Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo với di tích ở huyện gia lâm trong dạy học lịch sử việt nam lớp 7 trung học sơ sở

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

ĐÀO MỸ HẰNG

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO
VỚI DI TÍCH Ở HUYỆN GIA LÂM TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ
VIỆT NAM LỚP 7 TRUNG HỌC CƠ SỞ

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM LỊCH SỬ

HÀ NỘI – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

ĐÀO MỸ HẰNG

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO
VỚI DI TÍCH Ở HUYỆN GIA LÂM TRONG DẠY HỌC
LỊCH SỬ VIỆT NAM LỚP 7 TRUNG HỌC CƠ SỞ

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM LỊCH SỬ
CHUYÊN NGÀNH: LÍ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
BỘ MÔN LỊCH SỬ
Mã số: 60 14 01 11

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ BÍCH

HÀ NỘI – 2016

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên của luận văn, cho phép tôi bày tỏ lòngbiết ơn sâu sắc tớiTS.
Nguyễn Thị Bích, người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình nghiên cứu và làm đề tài này.s
Tôi xin chân thành cảm ơn tới các thầy cô giáo khoa Lịch sử, phòng thư
viện trường Đại học giáo dục – Đại học quốc gia đã tận tình quan tâm góp
ý và tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô cùng các em học
sinh trường THCS Kim Sơn – Gia Lâm – Hà Nội đã tạo điều kiên thuận lợi
tham gia hoạt động nhiệt tình buổi hoạt động ngoại khóa được diễn ra thành
công tốt đẹp.
Lời cuối cùng, tôi xin gửi lời biết ơn đối với những người thân trong gia
đình đã luôn động viên, khích lệ, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận
văn.
Tuy nhiên, do điều kiện thời gian và năng lực nghiên cứu cóhạn, chắc
chắn đề tài luận văn nghiên cứu không tránh khỏi những thiếu sót.Rất mong
nhận đượcsự góp ý, bổ sung của quý thầy cô, các cơ quan chuyên môn về di
tích ở huyện Gia Lâm và các bạn bè đồng nghiệp cũng như các em học sinhđể
đề tài thêm hoàn thiện.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Gia Lâm,tháng 9 năm 2016
Tác giả luận văn

Đào Mỹ Hằng

i

NHỮNG TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
DHLS:

Dạy học lịch sử

GV:

Giáo viên

HS:

Học sinh

LSĐP:

Lịch sử địa phương

THCS:

Trung học cơ sở

THPT:

Trung học phổ thông

TNST:

Trải nghiệm sáng tạo

ii

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... i
NHỮNG TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ........................................... ii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 9
4. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................... 9
5. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ............................... 10
6. Giả thuyết khoa học .................................................................................... 10
7. Ý nghĩa và đóng góp của đề tài ................................................................... 10
8. Cấu trúc luận văn ........................................................................................ 11
Chƣơng 1.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ VỚI DI TÍCH LỊCH SỬĐỊA
PHƢƠNG – LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN .................................................... 12
1.1. Cơ sở lí luận ............................................................................................. 12
1.1.1. Một số quan niệm về hoạt động TNST trong chương trình giáo dục
phổ thông ......................................................................................................... 12
1.1.2. Cơ sở xuất phát của vấn đề tổ chức hoạt động TNST cho HS trong
dạy học lịch sử ở trường THCS ...................................................................... 22
1.1.3. Vai trò, ý nghĩa của việc tổ chức hoạt động TNST cho học sinh
THCS với các di tích lịch sử địa phương ........................................................ 25
1.1.4.Các hình thức tổ chức hoạt độngTNST trong DHLS ở nhà trường ....... 28
1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 33
1.2.1.Thực trạng việc tổ chức hoạt động TNST cho HS THCS với các di
tích lịch sử địa phương ở huyện Gia Lâm - Thành phố Hà Nội ..................... 33
1.2.2. Nguyên nhân và định hướng ................................................................. 39

iii


Chƣơng 2.QUI TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
SÁNG TẠO CHO HỌC SINH THCS VỚI DI TÍCH LỊCH SỬ ĐỊA
PHƢƠNG HUYỆN GIA LÂM – THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........................ 45
2.1. Các di tích lịch lịch sử tiêu biểu ở huyện Gia Lâm.................................. 45
2.1.1. Đền Gióng ............................................................................................. 45
2.1.2. Đền Bà Tấm .......................................................................................... 48
2.1.3. Đền thờ công chúa Lê Ngọc Hân .......................................................... 55
2.1.4.Khu tưởng niệm Cao Bá Quát ................................................................ 57
2.2. Một số yêu cầu khi tổ chức hoạt động TNSTvới các di tích LSĐP tiêu
biểu ở huyện Gia Lâm – Hà Nội ..................................................................... 58
2.2.1. Tổ chức hoạt động TNST tại các di tích LSĐP phải bám sát mục
tiêu dạy học, phát huy tính tích cực của HS.................................................... 58
2.2.2. Kế hoạch tổ chức hoạt độngTNST tại các di tích ở huyện Gia Lâm
phải được xây dựng chặt chẽ, cụ thể, rõ ràng ................................................. 59
2.2.3. Hoạt động TNST tại các di tích phải thu hút đông đảo HS tham gia ... 60
2.2.4. Tổ chức hoạt động TNST về các di tích ở khu lịch sử phải phát huy
tính tích cực, tạo hứng thú cho HS .................................................................. 64
2.2.5. Tổ chức trong khoảng thời gian nhất định, phải tiết kiệm, an toàn
mà hiệu quả cao ............................................................................................... 64
2.3. Qui trình tổ chức cáchoạt động TNST cho học sinh THCS tại các di
tích LSĐP ở huyện Gia Lâm – Thành phố Hà Nội ......................................... 65
2.3.1. Công tác chuẩn bị .................................................................................. 62
2.3.2. Tiến trình tổ chức .................................................................................. 64
2.4. Thực nghiệm sư phạm về tổ chức HĐ TNST tại các di tích huyện Gia
Lâm – thành phố Hà Nội ................................................................................. 73
2.4.1. Mục đích thực nghiệm .......................................................................... 73
2.4.2. Nội dung thực nghiệm ........................................................................... 73

