti p đ n quy n con ng i, quy n c b n c a
ng i dân đ c x lỦ và đ c ng n ch n.
2.3.2. Góp ph n t ng c ng pháp ch và b o đ m tr t t pháp lu t xây d ng
Các k t lu n thanh tra, các gi i pháp, khuy n ngh , yêu c u quy t đ nh x lỦ mà
c quan thanh tra xây d ng đ a ra không ch h ng vào vi c x lỦ các v vi c tr c
ti p mà còn có tác d ng kh c ph c nh ng k h , chính sách pháp lu t xây d ng, ng n
ng a t n g c m m m ng phát sinh vi ph m x y ra các d án, công trình xây d ng.
2.3.3. Nâng cao ý th c pháp lu t v xây d ng cho các ch th
S hi n di n c a c quan thanh tra xây d ng b t đ u t khâu ti n ki m đ n khâu

h u ki m trong ho t đ ng xây d ng đ u tác đ ng tích c c đ n Ủ th c, trách nhi m
trong vi c ch p hành và tuân th pháp lu t v xây d ng c a các đ n v đ u t , đ n v
th u, đ n v thi công, đ n v thi t k , đ n v giám sát…
2.3.4. Nâng cao ch t l ng công trình xây d ng, b o đ m m c đ hi n th c
hóa quy ho ch xây d ng
Qua vi c ki m tra giám sát c a c quan thanh tra xây d ng đ c ti n hành th ng
xuyên ch t l ng các công trình ngày m t nâng cao, công trình b o đ m xây d ng đúng
ti n đ , đúng quy ho ch làm gi m đi nguy c lãng phí, tham nh ng trong xây d ng đi u
đó chính là góp ph n vào vi c hi n th c hóa ho t đ ng quy ho ch trên th c t .
2.3.5. Góp ph n b o đ m hi u qu qu n lý nhà n c v xây d ng
Trách nhi m c a c quan thanh tra xây d ng không ch tham m u giúp B
tr ng B Xây d ng th c hi n qu n lỦ v công tác thanh tra theo th m quy n c a B
tr ng, bên c nh đó giúp B tr ng B qu n lỦ ngành xây d ng qu n lỦ v mô b ng
c ch chính sách, t ng h p th c ti n theo chuyên ngành ph trách; ph i h p h ng
d n chuyên môn cho c quan thanh tra xây d ng c p d i.
2.4. Các y u t tác đ ng đ n t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng
2.4.1. Pháp lu t v t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng
Pháp lu t v t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng là y u t tác đ ng tr c ti p


12

đ n hi u qu ho t đ ng thanh tra. M t h th ng chính sách, pháp lu t đ ng b , đ y đ ,
c th , ch t ch và th ng nh t s là ph ng ti n tr c ti p đ các ch th có th m quy n
ti n hành th c hi n ch c n ng, nhi m v . Ng c l i, n u h th ng các quy đ nh chính
sách pháp lu t xây d ng không rõ ràng, minh b ch thi u tính th ng nh t, tính h p lỦ
làm gi m tính hi u l c, hi u qu qu n lỦ nhà n c v ngành, l nh v c.
2.4.2.H i nh p và phát tri n khoa h c, công ngh v xây d ng
Vi c h i nh p n n khoa h c công ngh xây d ng, bu c các cán b công ch c thanh
tra viên xây d ng ph i t trau r i nghi p v thanh tra, ki n th c v chuyên môn k thu t

công ngh xây d ng m i đ đáp ng yêu c u c a ho t đ ng thanh tra chuyên ngành.
T c đ c a s phát tri n đô th hóa ngày m t nhanh d n đ n kh n ng b t k p
ti n đ qu n lỦ ch a cao, kéo theo s y u kém, l ng l o trong qu n lỦ kinh t xây
d ng, đòi h i cán b , công ch c thanh tra viên ph i trau r i nghi p v , b n l nh chính
tr , đ o đ c ngh nghi p đ đáp ng v i yêu c u c a quá trình h i nh p và đáp ng
yêu c u v chuyên môn công v .
2.4.3. Ch t l ng nhân l c th c hi n thanh tra xây d ng
N ng l c c a thanh tra viên xây d ng là y u t quy t đ nh s phát tri n c a t
ch c, nh h ng t i k t qu và hi u qu ho t đ ng thanh tra xây d ng trên th c ti n.
2.4.4. S ph i h p trong ho t đ ng thanh tra xây d ng v i các c quan, t
ch c, cá nhân khác
Thanh tra xây d ng v i b n ch t là ho t đ ng thanh tra chuyên ngành, do v y
trong quá trình th c hi n nhi m v các c quan thanh tra xây d ng có s ph i h p
v i nhi u c quan t ch c khác nhau nh c quan chính quy n đ a ph ng, c quan
t pháp, t ch c chính tr -xã h i.
2.4.5. Các y u t khác
Thói quen ch a mang tính Ủ th c cao trong ho t đ ng xây d ng nh : t p k t
nguyên v t li u, thuê m n nhân công xây d ng, phong t c tín ng ng th cúng
đ ng th , Ủ ni m tâm linh… Nh ng thói quen đó đã nh h ng không nh t i vi c
b o v tr t t xây d ng c a c quan thanh tra xây d ng.
ụ th c, trách nhi m và s tham gia c a ng i dân, c a c ng đ ng, c quan
thông tin báo chí… trong vi c ph i h p ho t đ ng v i các c quan qu n lỦ, c quan
thanh tra xây d ng là y u t nh h ng tr c ti p t i hi u qu c a ho t đ ng thanh tra.


