Nghiên cứu các yếu tố tác động đến ý định sử dụng thẻ tín dụng của khách hàng tại các ngân hàng thương mại ở thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH

LÊ THANH TÚ

NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN Ý
ĐỊNH SỬ DỤNG THẺ TÍN DỤNG CỦA KHÁCH
HÀNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Ở
TP.HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH

LÊ THANH TÚ
NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN Ý
ĐỊNH SỬ DỤNG THẺ TÍN DỤNG CỦA KHÁCH
HÀNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Ở
TP.HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Kinh doanh thương mại
Mã số: 60340121

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. GS.TS NGUYỄN ĐÔNG PHONG

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ kinh tế này là công trình nghiên cứu của bản thân,
được đúc kết từ quá trình học tập và nghiên cứu thực tiễn trong thời gian qua. Các
thông tin và số liệu trong đề tài này được thu thập và sử dụng một cách trung thực
Tp. Hồ Chí Minh, năm 2016
Tác giả

Lê Thanh Tú


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG BIỂU
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU
Chương 1 - TỔNG QUAN .........................................................................................1
Đặt vấn đề .......................................................................................................1
Mục tiêu nghiên cứu........................................................................................2
1.2.1

Mục tiêu chung .......................................................................................2

1.2.2

Mục tiêu cụ thể .......................................................................................2

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................2
1.3.1

Đối tượng nghiên cứu .............................................................................2

1.3.2

Phạm vi nghiên cứu ................................................................................3
Phạm vi không gian..........................................................................3
Phạm vi thời gian .............................................................................3

Phương pháp nghiên cứu.................................................................................3
1.4.1

Phương pháp nghiên cứu ........................................................................3

1.4.2

Phương pháp thu thập thông tin ..............................................................3

1.4.3

Phương pháp xử lý thông tin ..................................................................4

Đóng góp của luận văn ....................................................................................4
Bố cục nghiên cứu ...........................................................................................4
Chương 2 - CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI VÀ THỰC TRẠNG PHÁT
TRIỂN CỦA THỊ TRƯỜNG THẺ TÍN DỤNG TẠI TP. HỒ CHÍ MINH ................6

Lý thuyết về ý định mua của người tiêu dùng ................................................6
2.1.1

Các học thuyết liên quan đến ý định mua của người tiêu dùng ..............6
Thuyết hành động hợp lý (Theory of Reasoned Action - TRA) ......6
Thuyết hành vi có kế hoạch (Theory of planned behaviour - TPB) 7
Mô hình chấp nhận công nghệ (Technology Acceptance Model-

TAM)

..........................................................................................................8

2.1.2

Khái niệm về ý định mua ........................................................................9

2.1.3

Các thành phần của ý định mua ............................................................10
Thái độ đối với hành vi ..................................................................10
Chuẩn mực chủ quan......................................................................10
Sự kiểm soát hành vi cảm nhận .....................................................11

2.1.4

Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng thẻ tín dụng của

khách hàng trong các nghiên cứu trước .............................................................11
Nghiên cứu của Hanudin Amin sử dụng mô hình TRA mở rộng

nhằm giải thích “Ý định sử dụng thẻ tín dụng Hồi Giáo” (2012) của khách
hàng ở ngân hàng Malaysia. ..........................................................................11
Nghiên cứu của Maya Sari về “Các yếu tố ảnh hưởng đến ý định
sử dụng thẻ tín dụng của cộng đồng các trường đại học Pendidikan ở
Indonesia” (2011). .........................................................................................12
Nghiên cứu về “Các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng thẻ tín
dụng: Các bằng chứng ở Thổ Nhĩ Kỳ” của Halil Tunalı sử dụng mô hình
Tobit (2010). .................................................................................................13
Bài nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định sở hữu và
sử dụng thẻ tín dụng ở Bắc Síp năm 2007 của Okan Veli Safakli. ...............15
Thực trạng phát triển của thị trường thẻ tín dụng tại T.p Hồ Chí Minh .......17


2.2.1

Thực trạng phát hành và thanh toán thẻ tín dụng tại T.p Hồ Chí Minh

thời gian qua .......................................................................................................17
2.2.2

Hệ Thống ATM và Máy Pos tại Việt Nam ...........................................20

Đề xuất mô hình nghiên cứu .........................................................................22
2.3.1

Ý nghĩa của các biến trong mô hình đề xuất ........................................23
Quy chuẩn chủ quan về hành vi sử dụng thẻ tín dụng ...................23
Thái độ đối với hành vi sử dụng thẻ tín dụng ................................24
Nhận thức kiếm soát hành vi sử dụng thẻ tín dụng........................24
Các chi phí liên quan đến thẻ tín dụng ( Phí phát hành thẻ, phí giao

dịch, lãi suất...) ..............................................................................................25
Ý định hành vi sử dụng thẻ tín dụng ..............................................25
Các giả thuyết của mô hình nghiên cứu đề xuất ...........................................27
Chương 3 - THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ..................................................................30
Quy trình nghiên cứu ....................................................................................30
Thiết kế nghiên cứu .......................................................................................31
Nghiên cứu sơ bộ định tính ...........................................................................31
3.3.1

