Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

SỞ GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO ĐĂKLĂK
TRƢỜNG THPT BUÔN MA THUỘT
--- ---

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2014-2015
ĐỀ TÀI

MỘT SỐ KINH NGHIỆM
TỔ CHỨC VÀ HƢỚNG DẪN HỌC SINH
TRONG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
VÀ SÁNG TẠO KỸ THUẬT

Người thực hiện :

LÊ HỮU HÀO

Tổ bộ môn :

VẬT LÝ – CÔNG NGHỆ

BUÔN MA THUỘT
Tháng 3/2014


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

PHẦN I:

I.

PHẦN MỞ ĐẦU

LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Cùng với đổi mới phƣơng pháp dạy của Thầy, thì cũng phải đổi mới phƣơng
pháp học của trò, nghiên cứu khoa học – sáng tạo kỹ thuật góp phần giúp học
sinh biết cách tự học, tự giải quyết các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống. Bên
cạnh những u cầu nhiệm vụ của giáo viên đặt ra cho học sinh, thì việc học sinh
đƣợc tham gia vào các cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật ( KHKT) do ngành
giáo dục, các cấp chính quyền đồn thể, các tập đồn cơng nghệ tổ chức thực sự
là một hoạt động bổ ích lành mạnh; có tính cạnh tranh cao, giàu trí tuệ; mang
đậm tính thực tiễn và dấu ấn cá nhân. Các hoạt động này khơng những giúp cho
học sinh thực hiện đi đơi với hành, thể hiện năng lực bản thân, đem lại các sản
phẩm trí tuệ hữu ích.Mà nó còn giúp cho việc học tập trở nên hấp dẫn lý thú hơn,
và dần dần sẽ làm góp phần thay đổi cách đánh giá còn xơ cứng xa rời thực tế
trong giáo dục hiện nay.
Trong những năm gần đây, tại Đắk Lắk, các cuộc thi sáng tạo KHKT đã đƣợc
tổ chức ngày một đa dạng hơn, phát triển cả về chiều sâu và chiều rộng, thu hút
đƣợc đơng đảo các đối tƣợng tham gia, và từ đó các sản phẩm ý tƣởng dự thi
cũng đƣợc nâng dần về chất lƣợng. Ngồi Hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh Đắk Lắk
đƣợc tổ chức 2 năm một lần, từ năm 2012-2013 Cuộc thi Sáng tạo TTNNĐ tỉnh
Đắk Lắk lần thứ I đã đƣợc tổ chức, tiếp đó Cuộc thi KHKT dành cho học sinh
trung học cũng đã đƣợc lần đầu tiên thực hiện từ năm học 2013-2014.
Do bƣớc đầu tham gia vào các cuộc thi sáng tạo KHKT, chƣa hình dung cụ
thể đƣợc hình thức cũng nhƣ tầm vóc của các sản phẩm dự thi nên việc tổ chức
thực hiện cũng nhƣ hƣớng dẫn cho học sinh tại cơ sở nhà trƣờng nhìn chung rất
bỡ ngỡ và khó khăn. Trƣờng THPT Bn Ma Thuột, là một trong những đơn vị
trọng điểm đƣợc nhắc đến trong các cuộc thi về chủ đề này nhất là với đối tƣợng
dự thi trong lứa tuổi thanh thiếu niên học sinh. Đƣợc sự chỉ đạo của lãnh đạo nhà
trƣờng, bản thân tơi đã trực tiếp phát hiện, giúp đỡ và hƣớng dẫn cho nhiều học
sinh tham gia các cuộc thi trên từ những lần đầu tiên, qua đó cũng đã đạt đƣợc

một số kết quả nhất định. Tuy kết quả chƣa thực sự mỹ mãn, nhƣng trong q
trình làm việc, tơi cũng rút ra đƣợc một số kinh nghiệm về cách tổ chức và hƣớng
dẫn học sinh thức hiện các sản phẩm dự thi, đó là lý do của việc chọn đề tài:
MỘT SỐ KINH NGHIỆM TỔ CHỨC VÀ HƢỚNG DẪN HỌC SINH TRONG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ SÁNG TẠO KỸ THUẬT

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

2


Saựng kieỏn kinh nghieọm naờm hoùc 2014 - 2015

II.

MC CH CA TI

Trong ti ny, qua kinh nghim ca bn thõn, vi t cỏch l giỏo viờn
trc tip hng dn hc sinh thc hin, tụi mun c trao i mt s kinh
nghim m mỡnh ó thc hin. Thụng qua ti s hy vng giỳp ớch c phn
no cho cỏc quớ ng nghip thc hin cụng vic cũn khỏ mi m ny t c
nhiu kt qu tt hn. T ú m rng phong tro hc sinh nghiờn cu KHKT,
nõng cao cht lng cỏc sn phm d thi ca hc sinh tnh nh, giỳp cho hc sinh
v xó hi cú mt cỏch nhỡn khỏc v vic ỏnh giỏ hc tp. Mc ớch khỏc c bit
quan trng l hc sinh c tng cng s hng thỳ hc tp, bit vn dng kin
thc k nng ca cỏc mụn hc vo cuc sng.
III.

I TNG CA TI

i tng chớnh ca ti l cỏc ng nghip cụng tỏc ti cỏc trng
trung hc trong tnh.
IV.

