Quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện thạch thất, hà nội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.41 MB, 88 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o--------
NGUYỄN THỊ BÍCH VÂN
QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH CẤP XÃ
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THẠCH THẤT, HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
Hà Nội – 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o--------
NGUYỄN THỊ BÍCH VÂN
QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH CẤP XÃ
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THẠCH THẤT, HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ THỊ HỒNG ĐIỆP
Hà Nội – 2016
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài luận văn “Quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa
bàn huyện Thạch Thất, Thành phố Hà Nội” là do cá nhân tôi nghiên cứu, dƣới
sự hỗ trợ hƣớng dẫn của TS. Lê Thị Hồng Điệp. Các thông tin và số liệu trong
đề tài nghiên cứu hoàn toàn lấy từ thực tế, có nguồn gốc trích dẫn cụ thể, rõ
ràng và không trùng lặp với các đề tài khác.
LỜI CẢM ƠN
Trên thực tế không có sự thành công nào mà không gắn liền với những sự hỗ
trợ, giúp đỡ dù ít hay nhiều, dù trực tiếp hay gián tiếp của ngƣời khác. Trong suốt
thời gian từ khi bắt đầu học tập tại trƣờng đến nay, em đã nhận đƣợc rất nhiều sự
quan tâm, giúp đỡ của quý Thầy Cô, gia đình và bạn bè. Với lòng biết ơn sâu sắc
nhất, em xin gửi đến quý Thầy Cô ở Khoa Kinh Tế chính trị – Trƣờng Đại học
Quốc Gia Hà Nội đã cùng với tri thức và tâm huyết của mình để truyền đạt vốn kiến
thức quý báu cho chúng em trong suốt thời gian học tập tại trƣờng. Và đặc biệt,
trong học kỳ này. Nếu không có những lời hƣớng dẫn, dạy bảo của các thầy cô thì
em nghĩ bài thu hoạch này của em rất khó có thể hoàn thiện đƣợc. Một lần nữa, em
xin chân thành cảm ơn thầy. Trong quá trình viết luận văn bƣớc đầu đi vào thực tế
của em còn hạn chế và còn nhiều bỡ ngỡ. Do vậy, không tránh khỏi những thiếu sót
là điều chắc chắn, em rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp quý báu của quý
Thầy Cô và các bạn học cùng lớp để kiến thức của em trong lĩnh vực này đƣợc hoàn
thiện hơn.
Em xin gởi lời cảm ơn chân thành và sự tri ân sâu sắc đối với các thầy cô của
trƣờng Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, đặc biệt là các thầy cô khoa Kinh
tế chính trị của trƣờng đã tạo điều kiện cho em để em có thể hoàn thành tốt đề tài
này. Và em cũng xin chân thành cám ơn Tiến sĩ Lê Thị Hồng Điệp đã nhiệt tình
hƣớng dẫn em hoàn thành tốt luận văn, cũng nhƣ là trong quá trình làm bài, khó
tránh khỏi sai sót, rất mong các Thầy, Cô bỏ qua. Đồng thời do trình độ lý luận cũng
nhƣ kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế nên bài luận văn không thể tránh khỏi những
thiếu sót, em rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp Thầy, Cô để em học thêm đƣợc
nhiều kinh nghiệm và sẽ hoàn thiện luận văn đƣợc tốt nhất.
Em xin chân thành cảm ơn!
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ i
DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. ii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ................................................................................................ iii
PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH CẤP XÃ .....................................4
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .......................................................................4
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý thu ngân sách cấp xã ................................................7
1.2.1. Các khái niệm ............................................................................................7
1.2.2. Đặc điểm của quản lý thu ngân sách cấp xã .............................................9
1.2.3. Vai trò, mục tiêu của quản lý thu ngân sách cấp xã ................................10
1.2.4. Nội dung quản lý thu ngân sách cấp xã ...................................................12
1.2.5. Các yếu tố tác động tới quản lý thu ngân sách cấp xã ............................24
1.3. Kinh nghiệm quản lý ngân sách cấp xã của một số địa phƣơng ....................28
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý thu ngân sách cấp xã tại Huyện Đan Phượng, Hà Nội 28
1.3.2. Kinh nghiệp quản lý thu ngân sách cấp xã tại huyện Phúc Thọ, Hà Nội.......30
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................33
2.1. Nguồn thu thập số liệu ....................................................................................33
2.1.1. Nguồn tài liệu thứ cấp .............................................................................33
2.1.2. Nguồn tài liệu sơ cấp ...............................................................................33
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................34
2.2.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu ............................................................34
2.2.2. Phương pháp thống kê mô tả ...................................................................35
2.2.3. Phương pháp phân tích - tổng hợp ..........................................................35
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH CẤP
XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THẠCH THẤT, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..............36
3.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội ................................................36
3.2. Thực trạng quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Thạch Thất,
Thành phố Hà Nội .................................................................................................37
3.2.1. Tình hình quản lý lập dự toán thu ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện
Thạch Thất, Thành phố Hà Nội .........................................................................37
3.2.2. Tình hình quản lý chấp hành dự toán thu ngân sách cấp xã trên địa bàn
huyện Thạch Thất, Thành phố Hà Nội...............................................................42
3.2.3. Tình hình quản lý quyết toán thu ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện
Thạch Thất, Thành phố Hà Nội .........................................................................51
3.2.4. Tình hình kiểm tra, kiểm toán ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện
Thạch Thất, Thành phố Hà Nội .........................................................................55
3.3. Đánh giá công tác quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Thạch