Thảo luận tay đôi ..................................................................................31

Kết quả nghiên cứu định tính .............................................................................32
3.3.2

Điều chỉnh thang đo ..............................................................................33

Nghiên cứu định lượng..................................................................................35
3.4.1

Mục tiêu ................................................................................................35

3.4.2

Phương pháp .........................................................................................35

Phương pháp chọn mẫu và thiết kế mẫu .......................................................37
3.5.1

Phương pháp chọn mẫu ........................................................................37

3.5.2

Thiết kế mẫu .........................................................................................37


Chương 4 - PHÂN TÍCH NGHIÊN CỨU ...............................................................39
Mô tả mẫu nghiên cứu...................................................................................39
4.1.1

Đặc điểm nhân khẩu học.......................................................................39

4.1.2

Hành vi sử dụng thẻ ngân hàng ............................................................41

Thang đo các yếu tốt ảnh hưởng đến ý định sử dụng thẻ tín dụng của khách
hàng ở các Ngân hàng thương mại tại T.p Hồ Chí Minh ......................................42
4.2.1

Đánh giá độ tin cậy của thang đo thông qua hệ số Cronbach’s alpha ..42
Thang đo “Quy chuẩn chủ quan về hành vi sử dụng thẻ tín

dụng”.......... ...................................................................................................42
Thang đo “Thái độ đối với hành vi sử dụng thẻ tín dụng” ............43
Thang đo “Nhận thức kiểm soát hành vi sử dụng thẻ tín dụng” ....43
Thang đo “Các chi phí liên quan đến thẻ tín dụng” .......................44
Thang đo “Ý định hành vi sử dụng thẻ tín dụng” ..........................45
4.2.2

Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng thẻ tín dụng của

khách hàng ở các Ngân hàng thương mại tại T.p Hồ Chí Minh ........................45
Phân tích các biến độc lập ..............................................................45
Phân tích biến phụ thuộc ................................................................50
Đánh giá lại độ tin cậy của thang đo ..............................................51
4.2.3

Phân tích hồi quy bội ............................................................................51
Phân tích hệ số tương quan ............................................................51
Phân tích hồi quy bội .....................................................................52

4.2.4

Đánh giá mức độ tác động của các yếu tố đến ý định sử dụng thẻ tín

dụng của khách hàng tại các Ngân hàng thương mại ở Tp. Hồ Chí Minh .........55
Kiểm định sự phù hợp của giả thuyết nghiên cứu .........................55
Thực tiễn các giả thuyết nghiên cứu ..............................................57


4.2.5

Kiểm định sự khác biệt trong ý định sử dụng thẻ tín dụng giữa các

nhóm

...............................................................................................................58
Kiểm định sự khác biệt trong ý định sử dụng thẻ tín dụng giữa các

nhóm tuổi ......................................................................................................58
Kiểm định sự khác biệt trong ý định sử dụng thẻ tín dụng giữa các
nhóm thu nhập ...............................................................................................59
Kiểm định sự khác biệt trong ý định sử dụng thẻ tín dụng giữa các
nhóm giới tính ...............................................................................................60
Kiểm định sự khác biệt trong ý định sử dụng thẻ tín dụng giữa các
nhóm nghề nghiệp .........................................................................................61
Chương 5 - KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..............................................................64
Kết luận .........................................................................................................64
5.1.1

Về thang đo ...........................................................................................64

5.1.2

Về tác động của các biến nhân khẩu học ..............................................65

Một số gợi ý cho các cấp quản lý Ngân hàng thương mại ............................66
Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo ........................................................68
5.3.1

Hạn chế .................................................................................................68

5.3.2

Hướng nghiên cứu tiếp theo .................................................................69

TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1. DÀN BÀI THẢO LUẬN TAY ĐÔI
PHỤ LỤC 2. DANH SÁCH THÀNH VIÊN THAM GIA THẢO LUẬN

PHỤ LỤC 3. TỔNG HỢP KẾT QUẢ THẢO LUẬN TAY ĐÔI
PHỤ LỤC 4. BẢNG CÂU HỎI CHÍNH THỨC
PHỤ LỤC 5. DANH SÁCH ĐỊA ĐIỂM KHẢO SÁT TRỰC TIẾP
PHỤ LỤC 6. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH SPSS
PHỤ LỤC 7. GIƠI THIỆU VỀ THẺ TÍN DỤNG


DANH MỤC CÁC BẢNG
STT

BẢNG BIỂU
Bảng 2. 1.Cơ cấu giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt quý

TRANG

1

4 năm 2015

19

2

Bảng 2. 2.Tổng hợp các biến số phục vụ cho nghiên cứu:

26

Bảng 4. 1.Hệ số Cronbach’s alpha của thang đo “ Quy chuẩn
3

chủ quan về

42

Bảng 4. 2.Hệ số Cronbach’s alpha của thang đo “Thái độ đối
4

với hành vi sử dụng thẻ tín dụng”

