vận dụng kế toán quản trị cho các doanh nghiệp việt nam

·~

BQ GLAO Dl)C v A DAO TAO

TRUONG D~I HOC KINH TE TP.HCM

***

r~

r~
~~
r~
r~
r1

DE TAl

r~

NGHIEN CUU KHOA HOC

-

v.p -vs d IMN ttUi.N Til

vled.tJMB.,VItTNlll

r~
~

~~
~

'~•
~~
~~

~
~

~

~
~
~

MA s6

: cs. 20o1- oos

NGU{JJ THT/C Hii;N

: TS PH~l\'I VAN DU(JC

~
~
~
~
~

~

~
r~
~

r~
~
~
~·

~

'~

TP.HCM- NAM 2002
~~~~~---~~~~~~-~

~-~~~~

~


MUCLUC
.
.
LC11MdDAU

1

CHUONG 1 : L y LU!N CHUNG VE

KE TOAN QUAN TRJ

1.1 Khai quat chung v~ ke' toan

2

1.1.1 Ljch sit' qua trznh hznh thimh ke' todn

2

1.1.2 Dfnh nghTa vi ke' todn

2

1.1.3 Do'i tuqng ng hie n cuu cua ke' todn

3

1.1.4 Cdc lTnh vvc chuyen ngcmh cua ke' todn

5

6

1.2 Ke' toan quan tri
1.2.1 Ljch sit' hinh va phdt triln cua Ke' todn qudn trf

6

1.2.2 Dtnh nghTa vi Ke' todn qudn trf

7

1.2.3 Do'i tu(fng sit' d~;tng thong tin cua ke' todn qudn trf'

8

1.2.4 Thong tin ke' todn qudn trj

9

1.2.5 Chuc nang thong tin cua ke' todn qudn trt

1.3 Ke' toan quan tri v6'i chile nang quan

10

ly

11

1.3.1 To' chuc la m
11

1.3. 2 Vai tro cua ke' todn qudn tj voi chuc nang qudn ly

12

1.4 Phan bi~t ke' toan quan tri va ke' toan tai chfnh

14

1.4.1 Diim khdc nhau

14

1.4.2 Diim giong nhau

16

CHu'dNG 2: THl)'C TRANG

H¢ THONG KE TOAN DOANH NGHIEP VIETNAM

2.1 Qua trlnh phat tri~n h~ th6ng ke' toan de'n tru'O'c nam 1996

18

2.1.1 Qua trznh hznh thanh va phdt trdn ke' todn Vi~t Nam

18

2.1.2 Che' d
19

2.1.3 H~ thifng tai khodn ke' todn

20

2.1.4 Chid
20

2.1.5 Bcio cdo ke' todn

21

2.1.6

Uu va nhuqc diim ciia h~ tho'ng ke' todn tn(OC

2.2 H~ th6ng ke' toan hi~n hanh thtfc hi~n 1996
2.2.1 H~ tho'ng tai khodn ciiake todn hi~n himh

2.2.2

H~

thong bdo cdo tai chinh

1996

22
23
23
24

2.2.3 Che' dQ chLI:ng tu ke' todn

24

2.2.4 Che' dl} sd ke' todn

25

2.2.5 Uu va nhu(fc diim cua h¢ thong ke' todn hi?n hanh

25

2.3 H~ thong ke' toan Vi~t Nam- M()t h~ thong h6n hqp giii'a
ke' tmin quan trj va ke' toan tai chinh

27

2.3.1 Biiu hi?n ke' todn tai chinh

27

2.3.2 Biiu hi?n ke' todn qudn trj

28

2.3.3 Uu va nhu(fc dilm cua h¢ tho'ng ke' toan h6n h(fp

29

2.4 Tht;ic tr~ng v~n dt,mg ke' toan quan trj

30

2.4.1 Thf!c tn;mg cong tdc td chac bl} may ke' todn

30

2.4.2 Thf!c trgng vt;'in d~tng k{ todn qudn trj vao DNVN

30

2.4.3 Ddnh gid t6n tgi \'Qn d~:tng ke' todn qudn trj vao doanh nghi¢p

33

2.4.4 S~t cdn thie't v(in d~mg k{ todn qudn trj vao Vi¢t Nam

34

"

,..,

"

?

'

.....

A

CHUONG 3: V ~N Dl)NG KE TOAN QUAN TRl VAO DOANH NGHI~P VI~T NAM
3.1 N()i dung chu ye'u cua ke' toan quan trj v~n dt,mg
vao doanh nghi~p Vi~t Nam

3.1.1 Phan tfch CVP va qua tr!nh ra quye't djnh kinh doanh
3.1.2 PhLtO'ng phdp l(ip

d~t

todn kinh doanh

3.1.3 Ph~tO'ng phdp kiim tra va ddnh gid
3.2 V~n d"Qng ke' toan quan trj vao c:ic doanh nghi~p Vi~t Nam

36

36
45
50
56

3.2.1 To· chac xay d~tng thong tin choke' todn qudn trj

57

3.2.2 Phan logi chi phi trong h? thong
ke' todn tai chinh thanh djnh phi va bien phi

58

3.2.3 Minh h9a cho qua tr!nh v(in d~tng ke' todn qudn trj vao doanh nghi?p

61

3.3 Xac l~p mo hinh ke' toan quan trj trong doanh nghi~p Vi~t Nam

68

3.3.1 Co ca'u t6 chac bl} may k{ todn

68

3.3.2 Chac nilng c~la cdc bQ ph(in ke' todn qudn trj
va mo'i lien h¢ cung cap thong tin

70

3.3.3 Chac nilng cua ke' todn vien qudn trj

71

3.3.4 Cdc ky thu(it nghi¢p V~:t

71

C(J

ban cua ke' todn \'ien qudn tri

KfTLU~N

TI

TAl LitU THAM KHAO

75


'

?

~

LOIMODAU
a

N~n kinh te' thi tnl'ong mtoc ta trong nhung nam qua da d~t ra yeu du cap
bach h\ phai d6i moi co che' quan ly va he% thong quan ly kinh te', trong d6 ke' toan la
m(>t c6ng Cl,l quan trQng d~ quan ly von, tai san va di~u hanh hO<,l t d(>ng SXKD cua
ban than doanh nghic%p, d6ng thai la tai lic%u quan trQng d~ nha mtoc di~u hanh vi m6
n~n kinh te'. Chinh VI v~y vic%c d6i moi va hoan thic%n kh6ng ngung c6ng tac ke' toan
d~ thich nghi voi yeu du va n(>i dung d6i moi hic%n nay la m(>t van d~ dn thie't.

Vic%c ap dt,mg va kh6ng ngung b6 sung he% thong ke' toan trong cac doanh

nghic%p la bang chung kh~ng dinh vai tro quan trQng cua ke' toan trong qua tr'inh quan
ly doanh nghi~p. d cac mtoc c6 n~n kinh te' thi tnl'ong phat tri~n, ke' toan thttong
dtl'QC chia thanh ke' toan tai chfnh va ke' toan quan tri. Khac voi ke' toan tai chfnh, ke'
toan quan tri CO ffil,IC tieu la d~ gic'ii quye't cac van d~ thUQC V~ quan tri
doanh
nghi~p, nham gitip cho cac d1p d(> quan tri trong doanh nghic%p di~u hanh ho:;tt d(>ng
san xuat kinh doanh, c6 hic%u qua trong n~n kinh te' thi truong.

a

cac doanh nghic%p Vi~t nam ke' toan quan tri con la mdi me. Cac doanh
nghic%p con phai tie'p c~n, d~ v~n dl,lng sao cho thich h<;Jp nhat, trong ltic nay la dn
thie't. Vi v~y, t6i chQn d~ tai ··v~n dt,1ng ke' toan qm1n tri vao cac doanh nghi~p Vic%t
nam '' lam d~ tai nghien CUU khoa hQC, nham gop phftn hoan thic%n ffiQt SO van d~ V~
ly lu~n va thl,l'c te' v~n dt,1ng n(>i dung ke' toan quan tri vao cac doanh nghic%p VN.

d

f)~ tai khong nhung gop phftn VaO Vi~C t6ng hQp V~ m~t ly lu~n khoa hQC, rna

y nghia thl,l'C tien trong Vi~c V~l1 dl,lng ffiQt cong
doanh nghi~p.

Cl;l

CO
quan ly kinh te moi vao cac
C011

D~ tai phan tich v~ m~t ly lu~n ding nhu d~ xuat n(>i dung cua KTQT va

huang dan thl,l'c hi~n trong doanh nghic%p

1


CHu'CiNG MOT
~

A

I

LY

LU~N

~

I

?

CHUNG VE KE TOAN QUAN TRJ

1.1 Khai quat chung v~ ke' toan
1.1.1. Lzl(fc sz{ qua trinh hinh thimh cz'ia ke' todn

Trong su6t lich su phat tri€n cua xa hoi loai ngu'oi, con ngu'oi da su d1,1ng
nhi~u hl.nh thuc d€ ghi chep l~i cac m~t ho<:J.t dong kinh doanh cua ml.nh. Nguoi ta da

a

tlm du'Qc cac dau tich cho thay Babylon vao khoang nam 3600 tru'dc Cong nguyen
hay Ai C~p c6 d<:J.i da c6 sll' d1,1ng nhung bang b~ng th~ch cao ghi chep cac khoan
thanh toan ti~n luang. Tuy nhien, nhl.n chung hlnh thuc ke toan bu6i ban dfru nay chi
ghi l~i mot s6 ho~t dong tai chinh cua t6 chuc.
H~ th6ng ke toan co ban, rna ngay nay van con sll' d1,1ng, do m1,1c su' Luca
Pacioli phat minh. Pacioli da phat minh ra h~ th6ng ghi s6 kep cho ke toan. Nam
1494, lfin dfiu tien h~ th6ng ghi chep s6 kep du'QC ph() bien rong rai Y va ngay l~p
tuc h~ th6ng nay da du'QC S\,1' ling ho nhi~t li~t cua de nha buon thanh Venise.
Goethe, nha tho ngu'oi Due, cling la nha khoa hQc, da mo ta h~ th6ng ghi s6 kep Et "
mot trong nhung phat minh d~p nhat cua tu' duy con ngu'oi, va nhung nha doanh
nghi~p gioi phai sll' dt,mg n6 trong ho(,l.t dong kinh doanh cua mlnh ''.

a

a

1.1.2. Dinh ngh'ia

vi ke' toan

Hi~n nay c6 nhi~u djnh nghi'a v~ ke toan:

Hoi ke toan Hoa ky (AAA) c6 khai ni~m ·' Ke toan la qua trlnh nh~n
di~n, t6ng hQp, do lu'ong va truy~n d~t thong tin kinh te d€ giup cho
nhung ngu'oi sll' d1,1ng cac thong tin d6 danh gia va ra quyet djnh ".
Trong lfin taiban thu 18 quy€n "Accounting" cua t, Philip E. Fess va James M. Reesve thl " ke toan la h~ th6ng thong tin,
cung cap c:ic bao c:io v~ de ho~t dong kinh te cua mot doanh nghi~p cho

de d. nhiin hay cac nh6m c6 nhu du. ". Theo de tac gia nay thl ke toan
la .. ngon ngu cua doanh nghi~p "vl ke toan la phu'ong ti~n d€ truy~n d~t
thong tin v~ doanh nghi~p cho nhung ngu'oi c6 nhu du tlm hi€u.
Trong quy€n " Financial Accounting "cua tac gi<1 Kermit D. larson thl. Ke
toan Ia mot ho~t dong phl;J.C Vl;J.. Chuc nilng cua ke toan Ia cung cap thong
tin s6 lu'Qng c6 ban chat tai chinh va c6 ml;J.c dich sll' d1,1ng trong qua trlnh
ra cac quyet djnh kinh te. "
Trong oi€u I~ doanh nghi~p ke toan Nha nude Vi~t Nam, ke toan du'C,ic
dinh nghi'a Ia: " Ke toan Ia cong vi~c ghi chep, tinh toan bhng con s6 hlnh
thuc gia tri, hi~n v~t va thai gian lao dong, chu yeu du'di hlnh thuc gia trj
o€ phiin iinh, ki€m tra tlnh hlnh v~n dong cua de loai tai san, qua trlnh

2


va ke't qua ho~t d(>ng san xua't kinh doanh, slt dt,mg von va kinh phi cua
Nha nude cling nhu doanh nghi~p xi nghi~p. "
Tom h;ti: Ke' toan la m(>t qua trlnh nh~n di~n, ghi chep, t6ng hQp m(>t each c6
Ynghia, theO thUOC 00 ti~n t~ CaC dao dtch va S\1' ki~n CO ban chftt tai chinh phat sinh
trong pht t6 chuc, r6i sau d6 xlt ly chting thanh cac bao cao ke' toan va
truy~n d~t cho nhung nguoi c6 nhu d.u sll' dt,mg d~ danh gia va ra quye't dinh kinh
doanh.

Sd dd l.l:Minh hva k/uii ni~m ke' toan

...

Nhu c~u thong tin
I

Truy~n Nguoi Banh
Cac slf kit%n, Thu nh~p Ht% Xtr
..... str
..... Quye't
giao dich c6
.. th6ng ... Bao
.
ly cac dat dun
k€
ban cha't tai t6ng h<;fp
pa dinh
.
0a
to an
chinh

.

_

..

/

--=
Cac bao cao theo
quy dinh cua Nha
nu'oc; cac bao
Cao theo yeu c~u
Quan tri.

c6 dong, ngan
hang, co quan
thu€, cong
nhan vien, nha
quan tri ...

..--:

--

£)~ u tu', cho

vay, tinh thu€,
di~u hanh. tinh
gia thanh, da"u
th~u

1.1.3. Do'i trt{lng nghien czcu czta ke' toan:
Doi tuQng cua ke' toan nghien cuu von va stf chu chuy~n cua von trong m(>t
don vi ClJ. th~.
Muon nghien cuu ke toan truoc he't phai nh~n di~n du'QC cac lo~i von va chi
phi slt d1,1ng trong ho~t d(>ng kinh doanh.
