Quản lý hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo viên tiểu học tại trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình (LV thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

VŨ TRUNG THÀNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ BỒI DƯỠNG
KỸ NĂNG MỀM CỦA GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN
TỈNH THÁI BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

VŨ TRUNG THÀNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ BỒI DƯỠNG
KỸ NĂNG MỀM CỦA GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN
TỈNH THÁI BÌNH
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Từ Đức Văn

THÁI NGUYÊN - 2016
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục “Quản lý hoạt động tự

bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo viên Tiểu học tại Trung tâm giáo dục
thường xuyên tỉnh Thái Bình” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Tài liệu
tham khảo và số liệu sử dụng trong nghiên cứu là kết quả khảo sát thực tế với nguồn
gốc rõ ràng, tin cậy được xử lí trung thực.

Thái Bình, ngày

tháng năm 2016

Tác giả luận văn

Vũ Trung Thành

i


LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô trong Khoa Tâm lý Giáo dục - Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã trực tiếp giảng
dạy, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.
Đặc biệt, có được kết quả này tôi xin cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Từ Đức Vănngười hướng dẫn khoa học đã tận tụy giúp đỡ, chỉ dẫn tận tình cho tôi hoàn
thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự quan tâm của Ban lãnh đạo và toàn thể
đồng nghiệp Trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình nơi tôi công tác
đã tạo mọi điều kiện về tinh thần, vật chất, cung cấp thông tin khảo sát cho tôi
trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài.
Dù đã có rất nhiều cố gắng, song khó tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất
mong tiếp tục nhận được sự chỉ dẫn, góp ý và giúp đỡ quý báu của các thầy
giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp.
Thái Bình, ngày

tháng năm 2016

Tác giả luận văn

Vũ Trung Thành

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN............................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................... ii
MỤC LỤC .......................................................................................................................... iii
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv
DANH MỤC BẢNG..........................................................................................................v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ................................................................................. vi
MỞ ĐẦU ...............................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................................3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................................3
4. Giả thuyết khoa học ........................................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .....................................................................................................3
6. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................................................4
8. Cấu trúc của luận văn .....................................................................................................6
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ BỒI
DƯỠNG KỸ NĂNG MỀM CỦA GIÁO VIÊN TIỂU HỌC TẠI TRUNG
TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN.......................................................................7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề...................................................................................7
1.2. Các khái niệm cơ bản................................................................................................10
1.2.1. Quản lý ......................................................................................................................10
1.2.2. Biện pháp quản lý...................................................................................................12
1.2.3. Quản lý hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm ..............................................13
1.3. Chuẩn nghề nghiệp của giáo viên và những yêu cầu đối với giáo viên Tiểu
học hiện nay ........................................................................................................................21

iii


1.3.1. Những yêu cầu mới về dạy học đối với giáo viên tiểu học .........................21
1.3.2. Các nội dung của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học ............................22
1.4. Hoạt động tự bồi dưỡng KNM của giáo viên Tiểu học....................................24
1.4.1. Ý nghĩa và mục tiêu của hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo
viên Tiểu học.......................................................................................................................24
1.4.2 . Nội dung của hoạt động tự bồi dưỡng KNM của giáo viên tiểu học .......24
1.4.3 Các hình thức tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo viên Tiểu học ............26
1.4.4. Các điều kiện cần thiết hỗ trợ cho hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm

của giáo viên Tiểu học ......................................................................................................26
1.5. Quản lý hoạt động tự bồi dưỡng KNM của giáo viên Tiểu học ....................27
1.5.1. Quản lý công tác chỉ đạo hoạt động tự bồi dưỡng KNM của giáo viên
tiểu học .................................................................................................................................27
1.5.2. Quản lý việc lập kế hoạch tự bồi dưỡng KNM của giáo viên Tiểu học ...28
1.5.3. Quản lý cách thức tổ chức thực hiện hoạt động tự bồi dưỡng KNM của
giáo viên tiểu học ...............................................................................................................30
1.5.4. Quản lý công tác kiểm tra đánh giá hoạt động tự bồi dưỡng KNM của
giáo viên Tiểu học ............................................................................................................31
1.5.5. Quản lý cơ sở vật chất và các điều kiện phục vụ hoạt động tự bồi dưỡng
của giáo viên .......................................................................................................................32
1.6. Khung lý thuyết biện pháp quản lý của Trung tâm giáo dục thường xuyên
đối với hoạt động tự bồi dưỡng KNM của giáo viên Tiểu học ..............................33
Kết luận chương 1..............................................................................................................35
Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ
BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG MỀM CỦA GIÁO VIÊN TIỂU HỌC TẠI
TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TỈNH THÁI BÌNH ...........36
2.1 Vài nét hình thành và phát triển của TTGDTX Tỉnh Thái Bình ....................36

