SK_KN S­u dung ATLAT

Sở giáo dục và đào tạo tỉnh ........
Trờng thpt .................
***********************
Sáng kiến:
rèn luyện một số kỹ năng
sử dụng atlat địa lý
cho học sinh trung học phổ thông
Ngời thực hiện: .
Tổ chuyên môn: .......................................
Năm học 200..-200..
Mục lục
Nội Dung trang
Phần một: Đặt vấn đề
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích của đề tài 2
3. Phơng pháp nghiên cứu 2
4. Phạm vi nghiên cứu 2
Phần hai: Nội dung đề tài
A. Quy trình rèn luyện kỹ năng bản đồ 3
I. Rèn luyện kỹ năng nhận biết, chỉ và đọc các đối tợng địa lý trên bản đồ 3
II. Rèn luyện kỹ năng xác định phơng hớng trên bản đồ 3
III. Rèn luyện kỹ năng xác định toạ độ địa lý trên bản đồ 4
IV. Rèn luyện kỹ năng xác định khoảng cách trên bản đồ 5
V. Rèn luyện kỹ năng xác định vị trí địa lý trên bản đồ 6
VI. Rèn luyện kỹ năng mô tả địa hình trên bản đồ 7
VII. Rèn luyện kỹ năng mô tả khí hậu trên bản đồ 7
VIII. Rèn luyện kỹ năng mô tả sông ngòi trên bản đồ 8
IX. Rèn luyện kỹ năng phát hiện các mối quan hệ địa lý trên bản đồ 8
B. Đánh giá kết quả thực hiện của đề tài 9
Phần ba: Kết luận
1. Kết luận chung 10

2. Phơng hớng nghiên cứu tiếp 10
Phần i: đặt vấn đề
I. Lý do chọn đề tài:
Nếu nh bản đồ là một phơng tiện không thể thiếu đợc trong việc khảo sát, nghiên cứu

địa lý thì trong việc giảng dạy, học tập địa lý ở trờng phổ thông, nó cũng có một vai trò
không kém phần quan trọng.
Rèn luyện kỹ năng bản đồ giúp cho học sinh lĩnh hội đợc kiến thức địa lý một cách nhẹ
nhàng, nhanh chóng và ghi nhớ kiến thức lâu bền. Chẳng hạn nh khi học về vị trí địa lý
của các châu lục, nếu chỉ nghe một cách thụ động giáo viên mô tả bằng lời thì khó mà
lĩnh hội kiến thức và ghi nhớ đợc, nhng nếu tự mình xác định trên bản đồ các điểm cực
Bắc, cực Nam, cực đông, cực tây, tìm xem có những đại dơng, biển nào, vịnh nào bao
quanh, những châu lục nào tiếp cận thì học sinh sẽ hiểu đợc ngay và ghi nhớ lâu hơn vì
các em đã đợc qua quá trình tìm tòi, khám phá, so sánh. Cách học tập có s dung Atlat
không những giúp các em nắm chắc kiến thức mà còn trau dồi cho các em phơng pháp
học tập nghiên cứu môn địa lý. Những kiến thức về địa lý đaị cơng, địa lý các châu, các
nớc, về địa lý tổ quốc Việt Nam, học sinh đợc lĩnh hội gắn với bản đồ trong hệ thống
Atlat sẽ dần dần hình thành nên trong ký ức các em một cái nền vững chắc trên đó sẽ
tiếp tục đợc bồi thêm những kiến thức mới mà các em sẽ tiếp thu trong học tập và trong
suốt cả cuộc đời.
Rèn luyện kỹ năng bản đồ còn là phơng tiện đặc biệt quan trọng để phát triển t duy nói
chung và t duy địa lý nói riêng. Trong khi học tập sử dụng bản đồ, học sinh luôn phải
quan sát, tởng tợng, phân tích đối chiếu, so sánh, tổng hợp, khái quát hoá, xác lập các
mối quan hệ địa lý, vì thế t duy của các em luôn luôn hoạt động và phát triển.
Trong những năm gần đây, phơng pháp dạy học đang đợc toàn nghành giáo dục cải tiến
theo hớng phát huy tính tích cực chủ động của học sinh, học sinh tự tìm tòi kiến thức,
tự khám phá tri thức. Việc sử dụng và khai thác kênh hình trong quá trình dạy học là
một việc làm không thể thiếu nhất là việc sử dụng bản đồ trong dạy và học địa lý, s
dung Atlat trong qua trình tự học của học sinh hiên nay. Atlat là nguồn kiến thức địa lí
khổng lồ, trong điều kiên nền kinh tế xã hội thế giới phát triển theo xu hớng toàn cầu

hoá nh hiên nay, thời lợng cho môn địa lý có hạn, một số thông tin trong sách giáo khoa
đã bị lạc hậu so với thực tế.
II. Mục đích của đề tài
Trong khuôn khổ của đề tài, tôi mạnh dạn trình bày quy trình hớng dẫn học sinh sử
dụng bản đồ địa lý trong quá trình học tập từ mức độ dễ đến khó dần theo từng lớp.