43

Bảng 4. 3.Hệ số Cronbach’s alpha của thang đo “Nhận thức
5

kiểm soát hành vi sử dụng thẻ tín dụng”

44

Bảng 4. 4.Hệ số Cronbach’s alpha của thang đo “Các chi phí
6

liên quan đến thẻ tín dụng”

44

Bảng 4. 5.Hệ số Cronbach’s alpha của thang đo “Ý định hành
7

vi sử dụng thẻ tín dụng”

45

Bảng 4. 6.Kiểm định KMO và Bartlett’s của các biến độc lập
8

lần thứ nhất

45

Bảng 4. 7.Kết quả phân tích nhân tố các thang đo yếu tố sau khi
9

xoay lần thứ nhất

46

Bảng 4. 8.Kiểm định KMO và Bartlett’s của các biến độc lập
10

lần hai

47

Bảng 4. 9.Kết quả phân tích nhân tố các thang đo yếu tố sau khi
11

xoay lần hai

48

12

Bảng 4. 10.Kiểm định KMO và Bartlett’s của biến phụ thuộc

50

13

Bảng 4. 11.Kết quả phân tích nhân tố biến phụ thuộc

50

Bảng 4. 12.Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo “Các chi phí
14

liên quan đến thẻ tín dụng”

51


15

Bảng 4. 13.Ma trận hệ số tương quan Pearson

52

16

Bảng 4. 14.Tóm tắt mô hình

53

17

Bảng 4. 15.Phân tích phương sai (ANOVA)

53

18

Bảng 4. 16.Kết quả mô hình hồi quy bội

54

Bảng 4. 17.Kết quả ANOVA về độ tuổi trung bình của khách
19

20

hàng
Bảng 4. 18.Kết quả ANOVA về thu nhập của khách hàng (1)

58

59

Bảng 4. 19.Kết quả ANOVA về thu nhập trung bình của khách
21

hàng (2)

60

22

Bảng 4. 20.Kết quả ANOVA về giới tính của khách hàng (1)

61

23

Bảng 4. 21.Kết quả ANOVA về giới tính của khách hàng (2)

61

Bảng 4. 22.Kết quả ANOVA về nghề nghiệp của khách hàng
24

(1)

62

Bảng 4. 23.Kết quả ANOVA về nghề nghiệp của khách hàng
25

(2)

62

Bảng 5. 1.Mức độ tác động của các yếu tố đến ý định sử dụng

26

thẻ tín dụng

65


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ĐỒ THỊ
STT
1
2

HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ
Hình 2. 1.Thuyết hành động hợp lý (TRA) của Ajzen và
Fishbein
Hình 2. 2.Thuyết hành vi có kế hoạch (TPB) của Ajzen

TRANG
7
8

Hình 2. 3.Mô hình chấp nhận công nghệ (TAM) của Davis và
3

cộng sự

8

4

Hình 2. 4.Mô hình nghiên cứu của Hanudin Amin

12

5

Hình 2. 5.Mô hình nghiên cứu của Maya Sari

13

6

Hình 2. 6.Số lượng thẻ phát hành qua các năm

17

Hình 2. 7.Tỷ lệ thanh toán tiền mặt so với tổng phương tiện
7

thanh toán qua các năm

19

8

Hình 2. 8.Số lượng POS và máy ATM qua các năm

20

9

Hình 2. 9.Mô hình nghiên cứu đề xuất cho khóa luận

23

10

Hình 3. 1.Quy trình nghiên cứu

30

11

Hình 4. 1. Mô tả về giới tính

39

12

Hình 4. 2.Mô tả về nhóm tuổi

40

13

Hình 4. 3.Mô tả về thu nhập

40

14

Hình 4. 4.Mô tả về nghề nghiệp

41

15

Hình 4. 5.Mô tả hành vi sử dụng thẻ ngân hàng

42

40


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU
STT
1
2
3

Viết tắt
NH

Viết đầy đủ
Ngân hàng

NH TMCP Ngân hàng Thương mại Cổ phần
Ngân hàng Thương mại
NHTM
Ngân hàng nhà nước

4

NHNN

5

KH

6

WTO

Tổ chức thương mại thế giới (World Trade Organization)

7

TMĐT

Thương mại điện tử

8

ATM

Máy rút tiền tự động (Automated teller machine)

9

TRA

Mô hình học thuyết hành động hợp lý

10

TPB

Mô hình học thuyết hành vi có kế hoạch

11

TAM

Mô hình chấp nhận công nghệ

12

POS

Máy chấp nhận thanh toán thẻ (Point of Sale)

13

TCKT

Tổ chức kinh tế

14

TCTD

Tổ chức tín dụng

15

TTD

Thẻ tín dụng

16

TNH

Thẻ ngân hàng

Khách hàng


1

MỞ ĐẦU

Chương 1 - TỔNG QUAN
Đặt vấn đề
Ngày nay, xã hội ngày càng phát triển, thu nhập người dân cũng được nâng
cao, vì thế nhu cầu của con người về một cuộc sống hiện đại, thoải mái cũng ngày
một tăng. Khi đời sống của người dân được nâng cao thì việc tất yếu là sẽ phát sinh
các nhu cầu về mua sắm để phục vụ bản thân, gia đình, nhu cầu di chuyển để mở
mang kiến thức...Tuy nhiên, không phải lúc nào khách hàng cũng đầy đủ năng lực
tài chính để chi tiêu cho nhu cầu của mình tại mọi thời điểm mặc dù họ có nguồn

thu nhập ổn định, kèm theo đó việc mang theo nhiều tiền mặt để chi tiêu thoả mãn
nhu cầu lại là một trở ngại đối với nhiều người, vì tâm lý không an toàn. Nắm bắt
được tâm lý đó, các ngân hàng luôn nghiên cứu, tìm hiểu để đưa ra thị trường các
gói sản phẩm phù hợp nhằm phục vụ, đáp ứng nhu cầu thiết yếu của khách hàng.
Một trong những gói sản phẩm được cho là đang nhận được sự quan tâm từ khách
hàng: thẻ tín dụng – một sản phẩm giúp khách hàng có thể thanh toán tiền hàng tại
các đơn vị chấp nhận thanh toán thẻ như tại các siêu thị, plaza,… bằng cách quẹt thẻ
hay cà thẻ để khấu trừ tiền trong tài khoản thay vì trả bằng tiền mặt và đặc biệt là
khách hàng có thể tiêu dùng trước trả tiền sau trong trường hợp họ có nhu cầu mua
sắm tức thời để phục vụ nhu cầu nhưng gặp khó khăn tạm thời về khả năng chi trả,
thanh toán.
Trên thế giới, thẻ tín dụng là công cụ mua hàng – thanh toán không thể thiếu
đối với người tiêu dùng, các nhãn hiệu phổ biến có thể kể đến bao gồm:
MasterCard, VisaCard,JCBCard… Trong khi đó ở thị trường Việt Nam, thẻ tín
dụng tuy là một sản phẩm mới được đưa ra thị trường trong vài năm gần đây nhưng
đã thu hút được sự quan tâm từ phía khách hàng. Số lượng người đăng ký sử dụng
thẻ tăng lên đang kể qua từng năm chúng tỏ sự hữu ích của nó đối với nhu cầu mua
sắm của khách hàng. Đây là thị trường đầy tiềm năng đối với các ngân hàng.


2

Vì thế, với mong muốn tìm hiểu về ý định sử dụng thẻ tín dụng của khách
hàng, từ đó đưa ra các gợi ý giúp giải quyết vấn đề gia tăng số lượng cấp mới thẻ tín
dụng cho khách hàng tại Tp. Hồ Chí Minh, tôi quyết định thực hiện đề tài “Nghiên
cứu các yếu tố tác động đến ý định sử dụng thẻ tín dụng của khách hàng tại các
Ngân Hàng Thương Mại ở Tp.Hồ Chí Minh”.
Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1

Mục tiêu chung

Nghiên cứu được thực hiện thông qua việc tìm hiểu hành vi của khách hàng sử
dụng thẻ tín dụng. Mục tiêu của nghiên cứu đưa ra các gợi ý cho các nhà quản lý vĩ
mô và các Ngân hàng, từ đó giải quyết vấn đề gia tăng cấp thẻ tính dụng cho các
Ngân hàng tại Tp. Hồ Chí Minh
1.2.2
-

Mục tiêu cụ thể

Xác định các yếu tố chính tác động đến ý định sử dụng thẻ tín dụng của
khách hàng tại các Ngân hàng thương mại ở Tp. Hồ Chí Minh

-

Đánh giá mức độ tác động của từng yếu tố đến ý định sử dụng thẻ tín dụng
của khách hàng tại các Ngân hàng thương mại ở Tp. Hồ Chí Minh

-

Đưa ra các gợi ý nhằm nâng cao ý định sử dụng thẻ tín dụng của khách hàng
tại các Ngân hàng thương mại ở Tp. Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói
chung, từ đó giải quyết vấn đề gia tăng cấp thẻ tín dụng cho người dùng
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.3.1
-

Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng của nghiên cứu là các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng thẻ

tín dụng của khách hàng tại các Ngân hàng thương mại ở Tp. Hồ Chí
Minh

-

Đối tượng khảo sát là khách hàng đã sử dụng dịch vụ thẻ tại các Ngân
hàng thương mại ở Tp. Hồ Chí Minh


3

1.3.2

Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian

Nghiên cứu được thực hiện tại các Ngân hàng nội địa trên các quận tại Tp. Hồ Chí
Minh
Phạm vi thời gian
Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 3/2015 đến tháng
9/2015.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu

1.4.1

Kết hợp giữa phương pháp nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng:
-

Nghiên cứu định tính được sử dụng ở giai đoạn nghiên cứu sơ bộ nhằm tìm

hiểu, bổ sung, và điều chỉnh các biến trong mô hình thông qua phỏng vấn tay
đôi.