iv


2.2. Tình hình phát triển giáo dục Tiểu học tại Trung tâm giáo dục thường
xuyên tỉnh Thái Bình ........................................................................................................37
2.2.1. Qui mô học sinhTiểu học tỉnh Thái Bình .........................................................37
2.2.2 Về đội ngũ giáo viên tiểu học và cán bộ quản lý giáo dục ...........................37
2.2.3. Chất lượng giáo dục và đào tạo Tiểu học tỉnh Thái Bình ............................38
2.3. Thực trạng hoạt động tự bồi dưỡng KNM của giáo viên Tiểu học tại Trung
tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình .................................................................39
2.3.1. Thực trạng nhận thức về hoạt động tự bồi dưỡng KNM của giáo viên

Tiểu học tại trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình ..............................39
2.3.2 Thực trạng nội dung và hình thức tự bồi dưỡng KNM của giáo viên Tiểu
học tại trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình ........................................43
2.3.3 Những khó khăn và thuận lợi của giáo viên trong quá trình tự bồi dưỡng
KNM của giáo viên Tiểu học ..........................................................................................53
2.3.4 Một số vấn đề đặt ra về hoạt động tự bồi dưỡng KNM của các trường
Tiểu học tại thành phố Thái Bình ..................................................................................56
2.4. Thực trạng công tác quản lý hoạt động tự bồi dưỡng KNM của giáo viên
Tiểu học tại TTGDTX tỉnh Thái Bình ..........................................................................57
2.4.1. Thực trạng công tác quản lý hoạt động tự bồi dưỡng KNM của giáo viên
Tiểu học tại TT GDTX tỉnh Thái Bình.........................................................................57
2.4.2. Đánh giá điểm mạnh và điểm yếu trong công tác quản lý hoạt động tự
bồi dưỡng KNM của giáo viên Tiểu học .....................................................................58
Kết luận chương 2..............................................................................................................61
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ BỒI DƯỠNG KỸ
NĂNG MỀM CỦA GIÁO VIÊN TIỂU HỌC TẠI TRUNG TÂM GIÁO
DỤC THƯỜNG XUYÊN TỈNH THÁI BÌNH .......................................................63
3.1. Các nguyên tắc đề xuất các biện pháp ..................................................................63
3.1.1. Đảm bảo tính kế thừa ............................................................................................63

v


3.1.2 . Đảm bảo tính hiệu quả .........................................................................................64
3.1.3. Đảm bảo tính toàn diện .........................................................................................64
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động tự bồi dưỡng KNM của giáo viên Tiểu
học tại Trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình ......................................65
3.2.1 Nâng cao nhận thức của CB-GV về hoạt động tự bồi dưỡng KNM của
giáo viên Tiểu học .............................................................................................................65
3.2.2. Lập kế hoạch tự bồi dưỡng KNM của giáo viên Tiểu học ..........................69

3.2.3. Xây dựng các điều kiện hỗ trợ hoạt động tự bồi dưỡng KNM của giáo
viên Tiểu học.......................................................................................................................74
3.2.4. Xây dựng hệ thống kiểm tra - đánh giá khách quan về tự bồi dưỡng KNM .....76
3.3 Mối quan hệ của các biện pháp quản lý hoạt động tự bồi dưỡng KNM
của giáo viên ......................................................................................................................78
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ........80
3.4.1. Các bước tiến hành khảo nghiệm .......................................................................80
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm và kết luận .......................................................................81
Kết luận chương 3..............................................................................................................84
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................................................86
1. Kết luận ............................................................................................................................86
2. Khuyến nghị ...................................................................................................................87
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................90