2.4.3. Đối tượng thực nghiệm ........................................................................ 73
2.4.4. Tiến hành thực nghiệm.......................................................................... 73
iv


2.4.5. Kết quả thực nghiệm………………………………………………....74
KẾT LUẬN .................................................................................................... 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 81
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 84

v


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong điều kiện nền kinh tế thị trường đang phát triển trước tác động
ngày càng mạnh của xu thế toàn cầu hóa sẽ có những cái mới, nhiều nét
văn hóa khác biệt du nhập vào ảnh hưởng đến nước ta. Nếu không khéo
lựa chọn, không có bản lĩnh tiếp thu tinh hoa, loại bỏ những mặt trái,
những tiêu cực sẽ là một thảm họa lớn đối với nền văn hóa dân tộc và khi
văn hóa bị lai căng, xuống dốc, bản sắc dân tộc sẽ dần mất đi. Trong đó có
một nguyên nhân rất lớn là do chúng ta không nắm được truyền thống và
lịch sử dân tộc,văn hóa của con người Việt Nam.Trong thực tế có rất
nhiều HS cho rằng môn Lịch sử là môn phụ không quan trọng như các
môn Toán, Lý, Hoá, cho nên thường lơ là trong việc học tập và kết quả là
chất lượng học tập của các em ở môn này không cao. Bên cạnh đó, việc
dạy Lịch sử hiện nay chủ yếu thiên về truyền đạt kiến thức áp đặt theo
kiểu bắt HS phải nhớ nhiều sự kiện, ngày tháng, địa danh, nhân vật nên
khiến HS phải học thuộc rất nhiều và dễ dẫn đến tình trạng chán nản.
Phương pháp truyền đạt chỉ theo hướng một chiều là GV chỉ đứng bục

giảng và trò ghi chép, vì vậy mà môn Lịch sử không được coi trọng. Tuy
nhiên. Lịch sử là môn học có vai trò to lớn trong việc hình thành cho các
em lòng yêu nước, tự hào về dân tộc, biết phát huy truyền thống tốt đẹp
của cha ông, góp phần rất lớn trong việc hoàn thiện nhân cách con người.
Luật Giáo dục sửa đổi năm 2009, điều 28.2 đã nêu rõ: “ Phương pháp
giáo dục phải phát huy tích cực. tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh;
phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học ; bồi dưỡng phương pháp tự
học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình
cảm, đem lại niềm vui, hướng thú, học tập cho học sinh”. Nghị quyết đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ IX nêu rõ: “Để đáp ứng yêu cầu về con người và
nguồn lực là nhân tố quyết định sự phát triển đấtnước trong thời kì công

1


nghiệp hóa, hiện đại hóa, cần tạo chuyển biến cơ bản, toàn diện về giáo dục
và đào tạo...Đổi mới hoạt động dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng
lực tự đào tạo của người học, coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khóa,
làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay”[28,tr201,203 204].Đổi mới phương pháp nói chung, PPDH môn Lịch sử nói riêng là hướng
hoạt động học tập của HS, GV là người tổ chức, hướng dẫn HS học tập.
Dạy và học Lịch sử là giúp HS hình thành thế giới quan khoa học, giáo
dục lòng yêu quê hương, đất nước, có được tinh thần, khí phách của lịch
sử dân tộc, khả năng nhìn nhận, đánh giá mọi sự kiện, hiện tượng lịch sử
dựa trên những cứ liệu xác thực và tự liên hệ với thực tiễn để rút ra được
bài học cho hiện tại và tương lai. Từ đó hình thành nên năng lực và phẩm
chất con ngườiđáp ứng yêu cầu trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước.Muốn để môn Lịch sử trở thành môn học thực sự hấp dẫn
đối với HS thì trong DHLS, cũng như các môn khác ở trường phổ thông,
ngoài việc tiến hành bài học nội khóa, còn có hoạt động ngoài lớp. Hoạt động
TNST là hoạt động giáo dục thực tiễn được tiến hành song song với hoạt

động dạy học trong nhà trường phổ thông. Hoạt động TNST là một bộ phận
của quá trình giáo dục được tổ chức ngoài giờ học và có mối quan hệ bổ sung,
hỗ trợ cho hoạt động dạy học, nó có ý nghĩa tích cực đối với giáo dưỡng, giáo
dục và phát triển toàn diện của HS. HS được phát huy vai trò chủ thể, tính tích
cực, chủ động, tự giác và sáng tạo của bản thân. HS được chủ động tham gia
vào quá trình hoạt động, được bày tỏ quan điểm, ý tưởng, được đánh giá và
lựa chọn ý tưởng hoạt động, Từ đó, các em HS được hình thành và phát triển
những giá trị sống và năng lực cần thiết. Đưa hoạt động TNST vào trong
chương trình giáo dục của nhà trường góp phần khắc phục những tồn tại của
chương trình dạy và học lịch sử hiện nay, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
Triển khai hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo chính là thực hiện quan
điểm“Học đi đôi với hành”.