Thất, Thành phố Hà Nội ........................................................................................58
3.3.1. Kết quả đạt được trong quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện
Thạch Thất, Thành phố Hà Nội. ........................................................................58
3.3.2. Hạn chế trong quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Thạch
Thất, Thành phố Hà Nội ....................................................................................60
3.3.3. Nguyên nhân ............................................................................................62
CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU
NGÂN SÁCH CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THẠCH THẤT, HÀ NỘI
TRONG THỜI GIAN TỚI ........................................................................................66
4.1. Định hƣớng quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Thạch Thất,
thành phố Hà Nội trong thời gian tới ...................................................................66
4.2. Giải pháp tăng cƣờng quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Thạch
Thất, Thành phố Hà Nội trong thời gian tới ..........................................................67
4.2.1. Hoàn thiện phân cấp quản lý ngân sách cấp xã .....................................67
4.2.2. Tăng cường hoàn thiện công tác quản lý lập dự toán thu ngân sách cấp xã 67
4.2.3. Tăng cường hoàn thiện công tác quản lý chấp hành thu ngân sách cấp xã..68
4.2.5. Tăng cường đào tạo, bổ trợ kiến thức chuyên môn cho đội ngũ lãnh đạo
xã, thị trấn, đội ngũ cán bộ liên quan đến công tác thu ngân sách cấp xã. ......71
4.2.6. Ổn định nguồn thu ngân sách cấp xã ......................................................73
4.2.7. Hoàn thiện bộ máy quản lý thu ngân sách cấp xã ...................................74
PHẦN KẾT LUẬN ...................................................................................................75
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................76
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
Ký hiệu
Nguyên nghĩa
1
CNH_HĐH
Công nghiệp hóa - hiện đại hóa
2
HLCS
Hoa lợi công sản
3
NN
Nhà nƣớc
4
NSNN
Ngân sách Nhà nƣớc
5
NS
Ngân sách
i
DANH MỤC BẢNG
STT
Bảng
Nội dung
1
Bảng 3.1
2
Bảng 3.2
3
Bảng 3.3
4
Bảng 3.4
5
Bảng 3.5
6
Bảng 3.6
7
Bảng 3.7
Tình hình nợ thuế, đấu thầu quỹ đất công ích và HLCS
51
8
Bảng 3.8
Tổng hợp quyết toán thu ngân sách cấp xã
53
9
Bảng 3.9
10
Bảng 3.10
Kết cấu sản xuất một số ngành CN, TTCN chủ yếu trên
địa bàn huyện năm 2015
Dự toán thu ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Thạch
Thất
Tổng hợp kết quả điều tra công tác lập dự toán thu NS
cấp xã trên địa bàn huyện Thạch Thất
Quy mô và cơ cấu các khoản thu ngân sách cấp xã trên
địa bàn huyện Thạch Thất
Tình hình hoàn thành dự toán các khoản thu ngân sách
cấp xã
Tổng hợp kết quả điều tra công tác thực hiện quản lý
thu NS cấp xã trên địa bàn huyện Thạch Thất
Tổng hợp kết quả điều tra công tác kế toán và quyết
toán ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Thạch Thất
Tổng hợp trình độ của cán bộ quản lý thu ngân sách
cấp xã
ii
Trang
37
40
41
44
48
50
54
64
DANH MỤC SƠ ĐỒ
STT
Sơ đồ
1
Sơ đồ 3.1
Nội dung
Quy trình lập dự toán thu ngân sách cấp xã
iii
Trang
39
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân sách nhà nƣớc đóng một vai trò quan trọng không chỉ đối với sự phát
triển kinh tế nƣớc ta mà còn đối với bất kỳ quốc gia nào trên thế giới. Đặc biệt trong
nền kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay từ bỏ
nguyên tắc quản lý theo kiểu "cấp phát và giao nộp" đối với khu vực kinh tế quốc
doanh và các cơ quan Nhà nƣớc, đã tạo điều kiện cho NSNN đảm nhận vai trò quản
lý vĩ mô đối với toàn bộ nền kinh tế - xã hội. NSNN đƣợc xem là quỹ tiền tệ tập
trung quan trọng nhất của Nhà nƣớc, đƣợc dùng để giải quyết nhu cầu chung của
Nhà nƣớc về kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế, xã hội, hành chính, an ninh và quốc
phòng. Do đó có thể nói thu NSNN là một công tác rất quan trọng, nó quyết định
việc thực hiện các vai trò của NSNN nói chung cũng nhƣ ảnh hƣởng trực tiếp đến
các khoản chi NSNN nói riêng. Để công tác thu NSNN hiệu quả không thể không
kể đến công tác quản lý của Nhà nƣớc. Từ cơ chế chính sách đến bộ máy tổ chức
quản lý thu ngân sách cần đƣợc thực hiện đồng bộ tử cấp Trung ƣơng đến địa phƣơng
để quản lý thu NSNN đạt đƣợc chỉ tiêu đã đề ra.
Xã, phƣờng, thị trấn là cấp chính quyền nhỏ nhất gắn bó mật thiết đến ngƣời
dân và là đại diện của Nhà nƣớc giải quyết trực tiếp mối quan hệ lợi ích giữa Nhà
nƣớc và nhân dân. Thu ngân sách cấp xã đầy đủ là phƣơng tiện vật chất đảm bảo sự
hoạt động bình thƣờng của chính quyền cấp xã, chăm lo đời sống, đảm bảo quyền
lợi của nhân dân. Cùng với sự phát triển về kinh tế và đời sống của nhân dân càng
cao, việc thu ngân sách cũng không ngừng tăng lên. Vì vậy đòi hỏi công tác quản lý
thu ngân sách phải có sự điều chỉnh để phù hợp với cơ chế quản lý kinh tế, đáp ứng
đƣợc yêu cầu hoạt động của chính quyền nhà nƣớc cấp xã đạt hiệu quả cao, đảm bảo
công bằng xã hội.
Huyện Thạch Thất đƣợc tái lập và xây dựng trên mảnh đất có truyền thống
văn hóa lâu đời. Hiện là huyện đồng bằng phát triển về chính trị, kinh tế, văn hóa,
xã hội của Thành phố Hà Nội. Huyện Thạch Thất trong những năm qua kinh tế phát
triển ổn định, đời sống vật chất tinh thần của ngƣời dân ngày một nâng cao; Là
1
huyện có nhiều làng nghề truyền thống, số lƣợng cá nhân, các hộ kinh doanh cá thể
lớn tạo ra nguồn thu lớn ngân sách cấp xã. Nhiều năm trở lại đây thu ngân sách cấp
xã tại Huyện đang ngày càng lớn, năm sau thu đƣợc nhiều hơn năm trƣớc, nguồn
thu đƣợc mở rộng, các nguồn thu từ ủng hộ từ các cá nhân, tập thể tăng cao. Để đạt
đƣợc kết quả đó UBND Huyện Thạch Thất đã luôn cố gắng đổi mới trong công tác
quản lý thu ngân sách cấp xã, đặc biệt là trong đội ngũ lãnh đạo, quản lý cấp huyện
có liên quan đến công tác thu ngân sách cấp xã; phát huy tối đa chức năng của các
ban ngành, đoàn thể trong công tác tuyên truyền quyền lợi và nghĩa vụ của ngƣời
nộp thuế. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt đạt đƣợc quản lý thu ngân sách cấp xã
còn gặp nhiều khó khăn do các chính sách còn nhiều vƣớng mắc, các khoản thu còn
chồng chéo, sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi xã, thị trấn khác nhau, đội ngũ
lãnh đạo, quản lý chƣa thực sự thể hiện đƣợc năng lực cũng nhƣ nhận thức đƣợc
trách nhiệm của mình trong quản lý thu ngân sách cấp xã...
Câu hỏi đặt ra là cần phải làm gì để tăng cƣờng quản lý thu ngân sách cấp xã
trên địa bàn huyện Thạch Thất, Thành phố Hà Nội trong thời gian tới? Để góp phần
trả lời câu hỏi này, tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu là " Quản lý thu ngân sách cấp
xã trên địa bàn huyện Thạch Thất, Hà Nội" .
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý thu ngân
sách cấp xã trên địa bàn cấp huyện và khảo sát thực tiễn công tác quản lý này tại địa
bàn huyện Thạch Thất, Hà Nội, luận văn nhằm hƣớng tới việc đề xuất một số giải
pháp tăng cƣờng công tác quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Thạch
Thất, Thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý thu ngân sách cấp xã.
- Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa bàn
huyện Thạch Thất, Thành phố Hà Nội trong thời gian qua.
- Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý thu ngân sách cấp
2
xã trên địa bàn huyện Thạch Thất, Thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
3. Phạm vi nghiên cứu
3.1. Phạm vi về thời gian: Trong 3 năm 2012-2015
3.2. Phạm vi về không gian
Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa bàn
huyện của UBND huyện Thạch Thất trong giai đoạn 2013-2015
3.3. Phạm vi về nội dung
Đề tài thực hiện đánh giá công tác quản lý thu ngân sách cấp xã gồm chu trình
ngân sách (lập, chấp hành và quyết toán thu ngân sách), công tác kiểm tra ngân sách
cấp xã, đội ngũ lãnh đạo cấp huyện và cấp xã.
4. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4 chƣơng:
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về quản
lý thu ngân sách cấp xã
Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu
Chƣơng 3: Thực trạng công tác quản lý thu ngân sách cấp xã trên địa bàn
huyện Thạch Thất, Hà Nội
Chƣơng 4: Giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý thu ngân sách cấp xã
trên địa bàn huyện Thạch Thất, Hà Nội trong thời gian tới
3
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN
VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH CẤP XÃ
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Ngân sách nhà nƣớc luôn là vấn đề đƣợc mọi ngƣời dân luôn quan tâm đến vì
đó là quỹ tiền tệ của cả nƣớc, tập trung để xây dựng và phát triển đất nƣớc. Có
nhiều công trình nghiên cứu về ngân sách nhà nƣớc nói chung và ngân sách cấp xã
nói riêng để tìm hiểu và tham khảo. Cụ thể nhƣ:
Công trình nghiên cứu Vũ Văn Cƣơng (2011) "Đánh giá thực trạng lập, chấp
hành, quyết toán NSNN và phương hướng hoàn thiện" Nghiên cứu pháp luật về Tài
chính công Việt Nam, Đại học Luật Hà Nội, tr 101- 128. Công trình nghiên cứu đã
chỉ ra rõ quy trình ngân sách nhà nƣớc Việt Nam trong những năm qua, chỉ ra
những mặt đƣợc, chƣa đƣợc, những hạn chế còn tồn tại trong chu trình ngân sách.
Từ đó đề ra những giải pháp để khắc phục những hạn chế trong thời gian tới.
Luận án tiến sỹ "Đổi mới quản lý ngân sách địa phương tại thành phố Ninh
Bình" của tác giả Trần Quốc Vinh, Trƣờng Đại học Kinh tế Quốc Dân, năm 2012.
Luận án đã hệ thống hóa một số vấn đề cơ bản liên quan đến NSNN, NSĐP, vai trò
của NSNN, NSĐP, các căn cứ và nội dung quản lý NSĐP, các nhân tố ảnh hƣởng
tới NSĐP. Luận án cũng đã phân tích, đánh giá thực trạng quản lý NSĐP tại thành
phố Ninh Bình, những kết quả đã đạt đƣợc, những vấn đề còn tồn tại, hạn chế và
nguyên nhân, từ đó đã đề xuất những giải pháp cụ thể để đổi mới quản lý ngân sách
địa phƣơng.
Luận văn thạc sỹ "Nghiên cứu công tác quản lý ngân sách cấp xã, phường ở
thành phố Việt Trì" của tác giả Nguyễn Hà Phƣơng, Trƣờng Đại học Nông nghiệp
Hà Nội năm 2011. Luận văn đã nghiên cứu công tác quản lý ngân sách cấp xã,
phƣờng ở thành phố Việt Trì, bao gồm các khâu: lập dự toán, chấp hành dự toán,
quyết toán ngân sách, công tác kiểm tra, kiểm toán NS xã và ảnh hƣởng của ngân
sách cấp xã đến đời sống kinh tế - xã hội địa phƣơng, từ đó đánh giá thực trạng, xác
định những vấn đề còn tồn tại, khó khăn và đề xuất những giải pháp tăng cƣờng
4
công tác quản lý ngân sách cấp xã, phƣờng ở thành phố Việt Trì, trong đó chủ yếu
tập trung vào nhóm giải pháp về xây dựng đội ngũ cán bộ, về ứng dụng công nghệ
thông tin trong quản lý ngân sách và hệ thống kế toán ngân sách cấp xã, phƣờng.