vi


DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
Các chữ viết tắt

Xin đọc là

Bộ GD và ĐT

Bộ giáo dục và đào tạo

CBQL

Cán bộ quản lý

GD - ĐT

Giáo dục - đào tạo

GV

Giáo viên

GVTH

Giáo viên tiểu học

KNM

Kỹ năng mềm

NVSP

Nghiệp vụ sư phạm

QLGD

Quản lý giáo dục

TBD

Tự bồi dưỡng

TTGDTX

Trung tâm giáo dục thường xuyên

iv


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Thống kê số lượng học sinh Tiểu học toàn tỉnh Thái Bình ................ 37
Bảng 2.2. Kết quả xếp loại giáo viên Tiểu học của Phòng GD &ĐT tỉnh Thái Bình. 38
Bảng 2.3. Nhận thức của CBQL và giáo viên Tiểu học về sự cần thiết của hoạt
động tự bồi dưỡng KNM ................................................................ 40
Bảng 2.4. Nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động tự bồi dưỡng KNM của
giáo viên Tiểu học ......................................................................... 41
Bảng 2.5. Mức độ quan trọng của các nội dung tự bồi dưỡng KNM của giáo viên
Tiểu học ....................................................................................... 43
Bảng 2.6. Mức độ đáp ứng các nội dung tự bồi dưỡng KNM của giáo viên Tiểu 47
Bảng 2.7. Mức độ thực hiện của các hình thức tự bồi dưỡng KNM của GV
Tiểu học ....................................................................................... 50
Bảng 2.8. Đánh giá của GV Tiểu học về tính hiệu quả của các hình thức tự bồi
dưỡng KNM của giáo viên tiểu học ................................................ 51
Bảng 2.9. Đánh giá của giáo viên Tiểu học về những thuận lợi trong quá trình tự
bồi dưỡng KNM ............................................................................ 53
Bảng 2.10. Kết quả khảo sát về khó khăn của GV trong công tác tự bồi dưỡng . 55
Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của 4 biện pháp ... 81

v


DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của 4 biện pháp ......................... 82

Biểu đồ 3.2: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của 4 biện pháp ........................... 83
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Mô hình quản lý .................................................................................. 10
Sơ đồ 1.2: Mô hình chu trình quản lý .................................................................... 12
Sơ đồ 1.3: Khung lý thuyết về quản lý hoạt động tự bồi dưỡng nhằm nâng cao
KNM của giáo viên ............................................................................... 33
Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức trung tâm GDTX tỉnh Thái Bình ................................ 36
Sơ đồ 3.1: Nhóm biện pháp: Đổi mới nhận thức, thái độ của giáo viên về vai trò
chủ thể của họ trong hoạt động tự bồi dưỡng KNM ............................. 66
Sơ đồ 3.2: Nội dung lập kế hoạch tự bồi dưỡng KNM cho giáo viên ................... 73
Sơ đồ 3.3: Chu trình các biện pháp quản lý hoạt động tự bồi dưỡng KNM ......... 79

vi


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây sự nghiệp giáo dục - đào tạo ở Việt Nam được
Đảng, Nhà nước và xã hội quan tâm. Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 4/11/2013
Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo đã nêu rõ mục tiêu tổng quát: “Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất
lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây
dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người
Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng
tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm
việc hiệu quả.” [1]. Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020 cũng
đã xác định mục tiêu tổng quát của nền giáo dục Việt Nam là “Đến năm 2020,
nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn
hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng
giáo dục được nâng cao một cách toàn diện...” [dẫn theo 28]. Không chỉ có

vậy, vấn đề phát triển giáo viên đảm bảo về số lượng và chất lượng là một
trong những yêu cầu cấp bách, thường xuyên có ý nghĩa quyết định tới chất
lượng giáo dục của mỗi nhà trường.
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, Giáo dục Tiểu học là cấp học nền
tảng do vậy giáo viên Tiểu học có một vị trí, vai trò quan trọng. Giáo viên Tiểu
học là người góp phần quyết định trong việc thực hiện hoạt động dạy và học có
chất lượng, thực hiện phổ cập giáo dục, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp,
nhằm đào tạo thế hệ trẻ thành những con người phát triển toàn diện. Nếu như
các giai đoạn sau, học sinh đã có sự tự ý thức nhất định thì bậc Tiểu học chỉ
tiếp thu không chọn lọc, học một cách rất tự nhiên và gần như bắt chước người
thầy của mình.
1


Đặc biệt hơn với việc triển khai mô hình VNEN - mô hình lấy học sinh
làm trung tâm ở cấp Tiểu học hiện nay với nội dung học tập gắn bó chặt chẽ
với đời sống hằng ngày của học sinh; linh hoạt về nhịp độ học tập tùy theo đối
tượng học sinh; phụ huynh và cộng đồng phối hợp chặt chẽ với giáo viên giúp
đỡ học sinh một cách thiết thực trong các hoạt động giáo dục, tham gia giám sát
việc học tập của con em mình; giúp phần hình thành nhân cách, ý thức tập thể
cho học sinh tại các trường Tiểu học hiện nay giáo viên đóng vai trò quyết định
có tính chất thành công của mô hình này. Chính những đòi hỏi đó đòi hỏi giáo
viên Tiểu học phải tự bồi dưỡng năng lực dạy học nói chung và kỹ năng mềm
nói riêng càng là vấn đề cấp bách đối với mỗi giáo viên. Việc tự bồi dưỡng kỹ
năng mềm vừa là điều kiện cần và là điều kiện đủ cho việc thực hiện các yêu
cầu của chuẩn nghề nghiệp giáo viên, đồng thời giúp giáo viên sử dụng có hiệu
quả những kiến thức, kĩ năng nghề nghiệp vào việc giảng dạy, giáo dục học
sinh, khơi dậy hứng thú học tập, phát huy tinh thần tự lực, tự giác trong học tập
của học sinh. Tuy vậy, hoạt động này cũng khó đạt hiệu quả cao như mong
muốn nếu thiếu đi vai trò của nhà quản lý.