Von la ngu6n ti~m nang san c6 cua doanh nghi~p nh~m phi,IC Vl,l cho de ho~t
d(>ng huang den cac ffil,lC tieu tuong lai.
Von kinh doanh c6 2 hlnh thuc bi~u hi~n bang hi~n v~t Cl,l th~ la cac lo~i tai
san kinh doanh va bang cac ngu6n tai trQ d~ hlnh thanh cac lo~i tai san rna doanh
nghi~p dang sd huu.
Nh~n di~n von kinh doanh d~ do luang t6ng hQp th?mh bao cao du'QC phan
anh tren bang can doi ke' toan la mQt bao cao tai chinh quan trQnh nhat 0 doanh

nghi~p.

MQi ho~t d(>ng phat sinh trong kinh doanh d~u duQc lt1<;5ng gia thanh ti~n, ti~n
la ke't qua cua cac ho~t d(>ng kinh doanh sinh ra. Ti~n chi ra d~ mua de ye'u t6 dfru
vao, trong tung ky kinh doanh dUQC gQi la chi phi kinh doanh.

3


Sd dd 1.2: Minh h{Ja do'i tll(lng ke' todn nghibz cztu
V~t ch~t Cac lo?i tai san

kinh doanh

14

-

V6n

K€ toan
nghien
cuu

f---

~
Gia tri

Dgu vao

..___

r--

Chu chuy~n
von
""

Ngu6n hlnh
thanh von

Chi phi
kinh doanh

Dgu ra

I

-

Bao cao
tai chinh
doanh

1--

San ph~m ban r---(doanh thu)

Ban /::>a
CDKT

f---

nghi~p

I
Ban ea
KQKD

Mu6n sll' dl,mg du'QC thong tin cua ke tmin tn.r'oc het phai hi~u du'QC ban cha't,
thong 1<$ cua vi<$c do lu'ong thong tin va cac thu(>c tinh cua thong tin kinh te rna ke
toan cung cap. Ly thuyet va thl,l'c hanh cua qua trlnh ra quyet dinh va dn nh~n di<$n
du'Qc cac d6i tu'Qng khac nhau co nhu du sll' d1,mg thong tin ke toan.

Sd dd 1.3: Minh h{Ja klzdi quat nhu ciiu thong tin ke' todn ciia titng n/u)m do'i
vdi tilng lo[Ji quye't dinh

NHOM sif Dl)NG QUYET DJNH CO NHU CAU THONG TIN
C6 dong
Chu nQ
Nhan vien
Chinh quy€n
Khach hang
Nha quan tri
Cong chung

Mua, ban ho~c n~m gilt c6 phieu
Tang, giam ho~c gilt nguyen muc tin dl,lng n<;j
Be$ trinh y_eu du tang_ luang, thay d6i vi<$c lam
Tinh thue, danh gia tac d(>ng cua doanh nghi<$p den moi

tru'ong kinh doanh
Mua, ban san phffm cua doanh nghi<$1'_
Xac d1nh trlnh d(> va hi~u qua d~ di€u hanh ho~t d(>ng kinh
doanh
Banh gia tac d(>ng v€ kinh te va xa h(>i cua doanh nghi~p

Nhu' v~y, r5 rang nhltng nguoi dn ra cac quyet dinh khac nhau lu6n lu6n co
nhu du thong tin kh6ng gi6ng nhau. Vi d1,1: Thong tin cho biet v~ vi<$c doanh nghi~p
khong chap hanh an toan lao d(>ng theo quy dinh c6 th~ anh hu'dng den de quyet
dinh ella nhan vien, nhu'ng l~i khong Ou'QC Stf quan tam cua khach hang.
Phan bi<$t nhu diu thong tin cua nhltng d6i tu'9ng sll' dt,mg khac nhau Ia m(>t kh6 khan
ton doi voi ke to:in vien ho~c nhltng ngu'oi cung cap thong tin kh:ic rna muon th6a
man u1t d doi tu'{jng nay bhng mOt bao c:io duy nhat ho~c bang m(>t s6 lu'(jng b:io
c:io it nhat.

4


1.1.4. Cdc linh v~tc clmyen ngimh czia ke' totin:
Do thong tin ke toan c6 th€ dap ling cho nhi~u d6i tu'Qng c6 nhu du sll' dt,mg
khac nhau nen ke toan du'Qc chia thfmh m(>t s6 chuyen nganh sau:
1.1.4.1. Ke' todn tai chinh (KTTC):

Ke toan tai chinh d~t trQng Him vao vi~c ghi chep, t6ng h<;lp cac nghi~p Vl,l
kinh te phat sinh qua khu da nay ra d€ ph1,1c v1,1 cho qua trlnh soQ.n thao cac baa cao
tai chinh thea quy dtnh chung, d6ng thai phan anh slj hlnh thanh va v~n d(>ng cua tai
san trong mQt don Vl Cl,l th€, cung cffp cho quan ly doanh nghi~p va nhung ngu'oi ben
ngoai c6 nhu du sll' dl,lng cac bao cao d6.
1.1.4.2. Kt todn chi phi (KTCP):

La m(>t linh vlfc cua ke toan c6 lien quan chu yeu voi vi~c ghi chep va phan
tich cac khoan m1,1c chi phi (nham tinh gia thanh Va ki€m soat chi phi), va d\f toan
chi phi hco ky ke hOQ.Ch (nham ml,lC dich l~p ke hOQ.Ch ca la can cu d€ danh gia). Boi
khi ke toan chi phi COn du'QC gQi la ke toan quan tri VI no cung cap thong tin phl,lC Vl,l
cho chuc nang quan tri, trong d6 chu yeu cho chuc nang ki€m soat va danh gia chi
phi kinh doanh ca qua khu va tu'ong lai.
1.1.4.3. Ke' todn qudn trj (KTQT):

Ke toan quan tri d~t trQng tam giai quyet cac vffn d~ quan tri d doanh nghi~p.
Do v~y ke toan quan tri thiet ke thong tin nham cung cffp cho cac nha quan tri dung
vao vi~c di~u hanh, hoQ.ch dinh va ra quyet dinh kinh doanh, se xay ra trong tu'ong
lai.
1.1.4.4. Cdc chuyen nganh khdc cua ke' todn:

Ki€m toan chu trQng vao vi~c thlfc hanh cua ke toan vien cong chung trong
linh V\fC ki€m tra mQt each dQC l~p CaC bao caO tai chinh CUa doanh nghi~p, Va trong
vi~c trlnh bay y kien chuyen mon v~ tinh can cu h<;lp ly cua cac bao cao nay. Ke
toan cong CQng thu'ong chu trQng VaO nhung dich Vl,l ki€m toan, dich Vl,l tu' Van quan
ly thue.
Ki€m tra ke toan, c6 nhi~m Vl,l di~u tra, thanh tra, xac minh cac tai li~u ke
toan, nham phat hi~n slf gian l~n va slf c6 y lam sai che d(> chinh sach cua Nha