-

Nghiên cứu định lượng được sử dụng ở giai đoạn nghiên cứu chính thức. Ý
kiến của khách hàng được thu thập thông qua bảng câu hỏi phỏng vấn chi tiết
và sau đó được tiến hành mã hóa, tổng hợp, phân tích
1.4.2
-

Phương pháp thu thập thông tin
Dữ liệu thứ cấp:

+ Tìm kiếm tư liệu để nghiên cứu lý thuyết qua các nguồn sách, tài liệu
chuyên khảo và thư viện trên internet.
+ Áp dụng phương pháp nghiên cứu tại bàn để thu thập thông tin thứ cấp về
tình hình thị trường thẻ tín dụng tại Tp. HCM.
-

Dữ liệu sơ cấp:

+ Nghiên cứu sơ bộ định tính bằng cách phỏng vấn sâu 10 khách hàng đã sử
dụng thẻ tín dụng. Kết quả nghiên cứu định tính được dùng để đánh giá sơ bộ
thang đo sử dụng trong nghiên cứu định lượng tiếp theo.


4

+ Nghiên cứu định lượng chính thức thông qua việc khảo sát khách hàng sử

dụng dịch vụ thẻ trên địa bàn Tp.HCM
1.4.3

Phương pháp xử lý thông tin

Sử dụng phần mềm thống kê SPSS 16.0 (Statistical Package for the Social
Sciences) để thu thập và xử lý thông tin.
Đóng góp của luận văn
Để thực hiện luận văn này tôi đã tiếp cận, nghiên cứu các tài liệu có liên quan trực
tiếp và gián tiếp đến đề tài luận văn : “Nghiên cứu các yếu tố tác động đến ý định
sử dụng thẻ tín dụng của khách hàng tại các Ngân Hàng Thương Mại ở Tp.Hồ
Chí Minh”
Việc tìm hiểu hành vi của khách hàng có ý nghĩa quan trọng đối với việc đề
xuất các giải pháp nhằm giải quyết vấn đề gia tăng cấp mới thẻ tín dụng. Đã có một
số nghiên cứu về hành vi sử dụng thẻ tín dụng ở Việt Nam. Tuy nhiên các nghiên
cứu trước chủ yếu dựa vào tổng quan tài liệu để chọn ra các yếu tố và đưa ra mô
hình nghiên cứu, chưa có nghiên cứu nào tiếp cận theo mô hình các yếu tố tác động
đến ý định mua của Ajzen. Thông qua việc sử dụng mô hình các yếu tố tác động
đến ý định mua của Ajzen, tác giả kỳ vọng rằng có thể xây dựng được mô hình bao
quát được hầu hết các yếu tố chính có ảnh hưởng đến ý định sử dụng thẻ tín dụng
của của khách hàng tại các Ngân Hàng Thương Mại ở Tp.Hồ Chí Minh mà các
nghiên cứu ở Việt Nam chưa có, từ đó đưa ra các gợi ý phù hợp với tình hình hiện
tại để thúc đẩy sử dụng thẻ tín dụng .
Bố cục nghiên cứu
Chương 1: Tổng quan nghiên cứu đề tài - Giới thiệu chung về đề tài
Chương 2: Cơ sở khoa học của đề tài và thực trạng phát triển của thị trường thẻ tín
dụng Tp. Hồ Chí Minh - Tổng quan lí thuyết về ý định sử dụng, mô hình các yếu tố


5

ảnh hưởng đến ý định sử dụng thẻ tín dụng của khách hàng và thực trạng phát triển
của thị trường thẻ tín dụng tại Tp. Hồ Chí Minh trong những năm gần đây.
Chương 3: Thiết kế nghiên cứu- Xây dựng quy trình nghiên cứu, phương pháp
nghiên cứu và xây dựng thang đo lường các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng
thẻ tín dụng của khách hàng tại Tp.HCM.
Chương 4: Phân tích kết quả nghiên cứu – Trình bày kết quả phân tích các yếu tố
ảnh hưởng, đánh giá mức độ quan trọng,
Chương 5: Kết luận và kiến nghị – Đưa ra kết luận và một số kiến nghị cho các
Ngân hàng kinh doanh dịch vụ thẻ tại T.p Hồ Chí Minh.


6

Chương 2 - CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI
VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CỦA THỊ TRƯỜNG THẺ TÍN DỤNG
TẠI TP. HỒ CHÍ MINH
Lý thuyết về ý định mua của người tiêu dùng
2.1.1

Các học thuyết liên quan đến ý định mua của người tiêu dùng
Thuyết hành động hợp lý (Theory of Reasoned Action - TRA)