Nghiên cứu về quản lý hoạt động tự bồi dưỡng của giáo viên Tiểu học tại
các nhà trường đã có nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước đề cập, quan tâm.
Mặc dù vậy, đến nay chưa có một công trình khoa học nào về vấn đề quản lý
hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của đội ngũ giáo viên Tiểu học. Thực tế,
hiện nay tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình, hoạt động nâng
cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học luôn được quan tâm và chú trọng.
Tuy nhiên, hoạt động quản lý công tác tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo
Tiểu học chưa có. Với những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động tự
bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo viên Tiểu học tại Trung tâm giáo dục
thường xuyên tỉnh Thái Bình” với mong muốn đưa ra những biện pháp quản lý
2


nâng cao chất lượng tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của đội ngũ giáo viên Tiểu học đáp
ứng yêu cầu giảng dạy và nâng cao chất lượng chuyên môn.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu đề xuất một số biện pháp quản lý góp phần nâng cao chất
lượng tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của đội ngũ giáo viên Tiểu học ở Trung tâm
giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo viên Tiểu học ở Trung
tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình.
3.2 Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo
viên Tiểu học ở Trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình.
4. Giả thuyết khoa học
Hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của đội ngũ giáo viên Tiểu học ở
Trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình còn một số hạn chế nhất định
do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Nguyên nhân chủ quan là giáo

viên chưa có phương pháp tự bồi dưỡng hợp lý. Công tác tổ chức và quản lý
hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo viên chưa có biện pháp phù hợp
với thực tiễn.
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn nếu đề xuất được các biện
pháp hợp lý và khả thi nhằm quản lý hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của
giáo viên Tiểu học thì góp phần nâng cao chất lượng của đội ngũ giáo viên
Tiểu học ở Trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tự bồi dưỡng kỹ
năng mềm của giáo viên Tiểu học tại Trung tâm giáo dục thường xuyên
tỉnh Thái Bình.
3


5.2. Khảo sát thực trạng hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm và quản lý
hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo viên Tiểu học tại Trung tâm
giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình.
5.3. Đề xuất và tổ chức khảo nghiệm một số biện pháp quản lý hoạt động
tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo viên Tiểu học tại Trung tâm giáo dục
thường xuyên tỉnh Thái Bình.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu và đề xuất các biện pháp quản lý hoạt
động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo viên Tiểu học tại Trung tâm giáo dục
thường xuyên tỉnh Thái Bình giai đoạn 2016 -2020.
6.2. Giới hạn khách thể khảo sát
Bao gồm: Giáo viên Tiểu học, lãnh đạo các trường Tiểu học, lãnh đạo Sở
Giáo dục và ĐT, lãnh đạo phòng giáo dục Tiểu học. Cụ thể mẫu khảo sát thực
tiễn như sau:
6.2.1 Mẫu khảo sát định lượng

Phỏng vấn bảng hỏi giáo viên Tiểu học: 46
Phỏng vấn bảng hỏi LĐQL cấp Tiểu học: 9
6.2.2 Mẫu khảo sát định tính
Phỏng vấn sâu giáo viên Tiểu học: 03
Phỏng vấn sâu cán bộ phòng GĐ &ĐT: 02
Phỏng vấn sâu lãnh đạo các trường Tiểu học: 2
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu tài liệu
Phương pháp nghiên cứu tài liệu bao gồm các giai đoạn như phân tích,
tổng hợp, hệ thống hoá và khái quát hoá những lý thuyết cũng như những công
4


trình nghiên cứu thực tiễn của các tác giả ở trong và ngoài nước trên cơ sở
những công trình đã được đăng tải trên các sách báo và tạp chí về những vấn đề
liên quan đến đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi cá nhân
Chủ yếu nhằm thu được những số liệu định lượng liên quan đến các nội
dung nghiên cứu. Có 2 loại bảng hỏi dành cho 2 nhóm khách thể tham gia
nghiên cứu (CBQL và giáo viên Tiểu học). Trong mỗi bảng hỏi sẽ có các phần
chung cho cả 2 nhóm khách thể và các phần dành riêng cho mỗi nhóm liên
quan đến những đặc điểm riêng biệt của mỗi nhóm. (Xem phụ lục).
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn sâu: Được thực hiện chủ yếu để thu thập các
thông tin định tính mà khảo sát bằng bảng hỏi (định lượng) không đáp ứng
được, giúp lý giải sâu hơn các vấn đề cần quan tâm nghiên cứu.
7.2.3. Phương pháp chuyên gia
Thu thập ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý để khảo nghiệm tính cần
thiết, khả thi của các biện pháp đề tài đề xuất.
7.2.4. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học

Số liệu thu được sau khảo sát thực tế được xử lý bằng chương trình SPSS
dùng trong môi trường Window phiên bản 21.0 dành cho các nghiên cứu khoa
học xã hội để đảm bảo được tính khách quan, khoa học. Cụ thể, các thông số và
phép toán thống kê được sử dụng trong nghiên cứu này là phân tích thống kê
mô tả và phân tích thống kê suy luận. Phần phân tích thống kê mô tả sử dụng
các chỉ số sau:
Điểm trung bình cộng (mean) được dùng để tính điểm đạt được của từng
mệnh đề và của từng nhân tố.
Tần suất và chỉ số phần trăm các phương án trả lời của các câu hỏi.
5


8. Cấu trúc của luận văn
Luận văn được trình bày ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài
liệu tham khảo, phụ lực; nội dung cơ bản được thể hiện trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng
mềm của giáo viên Tiểu học tại Trung tâm giáo dục thường xuyên
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của
giáo viên Tiểu học tại Trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của
giáo viên Tiểu học tại Trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh Thái Bình

6


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
TỰ BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG MỀM CỦA GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề

Nghiên cứu tìm ra các biện pháp tăng cường quản lý hoạt động dạy
học nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên ở trường
THPT là một vấn đề luôn mang tính thời sự và không đơn giản. Bởi lẽ, công
tác quản lý hoạt động dạy học cho mỗi cấp học, bậc học, cho mỗi trường,
mỗi địa phương, vùng, miền...là khác nhau. Mặt khác, các biện pháp quản lý
bồi dưỡng năng lực dạy học giáo viên ở trường THPT phụ thuộc vào kết quả
nghiên cứu của nhiều ngành, phụ thuộc vào đối tượng quản lý, mục tiêu quản
lý của từng giai đoạn ...và cả kinh nghiệm cũng như năng lực của nhà quản
lý, của bộ máy quản lý của nhà trường cụ thể.
Ở Việt Nam đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về lý luận dạy học, lý
luận quản lý giáo dục nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng. Có thể
kể đến các công trình nghiên cứu, các bài viết của các tác giả hàng đầu Việt
Nam như tác giả: Đặng Quốc Bảo [2] đã phân tích khá sâu sắc về khái niệm
quản lý giáo dục trên thế giới và ở Việt Nam hiện nay; Ở một khía cạnh khác
tác giả Nguyễn Văn Hộ [6] đề cập đến chính sách và phát triển GD - ĐT nhằm
nâng cao chất lượng của đội ngũ giáo viên... Một số tác giả khác như Nguyễn
Mỹ Lộc, Nguyễn Đức Chính [10] đã bàn luận về “Chuẩn và chuẩn hóa trong
giáo dục - Những vấn đề lý luận và thực tiễn ”, hay tác giả Hồ Viết Lương [11]
phân tích “Chuẩn quốc gia về giáo dục phổ thông - thách thức lớn trong lí luận
chương trình dạy học của giáo dục hiện đại”.
Đến nay đã có rất nhiều Luận văn, Luận án quan tâm đến lĩnh vực quản
lý công tác bồi dưỡng chuyên môn [19], quản lý hoạt động dạy học [9] [11]
7


...các tác giả này cũng đưa ra các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt
động dạy học hay bồi dưỡng chuyên môn như: đổi mới công tác xây dựng kế
hoạch; đổi mới công tác đánh giá, xếp loại, phân công, sử dụng giáo viên; đổi
mới công tác bồi dưỡng, đào tạo giáo viên; đổi mới công tác quản lý thiết bị;
đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả của sinh viên, tăng cường công tác kiểm tra

nội bộ trường học...
Ở một lĩnh vực cụ thể hơn gắn với nội dung nghiên cứu về quản lý hoạt
động tự bồi dưỡng của giáo viên cũng có một số bài viết: tác giả Nguyễn Thị
Kim Thanh đã khẳng định: “Tự học tự bồi dưỡng - một giải pháp để nâng cao
chất lượng đào tạo” [20]. Qua bài viết, tác giả đã đưa ra một giải pháp có hiệu
quả nhất là tự học, tự bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên
mầm non.
Bài viết của Huỳnh Văn Thế [23], Ninh Thành Viên[28] cũng đưa ra một
số giải pháp khá chi tiết về phía chính bản thân của giáo viên và của cấp quản
lý nhằm nâng cao năng lực tự học, tự nghiên cứu của giáo viên.…và khẳng
định quản lý tự học của giáo viên cũng là một biện pháp để phát triển nguồn
nhân lực giáo dục, vì vậy cần quan tâm ở tất cả các khâu (đào tạo, tuyển dụng,
sử dụng, phát huy nghề nghiệp…)
Bên cạnh đó có khá nhiều các Luận văn, Luận án TS đã quan tâm đến
quản lý hoạt động tự bồi dưỡng của giáo viên có giá trị khoa học như: Luận văn
Ths của Lê Thị Kim Tuyền [27] và Đỗ Đại Đoàn [5] tập trung phân tích Biện
pháp quản lý hoạt động tự bồi dưỡng chuyên môn của giáo viên và Quản lý
hoạt động tự bồi dưỡng nói chung của giáo viên. Các tác giả này trên cơ sở
nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động tự bồi dưỡng của
giáo viên đã đưa ra các đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tự bồi dưỡng
của giáo viên khá cụ thể về: nâng cao nhận thức của cán bộ - giáo viên về hoạt
động tự bồi dưỡng; Tăng cường công tác kế hoạch hóa hoạt động tự bồi dưỡng
của giáo viên; Đa dạng hóa nội dung và hình thức tự bồi dưỡng; Bồi dưỡng

8


phương pháp tự bồi dưỡng ; Xây dựng hệ thống kiểm tra - đánh giá khách quan
về tự bồi dưỡng; Xây dựng các điều kiện hỗ trợ hoạt động tự bồi dưỡng; Đẩy
mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong tự bồi dưỡng; Lập các nhóm tự bồi

dưỡng trong giáo viên ….
Luận án của Lục Thị Nga [13] lại đề cập đến quản lý hoạt động tự bồi
dưỡng của giáo viên giúp nâng cao năng lực nghiệp vụ sư phạm của giáo viên.
Đối với hoạt động tự bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm của giáo viên theo tác giả
cần 5 nhóm biện pháp cơ bản: Nhóm 1 - Đổi mới nhận thức, thái độ của giáo
viên; Nhóm 2 - Chuyển giáo viên từ người bị quản lý trở thành người tự quản
lý hoạt động tự bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm; Nhóm 3 - Đa dạng hóa hình
thức tổ chức tự bồi dưỡng NVSP của giáo viên; Nhóm 4 - Xây dựng điều kiện
thuận lợi cho giáo bồi dưỡng NVSP; Nhóm 5 - Tổ chức cho giáo viên giám sát,
tự kiểm tra đánh giá hoạt động tự bồi dưỡng …
Luận án của Nguyễn Kiều Oanh [14] về quản lý hoạt động bồi dưỡng
nghiệp vụ sư phạm cho giảng viên theo hướng tiếp cận CDIO đã đề xuất các
giải pháp có tính hệ thống để quản lý hoạt động bồi dưỡng NVSP cho giáo viên
đại học theo cách tiếp cận CDIO như: Bước 1: Thiết kế chuẩn NVSP; Bước 2:
Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động bồi dưỡng NVSP và công tác quản lý
hoạt động bồi dưỡng NVSP; Bước 3: Xây dựng chương trình bồi dưỡng; Bước
4: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng; Bước 5: Điều kiện triển khai hoạt động bồi
dưỡng; Bước 6: Tổ chức triển khai, giám sát, chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng;
Bước 7: Đánh giá chương trình, cách thức tổ chức triển khai hoạt động.
Như vậy, thời gian qua đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về hoạt
động tự học, tự bồi dưỡng và việc quản lý các hoạt động này ở các khía
cạnh khác nhau. Tuy nhiên, đa số mới chỉ dừng lại ở mức nghiên cứu lí
luận và đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng/tự bồi dưỡng
chuyên môn hay nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên. Đối với vấn đề quản lý
hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm của giáo viên tiểu học hiện chưa có
tác giả nào nghiên cứu.

9

1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Theo từ điển tiếng Việt: “Quản lý là tổ chức và điều khiển các hoạt động
theo những yêu cầu nhất định” [24].
Theo Từ điển Giáo dục học: “Quản lý là tác động có định hướng, có
chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) tới khách thể quản lý (người
bị quản lý) trong tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục
đích của tổ chức” [26]
Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: ”Quản lý là quá
trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng tối đa các chức năng kế
hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra”[3].
Theo Nguyễn Minh Đạo: "Quản lý là sự tác động chỉ huy, điều khiển,
hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người nhằm đạt
tới mục tiêu đã đề ra" [4] và "Quản lý là việc đạt tới mục đích của tổ chức một
cách có kết quả và hiệu quả thông qua quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh
đạo và kiểm tra các nguồn lực của tổ chức"[25].
Như vậy, bản chất của hoạt động quản lý là sự tác động có mục đích của
người quản lý đến tập thể người bị quản lý nhằm đạt được mục tiêu quản lý.
Trong giáo dục nhà trường đó là tác động của người quản lý đến tập thể giáo
viên, học sinh và các lực lượng khác nhằm thực hiện hệ thống các mục tiêu
giáo dục. Bản chất của hoạt động quản lý có thể thể hiện qua sơ đồ sau:
Công cụ

Đối tượng quản lý

Chủ thể quản lý
Phương pháp

Sơ đồ 1.1: Mô hình quản lý [3]

10


Trong đó:
- Chủ thể quản lý có thể là một cá nhân, một nhóm hay một tổ chức.
- Khách thể (đối tượng) quản lý là những con người cụ thể và sự hình
thành tự nhiên các quan hệ giữa những con người, giữa các nhóm người
khác nhau.
- Công cụ quản lý và phương tiện tác động của chủ thể quản lý tới khách
thể quản lý như: Mệnh lệnh, quyết định, chính sách, luật lệ…
- Phương pháp quản lý được xác định theo nhiều cách khác nhau. Nó có
thể là do nhà quản lý áp đặt hoặc do sự cam kết giữa chủ thể quản lý và khách
thể quản lý.
Như vậy, quản lý có 2 chức năng cơ bản là duy trì và phát triển. Để
đảm bảo hai chức năng này, hoạt động quản lý phải bao gồm 4 chức năng
cụ thể sau:
- Chức năng kế hoạch hóa: Đây là giai đoạn quan trọng nhất của quá trình
quản lý, bao gồm soạn thảo, thông quan được những chủ trương quản lý quan trọng
- Chức năng tổ chức thực hiện: Đây chính là giai đoạn thực hiện các
quyết định, chủ trương bằng cách xây dựng cấu trúc tổ chức đối tượng quản lý,
tạo dựng mạng lưới quan hệ tổ chức, lựa chọn sắp xếp cán bộ
- Chức năng chỉ đạo: Chỉ dẫn, động viên, điều chỉnh và phối hợp các
lực lượng giáo dục trong nhà trường tích cực hăng hái chủ động theo sự
phân công đã định
- Chức năng kiểm tra, đánh giá: Là chức năng liên quan đến mọi cấp độ
quản lý để đánh giá kết quả hoạt động của hệ thống. Nó thực hiện xem xét tình
hình thực hiện công việc so với yêu cầu để từ đó đánh giá đúng đắn.
Khi tiến hành kiểm tra nhà quản lý thông qua 4 bước sau:
Trong quá trình quản lý cần phải chú ý đến công tác kiểm tra bao gồm
kiểm tra đột xuất, kiểm tra định kỳ và kiểm tra thường xuyên. Kiểm tra để phát

hiện cái đúng, cái sai trong quá trình thực hiện và kịp thời điểu chỉnh hoặc có
biện pháp để thực hiện tốt những mục tiêu đã đề ra trong kế hoạch.
Bước 1: Xác định chuẩn để đánh giá đối với công việc cần kiểm tra
11


Bước 2: Đánh giá theo chuẩn đã định
Bước 3: Khẳng định điều làm được hoặc chưa được theo kế hoạch dựa
trên chuẩn đánh giá
Bước 4: Xử lý kết quả để quyết định chỉ đạo tiếp hoặc điều chỉnh một
phần phần kế hoạch
Bốn chức năng đó có quan hệ mật thiết với nhau tạo thành một chu trình
quản lý, trong đó chủ thể quản lý sử dụng thông tin như một công cụ quản lý.
Môi trường
Kế hoạch
Kiểm tra – ĐG

Thông tin

Tổ chức

Chỉ đạo

Sơ đồ 1.2: Mô hình chu trình quản lý
1.2.2. Biện pháp quản lý
Theo từ điển Tiếng Việt [24] thì biện pháp là “cách làm, cách thức tiến
hành”. Biện pháp là cách thức hành động để thực hiện một mục đích, là cách
làm giải quyết một vấn đề cụ thể.
Biện pháp là một bộ phận của phương pháp, điều đó có nghĩa là để sử
dụng một phương pháp nào đó phải sử dụng nhiều biện pháp khác nhau, cùng

một biện pháp có thể sử dụng trong nhiều phương pháp. Biện pháp quản lý là
cách thức tác động vào đối tượng quản lý để thực hiện các mục tiêu quản lý.
Các biện pháp được đánh giá theo các tiêu chí sau:
- Tính kế thừa: không làm sáo trộn, hay quá thay đổi cái đã có mà kế
thừa có chọn lọc.

12


- Tính phù hợp: biện pháp đưa ra là những biện pháp phù hợp với những
điều kiện hoàn cảnh cụ thể.
- Tính khả thi: biện pháp không bị các yếu tố chi phối, nó ràng buộc ở
mức độ cao.
- Tính hiệu quả: biện pháp giải quyết được vấn đề đặt ra và không làm
nảy sinh những vấn đề phức tạp hơn.
1.2.3. Quản lý hoạt động tự bồi dưỡng kỹ năng mềm
1.2.3.1. Bồi dưỡng
Có rất nhiều các quan điểm về bồi dưỡng.
Theo Từ điển tiếng Việt: “Bồi dưỡng là quá trình tác động của chủ thể
giáo dục đến đối tượng giáo dục, làm cho đối tượng được bồi dưỡng tăng thêm
năng lực, phẩm chất và phát triển theo chiều hướng tốt hơn” [15].
Từ điển Giáo dục học cho: “Bồi dưỡng (nghĩa rộng) là quá trình giáo
dục, đào tạo nhằm hình thành nhân cách và những phẩm chất riêng biệt của
nhân cách theo định hướng mục đích đã định” [23].
Tác giả Lê Thị Kim Tuyến đưa ra khái niệm: “Bồi dưỡng là quá trình
cập nhật, bổ sung kiến thức, kĩ năng, thái độ để nâng cao năng lực, trình
độ, phẩm chất của người lao động về một lĩnh vực hoạt động mà người lao
động đã có một trình độ năng lực chuyên môn nhất định qua một hình thức
đào tạo nào đó. Bồi dưỡng có ý nghĩa nâng cao nghề nghiệp, quá trình này
chỉ diễn ra khi cá nhân và tổ chức có nhu cầu nâng cao kiến thức hay kĩ

năng chuyên môn, nghiệp vụ của bản thân nhằm đáp ứng các yêu cầu của
lao động nghề nghiệp” [27, tr.5].
Tóm lại: Bồi dưỡng chính là quá trình bổ sung tri thức và kỹ năng nhằm
tăng cường về năng lực và phẩm chất cho đối tượng bồi dưỡng. Mục đích của
hoạt động bồi dưỡng là nâng cao phẩm chất và năng lực chuyên môn để người
lao động có cơ hội củng cố, bổ sung, mở mang hoặc nâng cao hệ thống tri thức,
kỹ năng kỹ xảo chuyên môn, nghiệp vụ đã có sẵn nhằm nâng cao chất lượng và
hiệu quả công việc mà họ đang làm, nhờ đó mà chất lượng của tổ chức được
nâng cao.
13


1.2.3.2. Tự bồi dưỡng
Hiện nay, đã có nhiều nghiên cứu về hoạt động tự học, tự bồi dưỡng ở
những góc độ khác nhau. Dưới đây là một số quan điểm của các nhà nghiên
cứu về vấn đề này:
Theo tác giả Nguyễn Cảnh Toàn: “Tự học là tự mình dùng các giác quan
để thu nhận thông tin, rồi tự mình động não, sử dụng các năng lực trí tuệ (quan
sát, so sánh, phân tích tổng hợp) và có khi cả cơ bắp cùng các phẩm chất của
mình, cả động, tình cảm, nhân sinh quan, thế giới quan để chiếm lĩnh cho được
một lĩnh vực hiểu biết nào đó” [22].
Tác giả Nguyễn Hữu Lê Huyên: “Tự bồi dưỡng là quá trình tự học, tự giác,
tích cực, độc lập chủ động chiếm lĩnh nhằm chuẩn hóa, cập nhật và nâng cao
những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn, nghiệp vụ để có thể đạt hiệu quả nghề
nghiệp cao hơn của bản thân người trưởng thành đã tham gia công tác”[8, tr.9]
Hoạt động tự bồi dưỡng của giáo viên diễn ra dưới nhiều hình thức khác
nhau, tương ứng với các mức độ khác nhau [13]
Hình thức 1: Hoạt động tự bồi dưỡng diễn ra trong quá trình tham gia bồi
dưỡng - có sự điều khiển trực tiếp của người dạy, người tham gia bồi dưỡng
phải tự phát huy những năng lực và phẩm chất của mình như: khả năng chú ý,

óc phân tích, năng lực khái quát hóa, tổng hợp hóa, để tiếp thu những tri thức,
kỹ năng, kỹ xảo mà người dạy định hướng cho.
Hình thức 2: Hoạt động tự bồi dưỡng diễn ra ở tổ nhóm chuyên môn, ở
trường tự giáo viên chia sẻ kinh nghiệm với nhau, không có sự điều khiển trực
tiếp của người dạy, người tham gia phải tự sắp xếp quỹ thời gian và điều kiện
vật chất để tự ôn tập, tự củng cố, tự đo sâu những tri thức hoặc tự hình thành
những kỹ năng, kỹ xảo ở một lĩnh vực nào đó mà bản thân giáo viên đó có như
cầu, theo hoặc không theo những yêu cầu trong chương trình bồi dưỡng cập
nhật, nâng cao của tổ, nhóm chuyên môn hoặc nhà trường
Hình thức 3: Hoạt động tự bồi dưỡng cũng có thể được diễn ra khi chủ
thể tự tìm kiếm tri thức để thảo mãn những nhu cầu hiểu biết về chính trị, thông

14