2


Gia Lâm là huyện cửa ngõ Đông Bắc của thủ đô, nằm trong vùng giao
thoa của văn hóa Thăng Long và văn hóa Kinh Bắc. Gia Lâm là mảnh đất địa
linh nhân kiệt, có truyền thống lịch sử văn hóa lâu đời,tự hào là quê hương
của Thánh Gióng, nguyên phi Ỷ Lan, Cao Bá Quát…Gia Lâm là nơi giàu di
tích lịch sử co 250 di tích lịch sử văn hóa, trong đó 98 di tích cấp quốc gia và
thành phố, 8 di tích cách mạng được gắn biển cách mạng kháng chiến như đền
Phù Đổng, chùa Keo, đền Bà Tấm…Qua nghiên cứu thực tiễn, tôi nhận thấy
tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh các trường THCS ở
huyện Gia Lâm còn nghèo nàn, hiệu quả chưa cao. Tổ chức các hoạt động
trải nghiệm sáng tại trong dạy học Lịch sử là một hướng đi nhằm nâng
cao và góp phần thu hút đông đảo sự quan tâm của học sinh vào môn học
Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi quyết định chọn vấn đề “Tổ chức
hoạt động trải nghiệm sáng tạo với di tích ở huyện Gia Lâm trong DHLS
Việt Nam lớp 7 THCS” làm đề tài nghiên cứu luận văn của mình với mong

muốn góp phần vào việc đổi mới nâng cao chất lượng dạy học lịch sử ở các
trường THCS huyện Gia Lâm.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Qua tìm hiểu, tôi nhận thấy đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa
học, nhiều bài viết của các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đã đề cập tới
việc tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo nói chung, tổ chức hoạt động trải
nghiệm môn lịch sử nói riêng như một số công trình nghiên cứu của cả trong
nước và thế giới
2.1 Tài liệu nước ngoài
Trên thế giới, khẳng định tầm quan trọng của giáo dục toàn diện,
Rabơle(1494 – 1553)nhà giáo dục thời kỳ Phục hưng đã nhấn mạnh việc tăng
cường tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp dưới hình thức trải nghiệm
sáng tạo “Việc giáo dục phải bao hàm các nội dung trí đức, đạo đức, thể
chất, thẩm mỹ…ngoài việc học ở nhà, còn có các buổi tham quan các xưởng

3


thợ, các cửa hàng, tiếp xúc với các nhà văn, các nghị sĩ, đặc biệt là mỗi tháng
một lần thầy và trò về sống ở nông thôn một ngày”[48,18].
Rutxo – nhà tư tưởng người Pháp trong cuốn “Những cơ sở lí luận của
việc dạy học” tập 1 (1971) đã đề cao các hoạt động thực hành, thực
nghiệm bởi nó có tác dụng to lớn trong việc giáo dục trí tuệ và nhân cách
cho HS. Ông nói “Đồ vật , đồ vật – hãy đưa ra đồ vật . Tôi không ngừng
nhắc đi, nhác lại rằng chúng ta lạm dụng quá mức lờinói. Bằng cách giảng
dạy ba hoa, chúng ta chỉ tạo nên những con người ba hoa”[3;30 -31]
Isma’il Al – Qabbami (1898 – 1963), nhà cải cách giáo dục tiên phong
của Ai Cập đã đưa chủ nghĩa thực dụng (do Jone Dewey – người Mỹ khởi
sướng) đến với nhân dân Ai Cập và áp dụng nó rất thành công, đó là: sử
dụng phương pháp giảng dạy theo nguyên tắc “học đi đôi với hành, tăng

khả năng quan sát, nhận thức, phân tích và đánh giá. Phương pháp này
ngược với phương pháp truyền thống “đọc, viết, nghe và đọc”. Phát triển
tinh thần tự do, khuyến khích dân chủ, tự định hướng và tôn trọng lẫn
nhau giữa các trẻ, nuôi dưỡng khả năng sáng tạo” [14,100].
Giữa thế kỉ XX, nhà khoa học giáo dục nổi tiếng người Mĩ, John Dewey,
với tác phẩm “Kinh nghiệm và Giáo dục” đã chỉ ra hạn chế của giáo dục nhà
trường và đưa ra quan điểm về vai trò của kinh nghiệm trong giáo dục. Với
triết lí giáo dục đề cao vai trò của kinh nghiệm, Dewey cũng chỉ ra rằng,
những kinh nghiệm có ý nghĩa giáo dục giúp nâng cao hiệu quả giáo dục bằng
cách kết nối người học và những kiến thức được học với thực tiễn. Kolb
(1984) cũng đưa ra một lí thuyết về học từ trải nghiệm theo đó, học là một
quá trình trong đó kiến thức của người học được tạo ra qua việc chuyển hóa
kinh nghiệm; nghĩa là, bản chất của hoạt động học là quá trình trải nghiệm.
Một số quan niệm khác của các học giả quốc tế cho rằng giáo dục trải nghiệm
coi trọng và khuyến khích mối liên hệ giữa các bài học trừu tượng với các
hoạt động giáo dục cụ thể để tối ưu hóa kết quả học tập (Sakofs, 1995); học từ
trải nghiệm phải gắn kinh nghiệm của người học với hoạt động phản ánh và
4


phân tích (Chapman, McPhee and Proudman, 1995); chỉ có kinh nghiệm thì
chưa đủ để được gọi là trải nghiệm; chính quá trình phản ánh đã chuyển hóa
kinh nghiệm thành trải nghiệm giáo dục (Joplin, 1995).
Trong cuốn “Phương pháp dạy học lịch sử ở trường phổ thông”, tác giả
Vaghin, đã khẳng định vai trò quan trọng của hoạt động ngoại khóa trong
dạy học lịch sử. Tác giả cũng chỉ rõ nội dung của hoạt động ngoại khóa rất
phong phú và phân loại các loại hoạt động này theo nguồn nhận thức: lời
nói của giáo viên, sử dụng tài liệu thành văn, đồ dùng trực quan, đồng
thời tác giả cũng nhấn mạnh 16 hình thức ngoại khóa: đọc sách, công tác
lịch sử địa phương, tham quan di tích lịch sử….Như vậy, thông qua hoạt

động ngoại khóa học sinh sẽ được tham gia trực tiếp vào các hoạt động
nhằm hình thành những năng lực.
N.G. Đairi trong cuốn “Phương pháp dạy học môn lịch sử ở trường trung
học”(NXB Giáo dục, Matcơva, 1978(tài liệu dịch), cũng nhấn mạnh hoạt
động ngoài lớp trong môn lịch sử là một phần không thể thiếu trong DHLS.
Đồng thời, tác giả đề xuất một số nội dung cơ bản và hình thức chức hoạt
động này.
2.2. Tài liệu trong nước
Trong thư gửi Hội nghị cán bộ phụ trách nhi đồng toàn quốc, Bác Hồ
viết “Trong lúc học cũng cần làm cho các cháu vui, trong lúc vui cũng cần
làm cho các cháu vui, trong lúc vui cũng cần làm cho các cháu học. Ở trong
nhà trường trong xã hội, các cháu đều vui, đều học”. Và trong chiến lược
phát triển giáo dục Việt Nam từ 2001 đến 2010 đã nêu rõ quan điểm giáo dục
của Đảng ta: “Phát triển con người toàn diện trên các mặt tình cảm, trí tuệ,
tinh thần và thể chất là lí tưởng của sự phát triển xã hội mà chúng ta tường
bước tiến tới”.
Tác giả Đinh Thị Kim Thoa vận dụng lí thuyết học từ trải nghiệm của
Kolb (1984) để tìm hiểu về hoạt động TNST. Theo tác giả, để phát triển sự
hiểu biết khoa học, chúng ta có thể tác động vào nhận thức của người học;
5


nhưng để phát triển và hình thành năng lực (phẩm chất) thì người học phải
trải nghiệm. hoạt động TNST là hoạt động giáo dục thông qua sự trải nghiệm
và sáng tạo của cá nhân trong việc kết nối kinh nghiệm học được trong nhà
trường với thực tiễn đời sống, nhờ đó các kinh nghiệm được tích lũy thêm và
dần chuyển hoá thành năng lực. Hoạt động TNST mang tính tích hợp nhiều
lĩnh vực học tập và giáo dục; đòi hỏi khả năng phối hợp liên kết nhiều lực
lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Hoạt động giáo dục TNST được tổ
chức dưới nhiều hình thức khác nhau như trò chơi, hội thi, cuộc thi, diễn đàn,

giao lưu, tham quan học tập, sân khấu hóa (kịch, tiểu phẩm, thơ, hát,...) thể
dục thể thao, câu lạc bộ, nghiên cứu khoa học kĩ thuật,... Các hoạt động này
tạo cơ hội cho học sinh phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác và sáng tạo
của bản thân, huy động sự tham gia của HS vào tất cả các khâu của quá trình
hoạt động. HS được trình bày và lựa chọn ý tưởng, tham gia chuẩn bị, thiết kế
hoạt động, trải nghiệm, bày tỏ quan điểm, tự đánh giá, tự khẳng định.
Trong cuốn “Rèn luyện kỷ năng nghiệp vụ sư phạm môn Lịch sử” của
các tác giả Nguyễn Thị Côi, Trịnh Đình Tùng, Trần Viết Thụ, Nguyễn Mạnh
Hưởng, Đoàn Văn Hưng, Nguyễn Thị Thế Bình, NXBĐHSP, 2009, đã nhấn
mạnh “việc rèn luyện năng lực tổ chức hoạt động ngoại khoá và công tác công
ích xã hội sẽ góp phần đắc lực vào thực hiện nguyên lý học đi đôi với hành,
gắn liền nhà trường với đời sống xã hội. Tiến hành những hoạt động này giúp
chúng ta thực hiện được mục đích của việc DHLS ở trường phổ thông là giúp
HS hiểu rõ quá khứ, hiểu sâu sắc hiện tại và tiên đoán tương lai, hành động
thực tiễn. Chính vì vậy, đây là công việc cần thiết mà HS phải tham gia tích
cực, GV phải tổ chức thực hiện tốt…”
Trong cuốn “Phương pháp dạy học lịch sử” tập II Phan Ngọc Liên(chủ
biên), Nguyễn Thị Côi –Trịnh Đình Tùng, NXB ĐHSP Hà Nội, 2010, chương
6 đã nêu lên một số vấn đề khái quát của việc tổ chức tham quan di tích lịch
sử trong hoạt động ngoại khóa. Các tác giả phân tích rất rõ tham quan di tích
là một trong những phương tiện quan trọng tăng cường mối liên hệ giữa nhà
6


trường với đời sống, vận dụng tri thức tri thức lịch sử vào đời sống. Tham
quan di tích lịch sử tạo ra nhiều khả năng phát triển quan sát của học sinh, dạy
cho các em nhìn thấy được mối liên hệ giữa các hiện tượng. Qua đó, tạo cho
các em niềm hứng thú say mê học lịch sử.
Trong cuốn “Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học
lịch sử ở trường phổ thông” của Nguyễn Thị Côi,NXB ĐHSP, 2008 đã đề cập

tới việc tổ chức tham quan học tập ở bảo tàng lịch sử, cách mạng, nhà truyền
thống, di tích lịch sử. Tác giả cũng đề cập tới công tác chuẩn bị của GV phụ
trách như: chuẩn bị địa điểm tham quan, xác định mục đích tham quan học
tập.Bên cạnh đó, tác giả cũng đề cập đến vấn đề tham quan lịch sử địa phương
và một số minh chứng đến tiến trình tổ chức một buổi dạ hội.
Bài viết cuả TS. Nguyễn Văn Ninh, khoa Lịch Sử, ĐHSPHN, “Tổ chức
hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học lịch sử lớp 10” có đề cập tới
khái niệm, biện pháp và hình thức của hoạt động trải nghiêm sáng tạo. Ngoài
ra, tác giả đã đưa ra một số ví dụ cụ thể về các hình thức tổ chức hoạt động
TNST trong dạy học lịch sử lớp 10
Tại hội thảo“Chương trình giáo dục di sản trong nhà trường tại Việt
Nam”(07/03/2012), Thứ trưởng Nguyễn Minh Hiển đã nhấn mạnh và tính cấp
thiết của việc giáo dục di sản trong nhà trường: “Giáo dục di sản đã và đang
từng bước trở thành yêu cầu, nhiệm vụ và động lực đối với các trường phổ
thông, góp phần quan trọng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh và nâng cao
chất lượng giáo dục toàn diện ở Việt Nam”.
Hội thảo Hoạt động TNST của HS phổ thông năm 2015 của Bộ giáo dục
và Đào tạo tập trung một số nghiên cứu, bài viết của một số nhà khoa học
giáo dục Việt Nam về cơ sở lí luận, thực tiễn triển khai hoạt động giáo dục
trải nghiệm sáng tạo ở một số quốc gia có nền giáo dục phát triển và một số
gợi ý áp dụng vào giáo dục phổ thông ở Việt Nam. Theo tác giả Ngô Thị Thu
Dung, trải nghiệm và sáng tạo là bản chất của hoạt động ở người. Bản chất
hoạt động của người học nói riêng, của con người nói chung là hoạt động
7