PHNG PHP NGHIấN CU

- Phng phỏp s phm: Tuyờn truyn giỏo dc, vn ng hc sinh tham
gia
- Phng phỏp iu tra kho sỏt: Kho sỏt thc t tỡnh hỡnh nh trng,
a phng, iu kin gia ỡnh, nng lc ca hc sinh.
- Phng phỏp thc nghim: Hng dn hc sinh thc hin sn phm
hoc d ỏn ( ti), tin hnh thc nghim hoc phng ỏn kim tra
kim tra kt qu, tớnh kh thi ca sn phm (d ỏn, ti).
V.

B CC CA TI

Phn I: Phn m u
Phn II: Phn ni dung
Chng I. V cỏc cuc thi sỏng to khoa hc k thut hin nay
Chng II.Kinh nghim v t chc thc hin v hng dn hc sinh
vi t cỏch giỏo viờn
Giáo viên: Lê Hữu Hào THPT Buôn Ma Thuột

3


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

Chƣơng III. Kiến nghị và đề xuất

Chƣơng IV. Các kết quả đạt đƣợc
Phần III: Kết luận

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

4


Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2014 - 2015

Phần II:

NỘI DUNG ĐỀ TÀI

Chƣơng I:Về các cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật hiện nay
Ở Việt Nam từ lâu đã có các cuộc thi về sáng tạo KHKT, cải tiến cơng
nghệ đƣợc tổ chức, trong đó nổi bật là các cuộc thi của Quỹ Hỗ trợ Sáng tạo
KHKT Việt Nam VIFOTEC. Cùng với xu hƣớng hội nhập thế giới, năm 2009,
Việt Nam chính thức đăng kí làm Hội thi thành viên Intel ISEF (là cuộc thi khoa
học lớn nhất thế giới dành cho Học sinh phổ thơng từ lớp 9-12) với đại diện là Sở
GDĐT tỉnh Lâm Đồng. Lần đầu tiên Việt Nam cử đồn tham dự Cuộc thi Intel
ISEF tổ chức tại Nevada, Hoa Kì với 02 đề tài dự thi. Năm 2013, Bộ GDĐT ban
hành Quy chế thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học
cơ sở và trung học phổ thơng cũng nhƣ các văn bản hƣớng dẫn tổ chức Cuộc thi,
chế độ khuyến khích cho học sinh, giáo viên tham gia nghiên cứu khoa học…Từ
cuộc thi quốc gia sẽ tuyển chọn đề tài dự thi quốc tế.
 Vài nét về Intel ISEF (Cuộcthi Khoa học và Kỹ thuật Quốc tế của
Intel)
Intel ISEF là cuộc thi khoa học lớn nhất thế giới dành cho Học sinh phổ
thơng từ lớp 9-12. Cuộc thi tạo cơ hội cho những nhà khoa học trẻ xuất sắc nhất

trên khắp thế đƣợc chia sẻ ý tƣởng, trình bày các dự án khoa học tiên tiến, và thi
tài để dành đƣợc các giải thƣởng, học bổng, trợ cấp học phí, thiết bị khoa học và
các chuyến tham quan khoa học với tổng trị giá hơn 4 triệu đơ la Mỹ. Hàng năm,
Cuộc thi quy tụ:


Trên 1.500 học sinh ƣu tú đại diện cho hàng triệu học sinh của hơn 500 hội thi
thành viên từ 70 quốc gia/vùng lãnh thổ trên thế giới, các nhà khoa học đoạt giải
Nobel, các nhà khoa học và nghiên cứu hàng đầu thế giới.



Hơn 1.200 giám khảo, quan chức và đại diện các trƣờng đại học, viện nghiên
cứu, doanh nghiệp…

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

5


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

Lĩnh vực: Gồm 17 lĩnh vực nghiên cứu khoa học (Khoa học động vật; Khoa học
xã hội & hành vi; Hố sinh; Sinh học Tế bào & Phân tử; Hố học; Cơng nghệ
thơng tin; Khoa học Trái đất; Kỹ thuật: Vật liệu & Cơng nghệ sinh học; Kỹ thuật:
Kỹ thuật điện & Cơ khí; Năng lƣợng & Vận tải; Phân tích Mơi trƣờng; Quản lý
mơi trƣờng; Tốn học; Y khoa và Khoa học sức khoẻ; Vi trùng học; Vật lý và
Thiên văn học; Khoa học Thực vật).
(Lưu ý: Các dự án chỉ là chứng minh, tra cứu ‘thư viện’ hay dự án thơng tin, các
mơ hình minh họa hay xây dựng dụng cụ là khơng thích hợp tham dự Intel

ISEF.)
Hình thức tham gia: cá nhân hay nhóm (mỗi nhóm khơng q 3 học sinh).
Lợi ích của học sinh tham gia Intel ISEF:


Tự tin hơn vào bản thân, say mê hơn với nghiên cứu khoa học



Cơ hội nghề nghiệp, cơ hội nhận đƣợc học bổng/kinh phí học tập



Gặp gỡ bạn bè cùng chí hƣớng



Học đƣợc cách chấp nhận mạo hiểm, cách thức truyền đạt những ý tƣởng khoa
học



Biết sử dụng cách giải quyết khoa học để xử lý những vấn đề bên ngồi khoa học



Hồn thiện hơn nữa các kỹ năng: thuyết trình, tìm kiếm và xử lý thơng tin, làm
việc nhóm, tiếng Anh…
Tiêu chí đánh giá đề tài dự thi của Intel ISEF
ĐỐI VỚI DỰ ÁN

ĐỐI VỚI DỰ ÁN CHẾ TẠO
(ENGINEERING)

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

Tiêu chí

Số
điể
m

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

Tiêu chí

Số
điểm
6


Saựng kieỏn kinh nghieọm naờm hoùc 2014 - 2015

1

Cõu hi nghiờn cu

10

1

Vn nghiờn cu

2

K hoch nghiờn cu v
Phng phỏp

15

2

K hoch nghiờn cu v
15
Phng phỏp

3

Quỏ trỡnh nghiờn cu: thu
thp d liu, phõn tớch d
liu v gii thớch kt qu

20

3

Thc thi: xõy dng mu
20
v thớ nghim

4

Tớnh sỏng to

20

4

Tớnh sỏng to

20

5

Trỡnh by:

35

5

Trỡnh by:

35

5
a

Poster

10

5a

Poster

10

5
b

Phng vn

25

5b

Phng vn

25

Tng

100

Tng

100

10

Cỏc Gii thng ti Intel ISEF
Cỏc thớ sinh c ỏnh giỏ da trờn kh nng sỏng to, ý tng khoa hc cng
nh s chi tit, k nng nghiờn cu v s rừ rng ca ti d thi
1. Gii thng Gordon E. Moore: $75.000
2. Gii thng Nh khoa hc tr ca Qu Intel: $50.000: 2 gii
3. Gii thng Seaborg: chuyn tham quan v d l trao gii Nobel ti Thy in

Giáo viên: Lê Hữu Hào THPT Buôn Ma Thuột

7


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

4. Giải thƣởng Những nhà khoa học trẻ của UB Châu Âu: 1 chuyến tham quan
tham dự Hội thi Nhà khoa học trẻ của UB châu Âu dành cho nhóm xuất sắc
5. Giải Xuất sắc nhất theo Lĩnh vực: học bổng $5.000 + $1.000 dành cho
Trƣờng/Hội thi có học sinh đoạt giải
6. Các giải thƣởng theo 17 lĩnh vực của Intel ISEF : gồm 4 hạng:
- Hạng nhất: $ 3.000 tiền mặt
- Hạng nhì: $ 1.500 tiền mặt
- Hạng ba: $ 1.000 tiền mặt
- Hạng tƣ: $ 500 tiền mặt
7. Hàng trăm giải thƣởng đặc biệt của nhiều tổ chức, đơn vị khác tham gia trao giải.
Intel ISEF tại Việt Nam


Từ năm 2006, Intel Việt Nam và Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có những bƣớc
chuẩn bị đầu tiên để nghiên cứu và triển khai Cuộc thi tại Việt Nam.



Năm 2009, Việt Nam chính thức đăng kí làm Hội thi thành viên Intel ISEF với
đại diện là Sở GDĐT tỉnh Lâm Đồng. Lần đầu tiên Việt Nam cử đồn tham dự
Cuộc thi Intel ISEF tổ chức tại Nevada, Hoa Kì với 02 đề tài dự thi.



Năm 2010, Sở GDĐT tỉnh Lâm Đồng, Tp. Đà Nẵng, Thừa Thiên Huế và
Tp.HCM đã cử đại diện tranh tài tại Hội thi thành viên Intel ISEF cấp quốc gia.
03 đề tài khoa học đã đƣợc lựa chọn tham dự Intel ISEF 2010 tại San José,
California, Hoa Kì.



Năm 2011, 02 Hội thi thành viên Intel ISEF do Sở GDĐT Thừa Thiên Huế và Sở
GDĐT Tp.HCM đăng cai tổ chức. Từ hàng trăm đề tài dự thi, 02 đề tài đƣợc lựa
chọn đại diện cho Việt Nam tham dự Intel ISEF 2011 tại Los Angeles, Hoa Kì.



Năm 2012, Việt Nam có 02 Hội thi thành viên do Sở GDĐT Thừa Thiên Huế và
Sở GDĐT Tp.Hà Nội đăng cai tổ chức dƣới sự chủ trì của Bộ GDĐT. 45 đề tài từ
6 tỉnh/thành phố đã đƣợc lựa chọn tham dự vòng thi chung khảo cấp quốc gia.
Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

8


Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2014 - 2015

Đề tài "Xử lý nước mặn thành nước ngọt bằng kỹ thuật chân khơng và năng
lượng mặt trời phục vụ cho sinh hoạt" của nhóm thí sinh Trần Bách Trung, Bùi
Thị Quỳnh Trang và Vũ Anh Vinh, trƣờng THPT Chun Hà Nội - Amsterdam,
Tp.Hà Nội đã đƣợc lựa chọn đại diện cho Việt Nam tham dự Intel ISEF 2012 tại
Pittsburgh, P/A, Hoa Kì 5/2012.
Lần đầu tiên sau 4 năm chính thức tham gia Cuộc thi Intel ISEF, Việt Nam đã
đƣợc vinh dự xƣớng lên trong Lễ trao Giải thƣởng chính thức của Cuộc thi Intel
ISEF 2012 với Giải nhất Cuộc thi, Lĩnh vực Kỹ thuật: Điện và Cơ khí
(Engineering: Electrical & Mechanical) trị giá 3.000USD.


Năm 2013,
+ Bộ GDĐT ban hành Quy chế thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia
học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thơng cũng nhƣ các văn bản hƣớng
dẫn tổ chức Cuộc thi, chế độ khuyến khích cho học sinh, giáo viên tham gia
nghiên cứu khoa học…
+ Hơn 300.000 học sinh trung học từ 44 tỉnh/thành phố đã tham gia các Cuộc thi
Khoa học Kĩ thuật 2013 các cấp. 143 đề tài xuất sắc đã đƣợc lựa chọn tranh tài
tại 02 Cuộc thi Khoa học Kĩ thuật cấp quốc gia tổ chức vào tháng 3/2013.
+ 2/5 đề tài khoa học đại diện cho Việt Nam tham dự Cuộc thi Intel ISEF tháng
5/2013 tại Phoenix, Arizona, Hoa Kì đã giành đƣợc 02 Giải tƣ của Hội thi:
- “Hệ thống trồng rau ni cá tự động tại gia” của nhóm tác giả Trần Ngọc
Châu, Nguyễn Phƣơng Duy, Trƣơng Nhựt Cƣờng, trƣờng THPT Chun Lê
Hồng Phong, Tp. Hồ Chí Minh. Lĩnh vực Kỹ thuật: Điện và Cơ khí.
- “Nghiên cứu khả năng vi lọc của mảng vỏ trứng gà” của nhóm tác giả Đỗ
Thùy Linh, Hồng Trọng Nam Anh, Vũ Mai Hƣơng trƣờng THPT chun Hà
Nội – Amsterdam. Lĩnh vực Cơ khí: Vật liệu và Cơng nghệ sinh học.

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

9


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật


Năm 2014
Diễn ra từ ngày 11-16/5 tại Hoa Kỳ, Intel ISEF năm nay có 76 nƣớc và vùng
lãnh thổ tham dự với 1.396 dự án dự thi. Tổng số học sinh dự thi là 1.798 thí
sinh.

đồn

học sinh Viê ̣t Namđã có hai dƣ̣ án đa ̣t giải Tƣ

.

Đó là các dự án "Bảng hiển thị chữ nổi điện tử cho người khiếm thị" của thí
sinh Trần Thị Diệu Liên và Nguy ễn Nam Du , Trƣờng trung h ọc phổ thơng
chun Lê Hờ ng Phong , Thành phố Hồ Chí Minh và dự á n "Nghiên cứu thu
nhận Lipid từ sinh khối vi sinh vật lên men rơm rạ hướng tới ngun liệu sản
xuất Biodiesel" của Đặng Yến Lan, Trần Tiến Đạt và Đ ặng Anh Tú , Trƣờng
trung

học

phổ

thơng Hà Nơ ̣i

-Amsterdam,

Hà Nội

.

 Các cuộc thi Sáng tạo KHKT học sinh có thể tham gia ở địa bàn
tỉnh Đắk Lắk trong năm 2015
1. Hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh Đắk Lắk lần thứ V
Thơng báo tham gia của Ban tổ chức
Hội thi Kỹ thuật tỉnh Đắk Lắk (Sau đây gọi tắt là Hội thi) đƣợc tổ chức 02
năm 01 lần. Do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh, Sở Khoa học và
Cơng nghệ, Liên đồn lao động tỉnh, Tỉnh Đồn thanh niên cộng sản Hồ Chí
Minh phối hợp tổ chức. Trong đó Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh là
cơ quan thƣờng trực tổ chức Hội thi.
Nhằm thúc đẩy phong trào lao động sáng tạo của tồn dân trong các lĩnh
vực khoa học kỹ thuật, thúc đẩy việc áp dụng có hiệu quả các giải pháp kỹ thuật
vào sản xuất đời sống, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời kỳ
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc.
Ban Tổ chức Hội thi xin thơng báo Hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh lần thứ V
(2014 - 2015) gồm các nội dung sau:
Lĩnh vực dự thi:
Cơng nghệ thơng tin, điện tử, viễn thơng;
Cơ khí tự động hố, xây dựng và giao thơng vận tải;
Vật liệu, hố chất, năng lƣợng;
Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

10

Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2014 - 2015

Nơng lâm ngƣ nghiệp, tài ngun và mơi trƣờng;
Y dƣợc;
Giáo dục, đào tạo;
Các lĩnh vực khác.
Giải thƣởng
Tổng số giải thƣởng là 20 giải, cơ cấu nhƣ sau: 01 giải Nhất, 02 giải nhì, 05 giải
ba và 12 giải khuyến khích.
Trị giá các giải thƣỏng
- Giải nhất:

15.000.000đ

- Giải nhì:

Mỗi giải:

10.000.000đ

- Giải ba:

Mỗi giải:

7.000.000d

- Giải khuyến khích: Mỗi giải:

3.000.000đ

- Cúp lƣu niệm:

Mỗi cúp:

500.000đ

Ngồi ra còn có các phần thƣởng khác nhƣ: Bằng khen của UBND tỉnh
Đắk Lắk, Bằng lao động sáng tạo của Tổng Liên đồn Lao động Việt Nam, Bằng
khen của Liên đồn Lao động tỉnh, Giấy khen và q lƣu niệm của Ban Tổ chức
Hội thi.
Các giải: nhất, nhì, ba sẽ được chọn tham dự Hội thi sáng tạo kỹ thuật tồn quốc
vào cuối năm 2015.
Hồ sơ gửi về:
Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Đắk Lắk
Số 103 Phan Chu Trinh, Tp Bn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk.
Điện thoại: 0500 8577877;

Fax: 0500 381695

E-mail:
Thời hạn cuối cùng nhận hồ sơ: 30/07/2015
Rất mong nhận được sự hưởng ứng tham gia!

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

11


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

2. Cuộc thi Sáng tạo TTNNĐ tỉnh Đắk Lắk lần thứ III (2014 – 2015)
Thơng báo tham gia của Ban tổ chức
Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Đắk Lắk (2014 - 2015) (Sau
đây gọi tắt là Cuộc thi) nhằm khơi dậy tiềm năng và phát huy tƣ duy sáng tạo của
thanh, thiếu niên, nhi đồng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, đồng thời giúp các em trau
dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng sáng tạo, xây dựng ƣớc mơ các em trở thành nhà
sáng chế trong tƣơng lai.
CƠ QUAN TỔ CHỨC
Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh chủ trì, phối hợp cùng với Sở Giáo
dục và Đào tạo, Tỉnh đồn TNCS Hồ Chí Minh, Sở Khoa học và Cơng nghệ tổ
chức.
ĐỐI TƢỢNG DỰ THI
Tất cả các em thanh, thiếu niên, nhi đồng trong tỉnh từ 06 đến 19 tuổi đều có
quyền dự thi (các em có ngày sinh từ 31/7/1996 đến 31/7/2009). Khuyến khích
các em nhỏ tuổi, các em ở vùng sâu, vùng xa, dân tộc ít ngƣời tham gia.
LĨNH VỰC DỰ THI
1. Đồ dùng dành cho học tập;
2. Phần mềm tin học;
3. Sản phẩm thân thiện với mơi trƣờng;
4. Các dụng cụ sinh hoạt gia đình và đồ chơi trẻ em;
5. Bảo vệ mơi trƣờng và phát triển kinh tế;
GIẢI THƢỞNG
01 giải Đặc biệt trị giá: 8.000.000 đồng và Giấy chứng nhận + Kỷ niệm chƣơng;
02 giải Nhất, mỗi giải trị giá: 5.000.000 đồng và Giấy chứng nhận + Kỷ niệm
chƣơng;
05 giải Nhì, mỗi giải trị giá: 4.000.000 đồng và Giấy chứng nhận + Kỷ niệm
chƣơng;
10 giải Ba, mỗi giải trị giá : 2.000.000 đồng và Giấy chứng nhận + Kỷ niệm
chƣơng;

20 giải Khuyến khích, mỗi giải trị giá: 1.000.000 đồng và Giấy chứng nhận +
Kỷ niệm chƣơng
Ngồi ra, các tác giả đoạt giải cao sẽ được Ban Tổ chức Cuộc thi tặng Giấy khen
và đề nghị Sở Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh đồn TNCS Hồ Chí Minh xét tặng Giấy
khen. Ban Tổ chức chọn chọn một số giải cao gửi tham gia Cuộc thi Sáng tạo
thanh, thiếu niên, nhi đồng tồn quốc.
THỜI GIAN TỔ CHỨC
- Thời gian: Từ tháng 10 năm 2014 đến ngày 30 tháng 9 năm 2015;- Thời hạn
cuối cùng nhận hồ sơ dự thi: hết ngày 30 tháng 6 năm 2015 (Tính theo dấu bƣu
điện);
- Trƣng bày triển lãm các đề tài dự thi và tổ chức Lễ tổng kết và trao giải: trong
q III năm 2015;
ĐỊA ĐIỂM NỘP HỒ SƠ
Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

12


Saựng kieỏn kinh nghieọm naờm hoùc 2014 - 2015

Liờn hip cỏc Hi Khoa hc v K thut tnh k Lk, S 103 Phan Chu Trinh,
Thnh ph Buụn Ma Thut, tnh k Lk. in thoi: 0500 8577 877 (gp anh
Phan Minh Hi);
Email:

Website: www.dakusta.org.vn

3. Cuc thi khoa hc, k thut dnh cho hc sinh trung hc tnh k Lk

nm hc 2015-2016

Hin cha cú vn bn trin khai, giỏo viờn v hc sinh cú d nh tham gia cú
th tham kho thụng tin ca hi thi nm hc 2014-2015
Cuc

thi

khoa

hc

k

thut

cho

hc

sinh

trung

hc

2014-2015

( />g-ket-cuc-thi-khoa-hc-k-thut-danh-cho-hc-sinh-trung-hc-nm-hoc-20142015&catid=34:tin-tc&Itemid=2)

Giáo viên: Lê Hữu Hào THPT Buôn Ma Thuột

13


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

Chương II. Kinh nghiệm về tổ chức thực hiện và hướng dẫn học sinh
với tư cách giáo viên
Sau khi có phổ biến, chỉ đạo thực hiện cuộc thi Sáng tạo TTNNĐ tỉnh Đắk
Lắk lần thứ I (Năm học 2012-2013) qua kênh chính thức của nhà trƣờng, đƣợc sự
tin tƣởng và gợi ý của Lãnh đạo nhà trƣờng mà trực tiếp là đồng chí Hiệu trƣởng,
tơi đã thực hiện một số cơng việc sau để chuẩn bị cho học sinh tham gia cuộc thi:
1. Qua các kênh nhƣ trong giờ lên lớp, các buổi ngoại khóa sinh hoạt chun
đề của bộ mơn, giờ sinh hoạt lớp tun truyền, cung cấp thêm cho học sinh
thơng tin về cuộc thi. Từ đó vận động thuyết phục để các em có lòng đam
mê sáng tạo KHKT và tự tin sáng tạo. Cũng tun truyền cho học sinh
thấy ƣu điểm của việc tham gia nghiên cứu khoa học trong q trình học
tập, các chế độ khen thƣởng đãi ngộ.
Trong lần đầu tiên thơng tin về cuộc thi Sáng tạo KHKT đƣợc triển
khai, cá nhân tơi đã tun truyền vận động để có nhiều học sinh thuộc
nhiều lớp tham gia với 05 dự án, chủ yếu gắn với lĩnh vực chun mơn Vật
lý – cơng nghệ mà mình đã đƣợc đào tạo.
2. Giáo viên tìm hiểu các nguồn thơng tin, phân tích thêm về khái niệm dự án
nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật, giúp cho học sinh mở rộng kiến
thức, hiểu và phân biệt đƣợc nội dung nghiên cứu, sáng tạo. Thơng qua các
tài liệu hƣớng dẫn để tìm hiểu về các phƣơng pháp nghiên cứu, sáng tạo và
cách dẫn dắt xây dựng ý tƣởng.
Ví

