TÀI LIỆU THAM KHẢO HỌC TUYẾT BẢO vệ tổ QUỐC XÃ hội CHỦ NGHĨA CỦA v i lê NIN GIÁ TRỊ HIỆN THỰC VÀ ý NGHĨA LỊCH sử

HỌC THUYẾT BẢO VỆ TỔ QUỐC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
CỦA V.I.LÊNIN - GIÁ TRỊ LỊCH SỬ VÀ HIỆN THỰC

Một trong những cống hiến vĩ đại của V.I.Lênin đối với thời đại của
chúng ta là xây dựng nên Học thuyết bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Học
thuyết không chỉ góp phần hoàn thiện chủ nghĩa Mác, có giá trị thực tiễn và
cách mạng vô cùng to lớn, chỉ đạo cuộc đấu tranh của nhân dân Xô-viết và
nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa trong cuộc đấu tranh vệ quốc, mà còn sẽ
mãi là cơ sở lý luận khoa học cho mọi đường lối, học thuyết quân sự, quốc
phòng của các nước xã hội chủ nghĩa, cũng như ở Việt Nam trong cuộc đấu
tranh bảo vệ nền độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trong tình hình mới.
Học thuyết bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa của V.I.Lênin là hệ thống
những vấn đề cơ bản, có tính nguyên tắc về sự nghiệp bảo vệ và phát triển
những thành quả của chủ nghĩa xã hội, bảo vệ an ninh, độc lập, chủ quyền,
toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, chống mọi âm mưu và hành động phá hoại,
xâm lược của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực phản động quốc tế.
Phát triển tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen về tính tất yếu phải bảo vệ
thành quả cách mạng của giai cấp vô sản sau khi giành được chính quyền,
V.I.Lênin đã chứng minh việc bảo vệ tổ quốc như một quy luật khách quan
của cách mạng xã hội chủ nghĩa khi chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa đế quốc còn
tồn tại và luôn tìm cách bóp chết các nhà nước non trẻ của giai cấp vô sản.
Người nhấn mạnh: “Một cuộc cách mạng chỉ có giá trị khi nào nó biết tự vệ” 1.
Nội dung chủ yếu của Học thuyết bao gồm: Quan niệm về tổ quốc xã hội chủ
nghĩa; về tính tất yếu khách quan phải bảo vệ tổ quốc; về mục tiêu, nhiệm vụ,
phương thức, lực lượng và sức mạnh bảo vệ tổ quốc; bảo vệ tổ quốc bằng mọi
biện pháp quân sự, an ninh, chính trị, kinh tế, ngoại giao…; xây dựng thành
công chủ nghĩa xã hội về mọi mặt tạo điều kiện cơ bản cho công cuộc bảo vệ
tổ quốc; sẵn sàng về quân sự, động viên quốc phòng, xây dựng quân đội kiểu
mới của giai cấp vô sản cách mạng, chính quy, hiện đại trên cơ sở vũ trang
1

V.I.Lênin toàn tập, tập 37, Nxb Tiến bộ, M. 1978, tr.145.


2
toàn dân; xây dựng liên minh vững chắc giữa giai cấp công nhân và giai cấp
nông dân; kết hợp đúng đắn nhiệm vụ dân tộc với nhiệm vụ quốc tế; sự
nghiệp xây dựng, bảo vệ tổ quốc phải đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng
sản và được nhà nước tổ chức, quản lý thể chế hóa thành luật pháp, xác định
nghĩa vụ và quyền lợi của mỗi công dân và các tổ chức, lực lượng đoàn thể
trong hệ thống chính trị đối với nhiệm vụ bảo vệ tổ quốc…
Công lao đầu tiên, thể hiện thiên tài của V.I.Lênin trong việc xây dựng
Học thuyết là việc nhận thấy và chỉ ra sự chuyển biến tất yếu của thời đại.
Người dũng cảm, sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác, tiên đoán về khâu yếu
của chủ nghĩa đế quốc khiến cho cách mạng xã hội chủ nghĩa có thể nổ ra và
giành thắng lợi ở một số nước, thậm chí ở nước tư bản lạc hậu nhất để hình
thành nên tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Cùng với việc đấu tranh tư tưởng, lý luận
đánh bại chủ nghĩa cơ hội hữu khuynh trong Quốc tế II với sự hô hào giai cấp
công nhân bảo vệ tổ quốc của giai cấp tư sản, Người đã định ra chiến lược,
sách lược đúng đắn cho phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, cho Đảng
Cộng sản (b) và Chính quyền xô-viết trong việc bảo vệ Tổ quốc. Người đưa
ra quan niệm bản chất về tổ quốc: “Tổ quốc, nghĩa là hoàn cảnh chính trị, văn
hóa và xã hội”2, để từ đó hình thành nên tư tưởng về tổ quốc xã hội chủ nghĩa
- tổ quốc của giai cấp công nhân và nhân dân lao động được giải phóng khỏi
ách nô lệ, tự tạo dựng nên nếp sống dân chủ, tổ chức và kỷ luật, nền văn hóa
thống nhất, sự hợp tác nhịp nhàng giữa các lực lượng nhân dân trong làm chủ
sản xuất, phân phối sản phẩm, đóng góp vào sự nghiệp đấu tranh cho hòa bình
và cách mạng thế giới; tổ quốc xã hội chủ nghĩa hùng mạnh trên cơ sở xây
dựng chủ nghĩa xã hội, kết hợp chặt chẽ giữa bản chất giai cấp của giai cấp
công nhân với tính dân tộc và tính nhân loại.
Đi từ phân tích một cách khoa học cả lý luận và thực tiễn quy luật phát

triển không đều về kinh tế và chính trị của chủ nghĩa tư bản, từ đó V.I.Lênin
chỉ ra hệ thống luận cứ khoa học khẳng định tính tất yếu khách quan phải
bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa, giúp cho Đảng (b) Nga, Chính quyền xô2

V.I.Lênin toàn tập, tập 17, Nxb Tiến Bộ, M. 1976, tr.230.


3
viết, nhân dân lao động, các lực lượng vũ trang, các lực lượng tiến bộ, yêu
chuộng hòa bình thấy rõ bản chất xâm lược và hiếu chiến của chủ nghĩa đế
quốc, nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng và thái độ, trách nhiệm đối với
việc bảo vệ Tổ quốc. Người xác định: còn chủ nghĩa đế quốc thì còn nguy cơ
chiến tranh xâm lược; còn chiến tranh đế quốc tất yếu còn chiến tranh cách
mạng; chiến tranh bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa là chiến tranh chính nghĩa
và tự vệ. Đặc biệt Người chỉ ra: “Chúng ta đang sống trong thời kỳ đấu tranh
có tính chất lịch sử chống giai cấp tư sản thế giới là giai cấp hiện nay đang
mạnh hơn chúng ta gấp nhiều lần. Trong thời kỳ đấu tranh như thế, chúng ta
phải bảo vệ công cuộc xây dựng cách mạng, phải đấu tranh chống giai cấp tư
sản bằng quân sự và nhất là bằng đấu tranh tư tưởng, bằng giáo dục để cho
những tập quán, những thói quen, những niềm tin mà giai cấp công nhân rèn
đúc được trong hàng chục năm đấu tranh giành tự do chính trị, để cho toàn bộ
những tập quán, thói quen và tư tưởng đó biến thành công cụ giáo dục toàn
thể những người lao động”3; “Chỉ có sau khi đã tước vũ khí của giai cấp tư
sản rồi, thì giai cấp vô sản mới có thể vứt vào đống sắt vụn tất cả vũ khí nói
chung, mà không phản lại nhiệm vụ lịch sử thế giới của mình; và giai cấp vô
sản nhất định sẽ làm như thế, nhưng chỉ có đến lúc ấy mới làm được, chứ
quyết không thể làm trước lúc ấy được”4.
Trước khi nổ ra Cách mạng tháng Mười Nga 1917, V.I.Lênin vừa bắt tay
vào chuẩn bị những điều kiện thực tiễn cho đấu tranh giành chính quyền về
tay giai cấp công nhân, vừa tiếp tục chuẩn bị những tiền đề lý luận, soi tỏ,

định hướng cho sự nghiệp bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Sau khi cách
mạng thắng lợi, Người đã nêu lên sự cần thiết phải tỏ rõ thái độ của giai cấp
công nhân đối với vấn đề bảo vệ tổ quốc. Người cảnh báo cho Đảng (b), giai
cấp công nhân, nông dân và binh sĩ Nga rằng, giai cấp vô sản sau khi đã nắm
được chính quyền phải sẵn sàng đối phó với chính phủ các nước tư sản sẽ tập
hợp mọi lực lượng chống lại cách mạng. Giai cấp vô sản phải tổ chức quần
chúng lao động sẵn sàng tiến hành một cuộc đấu tranh gian khổ chống các
3
4

V.I.Lênin, toàn tập, tập 41, Nxb CTQG, H. 2005, tr.475.
V.I.Lênin, toàn tập, tập 30, Nxb Tiến bộ, M. 1981, tr.176.


4
nước đế quốc xâm lược có trình độ văn minh cao hơn, được trang bị kỹ thuật
và tổ chức tốt hơn. Từ đó, Người đã nêu lên luận điểm nổi tiếng: “Kể từ ngày
25 tháng Mười 1917, chúng ta là những người chủ trương bảo vệ tổ quốc.
Chúng ta tán thành “bảo vệ tổ quốc”, nhưng cuộc chiến tranh giữ nước mà
chúng ta đang đi tới, là cuộc chiến tranh bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa, bảo
vệ chủ nghĩa xã hội với tính cách là tổ quốc, bảo vệ nước Cộng hòa xô-viết,
với tính cách là một đơn vị trong đạo quân thế giới của chủ nghĩa xã hội”5.
Trong Học thuyết của mình, V.I.Lênin còn xác định mục tiêu, nhiệm vụ
bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đó là “bảo vệ chủ nghĩa xã hội với tính cách
là tổ quốc”, bảo vệ Nhà nước xô-viết non trẻ và thành quả cách mạng - bản
chất chính trị của tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Khi công cuộc quốc phòng chủ
yếu là chống lại sự tấn công bằng vũ trang của chủ nghĩa đế quốc, các thế lực
phản động mưu toan hòng khôi phục lại “thiên đường” đã mất, thì Người xác
định phương thức đấu tranh bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa là phải tiến hành
một cuộc chiến tranh bằng vũ trang để bảo vệ tổ quốc, và khẳng định: “Chỉ có

dùng những phương tiện quân sự mới đập tan được sự phản kháng bằng quân
sự”6… Nắm vững những nội dung cách mạng đó, nhân dân và các lực lượng
vũ trang xô-viết thường xuyên nêu cao tinh thần đấu tranh giai cấp, vừa kết
hợp các biện pháp cải tạo và xây dựng, vừa tiến hành chuyên chính vô sản,
trấn áp và đấu tranh bằng bạo lực, bằng quân sự để tập trung bảo vệ vững
chắc những vấn đề căn bản và bản chất nhất của tổ quốc xã hội chủ nghĩa Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Nội dung có ý nghĩa lý luận và chính trị thực tiễn sâu sắc trong Học
thuyết được V.I.Lênin xác định là lực lượng bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Cùng với việc chỉ ra những thành phần, lực lượng cơ bản như tài nguyên của
đất nước, chính quyền và các tổ chức cách mạng, nguồn lực vật chất của mọi
ngành, mọi lĩnh vực, nguồn nhân lực của toàn thể nhân dân, Quân đội và Hải
quân xô-viết, và nguồn lực chính trị tinh thần của cả hệ thống chính trị trong
nước, Người còn xác định có nguồn lực vật chất và tinh thần của nhân dân các
5
6

V.I.Lênin toàn tập, tập 36, Nxb Tiến Bộ, M. 1977, tr.102.
V.I.Lênin toàn tập, tập 36, Nxb Tiến Bộ, M. 1977, tr.251.


5
nước yêu chuộng hòa bình, giai cấp công nhân và phong trào cộng sản quốc
tế. Trong đó, lực lượng bên trong có vai trò quyết định thắng lợi cho sự
nghiệp bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa… Tóm lại, như V.I.Lênin đã xác định
là: “tất cả lực lượng của nhân dân đều phải được động viên cho cuộc chiến
tranh. Cả nước phải trở thành một mặt trận cách mạng” 7. Đi liền với xác định
lực lượng, V.I.Lênin còn xác định sức mạnh bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa
là sức mạnh tổng hợp, cả sức mạnh vật chất và sức mạnh tinh thần. Trong
điều kiện còn có những khó khăn nhất định về vật chất, về vũ khí trang bị kỹ
thật, Người đã đặc biệt chú trọng đến việc xây dựng và phát huy sức mạnh

tinh thần trong chiến tranh vệ quốc. Người chỉ ra: “Trong mọi cuộc chiến
tranh, rốt cuộc thắng lợi đều tùy thuộc vào tinh thần của quần chúng đang đổ
máu trên chiến trường”8… Xác định các nội dung này, V.I.Lênin không chỉ
đánh bại những ảo tưởng và sai lầm đòi thay thế các mục “đội dân cảnh” hay
“vũ trang nhân dân” bằng “giải trừ quân bị” trong Cương lĩnh tối thiểu của
Đảng dân chủ - xã hội Nga9 từ năm 1916, mà còn động viên và phát huy sức
mạnh của cả nước cho công cuộc phòng thủ và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân
Xô-viết sau Cách mạng tháng Mười 1917.
Một nội dung đặc biệt quan trọng trong Học thuyết được V.I.Lênin xác
định là vai trò lãnh đạo tuyệt đối của Đảng Cộng sản đối với toàn bộ sự
nghiệp quốc phòng, bảo vệ tổ quốc. Người chỉ ra: “Ban chấp hành Trung
ương yêu cầu tất cả các tổ chức đảng, trước hết, phải đem toàn lực ra để thực
hiện những biện pháp sau đây, mà các tổ chức của Đảng và nhất là các công
đoàn phải thi hành, nhằm làm cho các tầng lớp đông đảo hơn nữa của giai cấp
công nhân tham gia tích cực vào công cuộc phòng thủ đất nước” 10. Người còn
làm sáng tỏ sức mạnh quân sự nhà nước; xác lập vai trò tổ chức và quản lý
của Nhà nước xô-viết đối với công cuộc phòng thủ, bảo vệ tổ quốc xã hội chủ
nghĩa trong thời chiến lẫn thời bình - chăm lo phát triển kinh tế để tăng cường
khả năng quốc phòng, đồng thời xây dựng quân đội hùng mạnh, thực hiện các
7

V.I.Lênin, toàn tập, tập 37, Nxb Tiến bộ, M. 1980, tr.471.
V.I.Lênin, toàn tập, tập 41, Nxb Tiến bộ, M. 1981, tr.147.
9
V.I.Lênin, toàn tập, tập 30, Nxb Tiến bộ, M.1981, tr.171-186.
10
V.I.Lênin, toàn tập, tập 38, Nxb Tiến bộ, M. 1981, tr.325.
8

6
chức năng đối ngoại phục vụ đắc lực cho bảo vệ chính quyền và đất nước xôviết. Sách lược của nước Cộng hòa xô-viết được Người xác định: một mặt,
hết sức dốc toàn lực ra để làm cho nền kinh tế nước ta phát triển được nhanh
chóng nhất, để tăng cường khả năng quốc phòng của đất nước, để xây dựng
quân đội xã hội chủ nghĩa hùng mạnh; mặt khác, trên trường chính trị quốc tế,
nhất thiết phải thi hành một sách lược tùy cơ ứng biến”11.
Trong Học thuyết, V.I.Lênin đã xác lập khá toàn diện các cơ sở, khả
năng phòng thủ đất nước. Mục tiêu của quốc phòng là bảo vệ tổ quốc và chế
độ xã hội chủ nghĩa; tính chất của nền quốc phòng là tự vệ. Người đặc biệt
quan tâm tới xây dựng và củng cố quốc phòng cả về tiềm lực và thế trận.
Người khẳng định: “chính vì chúng ta chủ trương bảo vệ tổ quốc, nên chúng
ta đòi hỏi phải có một thái độ nghiêm túc đối với vấn đề khả năng quốc phòng
và đối với vấn đề chuẩn bị chiến đấu của nước nhà” 12. Sự nghiệp xây dựng và
củng cố quốc phòng là sứ mạng của nhà nước chuyên chính vô sản trong tổ
chức, quản lý xây dựng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa; đó còn là “Nghĩa vụ
tuyệt đối của toàn thể quần chúng lao động là đem hết sức mình ra để khôi
phục và tăng cường khả năng quốc phòng của đất nước” 13. Người yêu cầu
“mọi người phải có thái độ nghiêm túc đối với việc quốc phòng”, và chú trọng
xây dựng và phát huy mạnh mẽ ưu thế chính trị - tinh thần của chế độ, con
người mới xã hội chủ nghĩa, coi đó là cơ sở trực tiếp quyết định sức mạnh bảo
vệ tổ quốc… Với lập trường mác-xít thì những điều trên là chưa đủ, cho nên
Người xác định nguồn gốc sâu xa quyết định sức mạnh bảo vệ tổ quốc chính
là ở thực hiện thắng lợi công cuộc cải tạo, xây dựng và không ngừng phát
triển nền kinh tế, tạo cơ sở vật chất kỹ thuật để không ngừng hiện đại hóa nền
quốc phòng, lực lượng vũ trang và quân đội; công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ
quốc xã hội chủ nghĩa có quan hệ mật thiết và phải đi đôi, gắn liền với nhau.
Năm 1918, cùng với ký sắc lệnh thành lập Hồng quân và Hải quân công
nông, V.I.Lênin đã chỉ rõ những vấn đề rất cơ bản về lý luận xây dựng quân
11

V.I.Lênin toàn tập, tập 36, Nxb CTQG, H.2005, tr.340.
V.I.Lênin, toàn tập, tập 35, Nxb Tiến bộ, M. 1981, tr.480 - 481.
13
V.I.Lênin, toàn tập, tập 36, Nxb Tiến bộ, M. 1981, tr.153.
12


7
đội kiểu mới, trước hết là về bản chất giai cấp, tính chất, chức năng, nhiệm vụ
của quân đội; những nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và xây dựng quân đội…
Vấn đề tổ chức, xây dựng Hồng quân được Người quan tâm xác lập một cách
đầy đủ, chặt chẽ, từ tính tất yếu phải xây dựng quân đội của giai cấp vô sản,
tăng cường xây dựng, huấn luyện quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng
và tổ chức, không ngừng bảo đảm và nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân
đội, chăm lo giáo dục chính trị, nâng cao bản chất cách mạng của giai cấp vô
sản trong quân đội, đến xác lập vai trò lãnh đạo tuyệt đối của Đảng Cộng sản
trong quân đội, vai trò của chính ủy trong Hồng quân. Người viết: “Chúng ta
đã thành lập một quân đội thống nhất hiện nay do một bộ phận tiên tiến những
người cộng sản có kinh nghiệm lãnh đạo, mà những người cộng sản này thì
bất cứ ở đâu cũng biết tổ chức tuyên truyền và cổ động”14.
Trong Học thuyết còn thấy những tư tưởng hết sức quan trọng mà
V.I.Lênin đã định ra cho những người cộng sản và chính quyền nhà nước của
giai cấp vô sản như: Vai trò của hậu phương xã hội chủ nghĩa trong chiến
tranh bảo vệ tổ quốc; đoàn kết và phát huy vai trò của các lực lượng quốc tế,
phát huy sức mạnh của thời đại, của mặt trận ngoại giao, của văn hóa, khoa
học kỹ thuật tiên tiến trên thế giới vào công cuộc bảo vệ tổ quốc. Người chỉ
ra: “muốn thắng lợi hoàn toàn và triệt để, còn phải lấy tất cả những gì quý báu
của chủ nghĩa tư bản, phải lấy toàn bộ khoa học và văn hóa. Lấy ở đâu được?
Phải học tập chúng, học tập kẻ thù của chúng ta. Các nông dân tiên tiến của
chúng ta, các công nhân giác ngộ trong nhà máy, trong tiểu ban ruộng đất ở

huyện phải học tập nhà nông học tư sản, nhà kỹ sư tư sản v.v... để nắm vững
những thành quả của họ”15…
Rõ ràng, trên phương diện lý luận, tư tưởng cách mạng và khoa học của
C.Mác và Ph.Ăngghen về bảo vệ thành quả cách mạng của giai cấp vô sản đã
được V.I.Lênin bổ sung, phát triển, không ngừng hoàn thiện và nâng lên
thành học thuyết. Học thuyết bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa đã ra đời và
phát huy tác dụng to lớn của nó trong đời sống chính trị, xã hội của nhân dân
14
15

V.I.Lênin, toàn tập, tập 40, Nxb Tiến bộ, M. 1978, tr.210.
V.I.Lênin, toàn tập, tập 38, Nxb CTQG, H. 2005, tr.73.


8
các nước xã hội chủ nghĩa. Nó không chỉ góp phần củng cố và gia tăng tính
hoàn bị, cách mạng, khoa học và trường tồn của chủ nghĩa Mác mà còn có giá
trị chỉ đạo công cuộc bảo vệ Tổ quốc của nhân dân Xô-viết, nhân dân các
nước xã hội chủ nghĩa qua các thời kỳ chiến tranh cách mạng, bảo vệ, giữ
vững và phát huy những thành tựu vĩ đại và sáng tạo nhất của giai cấp vô sản
trong suốt những thập niên 20 đến 90 của thế kỷ XX.
Sự đổ vỡ của chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Đông Âu và Liên xô những
năm cuối thế kỷ trước đã tạo cớ cho các thế lực phản động, thù địch xuyên
tạc, bội nhọ và phủ nhận Học thuyết bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa và chủ
nghĩa xã hội. Tuy nhiên, lịch sử thời đại đã cho thấy, những giá trị tư tưởng
lớn lao trong Học thuyết không những không bị suy giảm mà ngày càng
khẳng định tính đúng đắn, cách mạng và khoa học của những vấn đề chủ yếu,
những nguyên tắc và quan điểm cơ bản mà V.I.Lênin đã xác lập. Thất bại hay
thành công trong bảo vệ sự tồn tại, phát triển của các tổ quốc xã hội chủ nghĩa
chỉ là minh chứng hùng hồn cho mức độ kiên trì, lòng trung thành và ý chí

quyết tâm thực hiện những tư tưởng trong Học thuyết bảo vệ tổ quốc xã hội
chủ nghĩa nói riêng và chủ nghĩa xã hội khoa học nói chung đến đâu.
Công cuộc bảo vệ tổ quốc ngày nay đang đòi hỏi mỗi nước xã hội chủ
nghĩa vừa phải biết trung thành vừa phải biết vận dụng, phát triển sáng tạo
những vấn đề căn bản, có tính nguyên tắc trong Học thuyết của V.I.Lênin sao
cho phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh lịch sử, vị thế của mỗi nước trên thế
giới. Đặc biệt là phải biết khai thác triệt để những lợi thế về địa lý, kinh tế,
chính trị, văn hóa, ngoại giao cũng như quân sự của mình; khai thác và tận
dụng thế mạnh của truyền thống lịch sử văn hóa dân tộc, trình độ phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước, của mối quan hệ quốc tế và khu vực trong tiến
trình toàn cầu hóa, quốc tế hóa và hội nhập kinh tế quốc tế để xác lập chiến
lược bảo vệ tổ quốc cho phù hợp.
Trung thành, vận dụng và phát triển sáng tạo Học thuyết của V.I.Lênin,
trong quá trình lãnh đạo công cuộc bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa trên miền
Bắc từ năm 1954, cũng như trên cả nước từ sau thắng lợi mùa Xuân 1975,


9
Đảng ta đã đề ra đường lối chiến lược bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa đúng đắn, sáng tạo. Đảng và Nhà nước ta đã tích cực triển khai tổ chức
thực hiện chiến lược đó trong thực tiễn, đem lại những thành tựu to lớn, toàn
diện trong công cuộc quốc phòng, tạo cơ sở vững chắc cho việc tổ chức và
triển khai công cuộc xây dựng đất nước trên tất cả các lĩnh vực của đời sống
xã hội, đem lại những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, từng bước hiện
thực hóa mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Khi chiến tranh lạnh kết thúc, Liên xô và các nước xã hội chủ nghĩa
Đông Âu tan rã, cục diện thế giới đã có những biến đổi cực kỳ sâu sắc, phức
tạp, mau lẹ và khó lường. Đối tác, đối tượng của sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc cũng có những đặc điểm mới, biến động mới, khác trước. Quá
trình đổi mới đi vào chiều sâu và phát triển toàn diện của đất nước đã xuất

hiện nhiều đặc điểm mới, với cả thời cơ lớn và những thách thức, nguy cơ
mới. Nhận thức đúng tình hình, Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung
ương Đảng khóa IX đã xác định Chiến lược bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa trong tình hình mới, trong đó khẳng định một hệ thống quan điểm
mới về bảo vệ Tổ quốc với 6 nội dung không tách rời nhau: “Một là, bảo vệ
vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ; hai là, bảo vệ
Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; ba là, bảo vệ sự
nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; bốn là, bảo vệ lợi ích
quốc gia, dân tộc; năm là, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và
nền văn hóa; sáu là, giữ vững ổn định chính trị và môi trường hòa bình, phát
triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa”.
Đây là một bước tiến lớn trong tư duy lý luận của Đảng về bảo vệ Tổ
quốc; không chỉ kế thừa những tư tưởng căn bản trong Học thuyết bảo vệ tổ
quốc xã hội chủ nghĩa của V.I.Lênin, và tổng kết thực tiễn chiến tranh giải
phóng, bảo vệ Tổ quốc mà còn là dự báo chính xác những vấn đề của tương
lai trong sự nghiệp quốc phòng. Trước đây, tư duy bảo vệ Tổ quốc của chúng
ta thường chú trọng đến bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, chống
lại sự xâm lược từ bên ngoài. Tư duy mới hiện nay gắn mục tiêu trên với


10
nhiệm vụ bảo vệ Đảng, nhân dân và bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa. Nhằm
bảo đảm vững chắc an ninh sinh tồn và an ninh phát triển của Tổ quốc, Đảng
ta khẳng định, không chỉ bảo vệ độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và chủ
quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ chế độ, bảo vệ Đảng, mà còn là bảo
vệ nhân dân, giữ gìn và phát huy văn hóa dân tộc, bảo vệ thành quả cách
mạng, lợi ích quốc gia; chống kẻ thù xâm lược từ bên ngoài và bọn phản động
bên trong cấu kết với nhau; chống “diễn biến hòa bình” của chủ nghĩa đế
quốc và chống “tự diễn biến” trong nội bộ. Nếu trong chiến tranh giải phóng,
tư duy bảo vệ Tổ quốc thiên về dùng vũ trang chống lại sự tấn công từ bên

ngoài là chủ yếu, thì hiện nay tư duy của Đảng ta và hệ thống chính trị là một
mặt phải chuẩn bị đầy đủ sức mạnh vũ trang để giữ vững hòa bình, sẵn sàng
đánh thắng chiến tranh xâm lược của các thế lực thù địch trong mọi tình
huống; mặt khác, tuy nhấn mạnh sức mạnh và các biện pháp phi vũ trang là
cần thiết để giữ vững được độc lập, chủ quyền lãnh thổ, an ninh quốc gia, trật
tự an toàn xã hội mà không phải tiến hành chiến tranh, ngăn chặn không để
xảy ra chiến tranh, phát triển mọi mặt đất nước theo định hướng xã hội chủ
nghĩa.
Tư duy về đối tượng, đối tác trong bảo vệ Tổ quốc, quốc phòng, an ninh,
đối ngoại của chúng ta đã có sự phát triển mới. Nhận thức về đối tượng, đối
tác linh hoạt, uyển chuyển, biện chứng hơn. Ngày càng thấy rõ vai trò quan
trọng của an ninh và đối ngoại, sự cần thiết phải kết hợp chặt chẽ giữa quốc
phòng với an ninh và đối ngoại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc; giữa quốc
phòng, an ninh, đối ngoại với kinh tế. Nhận thức toàn diện, sâu sắc, biện
chứng hơn mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh mới.
Đó là một thành quả lý luận bảo vệ Tổ quốc của Đảng ta trên cơ sở tiếp thu và
làm sâu sắc thêm Học thuyết bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa của V.I.Lênin.
Về quan điểm chỉ đạo bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong
tình hình mới, có những nội dung đặc biệt quan trọng như: 1, Khẳng định lợi
ích quốc gia - dân tộc, lấy việc giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát
triển kinh tế - xã hội là lợi ích cao nhất của Tổ quốc; 2, Xác định nội lực là


11
quyết định, ngoại lực là quan trọng. Kế thừa truyền thống giữ nước “khoan
thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc, đó là thượng sách giữ nước”; sức mạnh
bên trong là quyết định, phát triển kinh tế là trung tâm để giữ vững quốc
phòng và an ninh; kết hợp chặt chẽ các nhiệm vụ kinh tế, quốc phòng, an
ninh, đối ngoại. Đặt vấn đề an ninh trong mối quan hệ tổng thể và toàn diện,
không tách rời quốc phòng với các lĩnh vực khác; 3, Kiên trì chính sách đối

ngoại hòa bình, hữu nghị rộng mở, đa dạng hóa, đa phương hóa, sẵn sàng là
bạn và đối tác tin cậy của tất cả các nước; 4, Sức mạnh của sự nghiệp bảo vệ
Tổ quốc là sức mạnh tổng hợp. Sức mạnh bên trong của đất nước, sức mạnh
của chế độ chính trị, sự trong sạch đội ngũ cán bộ và sức mạnh đại đoàn kết
toàn dân tộc là nhân tố quyết định; Sức mạnh tổng hợp của đất nước còn là
kết quả của phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy mọi nguồn
lực của nhân dân, mọi tầng lớp nhân dân ở trong nước và sự đóng góp của
cộng đồng người Việt Nam yêu nước sinh sống, định cư ở nước ngoài; khai
thác thế đan xen lợi ích giữa nước ta với các nước lớn và các nước trong khu
vực; khai thác thế mạnh của địa - chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa và mối
quan hệ đa phương cho nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
Lịch sử nhân loại gần một thế kỷ qua đã chứng minh những giá trị khoa
học và cách mạng mà V.I.Lênin đã xác lập trong Học thuyết bảo vệ tổ quốc
xã hội chủ nghĩa. Các chính Đảng Cộng sản, nhà nước xã hội chủ nghĩa cùng
giai cấp công nhân và nhân dân lao động luôn ghi nhận và đánh giá cao Học
thuyết của Người đối với chủ nghĩa xã hội - với tính cách là một học thuyết và
với tính cách là một chế độ xã hội mới, tốt đẹp nhất trong lịch sử nhân loại. Di
sản mà Người để lại không chỉ có giá trị lý luận hoàn thiện chủ nghĩa Mác, có
giá trị lịch sử chỉ đạo việc bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng của giai cấp
công nhân, mà sẽ còn mãi là ngọn cờ tư tưởng, lý luận, nền tảng của mọi
đường lối, học thuyết, chiến lược, sách lược quốc phòng, an ninh bảo vệ tổ
quốc của các chính đảng cộng sản, nhà nước và nhân dân các nước xã hội chủ
nghĩa trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Học thuyết bảo vệ tổ quốc xã hội
chủ nghĩa của V.I.Lênin đang được Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước


12
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và toàn thể nhân dân và các lực lượng
vũ trang ta tiếp tục quán triệt và vận dụng sáng tạo vào sự nghiệp bảo vệ và
xây dựng Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới./.

----------------