Công trình nghiên cứu "Ngân sách cấp xã trong phân cấp quản lý ngân sách
nhà nước: nghiên cứu tại xã Hoàng Diệu, huyện Gia Lộc, thành phố Hà Nội
Nguyễn Hữu Khánh - Khoa kinh tế và Phát triển Nông thôn, Học viện Nông nghiệp
Việt Nam. Công trình đã đi sâu vào nghiên cứu các khoản thu của cấp xã đi sâu vào
nghiên cứu xã Hoàng Diệu để chỉ ra những bất cập về các khoản thu là thuế sử dụng
đất phi nông nghiệp và phí sử dụng đất công ích, từ đó kiến nghị đề xuất điều chỉnh
cho phù hợp với điều kiện tại xã.
Luận văn thạc sĩ (2012), "Hoàn thiện công tác quản lý Ngân sách cấp xã, thị
trấn trên địa bàn huyện Ninh Giang, thành phố Hà Nội" của tác giả Nguyễn Thị
Châm, Học viện Tài chính. Luận văn đã nghiên cứu một số vấn đề tổng quan về
ngân sách cấp xã, phƣờng, thị trấn và đi sâu vào nghiên cứu về quản lý ngân sách
cấp xã, phƣờng, thị trấn. Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý Ngân sách
cấp xã, phƣờng, thị trấn trên địa bàn huyện Ninh Giang, thành phố Hà Nội. Trên cơ
sở những vấn đề nghiên cứu lý luận, thực tiễn, luận văn đã đƣa ra những giải pháp
cũng nhƣ một số đề xuất kiến nghị để hoàn thiện công tác quản lý ngân sách cấp xã,
thị trấn trên địa bàn huyện Ninh Giang.
Hay đề tài luận văn thạc sỹ "Hoàn thiện công tác kế toán ngân sách xã,
phường trên đìa bàn thành phố Hội An" của Vũ Minh Nhật Phƣơng năm 2010. Đề
tài đã đi sâu vào nghiên cứu quá trình thực hiện việc thu chi ngân sách cấp xã, các
quy trình, thủ tục kế toán cần phải tham mƣu cho lãnh đạo UBND xã, phƣờng. Từ
đó đƣa ra những mặt còn tồn tại, những vƣớng mắc trong những thủ tục cần bổ
sung, sửa đổi.
Luận văn thạc sỹ năm 2013 của học viên Đào Thị Thanh Hƣơng, Đại học Thái
Nguyên với đề tài "Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện
Yên Lập, Thành phố Phú Thọ" và Luận văn thạc sỹ năm 2014 của Học viên Lê Thị
Khuyên với đề tài "Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện
5
Tứ Kỳ, Hải Dƣơng", Trƣờng Đại học thƣơng mại đã nêu ra những mặt đƣợc, mặt
còn tồn tại trong công tác quản lý thu chi ngân sách cấp xã nói chung trên địa bàn
huyện Yên Lập, thành phố Phú Thọ và huyện Tứ Kỳ, Hải Dƣơng. Từ đó đã kiến
nghị các biện pháp khắc phục, sửa đổi cho phù hợp với tình hình thực tế tại địa
phƣơng nghiên cứu.
Bên cạnh các công trình, đề tài nghiên cứu, còn một số ý kiến, bài viết đề cập
đến công tác quản lý NSNN nhƣ "Phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam và định
hướng đổi mới" của Tiến sĩ Vũ Sỹ Cƣơng, khoa Tài chính công, Học viện Tài
chính. Bài "Quản lý thu chi ngân sách cấp xã qua KBNN, thực trạng và giải pháp"
của tác giả Vũ Quyền trên tạp chí KBNN năm 2010. Hoặc bài "Một bước tiến khá
quan trong trong thu chi ngân sách cấp xã ở thành phố Bình Dương" đăng trên tạp
chí Tài chính năm 2010 của tác giả Trần Dũng...
Các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh về NSNN nói
chung cũng nhƣ NSNN cấp xã nói riêng, đã đƣa ra đƣợc các khái niệm tổng quát về
ngân sách nhà nƣớc, các chính sách, chế độ thu chi ngân sách nhà nƣớc, thực trạng
và những giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác quản lý NSNN và NS
cấp xã; một số luận văn đã nghiên cứu về ngân sách cấp xã ở từng địa bàn riêng biệt
(Hà Nội, Phú Thọ, Hội An...) đã chỉ ra những thuận lợi, khó khăn trong từng địa
phƣơng, những mặt đƣợc, chƣa đƣợc trong công tác quản lý ngân sách cấp xã nói
chung. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu trên chủ yếu nghiên cứu ngân sách cấp
xã, tập trung giải quyết đến các vấn đề về nghiệp vụ xã, thị trấn, vấn đề cân đối thu chi ngân sách cấp xã, hay công tác quản lý chung ngân sách cấp xã...chƣa có một đề
tài nào nghiên cứu sâu về công tác thu ngân sách cấp xã trên địa bàn quận, huyện
nói chung. Xét riêng trên địa bàn huyện Thạch Thất cho đến nay chƣa có công trình
nào nghiên cứu đầy đủ và hệ thống từ khung lý thuyết về vấn đề thu ngân sách cấp
xã, đặc biệt vai trò quản lý nhà nƣớc đối với thu ngân sách cấp xã. Chính vì vậy,
nghiên cứu đề tài này là một vấn đề mới, thực sự cần thiết và có ý nghĩa quan trọng
trong việc nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách cấp xã nói riêng, góp phần tăng
cƣờng hiệu quả thu ngân sách nhà nƣớc nói chung.
6
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý thu ngân sách cấp xã
1.2.1. Các khái niệm
* Thu ngân sách
Thu NSNN là quá trình nhà nƣớc sử dụng quyền lực để huy động một bộ phận giá
trị của cải xã hội hình thành quỹ NSNN nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của nhà nƣớc.
Về mặt bản chất, thu NSNN là hệ thống những quan hệ kinh tế giữa Nhà nƣớc
và xã hội phát sinh trong quá trình Nhà nƣớc huy động các nguồn tài chính để hình
thành nên quỹ tiền tệ tập trung của nhà nƣớc nhằm thảo mãn các nhu cầu chi tiêu
của mình.