13

Ch ng 3
TH C TR NG T CH C VĨ HO T
NG

THANH TRA XỂY D NG VI T NAM
3.1. Th c tr ng t ch c thanh tra xây d ng
3.1.1. T ch c thanh tra xây d ng tr c n m 2010
giai đo n này, t ch c thanh tra xây d ng đ c thành l p hai c p:
C p trung ng thành l p Thanh tra B Xây d ng, đây là c quan tr c thu c B
Xây d ng, th c hi n nhi m v , quy n h n thanh tra hành chính và thanh tra chuyên
ngành trong ph m vi qu n lỦ nhà n c c a B Xây d ng.C p đ a ph ng thành l p
Thanh tra S Xây d ng, là c quan tr c thu c S Xây d ng, th c hi n nhi m v ,
quy n h n thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành trong ph m vi qu n lỦ nhà
n c v xây d ng c a y ban nhân dân c p t nh.
C c u Thanh tra B và Thanh tra S Xây d ng g m: Chánh thanh tra, Phó
Chánh thanh tra và Thanh tra viên.
i v i hai thành ph có t c đô th hóa nhanh là Hà N i và Thành ph H Chí
Minh đòi h i công tác qu n lỦ nhà n c v xây d ng ph i sâu sát và quy t li t h n.
Ngày 18/6/2007 Th t ng Chính ph đã ban hành Quy t đ nh s 89/2007/Q -TTg
v vi c thí đi m thành l p Thanh tra xây d ng qu n, huy n và Thanh tra xây d ng xã,
ph ng, th tr n t i thành ph Hà N i và thành ph H Chí Minh thành l p thanh tra
xây d ng c p ph ng xã,th tr n.
3.1.2. T ch c thanh tra xây d ng t 2010 đ n nay
Hi n nay h th ng thanh tra xây d ng n m trong h th ng c quan Thanh tra
Nhà n c chuyên ngành, đ c thành l p c p B và c p S là thanh tra B Xây
d ng và thanh tra S Xây d ng th c hi n ch c n ng thanh tra hành chính, thanh tra
chuyên ngành, gi i quy t khi u n i t cáo và phòng ch ng tham nh ng. m i c p
thanh tra, c quan thanh tra xây d ng đ c t ch c, c c u khác nhau ph thu c vào
nhi u y u t th c ti n đòi h i c n qu n lỦ nh t c đ phát tri n c s h t ng, m c đ
vi ph m, tính ch t hành vi vi ph m.
Thành ph Hà N i và thành ph H Chí Minh hai thành ph có c ch đ c thù
riêng do quá trình đô th hóa nhanh nên t ch c các đ i thanh tra xây d ng đ t t i đ a
bàn c p qu n, huy n. i là b ph n tham m u v thanh tra chuyên ngành c p c s .
Hi n nay

i thanh tra xây d ng tr c thu c t ch c c quan Thanh tra S xây d ng
mà không thu c h th ng c quan hành chính gi ng nh mô hình thí đi m theo Quy t
đ nh 89/2007 Q -TTg ngày 18/6/2007 v vi c thí đi m thành l p thanh tra chuyên
ngành xây d ng Hà N i và Thành ph H Chí Minh.
3.1.3. ánh giá th c tr ng t ch c thanh tra xây d ng
Th nh t, k t qu đ t đ c và nguyên nhân


14

M t là, đáp ng yêu c u là c quan, tham m u giúp vi c cho c quan qu n lỦ
chuyên ngành xây d ng, góp ph n không nh trong quá trình phát tri n công nghi p
hóa, hi n đ i hóa và b o đ m, b o v quy n con ng i.
Hai là, d n ki n toàn đ c h th ng c quan thanh tra chuyên ngành xây d ng
t trung ng xu ng đ a ph ng theo Lu t Thanh tra n m 2010 và các v n b n pháp
lý có liên quan.
Ba là, đã hình thành các quy ch v t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng. Phân
công rõ đ c trách nhi m c a m i cá nhân các quy đ nh pháp lu t v nhóm nhi m v có
tính ch t chuyên môn, quy n h n mang tính ch t tham m u, x ph t vi ph m.
B n là, thành l p đ c các b ph n tham m u theo t ng ch c n ng nhi m v
giúp Thanh tra B Xây d ng và Thanh tra S Xây d ng trong vi c th c hi n các
ho t đ ng tra chuyên ngành.
N m là, đ i ng nhân s c a các c quan thanh tra xây d ng đã và đang đ c
ki n toàn v c c u, nâng cao ph m ch t chính tr , đ o đ c ngh nghi p, b i d ng
đào t o chuyên môn, k n ng, nghi p v
Sáu là, xây d ng đ c m t c ch ph i h p gi a h th ng c quan thanh tra xây
d ng v i h th ng các c quan qu n lỦ, c quan t pháp, t ch c xã h i, công dân.
Nh ng k t qu đ t đ c nh trên do m t s nguyên nhân:
Th nh t, xu t phát t th c ti n ho t đ ng đ u t xây d ng đi n ra ngày m t
nhi u h n, vi ph m tr t t xây d ng di n ra ph c t p đòi h i nhà n c ph i th c hi n