mang tính trải nghiệm, sáng tạo; tính sáng tạo ở đây được hiểu là sự sáng tạo
ở cấp độ cá nhân, không phải ở cấp độ xã hội.
Như vậy, hoạt động bao giờ cũng có thuộc tính trải nghiệm, sáng tạo của
chủ thể. Các hoạt động giáo dục trong nhà trường được tổ chức phù hợp với

bản chất hoạt động của con người đều có thể được coi là hoạt động giáo dục
trải nghiệm sáng tạo, bao gồm cả các hoạt động dạy học, hoạt động giáo dục
trong và ngoài nhà trường. Do đó, có thể chia hoạt động giáo dục TNST
thành 2 nhóm: Hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo theo nghĩa hẹp nhằm
hình thành các giá trị, phẩm chất, hành vi và hoạt động dạy học trải nghiệm
sáng tạo nhằm tổ chức hoạt động nhận thức -học tập sáng tạo cho người học.
Bên cạnh đó một số đề tài khoa học và các tạp chí có đề cập tới các hình
thức tổ chức hoạt động TNST như: “Tổ chức một số trò chơi trong DHLS
Việt Nam giai đoạn 1954 - 1975 ở lớp 9 THCS” của Nguyễn Thị Duyên - Đại
Học Vinh và các bài viết bàn trên Tạp chí Giáo dục như: “Biện pháp tổ chức
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh THPT” của Nguyễn Thị
Thành - THPT dân lập Bình Minh - Hà Tây; “Một số biện pháp rèn luyện kĩ
năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh THPT” của
tác giả Bùi Ngọc Diệp - Viện chiến lược và chương trình Giáo dục;Báo Giáo
dục thời đại số 9, ra ngày 04/03/2007 có bài viết : “Câu lạc bộ em yêu lịch sử
một sân chơi bổ ích” của tác giả Ngọc Anh.Tạp chí Nghiên cứu giáo dục, số
6, 1994; Số 1, 1996; Tạp chí xưa và nay, số 26, 1996; Tạp chí nghiên cứu lịch
sử, số 3; số 4, 1998. Các đề tài khoa học và các tạp chí nghiên cứu trên một
lần nữa làm phong phú thêm những vấn đề về lý luận và thực tiễn của hoạt
động ngoại khoá.
Có rất nhiều khóa luận, luận văn cũng khẳng định về vai trò của tổ chức
“hoạt động ngoài giờ” cho HS trong DHLS như: “Tìm hiểu thực trạng – giải
pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS ở các trường THPT trên địa
bàn thành phố Hồ Chí Minh của 2 sinh viên Đỗ Thị Thanh Nhàn – Nguyễn
Thị Nghĩa hay luận văn “ Tổ chức hoạt động ngoại khóa lịch sử về phố cổ Hội

8


An nhằm giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho HS THPT Hội An, tỉnh

Quảng Nam của Huỳnh Anh Tuấn…đặc biệt là luận văn của Lê Thị Nga “Tổ
chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh trong dạy học LSĐP ở
trường trung học phổ thông Ba Vì – Hà Nội”.Luận văn đã đề cập tổ chức hoạt
động TNST cho HS THPT TP Hà Nội. Tác giả đề cập những vấn đề chung
của hoạt động trải nghiệm như khái niệm, đặc điểm; xác định mục tiêu,
yêu cầu, xây dựng nội dung và cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm
sáng tạo trong trường phổ thông; đánh giá hoạt động trải nghiệm với
phương pháp và công cụ cụ thể.
Như vậy, các tác giả đã khẳng định vai trò quan trọng trong DHLS nhưng
chưa có đề tài nghiên cứu khoa học nào đề cập tới tổ chức hoạt động TNST
cho HS với di tích lịch sử ở huyện Gia Lâm – TP Hà Nội nhằm phát huy tính
tích cực của HS. Trên khía cạnh đó, tôi đi sâu nghiên cứu và tổ chức hoạt
động TNST trong dạy học lịch sử, cụ thể là tổ chức hoạt động TNST cho HS
THCS tại các di tích lịch sử địa phương theo hướng phát huy tính tích cực.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Cách thức tổ chức (qui trình) hoạt động TNST cho HS vớicác di tích LSĐP.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Tổ chức hoạt động TNST cho HS THCS huyện Gia Lâm – Thành phố Hà
Nội vớicác di tích LSĐP ở huyện Gia Lâm – TP Hà Nội.
4. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
4.1 Mục đích
Trên cơ sở khẳng định vai trò, ý nghĩa, sự cần thiết của việc tổ chức hoạt
động TNST trong DHLS ở trường phổ thông, đề tài đề xuất qui trình tổ chức
hoạt độngTNST cho HS vớicác di tích LSĐP ở huyện Gia Lâm – TP Hà Nội,
từ đó góp phần nâng cao hiêu quả dạy học của bộ môn.
4.2 Nhiệm vụ
Để thực hiện mục đích trên, đề tài cần thực hiện các nhiệm vụ sau:
9

- Nghiên cứu lí luận làm rõ các khái niệm cơ bản của đề tài, vai trò, ý
nghĩa của việc tổ chức các hoạt động TNST cho HS trong DHLS ở trường
phổ thông.
- Đánh giá thực trạng việc tổ chức hoạt động TNST cho HS trong DHLS ở
trường THCS huyện Gia Lâm – Thành phố Hà Nội.
- Tìm hiểu các di tích LSĐP ở huyện Gia Lâm – Thành phố Hà Nội để tổ
chức các hoạt động TNST cho HS.
- Xác định qui trình tổ chức các hoạt độngTNST cho HS vớicác di tích
LSĐP ở Gia Lâm – Thành phố Hà Nội.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm qua tổ chức một hoạt động TNSTvới di
tích LSĐP ở huyện Gia Lâm – Thành phố Hà Nội.
5. Cơ sở phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở phương pháp luận:
Dựa trên những quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, quan điểm đường lối của Đảng và Nhà nước ta về lịch sử, giáo dục.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu lí thuyết: đọc và phân tích, tổng hợp tài liệu tâm lí, giáo dục
học, giáo dục lịch sử sách báo, tạp chí, internet… về vấn đề nghiên cứu.
- Nghiên cứu thực tiễn: quan sát, dự giờ, trao đổi với GV, HS, điều tra
đánh giá thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo tại các trường
THCS của huyện Gia Lâm – Thành phố Hà Nội.
6. Giả thuyết khoa học
Nếu tổ chức hoạt động TNST cho HS THCS tại các di tích lịch sử địa
phương theo qui trình luận văn đề xuất sẽ góp phần nâng cao chất lượng
DHLS ở trường phổ thông.
7. Ý nghĩa và đóng góp của đề tài
7.1. Ý nghĩa khoa học
- Ý nghĩa khoa học: làm phong phú lí luận phương pháp DHLS nói chung
về vấn đề tổ chức hoạt động TNST trong DHLS ở trường THCS nói riêng.

10


- Ý nghĩa thực tiễn: là nguồn tài liệu tham khảo cho sinh viên các trường
Cao đẳng, Đại học Sư phạm, Đại học Giáo dục; GV môn lịch sử và bản thân
tác giả luận văn vận dụng trong quá trình DHLS ở trường THCS.
7.2. Đóng góp của đề tài
Thực hiện tốt những nhiệm vụ đề ra, luận văn góp phần:
- Khẳng định vai trò, ý nghĩa của việc thiết kế tổ chức hoạt động TNST
cho HS với các di tích LSĐP ở huyện Gia Lâm – Thành phố Hà Nội.
- Đánh giá đúng thực trạng việctổ chức hoạt động TNST cho HS với các
di tích LSĐP ở huyện Gia Lâm – Thành phố Hà Nội.
- Đề xuất quy trin
̀ h tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho HS với các
di tích LSĐP ở huyện Gia Lâm – Thành phố Hà Nội.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 2 chương:
Chương 1. Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh Trung
học cơ sở với các di tích lịch sử địa phương - Lí luận và thực tiễn
Chương 2. Qui trình tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh
Trung học cơ sở với các di tích lịch sử địa phương huyện Gia Lâm – Thành
phố Hà Nội

11


Chƣơng 1.
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO CHO HỌC
SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ VỚI DI TÍCH LỊCH SỬ
ĐỊA PHƢƠNG – LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

1.1. Cơ sở lí luận
1.1.1. Một số quan niệm về hoạt động TNST trong chương trình giáo dục
phổ thông
Khái niệm tổ chức
Có nhiều định nghĩa khác nhau về "tổ chức", một định nghĩa có ý
nghĩa triết học sâu sắc: "Tổ chức, nói rộng, là cơ cấu tồn tại của sự vật. Sự
vật không thể tồn tại mà không có một hình thức liên kết nhất định các yếu
tố thuộc nội dung. Tổ chức vì vậy là thuộc tính của bản thân các sự vật".
Định nghĩa này bao quát cả phần tự nhiên và xã hội loài người. Thái
dương hệ là một tổ chức, tổ chức này liên kết mặt trời và các thiên thể có
quan hệ với nó, trong đó có trái đất. Bản thân trái đất cũng là một tổ chức,
cơ cấu phù hợp với vị trí của nó trong thái dương hệ. Giới sinh vật cũng
có một tổ chức chặt chẽ bảo đảm sự sinh tồn và thích nghi với môi trường
để không ngừng phát triển. Từ khi xuất hiện loài người, tổ chức xã hội
loài người cũng đồng thời xuất hiện. Tổ chức ấy không ngừng hoàn thiện
và phát triển cùng với sự phát triển của nhân loại. Theo nghĩa hẹp đó, tổ
chức là một tập thể của con người tập hợp nhau lại để thực hiện một
nhiệm vụ chung hoặc nhằm đạt tới một mục tiêu xác định của tập thể đó.
Khái niệm hoạt động
Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, kế hoạch giáo dục bao
gồm các môn học, chủ đề học tập, các hoạt động TNST. Nhằm hình thành
và phát triển những phẩm chất, tư tưởng, ý chí, tình cảm, giá trị, kỹ năng
sống và những năng lực cần thiết ở con người trong xã hội hiện đại. Là

12


một hình thức tổ chức dạy học nói chung và dạy học môn Lịch sử nói
riêng. Hoạt động TNST là một hoạt động giáo dục nhằm bổ sung những
kiến thức cho HS và nhằm tạo hứng thú cho HS trong quá trình học tập

các môn học.
Hoạt động giáo dục (theo nghĩa rộng) bao gồm hoạt động dạy học
và hoạt động giáo dục (theo nghĩa hẹp).Hoạt động giáo dục (theo nghĩa
rộng) là những hoạt động có chủ đích, có kế hoạch hoặc có sự định hướng
của nhà giáo dục, được thực hiện thông qua những cách thức phù hợp để
chuyển tải nội dung giáo dục tới người học nhằm thực hiện mục tiêu giáo
dục.
Các hoạt động giáo dục (theo nghĩa hẹp) gồm: Hoạt động tập thể
(sinh hoạt lớp, sinh hoạt trường, sinh hoạt Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ
Chí Minh, sinh hoạt Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh); hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớpđược tổ chức theo các chủ đề giáo dục; hoạt
động giáo dục hướng nghiệp giúp học sinh tìm hiểu để định hướng tiếp
tục học tập và định hướng nghề nghiệp; hoạt động giáo dục nghề phổ
thông giúp HS hiểu được một số kiến thức cơ bản về công cụ, kỹ thuật,
quy trình công nghệ, an toàn lao động, vệ sinh môi trường đối với một số
nghề phổ thông đã học; hình thành và phát triển kỹ năng vận dụng những
kiến thức vào thực tiễn; có một số kỹ năng sử dụng công cụ, thực hành kỹ
thuật theo quy trình công nghệ để làm ra sản phẩm đơn giản.
Khái niệm trải nghiệm sáng tạo
Theo Dự thảo đề án đổi mới chương trình và sách giáo khoa giáo
dục phổ thông sau năm 2015: “Hoạt động TNST bản chất là những hoạt
động giáo dục nhằm hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm
chất tư tưởng, ý chí tình cảm, giá trị và kỹ năng sống và những năng lực
cần có của con người trong xã hội hiện đại. Nội dung của hoạt động trải
nghiệm sáng tạo được thiết kế theo hướng tích hợp nhiều lĩnh vực, môn