* Thu ngân sách cấp xã (ngân sách cấp xã, phường, thị trấn)
Theo Luật Ngân sách nhà nƣớc số 01/2002/QH11 đã đƣợc Quốc hội khoá XI nƣớc
Cộng hoà XHCN Việt Nam thông qua tại kỳ họp thứ hai ngày 16 tháng 12 năm 2002 thì hệ
thống Ngân sách nhà nƣớc ở nƣớc ta bao gồm: ngân sách Trung ƣơng và ngân sách địa
phƣơng. Ngân sách địa phƣơng bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có Hội
đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân. Phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền Nhà nƣớc ta
hiện nay1 ngân sách địa phƣơng bao gồm: ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng
(gọi chung là ngân sách cấp tỉnh); ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi
chung là ngân sách cấp huyện); và ngân sách xã, phƣờng, thị trấn (gọi chung là ngân sách
cấp xã).
Ngân sách cấp xã là một bộ phận của ngân sách nhà nƣớc do Uỷ ban nhân dân
xã xây dựng, quản lý; Hội đồng nhân dân xã quyết định, giám sát. Thu ngân sách
cấp xã bao gồm các khoản thu của ngân sách Nhà nƣớc phân cấp cho xã sử dụng và
các khoản huy động đóng góp của nhân dân trên nguyên tắc tự nguyện phù hợp với
quy định của pháp luật để xây dựng cơ sở hạ tầng do Hội đồng nhân dân xã quyết
định đƣa vào ngân sách cấp xã để quản lý.
Thu ngân sách cấp xã phân làm 3 loại: các khoản thu 100%, các khoản thu
1
Theo quy định của Hiến pháp nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 và Luật Tổ chức Hội
đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân năm 2003
7
phân chia với ngân sách cấp trên và các khoản thu bổ sung từ ngân sách cấp trên.
*. Quản lý thu ngân sách cấp xã
Quản lý thu ngân sách cấp xã là một hoạt động kinh tế, nó là quản lý toàn bộ
các hoạt động về thu ngân sách của nhà nƣớc, nhằm hƣớng nó phục vụ cho các hoạt
động của chính quyền cấp xã để thực hiện mục tiêu, kế hoạch kinh tế xã hội của cấp
xã đặt ra trong từng thời kỳ, từ đó hƣớng các quan hệ kinh tế, các hoạt động kinh tế
diễn ra trên địa bàn cấp xã phát triển theo ý đồ của nhà nƣớc trong từng giai đoạn.
Vấn đề đặt ra là việc quản lý thực hiện nhƣ thế nào cho phù hợp và đạt đƣợc hiệu
quả cao nhất.
Với mục tiêu là đạt đƣợc các sự ổn định kinh tế, chính trị khu vực nông thôn,
xây dựng và hoàn thiện một hệ thống cơ chế, chính sách phù hợp với điều kiện thực
tế của đất nƣớc và phụ hợp với điều kiện cụ thể của từng vùng, miền tạo điều kiện
cho ngân sách cấp xã ngày càng lớn mạnh. Từ đó nuôi dƣỡng, khai thác, tạo lập và
phát triển các nguồn thu cho ngân sách cấp xã, đảm bảo tính tự chủ, cân đối chung
trong hệ thống ngân sách giảm dần và tiến tới xóa bỏ diện các xã không tự cân đối
đƣợc ngân sách, xây dựng ngân sách cấp xã lành mạnh tự chủ không phụ thuộc vào
ngân sách cấp trên.
Quá trình quản lý ngân sách nói chung hay quản lý ngân sách cấp xã nói riêng
đều phải đảm bảo cấp xã thực hiện đúng quy trình, thủ tục theo 3 khâu : Lập, chấp hành
và quyết toán. Quá trình đó đƣợc diễn ra liên tục, kế tiếp nhau nên ngƣời ta thƣờng gọi là
chu trình ngân sách. Và để quản lý ngân sách hiệu quả không thể thiếu công tác kiểm
tra, kiểm soát của các cơ quan cấp trên và chính quyền cấp xã. Trong đó UBND
huyện đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát các thủ tục trên, tìm ra các tồn tại hạn
chế để đề ra hƣớng giải quyết kịp thời.
* Tổ chức bộ máy quản lý thu ngân sách cấp xã:
Bộ máy quản lý thu ngân sách cấp xã nằm trong hệ thống các cơ quản quản lý
hành chính ngành Tài chính:
- Ở Trung ƣơng: nằm trong Bộ Tài chính (Vụ NSNN)
- Ở thành phố: nằm trong Sở Tài chính (Phòng quản lý Ngân sách cấp xã)
8
- Ở cấp huyện: UBND huyện (Phòng Tài chính- Kế hoạch)
- Ở cấp xã: nằm trong UBND xã (gồm Trƣởng ban, cán bộ kế toán, thủ quỹ).
1.2.2. Đặc điểm của quản lý thu ngân sách cấp xã
Ngân sách cấp xã là một cấp ngân sách trong hệ thống ngân sách nhà nƣớc. Vì
vậy, đặc điểm thu ngân sách cấp xã cũng giống nhƣ thu ngân sách nhà nƣớc cụ thể:
-Thứ nhất: Quản lý thu ngân sách cấp xã mang tính chất thực hiện thƣờng
xuyên, liên tục và toàn diện, từ khâu lập dự toán, chấp hành đến quyết toán thu ngân
sách cấp xã. Việc lập dự toán thu ngân sách cấp xã phải thể hiện đầy đủ các quan
điểm chủ yếu của chính sách tài chính quốc gia về cơ cấu động viên các nguồn thu,
tỷ lệ thu...Trong khâu chấp hành dự toán thu ngân sách cấp xã cơ bản phải lập kế
hoạch thu quý trong đó đã chia ra các tháng để tổ chức thực hiện tốt, đồng thời kiểm
soát chặt chẽ thu ngân sách cấp xã trong từng tháng quý. Trong khâu quyết toán
phải kiểm tra chặt chẽ các báo cáo thu ngân sách cấp xã tháng, quý, đặc biệt là các
báo cáo quyết toán năm. Nhƣ vậy trong một năm thu ngân sách phải quản lý tốt
đồng thời cả ba khâu, đã là: chấp hành thu ngân sách cấp xã của chu trình hiện tại,
quyết toán thu ngân sách cấp xã của chu trình trƣớc, và lập dự toán thu ngân sách
cấp xã cho chu trình tiếp theo, và cứ lặp đi, lặp lại nhƣ vậy.
- Thứ hai: Quản lý thu ngân sách cấp xã phải phát huy tính dân chủ, công khai
theo phƣơng châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”.
Tính dân chủ thể hiện ngƣời dân cũng đƣợc tham gia quản lý theo luật. Nhân
dân phải đƣợc bàn và quyết định trực tiếp các vấn đề sau: chủ trƣơng và mức đóng
góp xây dựng cơ sở hạ tầng và các công trình phúc lợi công cộng (điện, đƣờng, trƣờng, trạm xá, các công trình văn hoá thể thao...). Đồng thời nhân dân phải kiểm tra,
giám sát các hoạt động của HĐND và UBND xã.
Tính công khai thể hiện: mọi hoạt động thu ngân sách cấp xã phải rõ ràng minh
bạch, công khai cho dân biết theo chính sách pháp luật của Nhà nƣớc. Các nghị quyết
của HĐND, quyết định của UBND xã và của cấp trên liên quan đến địa phƣơng, dự
toán và quyết toán hàng năm, dự toán và quyết toán thu, chi các quỹ, dự án, các khoản
huy động đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng, các công trình phúc lợi công cộng của xã
9
và kết quả thực hiện các chƣơng trình dự án do nhà nƣớc, các tổ chức cá nhân đầu tƣ,
tài trợ trực tiếp cho xã, kết quả thanh tra kiểm tra, giải quyết các vụ việc tiêu cực tham
nhũng của cán bộ xã... tất cả phải đƣợc công khai hoá cho dân biết.
- Thứ ba: Quản lý thu ngân sách cấp xã mang tính khoa học, tiên tiến: quản lý
thu ngân sách cấp xã phải ngày càng đƣợc củng cố và hoàn thiện dựa trên những
phƣơng thức quản lý khoa học, tiên tiến phù hợp với điều kiện phát triển của từng
giai đoạn. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, việc ứng dụng những thành tựu khoa
học công nghệ tin học vào quản lý thu ngân sách cấp xã một cách đồng bộ là một
yêu cầu cấp thiết, tránh tình trạng tụt hậu của công tác quản lý ngân sách xã so với
khu vực quản lý nhà nƣớc nói chung.
- Thứ tƣ: Quản lý thu ngân sách cấp xã thể hiện bản chất pháp luật của nhà
nƣớc đó: trƣớc hết phải thực hiện đúng theo Luật ngân sách nhà nƣớc, theo quy
định chung của Nhà nƣớc, theo các Nghị định của Chính phủ, các Thông tƣ hƣớng
dẫn của Bộ Tài chính. Các khoản thu phải thu đúng, thu đủ, tránh thất thu theo quy
định của pháp luật,. Thu ngân sách cấp xã phải đƣợc hạch toán đầy đủ vào NSNN
qua KBNN, tránh hiện tƣợng thu để ngoài ngân sách, tự đặt ra các khoản thu trái
quy định. Quản lý thu ngân sách câp xã phải trên cơ sở luật NSNN, phải thực hiện
theo đúng các quy định của luật NSNN. Quản lý nguồn thu phải trên cơ sở phân cấp
theo luật các quy định của luật thuế , các quy định về pháp lệnh phí và lệ phí; các
khoản thu khác tại xã phải tuân thủ theo đúng các quy định của nhà nƣớc.
1.2.3. Vai trò, mục tiêu của quản lý thu ngân sách cấp xã
1.2.3.1. Vai trò của quản lý thu ngân sách cấp xã
-Thứ nhất: Quản lý thu ngân sách cấp xã giúp giải quyết hài hoà quan hệ lợi
ích: Lợi ích nhà nƣớc, lợi ích của nhân dân theo hƣớng chú trọng lợi ích của nhân
dân trên cơ sở đáp ứng đƣợc các mục tiêu của nhà nƣớc; để có sức mạnh tổng hợp
đối với nhiều lĩnh vực, nhiều công trình phúc lợi có thể huy động và thực hiện tốt
phƣơng châm nhà nƣớc và nhân dân cùng làm.
-Thứ hai: Quản lý thu ngân sách cấp xã giải quyết tốt quan hệ giữa trƣớc mắt
và lâu dài theo hƣớng có sự chuẩn bị nguồn tài chính lâu dài, xây dựng nguồn thu
10
lâu dài để có cơ sở đảm bảo phát triển vững trắc phù hợp với xu thế vận động của
nền kinh tế và quá trình đổi mới của đất nƣớc trên cơ sở không ngừng đầu tƣ cơ sở
vật chất phục vụ nhu cầu cải thiện đời sống và tinh thần cho nhân dân.
-Thứ ba: Quản lý thu ngân sách hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy sự nghiệp công
nghiệp hoá hiện đại hoá, rút ngắn dần khoảng cách giữa thành thị và nông thôn,
nguồn thu càng nhiều tỷ lệ tài chính cho đầu tƣ xây dựng cơ sở hạ tầng càng lớn;
đảm bảo đầy đủ nguồn tài chính để giải quyết những nhiệm vụ trọng yếu của chính
quyền cấp xã trong từng thời kỳ, bảo đảm cân đối tích cực trên cơ sở trong khả năng
nguồn thu phân cấp không đƣợc bội chi ngân sách.
1.2.3.2. Mục tiêu của quản lý thu ngân sách cấp xã
Thứ nhất: Xây dựng và hoàn thiện một hệ thống cơ chế, chính sách phù hợp
với điều kiện thực tế của đất nƣớc và phù hợp với điều kiện cụ thể của từng vùng,
miền tạo điều kiện cho nguồn thu ngân sách cấp xã ngày càng lớn mạnh đủ để thể
hiện vai trò của mình trong quản lý kinh tế, chính trị xã hội của chính quyền cấp xã.
Thứ hai: Nuôi dƣỡng, khai thác, tạo lập và phát triển các nguồn thu cho NS
cấp xã, từng bƣớc tạo sự tự chủ không phụ thuộc vào ngân sách cấp trên.
Thứ ba: Tăng cƣờng công tác kiểm tra, kiểm soát, đảm bảo chính sách, kỷ
luật tài chính đảm bảo công bằng xã hội.
Thứ tƣ: Đảm bảo tính tự chủ, đảm bảo cân đối chung trong hệ thống ngân
sách giảm dần và tiến tới xoá bỏ diện các xã không tự cân đối đƣợc ngân sách. Xây
dựng ngân sách xã lành mạnh tự chủ không phụ thuộc vào ngân sách cấp trên.
Thứ năm: Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chế độ, triển khai áp dụng thống
nhất các quy định về công tác hạch toán kế toán NS cấp xã. Đảm bảo hệ thống sổ
sách báo cáo kế toán phục vụ tốt yêu cầu quản lý, yêu cầu giám sát, thực hiện tốt
chế độ công khai tài chính thu ngân sách cấp xã.
Thứ sáu: Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý thu NS cấp xã đồng bộ đủ mạnh
để thực hiện nhiệm vụ quản lý hƣớng dẫn, góp phần xây dựng NS cấp xã đáp ứng
đƣợc yêu cầu trong từng thời kỳ, từng giai đạn cách mạng.
11
1.2.4. Nội dung quản lý thu ngân sách cấp xã
Với vai trò quan trọng của thu ngân sách cấp xã, việc quản lý thu ngân sách
cấp xã một cách hiệu quả lại càng quan trọng, đảm bảo thu đúng, thu đủ, tận dụng
các nguồn thu trên địa bàn xã, phƣờng, thị trấn. Hiện nay công tác quản lý thu ngân
sách trên địa bàn huyện Thạch Thất đƣợc UBND huyện quan tâm, chú trọng công
tác tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ huyện phụ trách quản lý thu ngân sách cấp xã,
nâng cao trình độ chuyên môn cũng nhƣ trình độ lý luận để nắm bắt đƣợc tình hình
thực tế của các xã trên địa bàn huyện. Từ đó đƣa ra các giải pháp, tham mƣu cho
UBND huyện để nâng cao công tác quản lý thu ngân sách cấp xã. Bên cạnh quan
tâm đào tạo đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp xã, cán bộ, công chức liên quan tới
công tác thu ngân sách cấp xã, phải đảm bảo các xã, thị trấn phải thực hiện đúng
theo chu trình ngân sách gồm 3 bƣớc là: Lập, chấp hành và quyết toán ngân sách.
Sau khi đã hoàn tất chu trình ngân sách cần phải thực hiện công tác kiểm tra, kiểm
soát thu ngân sách để đánh giá một cách tổng quát việc thực hiện chu trình ngân
sách, từ đó tìm ra những thuận lợi và khó khăn, vƣớng mắc trong công tác quản lý
thu ngân sách cấp xã để kịp thời điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung.
1.2.4.1. Quản lý việc lập dự toán thu ngân sách cấp xã
Lập dự toán thu ngân sách cấp xã là bản kế hoạch thu tài chính của đơn vị
trong khoảng thời gian một năm, là nội dung đầu tiên của công tác quản lý thu ngân
sách cấp xã. UBND huyện phải đảm bảo đƣợc các xã, thị trấn thực hiện lập dự toán
theo đúng trình tự, thủ tục đã quy định của Nhà nƣớc.
Lập dự toán thu ngân sách cấp xã là quá trình phân tích, đánh giá khả năng
nguồn tài chính của xã từ đó lập chỉ tiêu thu, dự trữ ngân sách một cách đúng đắn,
có căn cứ khoa học, căn cứ thực tiễn. Đồng thời trên cơ sở đó xác lập biện pháp về
mặt kinh tế, xã hội để thực hiện các chỉ tiêu đề ra.
Quản lý lập dự toán thu ngân sách cấp xã có ý nghĩa trên các mặt sau:
- Thông qua việc lập dự toán thu ngân sách mà các huyện, xã có thể thẩm tra
tính toán một cách chặt chẽ, kỹ lƣỡng khả năng về nhu cầu tài chính, tiền tệ, xã hội.
Từ đó, phát huy đƣợc ƣu thế, thuận lợi, hạn chế đến mức thấp nhất khó khăn trở
12
ngại trong sự nghiệp phát triển kinh tế đất nƣớc nói chung và của các xã nói riêng.
- Lập dự toán thu ngân sách cấp xã là khâu mở đầu của nội dung quản lý thu
ngân sách cấp xã, nó đặt cơ sở nền tảng cho khâu tiếp theo trong nội dung quản lý
thu ngân sách cấp xã. Vì vậy, nếu khâu lập dự toán đƣợc thực hiện chính xác có cơ
sở khoa học, hợp thời gian… sẽ tạo điều kiện thuận lợi lớn cho các khâu tiếp theo,
đặc biệt là khâu chấp hành dự toán thu ngân sách cấp xã.
- Mục tiêu cơ bản của việc quản lý lập dự toán thu ngân sách cấp xã nhằm
tính toán đúng đắn nguôn thu tại xã, có căn cứ khoa học, định hƣớng các quan hệ
kinh tế theo định hƣớng, mục đích của Nhà nƣớc. Do đó, quản lý công tác thu
ngân sách cấp xã hiệu quả khi đảm bảo các yêu cầu:
+ Dự toán thu ngân sách cấp xã phải bám sát kế hoạch phát triển kinh tế, xã
hội và có tác động tích cực đối với việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội.
+ Dự toán thu ngân sách phải đảm bảo thực hiện đầy đủ và đúng đắn các quan
điểm chỉ đạo của chính sách tài chính mỗi quốc gia trong thời kỳ và yêu cầu theo
luật ngân sách của từng quốc gia.
- Để có bản dự toán thu ngân sách hàng năm vừa đáp ứng đƣợc yêu cầu mục
tiêu vừa có tính thực tiễn cao, đòi hỏi khi lập dự toán thu ngân sách phải có căn cứ:
+ Căn cứ vào phƣơng hƣớng, chủ trƣơng, nhiệm vụ phát triển kinh tế văn hóa, xã
hội, an ninh quốc phòng của mỗi quốc gia trong năm kế hoạch và những chủ trƣơng năm
tiếp theo. Căn cứ này giúp cho công tác xây dựng dự toán thu ngân sách có một cách
nhìn tổng quát về những mục tiêu, nhiệm vụ mà ngân sách cấp xã của nhà nƣớc phải tập
trung thông qua động viên khai thác các nguồn thu ngân sách cũng nhƣ phân phối, sử
dụng vốn ngân sách một cách đúng đắn, hợp lý cho mỗi kỳ kế hoạch.
+ Lập dự toán thu ngân sách cấp xã phải đƣợc dựa trên bản kế hoạch phát triển
kinh tế, xã hội của nhà nƣớc trong năm kế hoạch. Kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội
là cơ sở, căn cứ để đảm bảo các nguồn thu cho ngân sách nhà nƣớc.
Việc lập dự toán thu ngân sách phải tính đến các kết quả phân tích, đánh giá
tình hình thực hiện kế hoạch thu ngân sách của xã các năm trƣớc, đặc biệt là năm
báo cáo.
13
Lập dự toán thu ngân sách phải dựa trên các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn,
định mức cụ thể về thu của xã. Lập dự toán thu ngân sách là việc xây dựng các chỉ
tiêu thu cho năm kế hoạch, các chỉ tiêu đó chỉ có thể đƣợc xây dựng sát, đúng, ngoài dựa
vào căn cứ nói trên phải đặc biệt tuân thủ theo các chế độ, tiêu chuẩn, định mức thu.
- Trình tự Lập dự toán thu ngân sách cấp xã:
Ban tài chính và ngân sách cấp xã kết hợp với cơ quan thuế hoặc đội thu thuế
(nếu có) tính toán các khoản thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn (trong phạm vi
phân cấp do xã quản lý)
Ban tài chính và ngân sách cấp xã lập dự toán thu và cân đối ngân sách trình
UBND xã, báo cáo Chủ tịch hoặc Phó chủ tịch HĐND xã để xem xét gửi UBND
huyện và phòng tài chính huyện.
Căn cứ vào quyết định giao nhiệm vụ thu ngân sách của huyện, Uỷ ban nhân
dân xã lập dự toán chi tiết trình hội đồng nhân dân xã quyết định.
- Đối với năm đầu thời kỳ ổn định ngân sách, Phòng Tài chính huyện làm việc
với Uỷ ban nhân dân xã về cân đối thu, chi ngân sách xã thời kỳ ổn định mới theo
khả năng bố trí cân đối chung của ngân sách địa phƣơng. Đối với các năm tiếp theo
của thời kỳ ổn định, Phòng Tài chính huyện chỉ tổ chức làm việc với Uỷ ban
nhân dân xã về dự toán ngân sách khi Uỷ ban nhân dân xã có yêu cầu.
- Quyết định dự toán Ngân sách cấp xã:
Sau khi nhận đƣợc quyết định giao nhiệm vụ thu do UBND huyện quyết định
UBND xã hoàn chỉnh dự toán thu ngân sách cấp xã và phƣơng án bổ sung Ngân
sách cấp xã trình HĐND xã quyết định sau khi dự toán xã đƣợc HĐND xã quyết
định UBND xã báo cáo với UBND huyện, phòng tài chính huyện đồng thời công
khai thu ngân sách cấp xã cho nhân dân biết theo chế độ công khai tài chính về thu
ngân sách cấp xã.
Điều chỉnh Ngân sách cấp xã hàng năm (nếu có) trong các trƣờng hợp có yêu
cầu của UBND cấp trên để đảm bảo phù hợp với định hƣớng chung hoặc có sự biến
động lớn về nguồn thu. Uỷ ban nhân dân xã tiến hành lập dự toán điều chỉnh trình
Hội đồng nhân dân xã quyết định và báo cáo Uỷ ban nhân dân huyện.
14
1.2.4.2. Quản lý việc chấp hành thu ngân sách cấp xã
Chấp hành dự toán thu ngân sách cấp xã là khâu tiếp theo của hoạt động quản
lý thu ngân sách cấp xã. Đó là quá trình sử dụng tổng hợp các biện pháp kinh tế tài chính và hành chính nhằm biến các chỉ tiêu thu ghi trong bản kế hoạch ngân sách
nhà nƣớc ở cấp xã trở thành hiện thực.
Nhƣ vậy, mục tiêu của công tác quản lý chấp hành thu ngân sách cấp xã nhằm:
- Biến các chỉ tiêu thu ghi trong kế hoạch ngân sách năm từ khả năng, dự kiến
thành hiện thực. Từ đó, góp phần biến các chỉ tiêu kế hoạch phát triển kinh tế xã hội
của địa phƣơng từ khả năng trở thành hiện thực.
- Thông qua việc quản lý công tác chấp hành thu ngân sách cấp xã mà tiến
hành kiểm tra việc thực hiện các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức về kinh tế
tài chính của nhà nƣớc ở cấp xã.
Chấp hành thu ngân sách cấp xã thực hiện tốt các mục tiêu nói trên sẽ mang
lại ý nghĩa cực kỳ quan trọng không những cho công tác quản lý, điều hành ngân sách
nhà nƣớc ở cấp xã mà còn quan trọng hơn là thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.
Đối với công tác quản lý điều hành ngân sách, công tác chấp hành thu ngân
sách nhà nƣớc ở cấp cơ sở là khâu cốt yếu, trọng tâm có ý nghĩa quyết định với một
hoạt động quản lý thu ngân sách cấp xã. Nếu khâu lập kế hoạch đạt kết quả tốt thì
về khả năng mới dừng lại ở trên các văn bản giấy tờ, nằm trong khả năng và dự
kiến, chúng có thể biến thành hiện thực hay không là tùy thuộc vào khâu chấp hành
ngân sách. Hơn nữa, chấp hành ngân sách thực hiện tốt sẽ có nội dung tích cực
trong thực hiện khâu tiếp theo của hoạt động quản lý ngân sách nhà nƣớc ở cấp xã.
Khi nhận đƣợc số phân bổ về thu ngân sách của địa phƣơng mình, những đơn
vị dự toán ngân sách đƣợc giao nhiệm vụ cho các đơn vị trực thuộc đảm bảo đúng
với dự toán ngân sách đƣợc phân bổ, đồng thời thông báo với cơ quan tài chính địa
phƣơng nơi giao dịch để theo dõi, cấp phát và quản lý.
Theo quy đinh: Ban tài chính xã có nhiệm vụ phối hợp với cơ quan thuế giám
sát, kiểm tra các nguồn thu đảm bảo thu đúng, thu đủ và kịp thời nộp vào ngân sách
Nhà nƣớc. Riêng khoản thu từ quỹ đất công ích 5% và hoa lợi công sản là nguồn thu
15