dụ:

Bài

báo

“

Vai

trò

của

khoa

( />
học

cơ

bản”

Giáo

trình

phƣơng pháp nghiên cứu khoa học…
3. Với các lĩnh vực dự thi trong cuộc thi Sáng tạo KHKT Thanh thiếu niên,
Nhi đồng lần I và của nhiều cuộc thi tƣơng tự:
1. Đồ dùng dành cho học tập;
2. Phần mềm tin học;

3. Sản phẩm thân thiện với mơi trƣờng;
4. Các dụng cụ sinh hoạt gia đình và đồ chơi trẻ em;
5. Bảo vệ mơi trƣờng và phát triển kinh tế;

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

14


Saựng kieỏn kinh nghieọm naờm hoùc 2014 - 2015

Tụi ó phõn tớch cho hc sinh cú nhng hỡnh dung ban u v cuc thi
cũn rt mi m ny, ch ra cho hc sinh, cựng tho lun vi cỏc em v nhng d
ỏn c th hoc cú th thc hin vi cỏc tiờu chớ t n gin n phc tp
+ Phỏt hin mi
+ Ci to dng c
+ Tn dng dựng c ó qua s dng sn xut sn phm cú chc nng
hu ớch
+ To ra cỏc sn phm m da trờn ngun nguyờn vt liu sn cú ca a
phng, gúp phn ci thin mụi trng
+ a ra cỏc gii phỏp k thut, vn dng kin thc ó hc gii quyt
cỏc vn thc t
+ ..
Khi la chn ý tng nghiờn cu cn xem xột cỏc vn sau:
vtớnh mi, tớnh sỏng to vkhoa hc, k thut, cụng ngh; m bo khthi
trong khuụn khthi gian quy nh ca cuc thi (tng thi gian nghiờn cu
khụng quỏ 12 thỏng), va sc vi kh nng kin thc ca hc sinh
phthụng (ch nhng gỡ chớnh hc sinh thc hin mi c ỏnh giỏ trong
cuc thi), iu kin c svt cht cú th ỏp ng c cỏc thớ nghim,
thc nghim v trong khuụn khti chớnh cho phộp; dỏn nghiờn cu cú

thc nghim, thớ nghim hoc iu tra thc t; dỏn nghiờn cu cú ý ngha
cho cng ng; phm vi nghiờn cu khụng quỏ rng, quỏ tng quỏt nhng
khụng quỏ hp
4. Hng dn cho hc sinh cỏc kờnh thụng tin, cỏc d ỏn ó c trin khai
v c ỏnh giỏ tt (qua cỏc cuc thi ó thc hin cỏc tnh thnh bn)
cỏc em cú hỡnh dung bc u.
C th nh cỏc sn phm v d ỏn c a ra gii thiu: Kp gp
rỏc; Trng cõy ci to mụi trng nc; Sn xut phõn bún t v c-phờ;
Ch to chi cho tr em; Lm dựng h tr hc tp, vui hc: tờn la
nc, kớnh thiờn vn, ốn kộo quõn, kớnh tim vng, mụ hỡnh mỏy phỏt
Giáo viên: Lê Hữu Hào THPT Buôn Ma Thuột

15


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

điện xoay chiều…;
5. Nhấn mạnh cho các em tầm quan trọng cốt lõi nhất là ý tƣởng, tính
sáng tạo. Saukhi đã có ý tƣởng thì việc giải quyết các trở ngại về mặt kinh
phí, gia cơng, cơng nghệ sẽ có thể đƣợc giải quyết hầu hết trong điều kiện
hiện nay.
Ví dụ một sản phẩm đƣợc hình thành từ ý tƣởng của các em: Thiết
kế dụng cụ đa năng. Học sinh khơng nhất thiết phải đồng thời làm các việc
nhƣ cƣa xẻ gỗ, hàn sắt thép, lắp ráp mạch điện… mà hồn tồn có thể nhờ
sự giúp đỡ của phụ huynh, thầy cơ, các thợ chun nghiệp.
6. Sau khi học sinh đã có hình dung đƣợc bƣớc đầu, mạnh dạn hình thành ý
tƣởng của mình. Tơi nghiêm túc chân thành trao đổi cùng các em về ý
tƣởng đó, chú trọng tính mới, ƣu điểm của dự án hoặc sản phẩm với các
sản phẩm tƣơng tự hiện có; phân tích các bƣớc chuẩn bị và q trình thực

hiện.
Ví dụ với sản phẩm: Máy hút bụi. Hiện trên thị trƣờng đã có rất nhiều
mẫu máy hút bụi với tính năng mẫu mã đa dạng. Vậy sản phẩm của các em
phải chỉ ra đƣợc những ƣu điểm cụ thể. Chẳng hạn: ƣu điểm về giá thành, tận
dụng vật liệu sẵn có; tích hợp chức năng điều khiển từ xa, phát ra âm nhạc
giải trí….
7. Việc tiếp theo là tƣ vấn, kiến nghị cùng nhà trƣờng và phụ huynh để giải
quyết các vấn đề về
+ Kinh phí
+ Thời gian
+ Khơng gian làm việc
+ Lợi ích quyền lợi của việc tham gia
+ Các sự hỗ trợ khác
Tại trƣờng THPT Bn Ma Thuột, tơi đã mạnh dạn đề xuất Lãnh đạo
nhà trƣờng cùng Hội Cha mẹ học sinh hỗ trợ một phần kinh phí cho các các
dự án có khả năng triển khai.

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

16


Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2014 - 2015

Trong thời gian triển khai dự án, xin phép cho học sinh đƣợc miễn tham
gia lao động tập trung hoặc tham gia một số hoạt động trong phạm vi cho
phép. Có thể căn cứ vào chất lƣợng dự án và thái độ làm việc của học sinh để
tham gia và cột điểm đánh giá thực hành của bộ mơn liên quan.
Tơi cũng đã tiến hành gặp gỡ trao đổi với một số phụ huynh về mục
đích, ý nghĩa của việc học sinh tham gia dự án, phân tích ý nghĩa thực tế về

mặt giáo dục cũng nhƣ quyền lợi của học sinh để nhận đƣợc sự ủng hộ, giúp
đỡ của phụ huynh.
8. Liên tục theo dõi, tƣ vấn, tham gia vào q trình hình thành sản phẩm. Đặc
biệt là việc kiểm tra thực nghiệm, từ đó phản biện, góp ý để nâng cao chất
lƣợng sản phẩm, dự án về mặt khoa học, tính thực tế; cải tiến về mặt kết
cấu, tính năng, thẩm mỹ.
9. Trong q trình xây dựng ý tƣởng của các đề tài, sản phẩm, có thể mời các
giáo viên ở các bộ mơn khác, các chun gia thuộc lĩnh vực nghiên cứu
tham gia vào q trình tƣ vấn thẩm định.
Cụ thể trong Cuộc thi khoa học, kỹ thuật dành cho học sinh trung học
tỉnh Đắk Lắk lần I, với ý tƣởng cần thực hiện của đề tài, tơi đã mời sự cộng
tác của giáo viên tin học Hồ Tân Thành để làm đồng hƣớng dẫn.
10. Hỗ trợ cho học sinh về mặt thơng tin cuộc thi, cách khai thác thơng tin từ
tài liệu, internet. Đặc biệt là các thủ tục hành chính, pháp lý, hồn thiện hồ
sơ. Đây thực sự là một cơng việc quan trọng, rất nhiều trƣờng hợp và ở
nhiều nơi, học sinh có ý tƣởng sáng tạo, đam mê khoa học nhƣng đã khơng
có đƣợc thơng tin, hoặc khơng tiến hành đủ các thủ tục dự thi. Cũng có
trƣờng hợp khơng hồn thành đƣợc hồ sơ dự thi, báo cáo dự án

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

17


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

Chương III. Quan điểm cá nhân, kiến nghị và đề xuất
Trong q trình tổ chức và hƣớng dẫn cho học sinh tham gia các cuộc thi
sáng tạo KHKT, tơi đã gặp phải một số boăn khoăn của các em học sinh, phụ
huynh và thậm chí của nhiều giáo viên.

Thứ nhất là luồng quan điểm xem nhẹ các cuộc thi này, nhƣng thực tế là
xem nhẹ sự vận dụng của kiến thức học tập của học sinh vào việc thực hành và
thực tế cuộc sống. Điều này này bắt nguồn từ việc giảng dạy kiến thức hàn lâm,
học cần kiến thức để thi, xa rời với thực hành và u cầu vận dụng.
Luồng quan điểm thứ hai, có vẻ trái ngƣợc với luồng quan điểm thứ
nhất, nhƣng thực sự lại có chung một ngun nhân. Đó là quan điểm cho rằng
vấn đề đặt qua q khả năng của học sinh và xa rời thực tế, nhƣ nhiều ngƣời nói
“cơng việc này dành cho các nhà khoa học”. Vâng chúng ta có quyền u cầu về
trách nhiệm của các nhà khoa học, các nhà sáng chế có bằng cấp. Nhƣng trong
thực tế tơi nhận thấy học sinh chúng ta có khả năng, vấn đề là chúng ta đặt
ra đƣợc các u cầu vừa sức, khơi gợi cho các em lòng say mê khoa học, tự
tin và đặc biệt là tạo điều kiện cho các em đƣợc thể hiện với tất cả sự tơn
trọng và nhiệt tình. Trong thực tế đã có rất nhiều sáng chế thiết thực đi vào cuộc
sống từ những ngƣời có nhu cầu sử dụng, và do những ngƣời khơng có bằng cấp
tạo nên.
Một ý kiến nữa cũng đƣợc đƣa ra là cơng việc sáng tạo KHKT thực chất là
do giáo viên làm giúp học sinh. Điều này tơi khơng thực sự đồng tình, vì nếu các
thầy cơ giáo thực sự có thể ln đƣa ra các ý tƣởng mới có ý nghĩa và khả năng
triển khai cao thì các thầy cơ giáo thực sự là những nhà phát minh sáng chế rất
đáng đƣợc vinh danh, có thể có khơng nhiều những ngƣời có khả năng nhƣ vậy!
Vấn đề ở đây là kích thích đƣợc sự sáng tạo và tự tin của học sinh, khai thác khả
năng tiềm ẩn ở lực lƣợng học sinh đơng đảo. Trách nhiệm của giáo viên là gợi ý,
góp ý, phản biện, hƣớng dẫn các em một số cách thức triển khai và các vấn đề về
mặt thủ tục để ý tƣởng và sản phẩm đƣợc ra đời. Thực thế trong các sản phẩm dự
thi KHKT do tơi tham gia hƣớng dẫn, khơng có sản phẩm nào hồn thành do việc
giáo viên giao chỉ tiêu. Và thực tế cũng cho thấy những ý tưởng khơng bị q
trùng lắp, có sự sáng tạo thực thụ ở học sinh và các em trực tiếp tham gia vào
Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