nude.

5


1.2. Ke' toan qmln tri
1.2.1. Lzlflc Sll hinh thimh

va pluit triin ciia ke' todn qulin tri (KTQT)

Cuoc each m'.lng cong nghi~p xay ra a Anh tU giua the' ky XVIII de'n giua the'
ky XIX da lam thay doi phu'dng phap san xuat tu thu cong qua cd khi. Noi each
khac, cuoc Cach ffi'.lng cong nghi~p da lam thay doi n~n san xuat xa hoi tu mot h~
th6ng cac th<;l thu cong lien ke't voi nhau thanh moth~ thong cac xi nghi~p.
Trong h~ th6ng xi nghi~p. n~n san xuat xa hoi l<;ii dt,mg du'<;ic u'u the' s6 lOn
qua vi~c t~p trung may moe cling voi cong nhan vao cling mot vi tri, d~t du'oi st,t
ki~m soat va di~u hanh cua mot Ban quan ly duy nhat. Vu the s6 IOn dan den st,t
tang truang khong ngung v~ nang xuat rna qua trlnh san xua't thu cong va phan tan
tru'oc do khong th~ nao tht,tc hi~n du'<;lc. Tuy nhien, h~ th6ng xi nghi~p cling d~t ra
nhung thach thuc moi cho cac nha quan ly. N~n kinh te xa hoi cang phat tri~n. C'.lnh
tranh ngay cang gay gat, quy mo cua xi nghi~p cang ngay cang IOn. Nhi~m Vt,I cua
c:ic nha quan ly hie nay khong con ddn thu~n la lien ket cac th<;l thu cong doc l~p l'.li
voi nhau d~ san xuat ra mot lo'.li san phtlm hang hoa n~lO do rna la lien ket con ngu'ai
voi c:ic nguon lt,tc san xuat khac cua to chuc d~ tien hanh hoc:tt dong san xuat kinh
doanh sao cho co hi~u qua nhat. D~ ho~m thanh nhi~m vt,I nay, cac nha quan ly dn
co nhung thong tin noi bo phli h<;lp d~ lam cd sa cho cac quyet dinh di~u hanh ho'.lt
dong san xuat kinh doanh. Chinh trong mot moi truang nhu' the nay rna ke toan chi
phi va KTQT hlnh thanh d~ dap ling nhu du thong tin cua cac nha quan tri.
Trong tac phtlm "Evolution of Cost Accounting to 1925 ·· xuat ban niim 1885
cua S. Paul Garner, mot trong nhung si't gia lau dai cua KTQT, tac gia da m6 ta het
sue chi tiet qua trlnh phat tri~n nhanh chong cua KTQT trong thai ky cu6i the' ky thu
XIX. Tac phfrm nay da du'<;ic taiban b6n Hin cho toi niim 1893, moi lfrn taiban d~u
CO Sl,l' ChQn lQC Va thao lu~n cac phu'dng phap moi nhat d~ du'a ra cac phu'dng phap,
ky thu~t tinh gia thanh hi~u qua hdn.
Sau Anh qu6c, Hoa ky la qu6c gia thu hai chu trQng den KTQT trong thai ky
nay. A. Hamilton Church va John Whitmore da xay dt,tng du'<;ic cac phu'dng phap tinh
gia thtmh chinh xac hdn va dang tin c~y hdn. Cho den th~p nien thu hai cua the ky
XX, cac phu'dng phap tinh gia thanh hfru nhu' da du'<;lc hoan thi~n.
Trong su6t nhung nam 1950 va 1960, cac chuyen gia v~ ke toan phat minh ra

cac trlnh tl,l' ke toan chi phi thich h<;lp doi voi tung quyet dinh rieng bi~t. E>i~u nay
cling dong nghia la khong co mot each phan lo'.li chi phi n~lO thich h<;lp cho mQi quyet
dinh. E>ay la yeu to dfru tien cua KTQT cho tha'y st,t quan tam den chi phi nham ffi\IC
dich ra quyet dinh va ki~m tra noi b() hdn la cac bao cao tai chinh. Vi~c t~p h<;lp, thu
th~p cac tai li~u chi phi , phan lo~i Va tinh tmin cac khoan ffil,IC chi phi UUQC tht,tc
hi~n d~ cung cap cho nhung ngu'oi slt d\lllg a ben trong to chile.
Vao cuoi nhung nam 1960 cho den nam 1985, trqng tam cua KTQT da
chuy~n qua cung cap thong tin cho qua trlnh ho~ch cl!nh va ki~m soat cua quan ly'
thong qua de cong Cl,l nhu' philn tich quyet clinh VU ke toan trach nhi~m.
K~ tu nam 1985 den nay, cling voi st,t thay doi cua de phu'c1ng phap san xuat

tien tien va

S\(

phat trien nhanh chong cua c6ng ngh~ th6ng tin. KTQT da phat trien

6


m~nh

me va khong chi dung l~i 0 vi~c tfnh toan, phan tfch gia thanh, gia von, gia
ban va lQi nhu~n don thuftn rna chu trQng vao vi~c t~o ra gia tri bang each sli' dt,mg
hi~u qua cac ngu6n hfc cua t6 chile. Cac chuyen gia hang dftu ve KTQT cua cac
nu'oc phat tri~n da biet ket hQp mon ke toan nay voi nhieu lanh vvc chuyen mon
khac cua nhung nganh hQc nhu quan tri hQc, marketing, kinh te hQc, toan ling dt,mg ...
d~ KTQT thlfc sv tro thanh m()t trong nhung cong C\1 quan ly khoa hQC va hi~n d~i
cua cac nha quan ly trong moi tru'ong kinh doanh c~nh tranh ngay cang khoc li~t nhu'
hi~n nay.

1.2.2. Dtnh nghia

vi ke' tocin qulin trt

Theo dinh nghia cua Hi~p H()i ke toan vien Hoa ky thl KTQT la " quy trlnh
nh~n di~n, do lu'ong, t6ng hQp, phan tich, l~p bao bi~u, giai trlnh va truyen d~t cac
so li~u tai chinh va phi tai chinh cho nha quan ly sli' dt,mg n()i b() d~ l~p ke ho~ch,
danh gia va ki~m tra nham dam bao vi~c sli' dl,lng cac ngu6n hfc cua t6 chile c6 hi~u
qua Va nham xac dinh C\1 th~ ngu'oi chiu tnich nhi~m doi VOi cac ngu6n llfc nay ".
Theo quy~n tu di~n thu~t ngu ke toan My thl KTQT du<;5c dinh nghia la "
ffiQt linh vvc ke toan lien quan den vi~c dinh lu'Qng cac thong tin kinh te va ho trQ
nhung nha quan ly trong vi~c dua ra quyet dinh tai chinh, nhat la vi~c ho~ch djnh va
quan ly gia thanh ".
Nhu' v~y, h~ thong KTQT la m()t qua trlnh cung cap thong tin tai chinh va
thong tin ho~t d()ng cua t6 chile cho nhung sli' dl,lng 0 ben trong t6 chile nhu' cong
nhan vien va can bQ quan ly. Qua trlnh nay du'QC dinh hu'ong theo cac nhu cftu thong
tin cua nhung ngu'oi 0 ben trong t6 chuc d~ giup hQ sli' dl,lng cac ngu6n h,tc cua t6
chuc hi~U qua, XaC dinh C\1 th~ ngu'oi chiu trach nhi~m doi voi cUC ngu6n llfc d6 Va
ra cac quyet dinh dieu hanh ho~t d()ng kinh doanh hang ngay va cac quyet dinh d~u
tu'.
Ke toan du<;5c chia thanh nhieu chuyen nganh, nham dap ling cho nhu du sli'
d1,1ng nhieu doi tu'Qng khac nhau. Neu can eli vao hai doi tu'c;5ng sli' d1,1ng chu yeu
thong tin ke toan la doi tu'Qng ben ngoai la nhung ngu'oi khong trvc tiep dieu hanh
ho~t d()ng kinh doanh rna ch1 sli' dl,lng ket qua cua qua trlnh ben trong lanham nhung ngu'oi trvc tiep dieu hanh d~ d~t ket qua kinh doanh, thl ke
toan phan lam hai la Ke toan tai chinh chu yeu cung cap thong tin cho doi tu'Qng ben
ngoai con Ke toan quan tri chu yeu cung cap thong tin ke toan cho doi tu'Qng ben
trong la cac cap d() nha quan trj trong doanh nghi~p.
Nhu' vay: Doi ttf<;5ng nghien cuu cua ke toan quan tri nghien cuu von va slf

chu chuy~n cua von dlf kien xay ra trong ttrclng lai. Nguc}c l~i ke toan tai chinh
nghien CUll von va sv chu chuy~n cua von qua khu da xay ra trong m()t don vi C\1
th~.

Ke toan quan tri la qua trlnh nMn di~n, do luang, thu th~p, phan t!ch, so~n
thao, dien giai va truyen 0<,1 t thong tin tai chinh giup cac nha quan tri 0 ben trong t6
chuc ho<,J.ch ojnh, oanh gia va ki~m tra cac qua trlnh ho~t o()ng cua t6 chile nham

7


dam bao cho vi~c sl'r d1,1ng cac ngu6n ltfc-nhan ltfc, v~t ltfc-tai ltfc-cua t6 chuc dt.rc;ic
hc;ip ly va co tnich nhi~m.
Nh~n di~n

la qua trl.nh thua nh;J.n va danh gia cac dao dich kinh doanh va
cac slf ki~n kinh te khac nham co h~mh d0ng ke toan thich hc;ip.
Do Iuong la qua trlnh dinh lt.rc;ing, g6m d. uoc tinh, cac giao dich kinh
doanh hay cac Slf ki~n kinh te' khac da phat sinh, Va dlf bao nhunh Slf ki~n
co th~ pha t sinh.
Thu nh~p la qua trlnh thie't l~p cac phuong phap phil hc;ip d~ ghi s6 va
phan lo~i cac giao dich kinh doanh va cac slf ki~n kinh te' khac.
Phan tfch la qua trlnh xac dinh cac nguyen nhan cua ho~t d(lng dt.rc;ic bao
cao va cac m6i quan h~ cua chung voi nhung slf ki~n kinh te' va cac tlnh
hu6ng khac.
Sol;ln thao va di~n giai la qua trlnh trlnh bay s6 li~u m0t each hc;ip ly va
cac ke't lu~n rut ra ru nhung s6li~u do.
Truy~n dl;lt la qua trlnh bao cao thong tin thich hc;ip cho quan ly va nhung
d6i tu'Qng co lien quan khac C5 ben trong t6 chuc d~ sl'r d1,1ng n0i b0 va d6i
ngo~i.

1.2.3. Doz tzt{Jng sil d{mg thong tin kt toan quiin tri
H~ th6ng thong tin ke' toan quan tri thu th;J.p cac s6 li~u tai chinh va cac s6

li~U ho~t d(lng nham Xlr ly va thie't ke' chung thanh cac bao cao phil hc;ip voi nhu du

cua nhung nguoi (5 ben trong t6 chuc d~ giup hQ co co sd danh gia ra quyet dinh
thich hc;ip.

Sd d6 1.4: Doz tzt{Jng si't d{mg thong tin kt toan quiin tri va quylt djnh ci'ta h(J
Doi ttiqng sii' dt,mg
Cong nhan vien

Nha quan tri cac cap, g6m

Quyet djnh
Danh gia ke't qua cong vi~c cua ban than d~ tlm
bi~n phap nang cao ket qua, slr dl,lng cac ngu6n ltfc
dt.rc;ic giao hi~u qua han
Di~u hanh, danh gia, ki~m tra, quyet dinh

d cac uy vien HDQT
Tu so d6 1.4 cho thay, d6i tt.rc;ing sl'r d1,1ng thong tin ke toan quan tri la nhung
thanh vien C5 ben trong t6 chuc. Hq sl'r d1,1ng thong tin ke toan quan tri nham ph1,1c v1,1
cho cac quyet dinh v~ di€u hanh, danh gia, ki~m tra ho~t d0ng cua san xuat kinh
doanh cua t6 chuc va cua chinh hq. Tuy theo vi tri cua hQ trong t6 chuc rna ke toan
quan tri se thiet ke
lu'Qng va
lo~i thong tin cung cap phil hc;ip vdi chuc nang,
nhi~m Vl,l cua hQ.

so

so

8


1.2.4. Thong tin ki toan qudn tri
Thong tin ke' tmin quan tri la ca.c s6 lit$u tai chinh va s6 lit$u v~t cha't v~ cac
rniflt hO'!-t dQng, cac qua trlnh, cac don vj k.inh doanh, cac lO<:!-i san phkhach hang v.v ... cua rnQt t6 chuc, dtt<;lc ke toan qm1ntri xu ly va thiet ke th~mh cac
bao CaO ke toan quan tri d~ phl,!C Vl,l cho cac ChUC nang quan trj CUa cac cftp quan tq
trong t6 chuc.
HI$ thong thong tin ke toan qmln trj la rnQt trong nhung ngu6ng thong tin ban
dau cua qua trlnh ra quyet dinh va ki~rn tra trong t6 chuc. HI$ th6ng nay cung ca'p
thong tin c6 tac dl,lng giup cac thanh vien trong t6 chuc c6 nhung quyet dinh tot hon,
qua d6 cai tien ke't qua chung cua t6 chuc.
Tuy theo chuc nang, nhit$rn Vl,l cua tung thanh vien trong t6 chuc rna ke toan
qmln tri se thiet ke va cung ca'p thong tin phu h<;lp, phan anh ke't qua ho<;tt dQng cua
tung ngttoi d~ giup h9 qua do rut ra bai hQC tu ket qua d<,tt dtt<;lc nh~m cai tie'n thl,l'C
hit$n trong tttong lai. Thi dl,l:
Doi voi cong nhan trl,l'c tiep san xuat hay cap quan ly trl,l'c tiep san
xuat nhtt t6 trttdng san xuat, quan doc thl thong tin rna ke' toan quan tq
cung cap cho hQ chu yeu la thong tin so ltt<;lng v~ cac ye'u t6 dau vao
rna h9 da sli' dl,lng nhtt so ltt<;lng nguyen lit$u, v~ t lit$u, thai gian ao
d()ng hao phi..., va v~ ke't qua d<:!-t dtt<;lc nhtt s6 ltt<;ing san phfim hoan
thanh, s6 ltt<;ing san phfim c6 khie'm khuyet phai lam l<;ti, chat ltt<;ing
dich Vl,l ... Thong tin dtt<;lc cung ca'p hang ngay hay ngay sau moi cong
vit$c hoan thanh d~ ngttoi cong nhan tl,l' danh gia dtt<;lc ngay nhung

chenh lt$ch giua thl,l'c hit$n voi tieu chuffn ho~c voi ke't qua trttoc nay.
N6i each khac, C1 vi tri trl,l'c tiep nay can dtt<;ic cung cap thong tin so
ltt<;ing chi tiet phan anh qua trlnh th\fc hit$n nhit$m Vl,l CUa mlnh tot nhtt
the nao va nh~n ra nhung cho c6 th~ di tien d~ d<,tt ke't qua tot hon.
86i VOi cap quan ly trung gian nhtt giam doc Xi nghit$p trl,l'C thUQC,
giam doc mQt bQ ph~n, ke' toan quan tri cung cap
thong tin s6ltt<;5ng
lan thong tin chi phi v~ cac ngu6n llfc da sli' dl,lng va ket qua d<,tt dtt<;ic
da giup hQ danh gia tinh hit$u qua cua vit$c sli' dl,lng cac ngu6n ll,l'c va
kha nang sinh lOi cua don Vi thUQC ph<,tm Vi trach nhit$m cua hQ.
86i voi cap quan ly cao nhat nhtt Tdng giam d6c. uy vien HQi d6ng
quan tri, ke toan quan tq cung cap thong tin phan anh kha nang sinh
lOi chung cua toan bQ t6 chuc, thong tin v~ co h()i thi trttong va cac
nguy CO bi C<,tnh tranh, thong tin V~ Sl,l' hai long CUa khach hang d6i VOi
san pham cling nhtt d6i voi thai dQ phl;IC Vl;l h~u mai cua t6 chuc va
c:ic tien bQ ky thu~t c6 lien quan. N6i each khac, C1 cap cao nhat nay,
thong tin do ke toan quan tri cung cilp chu yeu la thong tin c6 tinh
chien ltt<;IC nhflm dinh huang c:ic quyet djnh phat tri~n lau dai CUa t6
chuc.

ca

9


1.2.5. ChlCC nang dia thong tin ke' tocin quiin trj:
Thong tin ke toan qm1n tri c6 m(lt s6 chuc nang khac nhau v€:, m(lt t6 chucki~m soat ho<,lt d(lng, tinh gia thftnh san phdm va khach hang, ki~m soat quan ly' va
ki~m soat chien lu'c;5c-nhu' trlnh bay tren so d6 6 du'oi day:

Sd dd 1.5: Cdc chrlc nang ciia thong tin ke' tocin qruin trj

Ki~m soat ho:;tt d(lng

Tinh gia thanh san phdm
Tinh gia

th~mh

khach hang

Ki~m soat quan ly

Ki~m soat chien luc;5c

Qua trlnh cung cap thong tin phan h6i v€:, chat
lu'c;5ng va hi~u qua cua cac ho<_l.t dong dang th\fc
hi~n cho nhan vien va nhung nguoi quan ly hQ.
Do luang gia v6n cua cac ngu6n h!c da sll' d1,1ng
d€ san XUat mot san phdm hay dich Vl,l.
Qua trlnh phan b6 cac chi phi tiep thi, ban hang,
phan ph6i va quan ly cho tung khach hang d~
xac dinh chi phi phl,IC Vl,l tung khach hang.
Cung cap thong tin v€:, ke qua cua cac nha quan
ly va cac don vi kinh doanh.
Cung cap thong tin v€:, ket qua tai chinh va ket
qua c6 tinh qnh tranh lau dai, de di€:,u ki~n thj
tru'ong, thj hieu cua khach hang, va cac di tien
v€:, mi;it ky thu~t ctia doanh nghi~p.

Nhu d.u d6i voi thong tin ke toan quan tri cua cac cap quan tri khac nhau. CJ
cap thi hftnh, la cap che t<;tO nguyen li~U thanh thanh phdm hay th\fC hi~n djch Vl,l

cung cap cho khach hang, thong tin chu yeu nham d~ ki~m soat va di tien de thao
tac. Thong tin khong t6ng hc;5p va thu'ong xuyen, c6 tinh v~t chat va hanh dong hon
la tai chinh va kinh te. (j nhung cap quan tri cao hon nhu' de cap quiin tri trung gian,
la cap giam sat cong Vi~C va du'CJC ra cac quyet dinh y€:, cUC ngu6n l\fc tai chinh Va
v~t chat, san phdm, dich Vl,l, va khach hang. Nhung nha quan tq nay khong can du'c;5c
thu'ong xuyen cung cap thong tin ke toan nhu'ng thong tin c6 muc t6ng hc;5p hon. HQ
sll' d1,1ng nhung thong tin nay d€ nh~n di~n nhung dau hi~u dnh bao v€:, de linh vtfc
ho<.tt dong khac voi ke ho:;tch. Ngoai ra hQ con sll' d1,1ng thong tin ke toan quan trj d~
c6 nhung ke ho<.tch cling nhu nhung quyet dinh t6t hon.
Cac uy vien Hoi d6ng quan tq, la cap quan trj cao can du'c;5c cung cap lo<,1i
thong tin ke toan quan tri t6ng hc;5p de giao dich ca de S\f ki~n xay ra d tung cap thi
hanh, khach hang va tung bo ph~n; hQ sll' dl,lng nhung thong tin nay d~ ho trc;5 cho
de quyet djnh c6 h~u qua lau dai d6i voi doanh nghi~p. Cac uy vien thu'ong nh~n
thong tin ke toan quan tri it thu'ong xuyen hon vl hQ sll' d1,1ng thong tin cho de quyet
dinh c6 tinh chien lu'CJc nhi€:,u hon la c6 tinh tac nghi~p. Truoc day, de nha quan tri
cap cao c6 th6i quen chi sll' dl,lng thong tin tai chinh d~ danh gia mi;it kinh te cua de
s\f ki~n xay ra trong t6 chuc.

so ket

Ngay nay, de nha quiin tri cap cao da theo doi m<)t t~p hc;5p cac chi
qua bao g6m nhi~u thong tin tai chinh hon, nhat la thong tin v€:, de nhan to sau:

10


1. Khach hang va th! tntong.
2. Nhung di tien v~ san phfim va d!ch Vl,l.
3. Chat h.t<;1ng chung, thai gian san xuilt, va gia von cua de quy trlnh quan
tn;mg ben trong.

4. Nang h,tc san xuat cua nguon nhan h,tc -va cua cac h~ thong trong t6 chile.

1.3 Ke' toan quan tri vdi cac chuc nang quan ly
1.3.1.

Td chzi.c lil mi)t clm6i ho{lt di)ng hay chu6i xich gia tri

Tif chzlc la m<)t t~p h<;1p gom con nguoi,thiet b! va von. T6 chile du c6 m1,1c
dich lQi nhu~n hay phi lQi nhu~n ciing d~u tien hanh cac ho<,lt d<)ng nham cung cap
hang h6a/d!ch Vl,l, gQi chungla san phftm, cho khach hang. MQi t6 chile d~u c6 khach
hang va k.h6ng CO t6 chile nao CO th~ ton t"-i lau dai neu kh6ng dap ling dt1QC cac
nhu du cua khach hang.
Ho{lt di)ng la m<)t c6ng vi~c, hay m<)t don vi c6 nhi~m v1,1 c1,1 th~. Thi d1,1, ho"-t
dQng thiet ke CO nhi~m Vl,l thiet ke san phftm theo yeu du cua khach hang, ho""t
d<)ng ki~m tra c6 nhi~m Vl,l ki~m tra chilt lt1<;1ng san phfim V.V ... N6i chung de ho""t
d<)ng trong m9t t6 chile dt1<;1c chia thanh bon nh6m chung nhu dt1<;1c trlnh bay tren so
do ctuoi day:

Sd d6 I. 6: Bon nhom lzo{lt di)ng trong to· chzlc

(4)
Cac ho~t d(>ng qm1n

ly di~u h~mh
(3)

(1)

Cac ho~t d(>ng
dfru vao

Cac ho~t d(>ng san xua'
che' bie'n

Cac ho~t d(>ng
dfiu ra

(I)
Cdc hoat dong ddu vao la cac hoc,1t d<)ng lien quan voi vi~c
chudn b! san sang d~ san xuat che bien san phdm, gom ho<,lt d<)ng nghien CUll va
phat tri~n san phdm va th! tn.tong, h0c,1t d<)ng thue ffill'On Va GUO tao cong nhan, ho~t
d<)ng thu mua cac yeu to dfru vao v~t chat can thiet cho san xuat nht1 nguyen li~u,
ph1,1 tung, thiet bt ...
(2)
Cdc hoat cWng sdn xuitt che' hie'n Ia de ho~t d<)ng lien quan voi
vi~c che t~O san phdm, gom ho~t d<)ng V~n hanh may m()c VU cong Cl,l san XUd(mg v<}n chuy~n san phdm dd dang trong cac phan xudng, ho~t d<)ng bao quan san
phdm dci dang va ho~t d<)ng ki~m tra chat lu<;jng ban thanh phdm.

11


(3)
Cdc hoat dong d&u ra la cac ho<;1t d()ng lien quan voi vi~c giao
tiep voi khach hang, g6m h0<;1t GQng ban hang, h0<;1t d(>ng tinh ti~n, h0<;1t GQng giao
hang, h0<;1t GQng dich V'L;l h~u mai.
(4)
Cdc hoat dong di~u himh la cac ho<;lt d(>ng nham phl;lC V'L;l ba
nh6m ho<;1t d(>ng tren, g6m cac ho<;1t d(>ng thu(>c chuc nang di~u hanh chung nhu' t6
ChUC nhan Sif, Xlt ly CO SOli~U, ke toan, quan ly Chung V.V ...

Chu6i xich gid tri la m(>t chu6i cac ho<;1t d(>ng lien tiep nhau va t:;w ra san
phfrm cung cap cho khach hang cua t6 chuc. So d6 8 dttoi day la m6 ta m(>t chu6i
xich gia tri.

Sdd61.7: C/m6i xich gid trj
Nghien cuu
va
phat tri~n

Thiet ke
san phfrm

San xuat

Marketing

Tieu thl;l

Dich V'L;l
khach hang

M6i m~t xich trong chu6i b6 sung m(>t di~u gl d6 vao san phfrm du'QC khach
hang c6ng nh~n gia tri. Khach hang la di~m cuoi cling cua m6i xich nen m6i mat
xich la khach hang cua mat xich tru'oc n6. Do v~y, neu m6i mat xich d~u chu trQng
vao vi~c thoa man nhu cfru cua khach hang CUa mlnh thl t6 chuc se t<;lO ra nhung san
phfrm rna khach hang cua t6 chlic yeu du.

1.3.2 Vai tro ciia ki todn qudn trj v6'i cdc clzzlc niing qudn ly
Ml,lC dich cua ke toan quan tri !a lam cho cac nha quan tri c6 kha nang di~u
hanh ho<;lt d(>ng kinh doanh hu'ong v~ cac m~IC tieu chung. Ml,lC dich chinh cua hO<;lt

GQng quan tri la dam bao Sif t6n t:;ti va phat tri~n CUa t6 chuc bang Slf lien ket kh6ng
ngung cac m~t ho:;tt d(>ng, c:ic life lu'Qng va cac ngu6n life cua t6 chuc. Ho:;tt d(>ng
quan tri bao g6m nam chuc nang co ban du'oi day:
Ho:;tch djnh
E>i~u hanh
Ki~m soat

Cai tien
Ra quyet djnh
Nam chuc nang nay tu'ong tac voi nhau va !a life lu'cJng dan dat huang v~ cac
ffil,lC tieu cua to chuc, nhu' Ou'QC trlnh bay tren so <.16 1.8.
Ydi chuc nang ho(Jch djnh, nha quan ly phiii xily Jifng cac ffil,lC tieu cua t6
chuc va chuyen h6a de ffil,lC tieu nay thanh de phL((ing an hanh o(>ng Cl,l the. N6i