Nhằm khắc phục một nhợc điểm phổ biến trong học sinh là không có kỹ năng sử dụng
bản đồ địa lý, đồng thời giúp các em có đợc phơng pháp làm việc với bản đồ một cách
tích cực nhất trong quá trình học tập.
III. Phơng pháp nghiên cứu:
- Khảo sát tình hình kỹ năng sử dụng bản đồ của học sinh để nắm đợc mức độ hiểu biết
của các em về khả năng này.
- Trên cơ sở kết quả khảo sát, phân tích đánh giá tình hình để lựa chọn những kỹ năng
cần thiết cho học sinh, lựa chọn cách hớng dẫn phù hợp với từng đối tợng
- Trong qúa trình dạy hàng ngày, thờng xuyên sử dụng các kỹ năng này và chú ý rèn
luyện cho học sinh vào các giờ học, vào giờ kiểm tra bài cũ, nhất là trong các giờ thực
hành.
- Kiểm tra lại kết quả và có điều chỉnh bổ sung kịp thời.
IV. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:
- Phạm vi nghiên cứu ở đây là học sinh ở trờng THPT Lạc Sơn, cụ thể là 3 khối
lớp 10, 11 và 12. Trong đó đối với mỗi khối, lớp mức độ khai thác kỹ năng sử dụng bản
đồ trong bài học có sự khác nhau. Song, trong giới hoạn của đề tài, tôi trình bày những
nét chung nhất cho quá trình rèn kỹ năng bản đồ cho học sinh.
Phần ii: nội dung
a. quy trình rèn luyện kỹ năng bản đồ:

I. Rèn luyện kỹ năng nhận biết, chỉ và đọc các đối tợng địa lý trên bản đồ:
Các đối tợng địa lý trên bản đồ thuộc nhiều loại, tự nhiên, kinh tế, xã hội. Kỹ năng nhận
biết , chỉ và đọc các đối tợng đại lý trên bản đồ rất đơn giản nhng là kỹ năng cơ bản. Do
đó phải rèn luyện kỹ năng này trớc tiên trong quá trình dạy học cho học sinh nhất là học

sinh khối lớp 10.
Cách tiến hành: trớc hết giáo viên phải đọc to, rõ ràng địa danh đồng thời chỉ lên bản
đồ. Học sinh theo dõi trên bản đồ treo tờng, đối chiếu với lợc đồ trong sách giáo khoa
hoặc atlat để tìm ra đối tợng. Sau đó, giáo viên ghi lại tên địa danh lên bảng, sau đó học
sinh ghi lại vào vở ghi của mình. Nh vậy, học sinh vừa nghe, vừa ghi, và quan sát nên
địa danh dễ đi vào trí nhớ.
Khó khăn nhất là học sinh phải tìm ra đối tợng trên bản đồ.Vì thế trong quá trình dạy
học, giáo viên thờng xuyên liên hệ về hình dạng đặc trng của các đối tợng địa lý hoặc
gắn nó với những đối tợng xung quanh để học sinh dễ nhận ra.
Quy trình tiến hành:
- Giáo viên đọc to, rõ ràng, chính xác địa danh và chỉ đối tợng trên bản đồ treo tờng.
- Cho học sinh đối chiếu tìm trên bản đồ trong sách giáo khoa hoặc átlat.
- Giáo viên viết thật to, rõ ràng lên bảng trong một góc riêng.
- Yêu cầu một số học sinh phát âm lại tên địa danh và khi cần cho phát âm tập thể
- Yêu cầu học sinh chi chép chính xác tên đại danh vào sổ tay địa lý hoặc vở ghi
- Hớng dẫn học sinh nhận xét hình thù đặc trng của đối tợng địa lý trên bản đồ.
- Hớng dẫn học sinh nhận xét mối quan hệ củađối tợng với các vật khác xung quanh
( dùng làm điểm tựa) dể sau này dễ nhận ra và tìm đợc đối tợng trên bản đồ
- Hớng dẫn cách chỉ đối tợng trên bản đồ.
Quy trình này đợc tiến hành thờng xuyên trong các giờ học dần dần hình thành ở các
em kỹ năng đọc, chỉ, nhận biết đối tợng địa lý trên bản đồ.
II. Rèn luyện kỹ năng xác định phơng hớng trên bản đồ:
Xác định phơng hớng cũng là một kỹ năng đơn giản, đợc dạy ở các lớp dới. Nhng qua
thực tế dạy học, tôi thấy nếu không thờng xuyên rèn luyện lại kỹ năng này cho HS thì
các em sẽ quên và không thể xác định phơng hớng một cách chính xác trên bản đồ.
Quy trình tiến hành rèn luyện kỹ năng xác định phơng hớng trên bản đồ có thể theo quy
trình sau: