Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng giá trị hợp lý trong kế toán tại các doanh nghiệp việt nam nghiên cứu thực nghiệm trên địa bàn TPHCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
---------O0O---------

NGÔ THỊ THƠ

ĐÁNH GIÁ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN VIỆC VẬN DỤNG GIÁ TRỊ HỢP LÝ
TRONG KẾ TOÁN TẠI CÁC DOANH
NGHIỆP VIỆT NAM – NGHIÊN CỨU THỰC
NGHIỆM TRÊN ĐỊA BÀN TP HCM.

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
---------O0O---------

NGÔ THỊ THƠ

ĐÁNH GIÁ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN VIỆC VẬN DỤNG GIÁ TRỊ HỢP LÝ
TRONG KẾ TOÁN TẠI CÁC DOANH
NGHIỆP VIỆT NAM – NGHIÊN CỨU THỰC
NGHIỆM TRÊN ĐỊA BÀN TP HCM.

Chuyên ngành : Kế toán
Mã số

: 60.34.03.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS, TS. NGUYỄN XUÂN HƯNG

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ kinh tế “Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận
dụng GTHL trong kế toán tại các doanh nghiệp Việt Nam – nghiên cứu thực nghiệm trên
địa bàn TP HCM” là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất
kỳ công trình nào khác.

Tác giả

NGÔ THỊ THƠ


ii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................. i
MỤC LỤC ...........................................................................................................................ii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .........................................................................................vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ .................................................................................. ix
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................... Error! Bookmark not defined.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................................... 1
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 2
2.1.

Mục tiêu chung ................................................................................................ 2

2.2.

Mục tiêu cụ thể ................................................................................................ 2

3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ......................................................................................... 2
4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .......................................................... 2
4.1.

Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 2

4.2.

Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................................. 3
5.1.

Nghiên cứu định tính ....................................................................................... 3

5.2.

Nghiên cứu định lượng .................................................................................... 3

6. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN ................................................................ 4
7. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI ........................................................................................... 4
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................ 5
1.1.

Các nghiên cứu được công bố ở ngoài nước ................................................... 5

1.2.

Các nghiên cứu được công bố trong nước ....................................................... 6

1.2.1.

Các bài báo khoa học ................................................................................... 6

1.2.2.

Luận văn thạc sĩ ........................................................................................... 8


iii

Các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu ............................................................... 12

1.3.

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ GTHL VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN VIỆC VẬN DỤNG GIÁ TRỊ HỢP LÝ TRONG KẾ TOÁN.............................. 13
Các vấn đề định giá trong kế toán ................................................................. 13

2.1.
2.1.1.

Khái niệm định giá trong kế toán ............................................................... 13

2.1.2.

Các phương pháp định giá trong kế toán ................................................... 13

2.1.2.1. .Giá đầu vào (Exchange input value) ....................................................... 13
2.1.2.2. .Giá đầu ra ................................................................................................ 14
2.1.3.

Các hệ thống định giá trong kế toán .......................................................... 14

2.1.3.1.Hệ thống kế toán dựa trên giá gốc (Historical Cost Accounting) ............ 14
2.1.3.2.Hệ thống kế toán dựa trên mức giá chung (General price – level
accounting). .......................................................................................................... 15
2.1.3.3.Hệ thống kế toán dựa trên giá hiện hành (Current Cost Accounting) ...... 15
2.1.3.4.Hệ thống kế toán dựa trên đầu ra (Exit – price Accounting) ................... 16
2.2.

Lịch sử hình thành và phát triển của GTHL .................................................. 16

2.2.1.

Giai đoạn từ 1850 - 1970: Giai đoạn tự phát của thị trường ...................... 16

2.2.2.

Giai đoạn từ 1970 - 1990: Giai đoạn chính thức hình thành GTHL .......... 17

2.2.3.

Giai đoạn từ 1990 - 2005: Giai đoạn phát triển của GTHL ....................... 18

2.2.4.

Giai đoạn từ 2005 đến nay ......................................................................... 18

2.3.

Nội dung của GTHL ...................................................................................... 19

2.3.1.

Định nghĩa GTHL ...................................................................................... 19

2.3.2.

Phạm vi sử dụng GTHL trong các CMKT quốc tế ................................... 21

2.3.2.1.Đo lường các nghiệp vụ kinh tế phát sinh ban đầu .................................. 22
2.3.2.2.Sử dụng GTHL để phân bổ chi phí của các giao dịch phức hợp ............. 23


iv

2.3.2.3. .Sử dụng GTHL để đo lường TS và nợ phải trả sau ghi nhận ban đầu. .. 24

2.3.2.4. .Sử dụng GTHL để đánh giá sự suy giảm giá trị TS ............................... 24
2.4.

Kinh nghiệm sử dụng GTHL ở Trung Quốc ................................................. 27

2.5.

Bài học rút ra cho Việt Nam .......................................................................... 28

2.6.

Các nhân tố tác động đến việc vận dụng GTHL ........................................... 29

2.6.1.

Môi trường pháp lý và chính trị. ................................................................ 29

2.6.2.

Môi trường kinh doanh .............................................................................. 30

2.6.3.

Môi trường văn hóa, xã hội. ....................................................................... 30

2.6.4.

Năng lực người hành nghề kế toán ............................................................ 31

2.6.5.

Quy mô doanh nghiệp ................................................................................ 32

2.6.6.

Vai trò của các tổ chức, hội nghề nghiệp kế toán. ..................................... 33

2.6.7.

Nhu cầu thông tin BCTC............................................................................ 33

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................................... 35
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU
CHUNG CỦA LUẬN VĂN. ............................................................................................ 36
3.1.

Quy trình nghiên cứu của luận văn ................................................................ 36

3.2.

Xây dựng giả thuyết và mô hình nghiên cứu................................................. 37

3.2.1.

Xây dựng giả thuyết nghiên cứu ................................................................ 37

3.2.1.1. .Tác động của môi trường pháp lý, chính trị đến việc vận dụng GTHL . 38
3.2.1.2. .Tác động của môi trường kinh doanh đến việc vận dụng GTHL ........... 38
3.2.1.3. .Tác động của môi trường văn hóa, xã hội đến việc vận dụng GTHL .... 39
3.2.1.4. .Tác động của năng lực người hành nghề kế toán đến việc vận dụng

GTHL. . ................................................................................................................ 39
3.2.1.5. .Quy mô doanh nghiệp ............................................................................. 40


v

3.2.1.6.Vai trò của các tổ chức, hội nghề nghiệp kế toán đến việc vận dụng
GTHL .. ................................................................................................................ 40
3.2.1.7.Nhu cầu thông tin về BCTC ..................................................................... 40
3.1.2.

Mô hình nghiên cứu ................................................................................... 41
Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng ................................................. 41

3.3.
3.3.1.

Phương pháp nghiên cứu định tính ............................................................ 42

3.3.2.

Phương pháp nghiên cứu định lượng ......................................................... 42

3.3.2.1.Thiết kế mẫu nghiên cứu .......................................................................... 42
3.3.2.2.Phương pháp thu thập dữ liệu .................................................................. 42
3.3.2.3.Phương pháp phân tích dữ liệu ................................................................. 43
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................................... 49
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ GIẢI PHÁP ĐỊNH HƯỚNG CHO
VIỆC VẬN DỤNG GTHL TRONG KẾ TOÁN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN
ĐỊA BÀN TP HCM. ......................................................................................................... 50

Thực trạng về quy định sử dụng GTHL trong các CMKT Việt Nam. .......... 50

4.1.
4.1.1.

Thực trạng về quy định sử dụng GTHL trong các CMKT Việt Nam. ....... 50

4.1.2.

Đánh giá thực trạng kế toán GTHL trong các CMKT Việt Nam so với

CMKT quốc tế ......................................................................................................... 55
Kết quả nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng GTHL trong

4.2.

kế toán tại các doanh nghiệp trên địa bàn TP HCM. .................................................. 57
4.2.1.

Mô tả mẫu nghiên cứu................................................................................ 57

4.2.2.

Kết quả nghiên cứu .................................................................................... 59

4.2.2.1.Mức độ quan trọng đối với từng tiêu chí.................................................. 59
4.2.2.2.Kiểm định chất lượng thang đo (Cronbach’s Alpha) ............................... 60
4.2.2.3.Phân tích nhân tố khám phá (EFA – Exploratory Factor Analysis) ......... 63

vi

4.2.2.4. .Phân tích tương quan hệ số Pearson ....................................................... 66
4.2.2.5. .Phân tích hồi quy bội .............................................................................. 67
4.3.

Các giải pháp ................................................................................................. 69

4.3.1.

Giải pháp chung ......................................................................................... 69

4.3.1.1. .Trong ngắn hạn ....................................................................................... 69
4.3.1.2. .Trong dài hạn .......................................................................................... 69
4.3.2.

Giải pháp cụ thể ......................................................................................... 70

4.3.2.1. .Phù hợp với môi trường pháp lý tại Việt Nam ....................................... 70
4.3.2.2. .Nhóm giải pháp về môi trường kinh doanh ............................................ 78
4.3.2.3. .Nhóm giải pháp liên quan đến môi trường văn hóa, xã hội. .................. 80
4.3.2.4. .Đối với người làm nghề kế toán. ............................................................ 81
4.3.2.5. .Nhóm giải pháp nâng cao vai trò của các tổ chức, hội nghề nghiệp kế
toán. ..... ................................................................................................................ 82
KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ............................................................................................... 84
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ. ................................................................ 85
5.1.

Kết luận.......................................................................................................... 85

5.2.

Kiến nghị ....................................................................................................... 85

5.2.1.

Đối với Quốc Hội ....................................................................................... 85

5.2.2.

Đối với Chính phủ ...................................................................................... 86

5.2.3.

Về phía các tổ chức nghề nghiệp ............................................................... 86

5.2.4.

Đối với doanh nghiệp ................................................................................. 87

5.3.

Hạn chế của luận văn và hướng nghiên cứu tiếp theo. .................................. 88

Tài liệu tham khảo
Phụ lục


vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Các chữ viết tắt có nguồn gốc tiếng Việt
Chữ viết tắt

Tên đầy đủ tiếng Việt

BCTC

Báo cáo tài chính

GTHL

Giá trị hợp lý

ĐTTC

Đầu tư tài chính

TSCĐ

Tài sản cố định

TSCĐVH

Tài sản cố định vô hình

TSCĐHH

Tài sản cố định hữu hình

TS

Tài sản

CMKT

Chuẩn mực kế toán

DNNVV

Doanh nghiệp nhỏ và vừa


viii

Các chữ viết tắt có nguồn gốc tiếng Anh
Chữ viết

Tên đầy đủ tiếng Anh

tắt

Tên đầy đủ tiếng Việt

International Financial Reporting

Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc

Standard

tế

International Accounting Standard

Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc

Board

tế

FASB

Financial Accounting System Board

Hội đồng chuẩn mực kế toán

APB

Accounting Principles Board

Hội đồng nguyên tắc kế toán

International Accounting Standards

Ủy ban chuẩn mực kế toán Quốc

Committee

Tế.

IAS

International Accounting Standards

Chuẩn mực kế toán Quốc Tế

EFA

Exploratory factor analysis

Phân tích nhân tố khám phá

VAS

Vietnamese Accounting Standards

Chuẩn mực kế toán Việt Nam

Statements of Financial Accounting

Chuẩn mực kế toán tài chính Hoa

Standards

Kỳ

IFRS

IASB

IASC

SFAS

ACCA

CPA

Association of Chartered Certified
Accountants
Certified Public Accountant

Hiệp hội kế toán công chứng

Kế toán viên công chứng


ix

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
Bảng 2.1: Sử dụng GTHL trong đo lường các nghiệp vụ phát sinh ban đầu .................... 23
Bảng 2.2: Sử dụng GTHL trong phân bổ giá trị ban đầu của giao dịch phức hợp ............ 24
Bảng 2.3: Sử dụng GTHL để đo lường TS và nợ phải trả sau ghi nhận ban đầu. ............. 24
Bảng 2.4: Sử dụng GTHL để đánh giá sự suy giảm của TS dài hạn ................................. 26
Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu của luận văn .................................................................... 37
Sơ đồ 3.2: Mô hình nghiên cứu được đề xuất về các yếu tố tác động đến việc vận dụng
GTHL tại các doanh nghiệp Việt Nam. ............................................................................. 41
Bảng 3.3: Thang đo các nhân tố ảnh hưởng đến GTHL .................................................... 48
Bảng 4.1: Quy định sử dụng GTHL trong các CMKT Việt Nam. .................................... 55
Bảng 4.2: Kết quả thống kê mô tả về các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng kế toán

GTHL. ................................................................................................................................ 60
Bảng 4.3: Kiểm định thang đo bằng hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha ............................... 62
Bảng 4.4: Kết quả phân tích KMO và Bartlett’s của các nhân tố độc lập ......................... 63
Bảng 4.5: Kết quả phân tích phương sai trích Total Variance Explained các biến quan sát
của nhân tố độc lập ............................................................................................................ 65
Bảng 4.6: Ma trận xoay nhân tố các biến quan sát của nhân tố độc lập ............................ 66
Bảng 4.7: Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA cho biến phụ thuộc ......................... 66
Bảng 4.8: Bảng tóm tắt mô hình ........................................................................................ 67
Bảng 4.9: Phân tích phương sai (ANOVAa) ...................................................................... 68
Bảng 4.10: Hệ số hồi quy (Coefficientsa) .......................................................................... 68


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Phương pháp giá gốc ngày càng bộc lộ nhiều nhược điểm đó là thiếu đi sự trung thực về
giá trị của các khoản mục, bất cập trong việc phản ánh và trình bày các khoản ĐTTC trên
BCTC đặc biệt là khi có sự biến động của thị trường. Việc sử dụng phương pháp giá gốc
để trình bày thông tin trên BCTC gây trở ngại cho nhiều nhà đầu tư nước ngoài trong việc
tiếp cận với BCTC của nước sở tại. Tuy nhiên trong nhiều thập kỷ qua phương pháp giá
gốc chính là nền tảng đo lường trong kế toán. Với mục tiêu cung cấp thông tin về tình
hình tài chính, hoạt động kinh doanh cũng như sự thay đổi trong tình hình tài chính của
một đơn vị. Đó là những thông tin hữu ích giúp những người sử dụng BCTC đưa ra các
quyết định kinh tế. Vấn đề được đặt ra đó là BCTC được ghi nhận và trình bày theo
phương pháp giá gốc có thực sự cung cấp thông tin hữu ích cũng như là một bức tranh
tổng thể về tình hình tài chính của doanh nghiệp hay không?
Các nước trên thế giới đã có sự hội nhập quốc tế cao trong lĩnh vực kế toán nhằm góp
phần minh bạch hóa môi trường đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện quá trình sản xuất
cung cấp dịch vụ một cách hiệu quả. GTHL dần trở thành một cơ sở đo lường quan trọng

đối với BCTC, nó cung cấp thông tin về những gì mà một tổ chức có thể nhận được nếu
bán một TS hoặc có thể thanh toán để chuyển giao trách nhiệm. Trong những năm gần
đây, việc sử dụng GTHL làm cơ sở đo lường cho BCTC đã được mở rộng, nhiều cuộc
tranh luận về tính hữu ích của GTHL vẫn tiếp tục diễn ra. Đặc biệt là kể từ khi chuẩn
mực BCTC quốc tế “Đo lường GTHL” (IFRS 13) ra đời, kế toán GTHL trở thành xu
hướng chủ đạo.
Ở Việt Nam việc ghi nhận và trình bày thông tin trên BCTC chủ yếu theo phương pháp
giá gốc, khái niệm GTHL đã xuất hiện nhưng vẫn còn khá mới mẻ, chưa được áp dụng
rộng rãi. Trong xu thế hội nhập và tiếp cận với CMKT quốc tế, kế toán theo phương pháp
giá gốc sẽ dần được thay thế bởi kế toán theo phương pháp GTHL nhằm phản ánh thông
tin trên BCTC một cách trung thực và hợp lý hơn. Do đó với mong muốn hiểu được bản


2

chất của vấn đề, các yếu tố tác động đến việc vận dụng GTHL trong kế toán, tác giả đã
chọn đề tài “Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng GTHL trong kế
toán tại các doanh nghiệp Việt Nam – nghiên cứu thực nghiệm trên địa bàn TP
HCM”.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
2.1.

Mục tiêu chung

Mục tiêu chung của đề tài là đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng GTHL
trong kế toán tại các doanh nghiệp Việt Nam.
2.2.

Mục tiêu cụ thể
Luận văn được thực hiện nhằm hướng đến 3 mục tiêu cụ thể:

-

Thực trạng cơ sở pháp lý về kế toán GTHL trong các CMKT Việt Nam đồng thời
xem xét mức độ khác biệt của CMKT Việt Nam so với các CMKT quốc tế.

-

Xác định các nhân tố ảnh hưởng và mức độ tác động của các nhân tố này đến việc
vận dụng GTHL trong kế toán.

-

Đưa ra các giải pháp và kiến nghị nhằm cải thiện việc vận dụng GTHL trong kế
toán tại doanh nghiệp Việt Nam.

3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
-

Câu hỏi nghiên cứu 1: Thực trạng cơ sở pháp lý về kế toán GTHL trong các
CMKT Việt Nam hiện nay như thế nào, có sự khác biệt nào so với các CMKT
quốc tế?

-

Câu hỏi nghiên cứu 2: Có những nhân tố nào ảnh hưởng đến việc vận dụng
GTHL trong kế toán tại các doanh nghiệp Việt Nam và mức độ tác động của các
nhân tố này như thế nào?

-

Câu hỏi nghiên cứu 3: Cần có những giải pháp nào để tăng cường việc vận dụng
kế toán GTHL tại các doanh nghiệp Việt Nam?

4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
4.1.

Đối tượng nghiên cứu


3

Các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng GTHL trong kế toán tại các doanh nghiệp Việt
Nam.
4.2.
-

Phạm vi nghiên cứu
Về không gian: Đối tượng khảo sát, các thang đo, được thực hiện cho các doanh
nghiệp giới hạn trong phạm vi TP HCM.

-

Về thời gian: Việc thực hiện nghiên cứu, tiến hành khảo sát và thu thập dữ liệu
được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 5/2015 đến tháng 03/2016.

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, luận văn sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu
định tính và phương pháp nghiên cứu định lượng.
5.1.

Nghiên cứu định tính

Mục đích của phương pháp này là để khái quát hóa, mô tả các lý thuyết kế toán, các
CMKT liên quan đến GTHL, tìm hiểu các vấn đề nghiên cứu, thu thập các nội dung liên
quan mà các tác giả đi trước đã thực hiện, nhằm để minh chứng và giải thích cho các vấn
đề nghiên cứu. Kết quả của nghiên cứu này là cơ sở để tác giả phát triển bảng câu hỏi
khảo sát.
5.2.

Nghiên cứu định lượng

Được thực hiện nhằm phân tích thực tiễn vận dụng GTHL trong kế toán tại các doanh
nghiệp trên địa bàn TP HCM. Bên cạnh đó kiểm định mô hình, đo lường mức độ ảnh
hưởng của các nhân tố đến việc vận dụng GTHL của các doanh nghiệp này.
Nghiên cứu định lượng được thực hiện qua các giai đoạn: thiết kế mẫu nghiên cứu, thu
thập dữ liệu nghiên cứu thông qua bảng câu hỏi khảo sát, phân tích dữ liệu bằng phần
mềm SPSS. Đầu tiên, phân tích thống kê mô tả giúp nhận định các vấn đề thực tiễn về
vận dụng GTHL. Quá trình phân tích mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng
GTHL tại các doanh nghiệp tại TP HCM, tác giả thực hiện kiểm định thang đo bằng hệ
số Cronbach’s Alpha, tiến hành loại bỏ các biến có hệ số tương quan nhỏ, sử dụng công


4

cụ phân tích nhân tố khám phá EFA, thực hiện phân tích hồi quy bội (MLR) trên phần
mềm SPSS 22.0 nhằm đánh giá mức độ phù hợp của mô hình và xem xét mức độ tác
động của các nhân tố đến việc vận dụng GTHL trong kế toán tại các doanh nghiệp trên
địa bàn TP HCM.
6. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN

Về mặt khoa học
-

Hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về định giá, các phương pháp định giá
trong kế toán dựa trên các CMKT quốc tế. Cơ sở pháp lý về kế toán GTHL được
quy định trong một số CMKT Việt Nam.

-

Góp phần phát triển thang đo các nhân tố tác động đến việc vận dụng GTHL tại
các doanh nghiệp Việt Nam.

Về mặt thực tiễn
-

Xác định được các nhân tố và mức độ tác động của các nhân tố này đến việc vận
dụng GTHL tại các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố HCM.

7. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI
Luận văn được thực hiện bao gồm tổng cộng 85 trang (chưa kể phần mở đầu, các danh
mục, phụ lục, tài liệu tham khảo). Luận văn được kết cấu thành 5 chương như sau:
-

Chương 1: Tổng quan các vấn đề nghiên cứu (8 trang).

-

Chương 2: Cơ sở lý thuyết về GTHL và các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng
GTHL trong kế toán (21 trang).

-

Chương 3: Phương pháp nghiên cứu và quy trình nghiên cứu chung của luận văn
(14 trang).

-

Chương 4: Kết quả nghiên cứu và giải pháp định hướng cho việc vận dụng GTHL
trong kế toán tại các doanh nghiệp trên địa bàn TP HCM. (33 trang).

-

Chương 5: Kết luận và kiến nghị (4 trang).


5

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Chương này cung cấp một bức tranh tổng thể về tình hình nghiên cứu GTHL từ các
nghiên cứu trước tại một số quốc gia trên thế giới cũng như ở tại Việt Nam, nhằm xác
định mục tiêu của đề tài, chỉ ra các vấn đề còn tồn tại cần tập trung giải quyết trong luận
văn.
1.1.

Các nghiên cứu được công bố ở ngoài nước

Vấn đề về kế toán GTHL nói chung hiện nay đã được khá nhiều tác giả cũng như các nhà
nghiên cứu trên thế giới tiến hành phân tích, tìm hiểu và thảo luận dựa trên dữ liệu từ
nhiều quốc gia khác nhau. Các vấn đề được tập trung nghiên cứu nhiều nhất như đo
lường GTHL trên BCTC, những ưu điểm và nhược điểm của GTHL khi trình bày thông

tin trên BCTC, những thách thức trong việc áp dụng GTHL trong kế toán tại các nền kinh
tế mới nổi, sự khác biệt giữa kế toán GTHL và theo giá gốc. Cụ thể:
Ronen (2008) tiếp cận GTHL bằng cách xem xét các mục tiêu của BCTC và đề cập trước
khung khái niệm chung. David Cairns (2009) điều tra việc sử dụng các phép đo lường
GTHL của 228 công ty niêm yết tại Anh và Úc trong khoảng thời gian áp dụng IFRS từ
tháng 01 năm 2005. So sánh việc lựa chọn chính sách có sự thay đổi liên quan đến việc
bắt buộc sử dụng GTHL và việc sử dụng tùy ý các công cụ đo lường GTHL giữa 2 quốc
gia. Tác giả cho rằng mức độ sử dụng các phép đo lường GTHL là rất quan trọng và là
một trong những khía cạnh gây tranh cãi nhất của IFRS. Carmen Giorgiana Bonaci
(2011) tiếp cận kế toán GTHL và ý nghĩa của nó khi xem xét các quy định về BCTC.
Ashford C. Chea (2011) đề cập ngắn gọn đến lịch sử phát triển của báo cáo kế toán tài
chính, chuẩn mực FAS 157 và tác động của nó đối với kế toán GTHL. Tác giả kết thúc
bài báo cáo với các kiến nghị nhằm nâng cao tính hữu ích của kế toán GTHL và rút ra ý
nghĩa đối với BCTC và người sử dụng BCTC. David Alexander (2012) thực hiện việc
nghiên cứu liên quan đến đo lường GTHL trên BCTC ở giai đoạn hiện tại, ở phạm vi
quốc tế và tiếp tục tập trung vào đặc thù của một nền kinh tế mới nổi bằng cách xem xét
trường hợp cụ thể của Romania.


6

Betakova (2014) đã đưa ra một cái nhìn tổng quan về GTHL như là giá đầu ra, ưu và
nhược điểm của GTHL trong BCTC. So sánh kế toán GTHL và kế toán theo giá gốc và
những tranh luận ngắn cơ bản liên quan đến việc lựa chọn một trong hai phương pháp
này. Tính hữu ích của GTHL trên BCTC và những tranh luận về phép đo kép và hệ thống
báo cáo.
Bên cạnh vấn đề về quá trình nghiên cứu, trong những thập niên gần đây, bối cảnh toàn
cầu hóa của nền kinh tế và xu hướng hội tụ kế toán quốc tế, các CMKT quốc tế ngày
càng được áp dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia trên thế giới. Đặc biệt các nghiên cứu sau
đó cũng dần tập trung vào các nền kinh tế mới nổi như ở Malaysia, Samuel Jebaraj

Benjamin (2012) chỉ ra các đặc điểm của kế toán GTHL có sự khác biệt giữa Malaysia so
với Mỹ và các nước trong khu vực Châu Âu, trong cách hiểu, tính ứng dụng do sự khác
biệt về vị trí địa lý, sự phát triển kinh tế, định hướng văn hóa xã hội. Ở Trung Quốc
Songlan Peng (2010), Bewley (2013) cũng cung cấp một phân tích dựa trên lý thuyết của
quá trình dẫn đến sự chấp nhận của kế toán GTHL tại Trung Quốc. Sử dụng cách tiếp cận
nghiên cứu tình huống, nhóm tác giả đã rút ra nhiều khía cạnh lý thuyết từ kinh tế, chính
trị – xã hội và nghiên cứu trong tổ chức để hỗ trợ cho sự phát triển của khung phân tích
sơ bộ cho quá trình tìm hiểu các nguyên tắc kế toán mới được chấp nhận chung trong một
xã hội. Nhìn chung, các kết quả nghiên cứu cho thấy sự khác biệt nhất định so với CMKT
quốc tế do sự khác biệt về đặc thù kinh tế, chính trị hay vị trí địa lý, do đó việc áp dụng
kế toán GTHL là một thách thức không nhỏ, đặc biệt đối với các nước đang phát triển.
1.2.

Các nghiên cứu được công bố trong nước

Tác giả cũng đã tìm được một số bài báo khoa học và luận văn thạc sĩ có nội dung phù
hợp với đề tài. Đi vào cụ thể, khi tìm hiểu các nghiên cứu trong nước đề cập đến GTHL,
tác giả đã tập hợp được một số bài tiêu biểu có nội dung như sau:
1.2.1. Các bài báo khoa học
Nguyễn Thế Lộc (2010) với nghiên cứu Tính thích hợp và đáng cậy của “GTHL” trong
hệ thống chuẩn mực BCTC quốc tế được đăng trên tạp chí phát triển và hội nhập số 3.


7

Bài viết xem xét GTHL dưới các góc độ khác nhau nhằm đảm bảo là cơ sở đo lường cơ
bản để thay thế giá gốc trong ghi nhận ban đầu của TS và nợ phải trả. Sự đảm bảo các
đặc tính chất lượng của thông tin cần trình bày trên BCTC đó là dễ hiểu, thích hợp, tính
đáng tin cậy, và có thể so sánh được. Bài viết cũng đưa ra các hướng để sử dụng GTHL
như một cơ sở đo lường chủ yếu, cần nghiên cứu các vấn đề đã được quy định trong

khuôn mẫu lý thuyết có liên quan đến GTHL cụ thể là sự cân đối giữa các đặc tính chất
lượng và các tiêu chuẩn đánh giá khi có hạn chế thông tin giữa tính thích hợp và tính
đáng tin cậy, cũng như nội dung và phạm vi các thông tin cần công bố trong thuyết minh
BCTC.
Nguyễn Thành Hưng (2011) với nghiên cứu Trao đổi về kế toán GTHL trong phản ánh
và ghi nhận các khoản ĐTTC ở các doang nghiệp được đăng trên tạp chí kiểm toán số 3.
Trong nghiên cứu của mình tác giả đã chỉ ra những bất cập trong việc ghi nhận các khoản
ĐTTC theo phương pháp giá gốc. Từ đó đưa ra sự cần thiết phải sử dụng GTHL để phản
ánh các khoản đầu tư này, và việc vận dụng GTHL trong ghi nhận và trình bày các khoản
ĐTTC. Để việc ghi nhận và trình bày thông tin chính xác, hợp lý, góp phần tạo ra thông
tin kế toán phù hợp tác giả cũng đã đề xuất một số giải pháp: thứ nhất thiết lập mô hình
xác định GTHL của các khoản ĐTTC, thứ hai hoàn thiện việc ghi nhận ban đầu đối với
các khoản ĐTTC, thứ ba hoàn thiện việc ghi nhận và trình bày các khoản ĐTTC trên
BCTC tại thời điểm kết thúc kỳ kế toán.
Lê Hoàng Phúc (2012), Thực trạng và định hướng sử dụng GTHL trong hệ thống kế toán
Việt Nam. Tạp chí kiểm toán số 1.
Tác giả đã khái quát về GTHL và xu hướng sử dụng GTHL để định giá trong kế toán trên
thế giới. Đồng thời sơ lược về thực trạng và định hướng sử dụng GTHL trong hệ thống
kế toán Việt Nam.
Trần Văn Tùng và Lý Phát Cường (2013) với nghiên cứu Một số đề xuất triển khai
GTHL trong kế toán doanh nghiệp Việt Nam theo CMKT quốc tế được đăng trên tạp chí
kinh tế và dự báo số 22. Thông qua các yêu cầu áp dụng GTHL theo CMKT Việt Nam,


8

tác giả đã xây dựng mô hình để nhận diện các nhân tố ảnh hưởng đến GTHL thông qua
phân tích hồi quy bội, từ đó đưa ra các kết luận và kiến nghị:
-

6 nhóm nhân tố ảnh hưởng đến GTHL: chính sách, môi trường kế toán, phương
pháp định giá, môi trường kinh doanh, tâm lý người kế toán nhà quản lý và đối
tượng sử dụng, lợi ích kinh tế.

-

Các kiến nghị: giai đoạn 1: tiếp tục nghiên cứu và thử nghiệm GTHL, giai đoạn 2:
Định hướng cho việc sử dụng GTHL.

Chúc Anh Tú (2014) với nghiên cứu Bàn về điều kiện áp dụng GTHL đối với hoạt động
kinh doanh chứng khoán được đăng trên tạp chí kế toán và kiểm toán số 5. Tác giả đã chỉ
ra những ưu điểm và nhược điểm của phương pháp giá gốc trong quá trình ghi nhận và
trình bày BCTC của mỗi doanh nghiệp. So sánh sự ghi nhận giá trị chứng khoán trên sổ
kế toán và trình bày BCTC theo nguyên tắc giá gốc và GTHL từ đó đưa ra nhận xét rằng:
(a) kế toán Việt Nam đã có sự thể hiện về GTHL qua các dẫn chứng ghi nhận ban đầu
cho một số trường hợp là TSCĐ, (b) việc ghi nhận ban đầu đối với TS nói chung và
chứng khoán nói riêng cơ bản được ghi nhận theo nguyên tắc giá gốc, đến cuối kỳ kế
toán hoặc theo những quy định của Nhà Nước khác thì mới chuyển sang ghi nhận theo
GTHL, (c) khi phản ánh sự thay đổi của TS thì chỉ nên phản ánh trên BCTC và giải trình
trong bản thuyết minh BCTC để vẫn đảm bảo có thông tin so sánh trên BCTC, (d) để có
thể chính thức áp dụng GTHL thì phải có lộ trình trong việc xây dựng thị trường xác định
được GTHL của các TS.
1.2.2. Luận văn thạc sĩ
Bên cạnh những bài báo được đăng trên các tạp chí khoa học, thì cũng có khá nhiều tác
giả đã chọn nghiên cứu về kế toán GTHL để thực hiện trong luận văn của mình. Cụ thể:
Trần Thị Phương Thanh (2012), Các giải pháp mang tính định hướng cho việc xác lập
khung pháp lý về GTHL áp dụng trong hệ thống kế toán doanh nghiệp tại Việt Nam.
Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại Học Kinh Tế TP HCM.

9

Nhằm định hướng cho việc xác lập khung pháp lý về GTHL áp dụng trong hệ thống kế
toán doanh nghiệp tại Việt Nam, bằng cách tiếp cận những nghiên cứu trên thế giới và
thực tế áp dụng GTHL trong kế toán doanh nghiệp ở Việt Nam. Luận văn được thực hiện
trên cơ sở phân tích thực tiễn theo quan điểm lịch sử và toàn diện, gắn sự phát triển của
GTHL với điều kiện kinh tế xã hội của Việt Nam trong xu thế chung của thế giới. Để
đánh giá thực trạng, luận văn sử dụng pháp phương định tính (thông qua phỏng vấn
chuyên gia – phương pháp Delphi) kết hợp với phương pháp thống kê mô tả (thông qua
bảng khảo sát).
Ngô Thị Thùy Trang (2012), Phương hướng và giải pháp vận dụng GTHL trong kế toán
doanh nghiệp Việt Nam. Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại Học Kinh Tế TP HCM.
Tác giả tìm hiểu về đo lường GTHL trong CMKT Quốc tế, kinh nghiệm sử dụng GTHL
trong định giá kế toán của Mỹ cũng như thực tế áp dụng GTHL trong kế toán doanh
nghiệp Việt Nam. Nhằm đề ra phương hướng và giải pháp vận dụng GTHL trong kế toán
doanh nghiệp Việt Nam.
Lê Thị Kim Dương (2013), Vận dụng GTHL để trình bày thông tin trên BCTC của các
doanh nghiệp Việt Nam. Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại Học Kinh Tế TP HCM.
Tác giả đã trình bày những tính hữu ích mà BCTC có thể cung cấp cho người sử dụng và
những nhược điểm chưa được giải quyết khi sử dụng phương pháp giá gốc để trình bày
thông tin trên BCTC. Bên cạnh đó tác giả cũng chỉ ra được những ưu điểm khi sử dụng
GTHL để ghi nhận và trình bày thông tin đang được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới
và từ đó đề xuất những điều chỉnh đối với các CMKT Việt Nam về trình bày thông tin
trên BCTC cho phù hợp với các CMKT Quốc tế. Sử dụng phương pháp nghiên cứu định
tính để tổng hợp nghiên cứu, phân loại và đối chiếu, so sánh thông qua phân tích các
hướng dẫn của FASB, IASB, IFRS về GTHL, cách ghi nhận và trình bày các khoản mục
liên quan đến GTHL với các quy định được trình bày trong VAS. Phương pháp khảo sát
và phỏng vấn, phân tích kết quả và đưa ra kết luận.

10

Sử dụng phương pháp tổng hợp, so sánh, đối chiếu, phân tích và nội suy, khảo sát và
phỏng vấn để giải quyết các mục tiêu đề ra.
Huỳnh Thị Xuân Thùy (2013), Giải pháp vận dụng GTHL để thực hiện đo lường các
khoản đầu tư chứng khoán tại các công ty cổ phần niêm yết trên sở giao dịch chứng
khoán TP Hồ Chí Minh. Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại Học Kinh Tế TP HCM.
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn này là đưa ra các giải pháp vận dụng GTHL để thực
hiện đo lường các khoản đầu tư chứng khoán tại các công ty cổ phần niêm yết trên sở
giao dịch chứng khoán TP HCM nhằm phản ánh đúng giá trị khoản đầu tư, cung cấp
thông tin trung thực về thực trạng tài chính của doanh nghiệp tại thời điểm lập BCTC,
nâng cao chất lượng thông tin do kế toán cung cấp nhằm hỗ trợ đắc lực cho việc ra quyết
định của nhà quản lý, nhà đầu tư và các đối tượng khác. Đồng thời để phù hợp với thông
lệ phổ biến trên thế giới và CMKT quốc tế.
Luận văn sử dụng phương pháp định tính làm phương pháp chủ đạo trong nghiên cứu. Để
nghiên cứu thực trạng, luận văn sử dụng một số phương pháp như thống kê mô tả so
sánh.
Lê Thị Mộng Loan (2013), GTHL ảnh hưởng đến sự cân bằng giữa độ tin cậy và thích
hợp các thông tin trên BCTC của các công ty tại Việt Nam. Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại
Học Kinh Tế TP HCM.
Mục tiêu nghiên cứu của tác giả nhằm thông qua việc tiếp cận các CMKT Quốc tế và
Việt Nam về GTHL, từ đó tác giả đã đưa ra một số kiến nghị nhằm định hướng việc sử
dụng GTHL tại Việt Nam. Sử dụng phương pháp phân tích định tính kết hợp với phân
tích định lượng. Tổng quan quá trình hình thành kế toán GTHL thông qua phân tích định
tính để đưa ra cái nhìn khái quát về GTHL cũng như xem xét các đặc điểm chất lượng
của BCTC. Đồng thời sử dụng phương pháp định lượng để khảo sát việc vận dụng GTHL
tại Việt Nam.


11

Dương Lê Diễm Huyền (2014), Một số giải pháp hoàn thiện các quy định về sử dụng
GTHL trong hệ thống kế toán doanh nghiệp Việt Nam. Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại Học
Kinh Tế TP HCM.
Tác giả đã đưa ra một bức tranh tổng thể nền tảng lý thuyết về định giá trong kế toán, sự
hình thành và phát triển của kế toán GTHL trên thế giới. Tìm hiểu về thực trạng vận dụng
GTHL trong hệ thống kế toán Việt Nam. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện các
quy định sử dụng GTHL trong hệ thống kế toán doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Đề tài
sử dụng phương pháp hệ thống hóa để hệ thống các khái niệm liên quan đến GTHL. Tìm
hiểu sự giống và khác nhau về quy định GTHL trong CMKT quốc tế và Việt Nam sử
dụng phương pháp so sánh đối chiếu. Bên cạnh đó sử dụng phương pháp phân tích định
lượng để đánh giá thực trạng vận dụng GTHL trong kế toán doanh nghiệp Việt Nam
nhằm đưa ra các giải pháp để hoàn thiện các quy định về sử dụng GTHL trong hệ thống
kế toán doanh nghiệp Việt Nam.
Nguyễn Thanh Tùng (2014), Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng GTHL
trong kế toán tại các doanh nghiệp Việt Nam. Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại Học Kinh Tế
TP HCM.
Đánh giá được các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng GTHL tại các doanh nghiệp
Việt Nam hiện nay, từ đó đưa ra các giải pháp và kiến nghị để nâng cao việc vận dụng
nguyên tắc kế toán GTHL vào việc ghi nhận và trình bày thông tin trên BCTC của doanh
nghiệp. Tác giả sử dụng đồng thời hai phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng.
Nghiên cứu định tính: tổng hợp tài liệu, phân tích, so sánh, lấy ý kiến chuyên gia, thống
kê mô tả để tổng quát hoá cơ sở lý thuyết về kế toán GTHL, xác định sơ bộ các nhân tố
ảnh hưởng đến việc vận dụng GTHL tại các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Nghiên
cứu định lượng: Khảo sát BCTC cuối năm 2013 của các doanh nghiệp, xây dựng bảng
câu hỏi khảo sát thực trạng sau đó sử dụng mô hình phân tích nhân tố khám phá EFA, để
kiểm định mô hình, kiểm định thang đo, đo lường mức độ tác động của các nhân tố đến
việc vận dụng GTHL tại các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Trên cơ sở đề xuất các

12

giải pháp và kiến nghị phù hợp để nâng cao việc vận dụng GTHL tại các doanh nghiệp
Việt Nam hiện nay.
1.3.

Các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu

Sau khi tìm hiểu các công trình nghiên cứu có liên quan tương đối đến đề tài được thực
hiện, tác giả đưa ra các khe hổng nghiên cứu và vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu:
Các tác giả nước ngoài chủ yếu tập trung vào vấn đề đo lường GTHL trong kế toán, ưu
và nhược điểm của GTHL khi trình bày thông tin trên BCTC, so sánh sự khác biệt giữa
kế toán GTHL và kế toán theo giá gốc, tác động của CMKT đối với kế toán GTHL và
đưa ra các kiến nghị nhằm nâng cao tính hữu ích của GTHL đối với BCTC và người sử
dụng thông tin. Nghiên cứu của các tác giả chỉ giới hạn trong phạm vi quốc gia, nơi mà
các tác giả đang sinh sống hoặc công tác, do đó khi nghiên cứu tại Việt Nam là một khe
hổng cần tiếp tục nghiên cứu do có sự khác biệt về vị trí địa lý, văn hóa, điều kiện kinh
tế, chính trị.
Đối với các công trình nghiên cứu trong nước có khá nhiều tác giả đã chỉ ra sự bất cập
trong việc ghi nhận một số khoản mục trên BCTC theo giá gốc, sự cần thiết phải sử dụng
GTHL trong việc ghi nhận và trình bày thông tin trên BCTC. Một số đề tài nghiên cứu về
định hướng cho việc xác lập khung pháp lý về GTHL trong hệ thống kế toán doanh
nghiệp tại Việt Nam, từ đó đưa ra các giải pháp vận dụng GTHL. Những ưu điểm khi sử
dụng GTHL để ghi nhận và trình bày thông tin trên BCTC, nhưng các nội dung chỉ mang
tính khái quát. Một số tác giả đã đánh giá được các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng
GTHL trong kế toán tại các doanh nghiệp Việt Nam, mà chủ yếu là các công ty niêm yết
trên sàn giao dịch chứng khoán. Do đó bộ phận các doanh nghiệp ở khu vực TP HCM
chiếm tỷ lệ lớn lại không được quan tâm đúng mức.
Tóm lại, từ những nghiên cứu trên cùng với việc xác lập khe hổng nghiên cứu từ đó tác
giả đưa ra vấn đề nghiên cứu và kết quả nghiên cứu được thực hiện ở các chương sau.

13

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ GTHL VÀ CÁC NHÂN TỐ
ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC VẬN DỤNG GIÁ TRỊ HỢP LÝ TRONG
KẾ TOÁN.
Chương này sẽ trình bày một số vấn đề về định giá trong kế toán, phương pháp định giá,
lịch sử hình thành và phát triển của GTHL, nội dung của GTHL. Kinh nghiệm vận dụng
GTHL ở Trung Quốc, từ đó rút ra bài học kinh cho Việt Nam và là cơ sở để định hướng
cho những giải pháp ở phần sau của luận văn. Phần cuối của chương này là xác định các
nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng GTHL trong kế toán.
2.1.

Các vấn đề định giá trong kế toán

2.1.1. Khái niệm định giá trong kế toán
Có nhiều khái niệm về định giá trong kế toán
Theo (IASB framework, 99), “Định giá là một tiến trình xác định giá trị tiền tệ của các
yếu tố BCTC được ghi nhận và trình bày trên bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả
hoạt động kinh doanh”.
Theo Nguyễn Việt và Võ Văn Nhị (2008) “Tính giá các đối tượng kế toán là một phương
pháp của kế toán dùng thước đo tiền tệ biểu hiện giá trị tất cả những TS của doanh
nghiệp. Nhờ việc tính giá này mà mọi đối tượng của kế toán đều được biểu hiện cùng một
thước đo tiền tệ, từ đó có thể tổng hợp được những chỉ tiêu cần thiết bằng tiền chẳng
những trong doanh nghiệp mà còn theo từng ngành và cả nền kinh tế”.
Định giá cung cấp giá trị của các nguồn lực và nghĩa vụ của doanh nghiệp, làm cơ sở xác
định vốn chủ sở hữu hay là TS thuần của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định. Mặt
khác định giá cho phép xác định doanh thu và đặc biệt là chi phí để tính ra lợi nhuận của
doanh nghiệp.

2.1.2. Các phương pháp định giá trong kế toán
2.1.2.1.

Giá đầu vào (Exchange input value)


14

-

Giá gốc (Historical cost): là số tiền (hoặc tương đương tiền) đã trả hay GTHL
của TS vào thời điểm TS đó được ghi nhận (IASB Framework). Tức là số tiền
(hoặc tương đương tiền) đã thanh toán để có một TS hoặc thanh toán một khoản
nợ phải trả. Giá gốc trình bày những thông tin trong quá khứ, liên quan đến các
nghiệp vụ kinh tế như mua TS, phát sinh nợ phải trả, phản ánh bản chất thông tin
là thực tế xảy ra. Giá gốc còn được gọi là giá lịch sử, giá phí hay giá thực tế.

-

Giá hiện hành (Current cost): thuật ngữ giá hiện hành hay giá thay thế
(replacement cost) là số tiền hoặc các khoản tương đương tiền sẽ phải trả để có
được TS tương tự tại thời điểm hiện tại (Applying IFRS). Giá hiện hành trình bày
những thông tin hiện tại, liên quan đến các nghiệp vụ mua TS, phát sinh nợ phải
trả, phản ánh bản chất thông tin mang tính giả định.

2.1.2.2.
-

Giá đầu ra

Giá trị thuần có thể thực hiện (Net realizable value): Số tiền hoặc các khoản
tương đương tiền có thể thu hồi được nếu bán TS hoặc sẽ phải trả để thanh toán nợ
tại thời điểm hiện tại. Giá trị thuần có thể thực hiện được trình bày thông tin hiện
tại, liên quan đến các nghiệp vụ kinh tế như: bán TS, thanh toán nợ phải trả, bản
chất thông tin mang tính giả định.

-

Hiện giá (Present value): là giá trị hiện tại của dòng tiền thuần sẽ nhận được từ
việc sử dụng TS hoặc sẽ trả để thanh toán nợ. Hiện giá trình bày thông tin tương
lai, liên quan đến các nghiệp vụ kinh tế về đầu tư, bản chất thông tin mang tính dự
đoán (Applying IFRS).

2.1.3. Các hệ thống định giá trong kế toán1
2.1.3.1.

Hệ thống kế toán dựa trên giá gốc (Historical Cost Accounting)

Dựa trên giá mua vào quá khứ để ghi nhận các giao dịch và lập BCTC. Đây là hệ thống
định giá truyền thống đã phát triển từ nhiều năm từ khi các kỹ thuật ghi sổ kép của
Pacioli ra đời. Cho đến nay hệ thống này vẫn còn giữ vai trò chủ yếu trong các thông lệ
và CMKT.

1

Vũ Hữu Đức (2010). Những vấn đề cơ bản của lý thuyết kế toán.