BẢI GIẢNG điện tử LỊCH sử ĐẢNG CHỦ NGHĨA xã hội LIÊN xô và ĐÔNG âu sụp đổ bài học KINH NGHIỆM rút RA

KHOA LỊCH SỬ ĐẢNG

Chuyên đề 7-Bổ trợ

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU
VÀ LIÊN XÔ SỤP ĐỔ. KINH NGHIỆM RÚT RA


I. LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC XHCN ĐÔNG ÂU SỤP ĐỔ TÁC
ĐỘNG ĐẾN CÁCH MẠNG VIỆT NAM

1. Hệ thống

2. Sự sụp

XHCN

đổ của

thế giới,

CNXH

cải tổ ở

thế giới

Liên Xô

tác động

và sự sụp đổ

đến

của chế độ

cách mạng

XHCN

Việt Nam

3. Nguyên
nhân sụp
đổ chế độ
xã hội chủ
nghĩa ở các
nước Đông Âu
và Liên Xô


1

a

Hệ thống XHCN thế giới, cải tổ ở Liên Xô
và sự sụp đổ của chế độ XHCN
Khái quát tình hình xây dựng CNXH trong hệ
thống XHCN và những biến động của nó

b

c

Cải tổ ở Liên Xô và sự sụp đổ chủ nghĩa xã hội

Nhận xét của các Đảng cộng sản về cải tổ ở Liên
Xô

de

Các
hình
sụp đổ
chủsản
nghĩa
hội ở
Thái
độ thức
của Đảng
Cộng
ViệtxãNam
vềcác
sự
nướcsụp
Đông
Liên Xô
đổ Âu
củavà
CNXH

a

Khái quát tình hình xây dựng CNXH trong hệ
thống XHCN và những biến động của nó

* Thành
tựu

* Thành
* Hạn chế
tựu

*Hạn chế

- Các
- Các
nước
XHCN
dầnđã
dần
bộclại
lộ cho
những
khó
khăn
nước
XHCN
đem

nhân
loại
nhiều
và yếu kém về kinh tế - xã hội. Đặc biệt
thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử trọng đại,
từ năm 1980 trở đi khó khăn ngày càng trầm trọng
để lại
dấu hoảng
ấn sâuvà
sắcđổtrong
tiến trình lịch sử
dẫn đến
khủng
vỡ CNXH


b
--

Cải tổ ở Liên Xô và sự sụp đổ chủ nghĩa xã hội

- Tháng
Ban
lãnh
đạoBan
LiênChấp
Xô dohành
M.khaIn
Goóc
Tháng3/1985

4/1985
Hội
nghị
Trung
baChốp
làm Tổng
thư Liên
đã đề
đường
cải tổqua.
theo
ương Đảng
CộngbíSản
Xôranhất
trílối
thông
tư duy mới (Đổi mới căn bản CNXH)

-

Tháng 2/1986 Đại hội lần thứ 27 Đảng Cộng sản
Liên Xô quyết định đường lối cải tổ.
Ngày 7/11/1987 Tổng bí thư M.khaIn Goóc baChốp phê
phán mạnh mẽ sai lầm của XtaLin và chính thức mở chiến
dịch phủ định lịch sử Đảng và Nhà nước Xô Viết.

-

-

Ngày 26/8/1988 Hội nghị toàn Liên bang lần thứ
19 ĐCS Liên Xô


b

- Tháng
- Ngày
15/
12/1989
3/1990Đại
Đạihội
Tháng
đại-hội
biểu
nhân
bất
dân LiênĐại
Xô
7/1990
Đại
thường
quyết
định:
Xoá
hội
ĐCS
hội 28
đại
biểu

bỏ điều 6 trong
nhân
dân
Liên
Liên
Xô Liên
đây
H/ pháp
Xô
Xô:
định
làQui
Đạibầu
hộivai
M.khaIn
Goóc
trò lãnh
đạo
cuối
cùng
baChốp
làmXô
của
ĐCS Liên
của
ĐCS
với
xã hội
L/Xô
Tổng

thống
vàLiên
Thông
qua
Xô
kiêm
Tổng
bí
việc xác
lập chế
thư
độ Tổng thống.

Cải tổ ở Liên Xô và sự sụp đổ chủ nghĩa xã hội

Toàn cảnh Đại hội đại biểu lần thứ 28.
Đảng CS Liên Xô


- Ngày
19/8/19
91 sảy ra
vụ chính
biến
(Liên
bang Xô
Viết sụp
đổ).
M.X. Goóc Ba Chốp

Boris Enxin

HUY HIỆU LIÊN BANG CH XHCN XÔ VIẾT

19/8/1991

Boris Yeltsin (X) trong vụ chính biến 1991

PHE BIỂU TÌNH VÀ QUẦN CHÚNG

BẠO ĐỘNG QUÂN SỰ


Ngày
---Ngày
Ngày
25/12/1991
25/11/1991
26/12/199
Tổngkỳ
thống
Quốc
Liên
1
Xô
viết
đầu
và
Xô
hạtiên

xuống
cũng
là
TBT
tại
tốiĐiện
cao
cuối
cùng của
CremLin
Liên
Xô
Liên Xô
đồng ý
M.khaInGoóc
baChốp
đọc
Liên Xô
lời diễn văn từ
giảiLiên
thể
chức
bang

Quốc kỳ Liên Bang Cộng hòa Xô Viết

Quốc kỳ Liên bang Nga: hình chữ nhật với ba
phần trắng - xanh – đỏ

Xô viết tan giã

hoàn toàn.

Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev xem giờ
trước khi thông báo từ chức trên truyền hình hôm
25/12/1991. Liên bang Xô viết chính thức sụp đổ
một ngày sau đó và ngày 27/12, Boris Yeltsin tiếp
nhận văn phòng của Gorbachev.


c

* Về
đối
chính
kinh
ngoại
trị
tế

Nhận xét của các Đảng cộng sản về cải tổ ở
Liên Xô
- Lúc đầu ban lãnh đạo tập trung cải tổ kinh tế theo
hướng bung ra là đúng. Nhưng do thiếu quản lý chặt trẽ
của nhà nước dẫn đến kinh tế - xã hội rối loạn và lâm
vào khủng hoảng
- Khi
tổ kinhđối
tế không
hiệu quảTây,
thì các

-Xucải
hướng
ngoạimang
thânlạiphương
nhà lãnh đạo Liênthân
Xô chuyển
sang cải tổ về chính
Mỹ.....
trị không có định hướng (đây là một sai lầm cực kỳ
Ban lãnh đạo chưa tìm ra lối thoát. Do đó, khủng
quan trọng)
hoảng kinh tế - xã hội ngày càng trầm trọng. Làm cho
mâu thuẫn trong nội bộ xã hội và nhân dân ngày càng
gay gắt. Kẻ thù lợi dụng công kích


Các hình thức sụp đổ chủ nghĩa xã hội ở các nước Đông Âu
và Liên Xô

d

- Chuyển hoá trong nội bộ đảng thông qua bầu cử để
làm ngòi nổ gây đổ vỡ chế độ (Ba lan; Hung ga ri...).

-

-

- Chuyển hoá bên trong kết hợp lừa bịp, kích động,
biểu tình của quần chúng làm thay đổi chế độ chính

trị (Đức; Tiệp khắc; Bun ga ri.....).

- Chiến lược “diễn biến hòa bình”, kết hợp với đảo
chính quân sự, bạo lạn lật đổ (Rumani.)

-

-

Chuyển hoá bên trong, bên trên (Liên Xô....).


e

- Thường
xuyên
chăm
- Chủchú
theo dõi
động
dự
quá
báo trình
tình
cải
tổcho
của
hình
các
nước

toàn
xãĐảng,
hội chủ
nghĩa
toàn
dân
Đông
và kịpÂu
vàthời
LiênraXô
để
có
Nghị
phương
quyết án
sử lýđạo.
kịp
lãnh
thời

Thái độ của Đảng Cộng sản Việt Nam về sự
sụp đổ của CNXH

- Sau gần 3 năm tiến hành đổi mới
HNTƯ 6 nhận định về công cuộc đổi
mới, diễn biến của tình hình thế giới;
Xác định 5 nguyên tắc chỉ đạo, định
hướng công cuộc đổi mới.

- Về một số vấn đề cấp

bách trong công tác tư
tưởng trước tình hình
trong nước và thế giới
- Về nhận định tình
hình các nước
XHCN, nhiệm vụ
cấp bách của Đảng
ta.

HNTW 6 khioas VI (3/1989)

HN TW7 (khãa VI) (8/1989)

- Nghị quyết TW8a (3/1990)


Đại hội lần thứ VII của Đảng (6 / 1991)
CHỦ ĐỀ ĐẠI HỘI
“Đại hội của trí tuệ - đổi mới,
Dân chủ - kỷ cương - đoàn kết

Đỗ Mười

Toàn cảnh Đại hội VII

Tổng Bí thư của Đảng
(1991 – 1997)

Đảng thực
ta vẫn

huy Xô
vọng
Liênđổ
Xônhanh
có thể
vượt, tháng
qua khó
khăn,
khủng
->->Nhưng
tế Liên
đã sụp
chóng
6/1991
ta tiến
hành
Đại hội Đảng VII thìhoảng
53 ngàythách
sau (19/81991)
thức. Liên Xô sụp đổ


2

Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội thế giới tác
động đến cách mạng Việt Nam

a. Chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước Đông Âu và liên Xô sụp đổ
tác động đến nước ta trên mọi phương diện

* Về chính trị

* Về kinh tế


2

Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội thế giới tác
động đến cách mạng Việt Nam

a. Chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước Đông Âu và liên Xô sụp đổ
tác động đến nước ta trên mọi phương diện

* Về quân sự

* Về đối ngoại


2

Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội thế giới tác
động đến cách mạng Việt Nam

- Chế độ XHCN ở các nước Đông Âu và Liên Xô sụp đổ là một
tổn thất lớn đối với cách mạng thế giới và tác động nhiều
mặt đến cách mạng nước ta

b.
Tóm

lại

- Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch huy vọng chế
độ XHCN ở nước ta cũng sụp đổ như ở Liên Xô và Đông
Âu, nhưng điều đó không sảy ra
- Trái lại ta vẫn đứng vững và có bước phát triển vì ta đổi
mới ... và luôn luôn nêu cao cảnh giác


3

Nguyên nhân sụp đổ chế độ xã hội chủ
nghĩa ở các nước Đông Âu và Liên Xô
* Nguyên nhân trực tiếp

* Nguyên nhân sâu xa

- Duy trì quá lâu
khuyết tật mô
hình cũ của chủ
nghĩa xã hội,
chậm trễ trong
ứng dụng phát
triển cách mạng
khoa học.

+ HTCT quan
liêu

+ Phủ nhận

nền KTNTP

- Sai
lầm về
- Sự
chống
phá
đường
lối, quan
điên không
cuồng
và
+ QHSX
điểm,
bước
đi
phùthâm
hợp với
.....của
độc
trong
cải tổ. Xa
của LLSX
phương
Tây và
dời hoặc từ bỏ
sự
phản bội của
những tư tưởng

cácbản
nhà
lãnh
của
chủ
+cơ
Phủ
nhận
đạo
nghĩa CCTT
Mác-Lênin
KTTT,


II. MỘT SỐ KINH NGHIỆM RÚT RA

Các đảng cộng sản và công nhân không giữ vững và bảo vệ
vững chắc giá trị xã hội đã xây dựng được. Do đó đã tạo ra
một “khoảng trống về ý thức hệ”, dẫn đến tình trạng rối loạn
của hệ thống giá trị xã hội

1

2

Các Đảng Cộng sản và công nhân đã không nhận thức
rõ và có chủ trương đúng về việc giữ vững sự lãnh
đạo chính trị của mình

Các đảng cộng sản trong tình hình bị động về kinh tế

và suy yếu về lực lượng nên đã chấp nhận “Bầu cử tự
do” khi chưa được chuẩn bị kỹ

3

45

Không
có luôn
quannêu
điểm,
đúnggiác
đắncách
về cải
Luôn
caođịnh
tinhhướng
thần cảnh
cách
chính
trị, gây
nên
“khoảng
về chính
trị”
mạng,
không
mắc
mưu
kẻ thùtrống

và không
tin vào
lời hứa của chúng


1

Các đảng cộng sản và công nhân không giữ vững và bảo vệ vững chắc giá
trị xã hội đã xây dựng được. Do đó đã tạo ra một “khoảng trống về ý thức
hệ”, dẫn đến tình trạng rối loạn của hệ thống giá trị xã hội

* Tính ưu việt của giá trị
xã hội ở hệ thống các
nước XHCN ở Đông Âu và
Liên Xô.

* Hạn chế của giá trị xã hội ở
các nước XHCN ở Đông Âu
và Liên Xô
* Yêu cầu hiện nay


2

Các Đảng Cộng sản và công nhân đã không nhận thức rõ và có chủ
trương đúng về việc giữ vững sự lãnh đạo chính trị của mình

* Thực tế

* Yêu cầu hiện nay

3

Các đảng cộng sản trong tình hình bị động về kinh tế và suy yếu về lực
lượng nên đã chấp nhận “Bầu cử tự do” khi chưa được chuẩn bị kỹ

* Thực tế

* Yêu cầu hiện nay


4

Không có quan điểm, định hướng đúng đắn về cải cách
kinh tế , gây nên “khoảng trống về kinh tế ”

* Thực tế ở các nước
Đông Âu và Liên Xô

* Yêu cầu hiện nay


5

Luôn luôn nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, không
mắc mưu kẻ thù và không tin vào lời hứa của chúng

* Thực tế

* Yêu cầu hiện nay