ch c n ng thanh tra chuyên ngành xây d ng.
Th hai, s thay đ i v nh n th c c a các ch th trong xã h i theo chi u h ng
tích c c nh s thay đ i v t duy trong vi c nhìn nh n đúng đ n v vai trò, v trí c a
t ch c thanh tra xây d ng đ i v i b máy qu n lỦ ngành, l nh v c trong giai đo n
phát tri n kinh t xã h i.
Th ba, xu t phát t chính ho t đ ng đ u t xây d ng là ho t đ ng kinh t , k
thu t ph c t p, c n có s ki m soát t phía nhà n c m t cách ch t ch v v n, v
chuyên môn. Do v y c n hình thành t ch c qu n lỦ mang tính chuyên ngành, có c
c u t ch c ch t ch và mang tính t ng đ i đ c l p.
Th hai, h n ch và nguyên nhân
M t là, thi u lu n c khoa h c v lỦ lu n c ng nh th c ti n trong vi c đ i m i
t ch c thanh tra xây d ng hi n nay.
Hai là, hi n nay t ch c thanh tra xây d ng còn nhi u t ng n c d n đ n tính
th ng nh t và linh ho t trong ho t đ ng thanh tra chuyên ngành không cao.
Ba là, ch a có s th ng nh t v b ph n th c hi n ch c n ng chuyên môn c a
Thanh tra S Xây d ng.


15

B n là, n ng l c th c thi công v c a công ch c thanh tra, thanh tra viên còn
nhi u h n ch .
N m là, ch a có s cân đ i v biên ch , nhân s trong Thanh tra S Xây d ng.
Nh ng h n ch nêu trên do m t s nguyên nhân sau:
M t là, do ch a th t s nh n th c đúng, nh n th c m i v v trí, vai trò t ch c
và ho t đ ng thanh tra và thanh tra xây d ng.
Hai là, ch a có s th ng nh t v th ch pháp lỦ liên quan đ n vi c ki n toàn
t ch c thanh tra xây d ng.
Ba là, ch a có lu n c khoa h c c th cho vi c lỦ gi i t ch c các đ i nghi p
v thanh tra xây d ng đ c đ t các qu n, huy n, xã trên th c ti n hi n nay.

B n là, n ng l c, trình đ nghi p v c a công ch c thanh tra, thanh tra viên, cán
b tr c ti p tham gia các oàn thanh tra xây d ng, b t c p trong ho t đ ng tuy n
d ng, qu n lỦ, s d ng công ch c thanh tra hi n nay.
3.2. Th c tr ng ho t đ ng thanh tra xơy d ng
3.2.1. Ho t đ ng thanh tra xây d ng tr c n m 2010
C th Thanh tra B xây d ng đã th c hi n m t s ho t đ ng thanh tra chuyên
ngành xây d ng trong 3 n m t 2008 đ n 2010 đã đ t m t s k t qu sau: Trong n m
2008 quy t đ nh xu t toán s ti n 25.307,7 tri u đ ng, thu h i n p ngân sách nhà
n c 18.288,5 tri u đ ng.
n n m 2009 đã ban hành 654 quy t đ nh x ph t vi
ph m hành chính, t ng s ti n x ph t là 6.695.000.000 đ ng. Thu h i n p ngân
sách Nhà n c s ti n: 1.834.542.697 đ ng cao h n so v i n m 2008. N m
2010Thanh tra B Xây d ng x lỦ v kinh t s ti n sai ph m là 131.215.024.743
đ ng. X ph t vi ph m hành chính đ i v i 13 đ n v có sai ph m trong ho t đ ng xây
d ng s ti n: 1.225.000.000 đ ng.
Ho t đ ng c a Thanh tra các S xây d ng đã ti n hành x ph t vi ph m hành
chính trong ho t đ ng xây d ng theo Ngh đ nh 126/2004/N -CP. C th n m 2008
đã x lỦ trên 12.000 v vi c trong l nh v c qu n lỦ tr t t đô th . Các đoàn thanh tra,
ki m tra c ng đã ki n ngh làm rõ trách nhi m c ng nh nâng cao trách nhi m c a
các ch th qu n lỦ, ch th tham gia ho t đ ng xây d ng.
Thanh tra chuyên ngành xây d ng trong các n m t 2008 đ n 2010 các l nh
v c ch y u Thanh tra B Xây d ng ti n hành c ng đã t p trung vào m t s l nh
v c chuyên ngành có nguy c b vi ph m cao nh ho t đ ng xây d ng,ho t đ ng
đ u t xây d ng, quy chu n k thu t xây d ng, b t đ ng s n v i các sai ph m,
thi u sót ch y u t p trung công tác, quy ho ch, thi t k , công tác đ u th u,
nghi m thu, thanh toán… Còn Thanh tra S Xây d ng các t nh ch a quan tâm
nhi u đ n ho t đ ng thanh tra, ki m tra chuyên ngành c ng nh vi c l p báo cáo
đ y đ v các s li u. Thanh tra S Xây d ng ch y u t p trung vào l nh v c tr t