18

Saựng kieỏn kinh nghieọm naờm hoùc 2014 - 2015

quỏ trỡnh thc hin u cú kh nng t gii hoc chớ ớt cng li cho cỏc em
nhng bi hc b ớch tht s cú ý ngha v cụng tỏc nghiờn cu khoa hc, v mt
ng dng kin thc.
Túm li v vn ny, tụi cho rng tim nng hc sinh cú nhiu, nu
khụng b ỏp t vic thi ua theo s lng; c s quan tõm to iu kin ca
nh trng v mt thi gian, kinh phớ; cú s nhit tỡnh ca quớ thy cụ giỏo thỡ
vic sỏng to KHKT hc sinh cng cú nhiu iu thỳ v.
cụng tỏc dy v hc nh trng c tt hn, c bit l cụng tỏc bi
dng hc sinh gii, hc sinh nghiờn cu khoa hc v k thut. Tụi rt mong
c s u t thờm v thi gian v kinh phớ ca nh trng, s ng viờn h tr
v vt cht v tinh thn ca Ban i din Hi cha m hc sinh vi hc sinh tham
gia cng nh cú s ói ng xng ỏng vi cụng sc v thnh qu m thy trũ t
c.

Giáo viên: Lê Hữu Hào THPT Buôn Ma Thuột

19


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

Chương IV. Các kết quả đạt được
I.

Cuộc thi Sáng tạo TTNNĐ tỉnh Đắk Lắk lần thứ I (2012 – 2013)
Trong cuộc thi đƣợc tổ chức lần đầu của tỉnh Đắk Lắk và cũng là lần

đầu của Trƣờng THPT Bn Ma Thuột cho học sinh gửi sản phẩm tham
dự, tất cả các sản phẩm dự thi của học sinh nhà trƣờng đều do tơi trực tiếp
hƣớng dẫn và giúp đỡ. Các sản phẩm đã tham gia dự thi và đạt giải gồm:
1. Sản phẩm “ Kính thiên văn” – Hà Thảo Ngun 11A3 và các đồng tác
giả

2. Sản phẩm “ Tên lửa nƣớc” – Lƣu Huỳnh Đức Phú 11B2 và đồng tác giả

3.

Sản phẩm “ Quạt khơng cánh” – Lƣu Nhật Trƣờng 11B1
Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

20


Saựng kieỏn kinh nghieọm naờm hoùc 2014 - 2015

4. Giy khen cho Trng THPT Buụn Ma Thut vỡ thnh tớch tham gia xut sc

cuc thi

Giáo viên: Lê Hữu Hào THPT Buôn Ma Thuột

21


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

II.

Cuộc thi khoa học, kỹ thuật dành cho học sinh trung học tỉnh Đắk
Lắk lần thứ nhất, năm học 2013-2014
Lần đầu cuộc thi đƣợc ngành giáo dục Đắk Lắk tổ chức, trƣờng THPT
Bn Ma Thuột có 03 sản phẩm tham gia, trong đó cá nhân tơi tham gia
hƣớng dẫn 02 sản phẩm. Kết quả đã đạt đƣợc một giải cao nhất ở lĩnh vực
tham gia dự thi.
1. Đồn giáo viên và học sinh trƣờng THPT Bn Ma Thuột tham gia
cuộc thi

2. Gian trƣng bày của trƣờng THPT Bn Ma Thuột

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

22


Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2014 - 2015

3. Giấy khen của sản phẩm đạt giải

III.

Cuộc thi Sáng tạo TTNNĐ tỉnh Đắk Lắk lần thứ II (2013 – 2014)

Trƣờng THPT Bn Ma Thuột có 02 sản phẩm của học sinh do tơi hƣớng dẫn
đƣợc gửi tham dự. Đó là sản phẩm “Dụng cụ gia đình 3 trong 1” và “Bộ đồ chơi thơng
minh – xe mơ hình điều khiển”
1. Hình ảnh của các sản phẩm trong q trình hồn thiện

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

23


Một số kinh nghiệm tổ chức và hướng dẫn học sinh trong nghiên cứu khoa học và sáng tạo kỹ thuật

2. Quang cảnh buổi lễ trao giải cuộc thi

Gi¸o viªn: Lª H÷u Hµo – THPT Bu«n Ma Tht

24


Saựng kieỏn kinh nghieọm naờm hoùc 2014 - 2015

3. Cỳp lu nim ca cuc thi

4. Giy khen ca ca cỏc sn phm d thi

Giáo viên: Lê Hữu Hào THPT Buôn Ma Thuột

25