13


học thành các chủ điểm mang tính chất mở. Hình thức và phương pháp tổ

chức đa dạng, phong phú, mềm dẻo, linh hoạt, mở về không gian thời gian,
quy mô, đối tượng và số lượng… để học sinh có nhiều cơ hội tự trải nghiệm
và phát huy tối đa khả năng sáng tạo của các em”
Bên cạnh hoạt động TNST chung như trên, ở từng môn học cũng có
cáchoạt động TNST mang tính đặc trưng, đặc thù riêng của môn học góp
phần hình thành và phát triển các năng lực chuyên biệt của HS.
Theo tác giả Trần Văn Tính và tác giả Trần Quỳnh Trang “Hoạt động
TNST là hoạt động giáo dục, trong đó, dưới sự hướng dẫn và tổ chức của
nhà giáo dục, từng cá nhân học sinh được tham gia trực tiếp vào các hoạt
động thực tiễn khác nhau củađời sống gia đình, nhà trường cũng như
ngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát triển năng
lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng sáng tạo của cá
nhân mình” [Bản báo cáo Kỹ năng xây dựng và tổ chức hoạt động TNST
trong trường trung học].
Trong bài viết của diễn đàn công nghệ giáo dục ngày 20 tháng 4
năm2015tác giả Ngô Thị Tuyên-Phó giám đốc Trung tâm công nghệ giáo
dục Nhà xuất bản Giáo dục Việt Namquan niệm hoạt động trải nghiệm
trong nhà trường cần được hiểu là hoạt động có động cơ, có đối tượng để
chiếm lĩnh, được tổ chức bằng các việc làm cụ thể của HS, được thực hiện
trong thực tế, được sự định hướng, hướng dẫn của nhà trường. Đối tượng
để trải nghiệm nằm trong thực tiễn. Qua trải nghiệm thực tiễn, người học
có được kiến thức, kĩ năng, tình cảm và ý chí nhất định. Sự sáng tạo sẽ có
được khi phải giải quyết các nhiệm vụ thực tiễn phải vận dụng kiến thức,
kĩ năng đã có để giải quyết vấn đề, ứng dụng trong tình huống mới, không
theo chuẩn đã có, hoặc nhận biết vấn đề trong các tình huống tương tự,
độc lập nhận ra chức năng mới của đối tượng, tìm kiếm và phân tích
được các yếu tố của đối tượng trong các mối tương quan của nó, hay độc

14

lập tìm kiếm ra giải pháp thay thế và kết hợp được các phương pháp đã
biết để đưa ra hướng giải quyết mới cho một vấn đề.
Theo tác giả Đinh Thị Kim Thoa: “Hoạt động TNST là hoạt động giáo
dục, trong đó, dưới sự hướng dẫn của nhà giáo dục, từng cá nhân học sinh
được tham gia trực tiếp vào các hoạt động khác nhau của đời sống nhà
trường cũng như ngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó
phát triển năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng
sáng tạo của cá nhân mình”.
Như vậy, theo chúng tôi, bản chất của hoạt động TNST tạochính là
hoạt động giáo dục theo nghĩa hẹp, được thiết kế, tổ chức thực hiện theo
hướng tăng cường sự trải nghiệm và sáng tạo cho người học nhằm hình
thành và phát triển cho HS những phẩm chất tư tưởng, ý chí tình cảm, giá
trị, kỹ năng sống và những năng lực cần thiết cho con người trong xã hội
hiện đại.
Nội dung hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Nội dung của hoạt động TNST trước hết do nhiệm vụ chungcủa
trườngphổ thông quy định:đào tạo thế hệ trẻ thành những người lao
động có ý thức làm chủ,có tri thức,thành thạo nghề nghiệp,có thái độ lao
động tích cực,sáng tạo.Vì vậy, khi lựa chọn tổ chức hoạt động ngoại
khóa/TNST,phải thể hiện được tính cấp thiết,phản ánh những sự kiện
quan trọng trong lịch sử quá khứ và hiện tại trên thế giới và trong
nước,giúp HS tiếp tục hoàn thiện kiến thức,củng cố niềm tin và khả năng
hoạt động thực tế.Do hoạt động TNST mang tính chất tự nguyệnnên nội
dung và hình thức tiến hành lại cần phải linh hoạt theo 2 hướng chính:
Thứ nhất, làm phong phú,sâu sắc những kiến thức lịch sử mà HS đã
thu thập trong nội khóa, nhất là những vấn đề cơ bản của khóa trình lịch
sử, đó là:

15

-Những sự kiện lớn tiêu biểu,trở thành những kiến thức cơ bản của
khóa trình. ví dụ: Cách mạng Pháp 1789, Công xã Pari 1871, cách mạng
tháng Mười Nga 1917, cách mạng tháng Tám 1945, chiến thắng lịch sử
Điện Biên Phủ 1954…
-Cuộc đời và sự nghiệp các nhân vật lịch sử phản ánh sự phát triển
của xã hôị.Ví dụ cuộc đời và sự nghiệp của Mác, Anghen, Lênin, Hồ Chí
Minh…
-Những thành tựu lớn về văn hóa, khoa học, văn học, nghệ thuật, về
lao động sản xuất…
Thứ hai, những vấn đề về LSĐP và công tác công ích xã hội
Trong trường hợp tiến hành bài học thực địa thì việc giảng dạy nội
khóa kết hợp với những hoạt động TNST. Song cũng có thể tổ chức các
hoạt động TNST dựa vào tài liệu LSĐP để làm phong phú bài lịch sử dân
tộc, khơi dậy lòng tự hào, yêu quý quê hương. Ví dụ, tổ chức cuộc gặp gỡ
với các chiến sĩ cách mạng người địa phương đã tham gia cuộc kháng
chiến chống Mĩ cứu nước… Công tác công ích xã hội nhằm vận dung kiến
thức đã học vào thực tiễn cuộc sống, vào thực tiễn lại làm phong phú,
củng cố kiến thức đã học.
Nội dung hoạt động TNST không chỉ có tác dụng thiết thực trong việc
củng cố, khắc sâu kiến thức học sinh đã học mà còn hình thành ở học sinh ý
thức công dân, góp phần giáo dục toàn diện học sinh.
Mối quan hệ giữa hoạt động ngoại khóa lịch sử và hoạt
độngTNST
Hoạt động ngoại khóa và hoạt động TNST là những hoạt động được
thực hiện tuỳ thuộc vào hứng thú, sở thích, nguyện vọng của mỗi HS
trong khuôn khổ khả năng và điều kiện tổ chức có được của nhà trường.
Hoạt động ngoại khóa và hoạt động TNST có thể được tổ chức dưới
nhiều dạng: dạng tập thể, dạng nhóm theo năng khiếu, dạng thường kì

16


hay đột xuất nhân những dịp kỉ niệm hay lễ hội. Ví dụ: cắm trại chào
mừng ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, thành lập Đoàn TNCS
HCM...; học nhảy cuối tuần; nữ công...
Hoạt động ngoại khóa và hoạt động TNST có thể được tổ chức theo
những hình thức như: câu lạc bộ môn học; diễn đàn; hội thi; trò chơi v.v...
Hoạt động ngoại khóa và hoạt động TNST có thể do tổ bộ môn, GV
chủ nhiệm, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh... và HS của một lớp,
một khối lớp hay toàn trường thực hiện.
Như vậy, hoạt động ngoại khóa và hoạt động TNST là một thuật ngữ
dùng để chỉ các hình thức hoạt động nằm ngoài chương trình học chính
khóa, kết hợp dạy học với vui chơi, nhằm mục đích gắn việc giảng dạy,
học tập trong nhà trường với thực tế xã hội.
Sự khác nhau hoạt động ngoại khóa và HĐTNST
Khái niệm hoạt động TNST khẳng định vai trò định hướng, chỉ đạo,
hướng dẫn của nhà giáo dục; thầy cô giáo, cha mẹ HS, người phụ trách... Nhà
giáo dục không tổ chức, không phân công HS một cách trực tiếp mà chỉ
hướng dẫn, hỗ trợ, giám sát cho tập thể hoặc cá nhân HS tham gia trực tiếp
hoặc ở vai trò tổ chức hoạt động, giúp HS chủ động, tích cực trong các hoạt
động; phạm vi các chủ đề hay nội dung hoạt động và kết quả đầu ra là năng
lực thực tiễn, phẩm chất và năng lực sáng tạo đa dạng, khác nhau của các em.
- Hoạt động TNST hướng đến những phẩm chất và năng lực chung như
trong Dự thảo Chương trình mới, ngoài ra hoạt động TNST còn có ưu thế
trong việc thúc đẩy hình thành ở người học các năng lực đặc thù:
- Năng lực hoạt động và tổ chức hoạt động;
- Năng lực tổ chức và quản lý cuộc sống;
- Năng lực tự nhận thức và tích cực hóa bản thân;

- Năng lực định hướng nghề nghiệp;
- Năng lực khám phá và sáng tạo
Tổ chức hoạt động TNST trong dạy học
17


Hoạt động TNST là hoạt động giáo dục, trong đó, dưới sự hướng
dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, từng cá nhân HS được tham gia trực tiếp
vào các hoạt động thực tiễn khác nhau của đời sống gia đình, nhà trường
cũng như ngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát
triển năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng sáng
tạo của cá nhân mình. Trải nghiệm sáng tạo là hoạt động được coi trọng
trong từng môn học; đồng thời trong kế hoạch giáo dục cũng bố trí các
hoạt động trải nghiệm sáng tạo riêng, mỗi hoạt động này mang tính tổng
hợp của nhiều lĩnh vực giáo dục, kiến thức, kỹ năng khác nhau.Việc thiết
kế các HĐTNST cụ thể được tiến hành theo các bước sau:
Bước 1: Xác định nhu cầu tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
Công việc này bao gồm một số việc:
Căn cứ nhiệm vụ, mục tiêu và chương trình giáo dục, nhà giáo dục
cần tiến hành khảo sát nhu cầu, điều kiện tiến hành.
Xác định rõ đối tượng thực hiện. Việc hiểu rõ đặc điểm học sinh
tham gia vừa giúp nhà giáo dục thiết kế hoạt động phù hợp đặc điểm lứa
tuổi, vừa giúp có các biện pháp phòng ngừa những đáng tiếc có thể xảy ra
cho HS.
Bước 2: Đặt tên cho hoạt động
Đặt tên cho hoạt động là một việc làm cần thiết vì tên của hoạt động
tự nó đã nói lên được chủ đề, mục tiêu, nội dung, hình thức của hoạt
động.Tên hoạt động cũng tạo ra được sự hấp dẫn, lôi cuốn, tạo ra được
trạng thái tâm lý đầy hứng khởi và tích cực của HS. Vì vậy, cần có sự tìm
tòi, suy nghĩ để đặt tên hoạt động sao cho phù hợp và hấp dẫn.Việc đặt

tên cho hoạt động cần phải đảm bảo các yêu cầu sau:
- Rõ ràng, chính xác, ngắn gọn.
- Phản ánh được chủ đề và nội dung của hoạt động.
- Tạo được ấn tượng ban đầu cho học sinh

18