TRA được phát triển bởi Ajzen và Fishbein vào năm 1975 và 1980, là tiền đề cho
thuyết hành vi có kế hoạch (TPB) được phát triển bởi Ajzen vào năm 1991. TRA là
một mô hình để dự báo về ý định hành vi, dẫn đến dự báo về thái độ và dự báo về
hành vi. Sự tách biệt tiếp theo của ý định hành vi từ hành vi cho phép giải thích về
giới hạn của các yếu tố trên ảnh hưởng thái độ. Lý thuyết này được sinh ra trong sự
thất vọng lớn của các nghiên cứu về thái độ - hành vi truyền thống, nhiều trong số
đó chỉ ra một tương quan yếu giữa đo lường thái độ và sự thể hiện của các hành vi

có chủ đích (Hale, Householder và Greene, 2002, trang 259).
Trong TRA, ba khái niệm chính được đề cập đến là ý định hành vi (Behavioral
Intention – BI), thái độ (Attitude – A) và chuẩn mực chủ quan (Subjective Norm –
SN). Theo đó, ý định hành vi được quyết định bới thái độ và chuẩn mực chủ quan.
Tuy nhiên TRA cũng có giới hạn là trong một số trường hợp khi mà cá nhân có một
thái độ rất tích cực đối với hành vi và cũng nhận được áp lực xã hội mạnh mẽ để
thực hiện hành vi nhưng cá nhân đó vẫn không có ý định hoặc có một ý định rất
yếu để thực hiện hành vi đó.


7

Niềm tin về
hành vi
Đánh giá về
hành vi

Thái độ đối
với hành vi

Ý định
Ý kiến của
người tham
khảo
Động lực để
thực hiện

Hành vi

Chuẩn mực

chủ quan

Hình 2. 1. Thuyết hành động hợp lý (TRA) của Ajzen và Fishbein
(Nguồn: Ajzen và Fishbein ,1980)
Để giải quyết hạn chế của TRA, Ajzen đã phát triển TPB sau đó.
Thuyết hành vi có kế hoạch (Theory of planned behaviour - TPB)
Trong mô hình TPB (theory of planned behaviour - thuyết hành vi có kế hoạch) của
Ajzen, ý định hành vi của cá nhân là một chức năng bao gồm 3 yếu tố cấu thành là
Thái độ đối với hành vi, Chuẩn mực chủ quan và Sự kiểm soát hành vi cảm nhận.


8

Thái độ hướng
đến hành vi

Chuẩn mực
chủ quan

Ý định
hành vi

Hành vi

Sự kiểm soát
hành vi cảm
nhận
Hình 2. 2.Thuyết hành vi có kế hoạch (TPB) của Ajzen
(Nguồn: Ajzen, 1991)
Mô hình chấp nhận công nghệ (Technology Acceptance ModelTAM)

Hình 2. 3.Mô hình chấp nhận công nghệ (TAM) của Davis và cộng sự
(Nguồn: Davis và cộng sự, 1989)
Mô hình TAM chuyên sử dụng để giải thích và dự đoán về sự chấp nhận sử
dụng một công nghệ. TAM cung cấp một cơ sở cho việc khảo sát tác động của nhân
tố bên ngoài đối với niềm tin bên trong, thái độ và dự định (Davis và cộng sự, 1989
) giải thích hành vi của người sử dụng qua nghiên cứu mẫu của nhiều người sử dụng
công nghệ .
Biến bên ngoài là những nhân tố ảnh hưởng đến niềm tin (sự hữu ích cảm
nhận và sự dễ sử dụng cảm nhận) của một người về việc chấp nhận sản phẩm hay
dịch vụ. Những tác động bên ngoài ảnh hưởng đến thái độ của một người đối với


9

hành động một cách gián tiếp thông qua niềm tin của người đó ( Ajzen & Fishbein
,1975)
Hai yếu tố cơ bản của mô hình là sự hữu ích cảm nhận và dễ sử dụng cảm
nhận. Sự hữu ích cảm nhận là mức độ để một người tin rằng sử dụng hệ thống đặc
thù sẽ nâng cao sự thực hiện công việc của họ (Davis & cộng sự, 1989), sự dễ sử
dụng cảm nhận là mức độ mà một người tin rằng sử dụng hệ thống đặc thù mà
không cần sự nỗ lực (Davis & cộng sự, 1989). Nếu khách hàng tiềm năng tin rằng
một ứng dụng là có ích, họ có thể đồng thời tin rằng hệ thống không khó sử dụng và
lợi ích từ việc sử dụng hơn cả mong đợi.
Người dùng thường chấp nhận một ứng dụng nếu họ cảm nhận được sự
thuận tiện khi sử dụng nó hơn sản phẩm khác. Sự dễ sử dụng cảm nhận có ảnh
hưởng mạnh đến thái độ trực tiếp cũng như gián tiếp thông qua tác động của nó tới
cảm nhận hữu ích (Davis & cộng sự, 1989).
Thái độ hướng đến việc sử dụng là cảm giác tích cực hay tiêu cực về việc
thực hiện hành vi mục tiêu (Ajzen & Fishbein, 1975).

Ý định sử dụng chịu ảnh hưởng của thái độ cá nhân, từ đó cá nhân sẽ sử
dụng hệ thống nếu họ có dự định sử dụng.
2.1.2

Khái niệm về ý định mua

Ý định được cho là chứa đựng những yếu tố thúc đẩy, ảnh hưởng đến hành vi, nó
chỉ ra mức độ mà một người sẵn sàng thử, mức độ nỗ lực thực hiện để hoàn thành
hành vi. Khi con người có ý định mạnh mẽ để tham gia vào một hành vi nào đó thì
họ có khả năng thực hiện hành vi đó nhiều hơn (Ajzen 1991, trang 181).
Ý định mua là “những gì chúng ta nghĩ chúng ta sẽ mua” (Park, trích trong Samin
và cộng sự, 2012, trang 206). Còn có thể được định nghĩa là quyết định hành động
cho thấy được hành vi của cá nhân tùy theo sản phẩm (Wang và Yang, trích trong
Samin và cộng sự, 2012, trang 206).


10

Dodds và cộng sự (1991) cho rằng ý định mua thể hiện khả năng mua một sản phẩm
nào đó của người tiêu dùng (được trích trong Long và Ching, 2010, trang 20). Long
và Ching (2010) kết luận ý định mua tượng trưng cho những gì mà một cá nhân
muốn mua trong tương lai.
2.1.3

Các thành phần của ý định mua
Thái độ đối với hành vi

Thái độ đối với hành vi chịu ảnh hưởng của những cảm xúc cá nhân thông thường
về việc thực hiện của hành vi. Niềm tin của cá nhân chính là nguồn gốc của thái độ
(Ajzen, 1991). Fishbein và Ajzen (1975) chỉ ra rằng những cá nhân mà có niềm tin

mạnh mẽ rằng những kết quả tích cực sẽ đến như là kết quả của việc thực hiện hành
vi thì sẽ có thái độ tích cực đối với hành vi. Ngược lại nếu họ có niềm tin mạnh mẽ
rằng những kết quả tiêu cực sẽ đến như là kết quả của việc thực hiện hành vi thì sẽ
có thái độ tiêu cực đối với hành vi. Niềm tin có được thông qua học hỏi, kinh
nghiệm và đời sống xã hội của cá nhân (Karen và cộng sự, 2008).
Ajzen (1991, trang 188) định nghĩa thái độ đối với hành vi là mức độ mà cá nhân có
sự đánh giá tốt/ không tốt hoặc là sự đánh giá hành vi đang được xem xét. Thái độ
đối với sự thực hiện hành vi càng tốt thì ý định thực hiện hành vi càng mạnh mẽ.
Thái độ đối với hành vi là sự đánh giá toàn diện của cá nhân về hành vi đó. Nó bao
gồm hai thành tố tác động cùng nhau: niềm tin về kết quả của hành vi và sự đánh
giá tích cực/tiêu cực về mỗi đặc điểm của hành vi.
Chuẩn mực chủ quan
Theo Ajzen (1991), chuẩn mực chủ quan là sự đồng ý hay không đồng ý của các
nhóm tham khảo trong một hành vi nhất định. Thông thường, nhóm tham khảo giữ
một mối quan hệ gần gũi với cá nhân như là thành viên trong gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp hay những người khác có mối quan hệ thân thiết với cá nhân. Nếu một người
ảnh hưởng quan trọng của cá nhân có ảnh hưởng mạnh mẽ hoặc nhu cầu thực hiện
một hành vi nhất định thì cá nhân đó sẽ thực hiện hành vi


11

Chuẩn mực chủ quan là áp lực xã hội mà cá nhân nhận thức về việc thực hiện hay
không một hành vi nào đó (Ajzen, 1991, trang 188). Sudin và cộng sự (2009, trang
68) bổ sung thêm nếu một người tin rằng hầu hết những người tạo động lực cho
người đó nghĩ rằng anh ta nên thực hiện hành vi, anh ta sẽ chịu một áp lực xã hội để
thực hiện hành vi.
Chuẩn mực chủ quan bao gồm hai thành tố tương tác lẫn nhau: niềm tin của cá nhân
về cách hành xử mà họ cho là những người quan trọng với họ mong muốn (niềm tin
chuẩn mực) và sự thúc đẩy để làm theo.

Sự kiểm soát hành vi cảm nhận
Ajzen (1991, trang 188) cho rằng sự kiểm soát hành vi nhận thức trong mô hình
TPB là “sự nhận thức của con người về sự dễ dàng hay khó khăn trong việc thực
hiện hành vi mong muốn”. Tầm quan trọng của sự kiểm soát hành vi thực tế là hiển
nhiên: những nguồn lực và cơ hội có sẵn cho một cá nhân để quyết định khả năng
hoàn thành hành vi ở một mức độ nào đó.
Sự kiểm soát hành vi cảm nhận là mức độ mà cá nhân cảm thấy họ có khả năng
thực hiện hành vi, nó có hai mặt: mức độ kiểm soát hành vi của cá nhân và sự tự tin
của cá nhân đó đối với khả năng thực hiện/không thực hiện hành vi. Nó được xác
định bởi niềm tin kiểm soát về sức mạnh của yếu tố bên trong và tình huống bên
ngoài có khả năng ngăn cản hay trợ giúp việc thực hiện hành vi.
2.1.4

Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng thẻ tín dụng

của khách hàng trong các nghiên cứu trước
Nghiên cứu của Hanudin Amin sử dụng mô hình TRA mở rộng
nhằm giải thích “Ý định sử dụng thẻ tín dụng Hồi Giáo” (2012)
của khách hàng ở ngân hàng Malaysia.
Dựa vào thuyết hành động hợp lý (mô hìnhTRA), nghiên cứu này đề xuất
một mô hình mở rộng bao gồm các yếu tố thái độ,tiêu chuẩn chủ quan và nhận thức


12

về chi phí tài chính trong bối cảnh thẻ tín dụng Hồi giáo. Nghiên cứu đã phát hiện ra
rằng nhận thức chi phí tài chính là tiền đề quan trọng ảnh hưởng đến ý định hành vi.

Thái độ
Quyết định sử

Tiêu chuẩn chủ quan

dụng thẻ tín dụng

Nhận thức về chi phí tài chính
Hình 2. 4.Mô hình nghiên cứu của Hanudin Amin
(Nguồn: Hanudin Amin,2012)
Kết quả cho thấy sự phù hợp của các yếu tố cơ bản của mô hình TRA trong
bối cảnh nghiên cứu ý định sử dụng thẻ tín dụng Hồi giáo. Nó cũng xác nhận rằng
thái độ và định mức chủ quan có ảnh hưởng mạnh mẽ trong ý định hành vi để sử
dụng thẻ tín dụng Hồi giáo. Ngoài ra, nghiên cứu cũng cho thấy càng nhận thức chi
phí tài chính, khả năng thẻ tín dụng Hồi giáo được chọn sẽ thấp hơn. Kết quả này
chứng thực với những phát hiện trong đó chi phí tài chính có giá trị đến giải thích
động cơ sử dụng cho thẻ tín dụng Hồi giáo (Luarn và Lin,2005)
Nghiên cứu của Maya Sari về “Các yếu tố ảnh hưởng đến ý định
sử dụng thẻ tín dụng của cộng đồng các trường đại học
Pendidikan ở Indonesia” (2011).
Nghiên cứu này nhằm mục đích đạt được những hiểu biết và kiểm tra các
yếu tố ảnh hưởng đến hành vi sử dụng thẻ tín dụng trong cộng đồng các trường đại
học Pendidikan ở Indonesia qua lý thuyết hành vi kế hoạch TPB. Sử dụng đường
dẫn để phân tích giải thích các ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp của thái độ, định
mức chủ quan và kiểm soát hành vi và hành vi của việc sử dụng thẻ tín dụng.


13

Quy chuẩn chủ quan về hành vi
sử dụng thẻ tín dụng
Thái đội đối với hành vi sử dụng

Quyết định sử

thẻ tín dụng

dụng thẻ tín dụng

Nhận thức kiểm soát hành vi sử
dụng thẻ tín dụng
Hình 2. 5.Mô hình nghiên cứu của Maya Sari
Kết quả cho thấy tất cả người trả lời có một thái độ tích cực đối với sử dụng
thẻ tín dụng, với ảnh hưởng của tiêu chuẩn chủ quan cao, kiểm soát hành vi cao, ý
định cao để sử dụng thẻ tín dụng và tất cả trả lời là thẻ tín dụng được sử dụng một
cách khôn ngoan. Có tác động tích cực và có ý nghĩa đồng thời hoặc một phần giữa
thái độ hành vi, tiêu chuẩn chủ quan, và kiểm soát hành vi hướng tới mục đích sử
dụng thẻ tín dụng. Kết quả kiểm tra cho thấy một phần thái độ hành vi có ảnh
hưởng lớn nhất về dự định sử dụng thẻ tín dụng. Có ảnh hưởng tích cực và có ý
nghĩa cả hai cùng một lúc và một phần giữa thái độ hành vi, định mức chủ quan, và
hành vi kiểm soát về hành vi nợ mặc định có nguy cơ. Kết quả từng phần cho thấy
thái độ cung cấp cho các ảnh hưởng lớn nhất trên hành vi nguy cơ vỡ nợ. Các kết
quả cũng đã chứng minh là có ảnh hưởng tích cực và quan trọng của các ý định sử
dụng thẻ tín dụng trên hành vi nguy cơ vỡ nợ.
Nghiên cứu về “Các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng thẻ tín
dụng: Các bằng chứng ở Thổ Nhĩ Kỳ” của Halil Tunalı sử dụng
mô hình Tobit (2010).
Các dữ liệu thu được từ cuộc điều tra được phân tích với mô hình Tobit để
xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng thẻ tín dụng. Kết quả cho thấy rằng
việc sử dụng thẻ tín dụng của các hộ gia đình ở Thổ Nhĩ Kỳ bị ảnh hưởng bởi xã hội
và cá nhân cũng như bởi các yếu tố kinh tế. Đóng góp của nghiên cứu này là sử
dụng một số biến độc lập không được sử dụng cho đến lúc bây giờ trong bất kỳ