16

t xây d ng đô th và phát hi n sai ph m ch y u là hành vi xây d ng không
phép, sai phép c a các công trình riêng l , và các vi ph m tr t t xây d ng lòng,
l đ ng, vi ph m môi tr ng trong ho t đ ng xây d ng… i u này cho th y
ho t đ ng thanh tra xây d ng v các n i dung chuyên môn ch a x ng t m v i v
trí, vai trò ch c n ng thanh tra chuyên ngành xây d ng.
3.2.2. Ho t đ ng thanh tra xây d ng t 2010 đ n nay
N m 2011 Thanh tra B xây d ng thành l p 23 đoàn thanh tra, ki m tra chuyên
ngành và 07 đoàn thanh tra, ki m tra đ t xu t.
ngh gi m tr quy t toán s ti n:
19.029.436.609 đ ng; s ti n thu h i n p v tài kho n t m gi c a Thanh tra B Xây
d ng đ x lỦ theo quy đ nh c a pháp lu t là 9.025.574.658 đ ng; đ ngh các Ch đ u
t thu h i s ti n đã thanh toán sai là 71.514.428.576 đ ng. Ban hành 87 quy t đ nh x
ph t vi ph m hành chính, s ti n x ph t là 7.060.000.000 đ ng. N m 2012, công b k t
lu n 27 đoàn thanh tra, yêu c u xu t toán 224.401.321.834 đ ng, gi m tr ngân sách nhà
n c 202.377.106.242 đ ng và n p vào tài kho n t m gi c a B Xây d ng là
22.024.125.592 đ ng. Ban hành 56 quy t đ nh x ph t v i t ng s ti n 3.332.500.000
đ ng. Các sai ph m ch y u trong m t s l nh v c nh quy ho ch xây d ng, d án đ u
t xây d ng. n n m 2013, t ng s 65 đoàn thanh tra, ki m tra bao g m 03 đoàn thanh
tra hành chính; 44 đoàn thanh tra chuyên ngành và 20 đoàn ki m tra. Ban hành 59 k t
lu n thanh tra, ki m tra. Ki n ngh x lỦ v kinh t 1.105 t đ ng trong đó s ti n gi m
tr , thanh quy t toán và thu h i v qu h tr s p x p doanh nghi p 337 t đ ng, s ti n
thu , ti n thuê đ t và áp sai đ n giá thuê đ t ph i n p ngân sách nhà n c 516 t đ ng,
gi m tr do đi u ch nh phê duy t l i d toán; l p d toán ch a đúng quy đ nh 237 t
đ ng. Ban hành 15 quy t đ nh x ph t vi ph m hành chính v i s ti n 1,5 t đ ng. N m
2014, tri n khai 70 đoàn thanh tra t ng h n n m 2013 là 05 đoàn. Trong đó có 4 đoàn
Thanh tra hành chính, ban hành 03 k t lu n và 64 đoàn thanh tra chuyên ngành cao h n
20 đoàn so v i n m 2013.N m 2015, đã th c hi n 79 đoàn thanh tra, ban hành 63 k t
lu n x lỦ v kinh t s ti n 926 t đ ng, ban hành 30 quy t đ nh x ph t hành vi ph m

hành chính v i s ti n 6 t đ ng. Nh v y n m 2015 s l ng và ch t l ng các đoàn
thanh tra và k t lu n thanh tra ch t l ng và hi u qu h n.
3.2.3. ánh giá th c tr ng ho t đ ng thanh tra xây d ng
Th nh t, k t qu đ t đ c và nguyên nhân
M t là, thanh tra xây d ng trong nh ng n m qua đã th c hi n đ c m t kh i
l ng công vi c khá l n góp ph n gi m b t các tiêu c c trong l nh v c xây d ng, b o
đ m t ng tr ng kinh t và nâng cao đ i s ng v t ch t, tinh th n c a toàn xã h i.
Hai là, ho t đ ng các đoàn thanh tra B Xây d ng và Thanh tra S Xây đ c
th c hi n mang tính quy mô và chuyên nghi p h n.


17

Ba là, ho t đ ng thanh tra xây d ng đ c đ y m nh và đ i m i theo h ng
thanh tra, ki m tra có tr ng tâm, tr ng đi m theo t ng l nh v c, n i dung, chuyên đ
k t h p nhi u l nh v c.
B n là, s l ng, ch t l ng các cu c thanh tra chuyên ngành ngày m t nhi u
h n, n i dung thanh tra c th , h qu pháp lỦ đ c gi i quy t rõ ràng.
Nh ng k t qu đ t đ c trong ho t đ ng thanh tra xây d ng do m t s nguyên
nhân c b n sau:
M t là, s quan tâm, lãnh đ o, ch đ o sát sao c a ng, c quan Nhà n c, c
th là Chính ph và th tr ng c quan qu n lỦ nhà n c cùng c p (B Tr ng B
Xây d ng, Giám đ c S xây d ng) trong công tác thanh tra.
Hai là, s phát tri n c a kinh t - xã h i, khoa h c công ngh xây d ng đ ng
th i h qu có r t nhi u v n đ đ t ra c n ph i đ i m i nh quy ho ch xây d ng, gi y
phép xây d ng, an toàn xây d ng.
Ba là, s hoàn thi n c a pháp lu t thanh tra nói chung và pháp lu t thanh tra xây
d ng nói riêng c v hình th c và n i dung.
B n là, xu t phát t s phát tri n h i nh p kinh t - chính tr , v n hóa- xã h i và
h i nh p qu c t trong l nh v c qu n lỦ nhà n c.

Th hai, h n ch và nguyên nhân
M t là, s l ng các cu c thanh tra chuyên ngành nhi u, tuy nhiên k t qu
thanh tra ch a th t s ch t l ng.
Hai là, ch a ti n hành thanh tra toàn di n các đ i t ng thanh tra và các l nh
v c thanh tra, mà ch y u h ng t i m t s đ i t ng nh đ n v đ u t , đ n v
th u, đ n v thi công.
Ba là, trình t th t c thanh tra còn r m rà, ch a phù h p v i tính yêu c u
nhanh chóng và k p th i c a thanh tra xây d ng.
B n là, m t s k t lu n thanh tra ch a làm rõ nguyên nhân, ch a đánh giá chính
xác tính ch t hành vi vi ph m, vi c ki n ngh xem xét, x lỦ trách nhi m c a t ch c,
cá nhân có liên quan trong m t s tr ng h p còn ch a rõ ràng, c th .
N m là, vi c kh c ph c h u qu sau x ph t hành chính c a c quan thanh tra
xây d ng còn r t h n ch ch a kiên quy t x lỦ các hành vi vi ph m, còn s thông
đ ng gi a cán b thanh tra viên xây d ng và đ i t ng thanh tra.
Sáu là, tính ch đ ng, sáng t o trong ho t đ ng thanh tra xây d ng còn h n ch
nh vi c ch a ch đ ng l a ch n nh ng l nh v c thanh tra, ch ti n hành thanh tra
nh ng l nh v c hay sai ph m.
B y là, h th ng các quy đ nh pháp lu t v n i dung ho t đ ng thanh tra xây d ng
còn ch a đ ng b thi u tính th ng nh t, nhi u quy đ nh còn ch ng chéo, trùng l p đôi


18

khi ch a phù h p v i th c ti n d n đ n khó kh n trong vi c áp d ng pháp lu t, ch tài
ch a đ tính r n đe.
Tám là, c ch ph i h p và s ch đ o trong ho t đ ng thanh tra chuyên ngành
xây d ng còn ch a th ng nh t, n ng l c y u.
Chín là, do nh n th c và Ủ th c ch p hành pháp lu t c a các ch th th c hi n
pháp lu t chuyên ngành xây d ng còn h n ch .
Nh ng h n ch nêu trên do m t s nguyên nhân sau:

M t là, nh n th c đúng, nh n th c m i v v trí, vai trò t ch c và ho t đ ng
thanh tra nói chung và thanh tra xây d ng nói riêng là m t thi t ch b o v quy n con
ng i, quy n c b n c a công dân, b o đ m pháp ch tr t t pháp lu t v xây d ng
ch a đ c ph bi n.
Hai là, ch a có s th ng nh t v th ch pháp lỦ liên quan đ n các n i dung
thanh tra xây d ng, các quy đ nh thi u tính minh b ch, tính c th .
Ba là, còn ch ng chéo trong các quy đ nh pháp lu t v ho t đ ng thanh tra
xây d ng v i m t s ho t đ ng c a c quan thanh tra chuyên ngành khác nh
ho t đ ng thanh tra lao đ ng, thanh tra tài nguyên môi tr ng, ho t đ ng c a c
quan chuyên môn thu c S Xây d ng d n đ n l n sân ho c b r i các n i dung
thanh tra.
B n là, quá trình h i nh p và phát tri n v công ngh xây d ng ngày m t hi n
đ i, các ph ng ti n, công ngh , trang thi t b chuyên ngành ph c v cho ho t đ ng
thanh tra xây d ng còn ch a đáp ng, ch a c p nh t yêu c u v nhi m v thanh tra
chuyên ngành xây d ng trong giai đo n hi n nay.
N m là, công tác th ng kê báo cáo hàng n m v s l ng, ch t l ng các cu c
thanh tra chuyên ngành ch a c th đ y đ c a c quan thanh tra các c p.


19

Ch ng 4
QUAN I M VĨ GI I PHÁP
I M I T CH C
VĨ HO T
NG THANH TRA XỂY D NG VI T NAM HI N NAY
4.1. Nhu c u đ i m i t ch c vƠ ho t đ ng thanh tra xơy d ng
4.1.1. Nhu c u xây d ng nhà n c pháp quy n xã h i ch ngh a
Yêu c u vi c đ i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng ph i b o đ m
tính th ng tôn pháp lu t, b o đ m quy n con ng i đ c đ cao, mang tính h i nh p

qu c t và xác l p tr t t pháp lu t, b o đ m pháp ch xã h i ch ngh a.
4.1.2.Nhu c u n n kinh t th tr ng, phát tri n khoa h c, công ngh xây
d ng và h i nh p qu c t
N n kinh t th tr ng và s h i nh p kinh t qu c t hi n nay đã và đang có xu
h ng đ a xã h i ngày càng phát tri n trong đó có s phát tri n, h i nh p khoa h c công
ngh v xây d ng. S h i nh p đòi h i v ch t l ng ngu n nhân l c ngành thanh tra
xây d ng ph i đáp ng đ c yêu c u v chuyên môn k thu t xây d ng hi n đ i, kh
n ng v n d ng ki n th c, kinh nghi m th c ti n, b n l nh chính tr trong t ch c và ho t
đ ng thanh tra xây d ng.
4.1.3. Nhu c u b o đ m tr t t trong ho t đ ng xây d ng
Thanh tra xây d ng v i m c đích thanh tra phát hi n x lỦ hành vi vi ph m
pháp lu t c a các ch th v tr t t xây d ng, vi ph m pháp lu t v quy ho ch, quy
chu n, k thu t trong xây d ng... t đó đi u ch nh các quan h pháp lu t xây d ng
đ c đi vào tr t t n đ nh, các công trình đ c ti n hành thanh tra s b o đ m v
ch t l ng, l i ích c a ng i dân đ c b o v .
4.2. Quan đi m đ i m i t ch c vƠ ho t đ ng thanh tra xơy d ng
4.2.1. i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng trên c s đ nh h ng
c a ng k t h p v i th c ti n trong giai đo n hi n nay
Các n i dung l n trong đ nh h ng phát tri n đ t n c ta trong th i gian t i
đ c xác đ nh trong nhi u v n ki n c a ng và Nhà n c, trong đó luôn có nhi u
n i dung đ i m i nh xây d ng Nhà n c Pháp quy n, ti p t c đ y m nh c i cách
hành chính, th c hi n dân ch trong m i l nh v c, gi nghiêm k c ng, k lu t tr t
t pháp lu t, t ch c th c hi n có hi u qu pháp lu t v phòng ch ng tham nh ng.
4.2.2.
i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng g n v i nâng cao
hi u l c, hi u qu ho t đ ng qu n lý nhà n c v xây d ng
Xác đ nh thanh tra là m t ch c n ng t t y u c a qu n lỦ.
i v i thanh tra
chuyên ngành xây d ng trong đó có ch c n ng ki m tra phát hi n và x lỦ k p th i
các hành vi vi ph m pháp lu t v chuyên ngành.

4.2.3.
i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng trên c s đánh giá
th c ti n và v n d ng kinh nghi m n c ngoài


20

Vi c đánh giá nh ng k t qu và h n ch v t ch c và ho t đ ng thanh tra xây
d ng qua các th i k là m t trong nh ng c n c th c ti n quan tr ng trong vi c hình
thành c s lỦ lu n c a vi c đ i m i.Vi c đánh giá ph i trên quan đi m khách quan,
g n v i đi u ki n l ch s c th , đ t nó trong m i quan h bi n ch ng v i thi t ch t
ch c và ho t đ ng c a b máy nhà n c, c ch qu n lỦ kinh t - xã h i… t đó khái
quát thành lỦ lu n, làm c s cho đ nh h ng đ i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra
xây d ng theo h ng khoa h c, g n nh , phù h p v i yêu c u, nhi m v trong giai
đo n hi n nay.
4.3. Gi i pháp đ i m i t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng
4.3.1. Nhóm gi i pháp đ i m i t ch c thanh tra xây d ng
M t là, đ i m i v v trí, vai trò c a t ch c thanh tra xây d ng trong giai đo n
hi n nay
Tr c h t ph i nh n th c đ y đ v m c đích c a ho t đ ng thanh tra xây d ng
không ch là phát hi n, x lỦ khuy t đi m vi ph m, mà ho t đ ng thanh tra xây d ng
còn làm phát huy nhân t tích c c trong quan h pháp lu t xây d ng, giúp cho c
quan, t ch c đ n v cá nhân là đ i t ng thanh tra th c hi n đúng các ch tr ng
đ ng l i chính sách pháp lu t c a ng, Nhà n c.
ng th i thông qua ho t đ ng
thanh tra còn góp ph n tích c c trong vi c hoàn thi n c ch chính sách, pháp lu t, là
thi t ch b o đ m quy n con ng i, quy n c b n c a công dân. T nh n th c có tính
lỦ lu n trên làm c s cho vi c xác đ nh mô hình t ch c thanh tra chuyên ngành trên
th c ti n, đáp ng yêu c u qu n lỦ ngành, l nh v c xây d ng trong môi tr ng c ch
qu n lỦ m i có tính h i nh p nh hi n nay.

Hai là, xây d ng mô hình t ch c thanh tra xây d ng phù h p v i mô hình t
ch c chính quy n đô th và chính quy n nông thôn
Thanh tra xây d ng đ c thành l p c p chính quy n đô th . Bao g m thành
ph tr c thu c trung ng, qu n, th xã, thành ph thu c t nh, thành ph thu c thành
ph tr c thu c trung ng ( C p đô th ).
c p t nh:Thanh tra S xây d ng đ c thành l p trong S xây d ng có các b
ph n c u thành là các Phòng thanh tra nghi p v có ch c n ng, nhi m v xem xét,
ki m tra, theo dõi, đánh giá, x lỦ đ i v i các ch th tham gia ho t đ ng xây d ng
trên đ a bàn thu c phân c p qu n lỦ c a c quan qu n lỦ c p t nh.
i v i c p qu n thành l p các
i thanh tra xây d ng đô th có ch c n ng
nhi m, v theo dõi, xem xét đánh giá, ki m tra, x lỦ các ch th ch p hành pháp lu t
xây d ng trên đ a bàn thu c phân c p qu n lỦ c a c quan qu n lỦ c p, qu n, th xã.
Thanh tra xây d ng đ c thành l p theo c p chính quy n nông thôn.
iv i
c p chính quy n nông thôn, thanh tra xây d ng đ c t ch c đ n thu n theo mô hình
t ch c tr c tuy n.Thành l p c quan thanh tra xây d ng c p S (Thanh tra S Xây


21

d ng). Trong c c u c p S , t ch c các Phòng nghi p v và các
i thanh tra xây
d ng đ c ti n hành ho t đ ng thanh tra trong ph m vi khu v c, có ch c n ng theo
dõi, xem xét, đánh giá, ki m tra, thanh tra x lỦ các ch th ch p hành pháp lu t xây
d ng trên đ a bàn theo phân c p qu n lỦ cho các c quan qu n lỦ nhà n c đ a
ph ng nh quy n phê duy t đ u t , quy n v phê duy t ngân sách xây d ng… c a
t ng c p, và có ph m vi ho t đ ng theo đ a bàn huy n, đ a bàn xã khác nhau.
Ba là, hoàn thi n quy đ nh pháp lu t v t ch c thanh tra xây d ng.
Ti p t c rà soát, t ng k t đánh giá, h th ng hóa v n b n pháp lu t v t

ch c thanh tra xây d ng đ t đó làm c s cho vi c hoàn thi n các quy ph m
pháp lu t m i. Trong su t quá trình hình thành và phát tri n pháp lu t v thanh tra
chuyên ngành xây d ng, các c quan nhà n c có th m quy n đã ban hành m t s
l ng không nh các v n b n quy ph m pháp lu t có hi u l c pháp lỦ. Và h th ng
v n b n pháp lu t chuyên ngành xây d ng. Tuy nhiên, n i dung các v n b n đó
không tránh kh i nh ng ch ng chéo, mâu thu n v n i dung, do đó c n ph i ti n hành
rà soát đ có nh ng s a đ i, b sung k p th i, b o đ m tính th ng nh t trong th c
hi n pháp lu t v thanh tra xây d ng.
B n là, nâng cao ch t l ng đ i ng thanh tra viên xây d ng.
Nâng cao ki n th c, k n ng c a đ i ng thanh tra viên xây d ng nh m th c
hi n hi u qu các nhi m v chính tr c a ngành. Hoàn thi n, th c hi n và ki m tra
vi c th c hi n Quy t c ng x c a đ i ng công ch c ngành thanh tra; t ng c ng
ki m tra, giám sát đ i ng thanh tra viên xây d ng trong th c hi n nhi m v , công v
đ c giao. y m nh công tác nghiên c u, ng d ng k t qu nghiên c u trong xây
d ng, hoàn thi n th ch , chính sách và đào t o, b i d ng thanh tra viên xây d ng.
4.3.2. Nhóm gi i pháp đ i m i ho t đ ng thanh tra xây d ng
Th nh t, hoàn thi n các quy đ nh pháp lu t v ho t đ ng thanh tra xây d ng.
Nh rà soát, s a đ i, b sung các quy đ nh pháp lu t v n i dung ho t đ ng thanh tra
xây d ng.Hoàn thi n các quy đ nh pháp lu t v quy trình, nghi p v , th t c thanh tra
xây d ng theo h ng chu n hóa.
Th hai, công khai hóa, minh b ch hóa trong ho t đ ng thanh tra xây d ng.
Hi n nay, đã có quy đ nh pháp lu t c ng nh c ch thúc đ y công khai, minh b ch
trong ho t đ ng thanh tra xây d ng nh : Công khai quy t đ nh thanh tra, k t lu n
thanh tra, quy t đ nh x lỦ v thanh tra c a các c quan thanh tra xây d ng; vi c th c
hi n quy n c a ng i ra quy t đ nh thanh tra và đ i t ng thanh tra.
Th ba, t ng c ng m i quan h ph i h p c a c quan thanh tra xây d ng trong
ho t đ ng thanh tra.T ng c ng m i liên h ch t ch trong h th ng c quan thanh tra
xây d ng các c p. T ng c ng m i quan h ph i h p gi a c quan thanh tra xây
d ng v i các c quan qu n lỦ, c quan t pháp và t ch c chính tr xã h i.

22

Th t , b o đ m c s v t ch t, ng d ng khoa h c công ngh vào ho t đ ng
thanh tra xây d ng. Xu t phát t ph m vi ho t đ ng thanh tra xây d ng v i n i dung
phong phú đa ngành, đa l nh v c, các l nh v c có tính chuyên môn sâu, tính k thu t
chi ti t và luôn thay đ i phát tri n theo h ng hi n đ i.
4.3.3. Nhóm gi i pháp khác
M t là,đ y m nh công tác tuyên truy n, ph bi n giáo d c pháp lu t xây d ng
cho các ch th .Công tác tuyên truy n, ph bi n giáo d c pháp lu t v xây d ng cho
các ch th th c hi n pháp lu t xây d ng là ho t đ ng nâng cao nh n th c c a c
quan t ch c, cá nhân b o đ m pháp lu t đ c th c thi m t cách liên t c.
Hai là, t ng c ng các ho t đ ng ki m tra,giám sát c a các c quan, t ch c, cá
nhân khác. G m ki m tra, giám sát c a các c p y ng; giám sát c a H i đ ng nhân
dân các c p; ho t đ ng giám sát c a các t ch c đoàn th , c quan báo chí, ngôn lu n
và nhân dân.


23

K T LU N
Vi c th c thi Hi n pháp n m 2013 đã và đang đ t ra yêu c u đ i v i ngành
Thanh tra, c n th c hi n hi u qu h n các ch c n ng, nhi m v v thanh tra góp ph n
ki m soát quy n l c nhà n c, b o v quy n con ng i, quy n công dân. Quá trình
xây d ng nhà n c pháp quy n xã h i ch ngh a và hoàn thi n th ch kinh t th
tr ng c ng nh h i nh p qu c t c ng đòi h i ngành Thanh tra c n ph i đ i m i t
ch c, nâng cao hi u l c, hi u qu ho t đ ng nh m theo k p và phù h p v i yêu c u
c a s phát tri n và h i nh p qu c t .
đ t đ c m c tiêu đó tr c h t ph i ti p t c
xây d ng nh ng lu n c khoa h c và th c ti n đ ng th i ti p thu nh ng thành t u,

nh n th c m i v công cu c phát tri n đ t n c nh ng c n có s k th a, tinh l c
nh ng y u t tích c c, nh ng kinh nghi m qua các th i k tr c phát tri n tr c đây.
Trên c s v n d ng t ng h p các ph ng pháp nghiên c u, bám sát m c tiêu nghiên
c u, lu n án đã hoàn thành đ c m t s nhi m v c b n sau:
1. Lu n án đã khái quát tình hình nghiên c u trong và ngoài n c liên quan
đ n đ tài trên các n i dung: Nh ng công trình nghiên c u liên quan đ n t ch c và
ho t đ ng thanh tra, thanh tra chuyên ngành; nh ng công trình nghiên c u liên quan
đ n t ch c, ho t đ ng thanh tra xây d ng, nâng cao hi u l c hi u qu ho t đ ng
qu n lỦ nhà n c trong l nh v c xây d ng. T đó xác đ nh k t qu nghiên c u mà
lu n án k th a, nh ng v n đ mà công trình khoa h c còn ch a gi i quy t ho c ti p
t c nghiên c u hoàn thi n. Hình thành khung gi thuy t nghiên c u và câu h i nghiên
c u.
2. Lu n án làm rõ đ c nh ng v n đ lỦ lu n v t ch c và ho t đ ng thanh tra
xây d ng bao g m: khái ni m t ch c thanh tra xây d ng và c c u c ng nh ch c
n ng nhi m v quy n h n c a t ch c thanh tra xây d ng; khái ni m ho t đ ng thanh
tra xây d ng d i góc đ thanh tra chuyên ngành và m t s n i dung c u thành c a
ho t đ ng thanh tra xây d ng: đ i t ng, n i dung ho t đ ng thanh tra xây d ng,
ph ng th c trình t th t c thanh tra xây d ng; Làm rõ vai trò c a thanh tra xây
d ng góp ph n t ng c ng công tác qu n lỦ ngành xây d ng; là công c b o đ m,
b o v quy n con ng i, quy n công dân; góp ph n b o đ m pháp ch xã h i ch
ngh a; thi t l p tr t t pháp lu t xây d ng. Nâng cao Ủ th c ch p hành pháp lu t xây
d ng c a nhân dân. ng th i ch ra nh ng y u t tác đ ng đ n t ch c và ho t đ ng
thanh tra xây d ng.
3. ánh giá đúng th c tr ng t ch c và ho t đ ng thanh tra xây d ng tr c n m
2010 và sau n m 2010, nêu rõ k t qu và h n ch c ng nh nguyên nhân c a k t qu
và h n ch đó.