each khac ho:;tch dinh bao g6m ho:;tch ojnh chien lLtc}c va ho:;tch djnh hanh d(>ng.
Ho:;tch ojnh chien !trt.1C V:;tch ra nhung ke ho:;tch hanh o(>ng lau dai, thu'ong c6 thai gia
tit 5 nam den 10 nam, nham d:;tt Ou'<.iC ffi'L;lC tieu. Ho:;tch ojnh hanh o(>ng V:;tch ra
nhung ke hoach ngan h<:tn nham O<_lt du'tJC nhung ffil,lC dfch tru'dc mat, c6 tac U'L;lng b{j
12


tfQ choke ho~ch chien lu'QC va thu'ang du'QC xay dl,l'ng cho nhCi'ng thai ky ng3:n tU vai
ngay toi m(>t vai nam. Ml,IC dich cua ho~ch dinh hanh d(>ng thu'ang nham nang cao
chat lu'Qng san phffm, gia tang Sl,l' hai long cua khach hang, gia tang san lu'<;jng, lQi
nhu~n. D€ phl,IC V\,1 chuc nang ho~ch dinh cua nha quan tri, ke toan quan tri cung cap
ca.O bao cao UOC tinh ket qua CUa tung ke ho~ch chien lu'QC cung nhu' ke ho~ch h~tnh
d(>ng. Cac con s6 u'oc tinh ve m~t tai chinh nay se la bang chung c6 tinh thuye't phl,IC
d€ nha quan tri can cu vao d6 quyet dinh.

Sd d61.8: Ctic chzlc niing quan tri

HOAT BQNG KINH DOANH

I

~~

l

CHUC NANG QUAN TRJ
Phan h6i
Ke' hoach
~I
.
I
.... 1 Ho<;1ch d~nh 1
~

~r

I

Cai tie'n

~I

1...
I~

~

.... 1 Ra ke

1...
ho<;1ch 1~

I

r·,

Bi~u h~mh

~~

Phan h6i

I
I
I Ki€m soat I

Phan h6i

v oi chuc nang diiu himh, ke toan quan tri h6 tr<;jnha quan tri bang each cung
cap cac bao cao giup hQ dieu chinh cac m~t ho').t d(>ng kinh doanh khi tlnh the' thay
d6i. Ngoai ra. bao cao ke toan quan tq con du'QC nha quantq stl' dl,lng d€ dl,l' tru cac
ngu6n ll,l'c CO san CUa t6 chuc nham hoan thanh ke hO<).Ch da de ra.
v oi chuc nang kiim sotit, ke toan quan tri cung cap cac thong tin phan h6i
giup nha quan tri CO l~p nhCi'ng di€m chenh l<$ch SO VOi ke hO<).Ch nham t~p trung chu
y va c6 hanh d(>ng dieu chinh kip thai.
Voi chuc nang cai tie'iz, ke toan quan tri cung cap cac bao cao ke't qua thlfc te'
cho ffiQi thanh vien trong t6 chuc d€ tung ca nhan, g6m ca cac cap quan tri, c6 th€ tlf

danh gia cong vi<$c cua mlnh con c6 ch6 nao chua hQp ly can cai tie'n.
v oi chlic nang ra quyet djnh, ke toan quan tri khong chi cung cap thong tin
thich hQp cho nha quan tri d€ lam ccJ so quyet dinh rna con v~n dl,lng cac ky thu~t
phan tich vao nhung tlnh huong khac nhau d€ tu d6 nha quan tri c6 co so ll,l'a chQn ra
quyet dinh san xuat kinh doanh thich hQp nhat. Dieu nay du'QC khai quat bang scJ d6
duoi day:

13


Sd d6 1.9: Mo hinh qua trinlz ra quye't djnlz czla quan lj vO'i ke' totin qulin tri

NQIDUNG

BUOC TIEN HANH
Xac dinh ml;lc tieu

K.hong
thoa man

Danh gia cac kha nang

T?p hK.hong
thoa man

r---------------,

Phan tich

Ke' toan quan
tri tham gia
dinh lu'thong tin C5
buoc (1);
thu th?p
thong tin d cac
buoc (2); danh
gia C5 buoc (4)
va kie'n nghi d
bttoc (5)

Ch9n phttong an hanh d9ng

1.4. Phan bi~tke' toan qmin tri voi ke' toan tai chinh:
Ke toan quan tr! va ke toan tai chinh la hai b(> ph~n cua h<% thong ke toan
trong t6 chuc. Ke toan quan tri ve eel ban ciing dl,l'a tren nhung n(>i dung eel ban cua
ke toan nhu' phan lo(,li tai san thanh tai san lu'U d(>ng va tai san co d!nh, phan lo(,li
ngu6n von thanh ngu6n von vay va ngu6n von chu sd huu, tinh gia thanh san phft'm. ..
nhu'ng di sau nghien cti'u moi quan h<% giua chi phi, khoi lu'Qng va lQi nhu~n d~ pht,IC
Vt,I cho hO(,lt d(>ng dieu hanh kinh doanh CUa nha quan tq.

1.4.1. Nlu7ng diim khtic nlzau giz7a ke' totin quan tri vO'i ke' totin tai chinh
Di~m khac nhau giua ke toan quantri vdi ke toan tai chinh chu yeu phat sinh

tu vi<%c chung pht,Ic vt,I cho cac doi tu'<;Jng sli' dt,Ing khac nhau, c6 mt,Ic dich sli' dt,Ing
thong tin ke toan khac nhau. M(>t so din eli eel ban d~ phan dinh ke toan quiin tri vdi
ke toan tai chinh la:
1.4.1.1. D(J'i tUQ'ng srl d~ng thong tin khdc nhau:
f)C)j tu'Qng sli' dt,Ing thong tin cua ke toan quan tri chu yeu la danh cho nha

quan tq tn,tc tiep di~u h~mh ho(,lt d(>ng kinh doanh trong doanh nghi<%p, ngu'Qc l~i doi
tu'<;Jng sli' dt,Ing thong tin cua ke toan Uti chinh chu yeu la danh cho de thanh phfrn
ben ngoai doanh nghi<%p khong tn,tc tiep dieu hanh kinh doanh.
Nhung nha qmin tq c3 ben trong doanh nghi<%p la nhung nguoi trl,l'c tiep di€u
hanh ho(,it d(>ng san xua't kinh doanh hang ngay cua doanh nghi<%p, thu'ong xuyen

14


phai d~ ra eac quyet dtnh khac nhau, c6 lien quan vai qua trlnh sinh lOi ng~n h~n va
dai h~n cua doanh nghi~p. nen hQ dn thong tin rat da dang va c6 tinh rieng bi~t d~
phu h<;jp vai tung lo~i quyet dtnh d6.
Cac thong tin nay hoan toan khac vai lo~i thong tin rna bao cao ke toan tai
chinh cung dip vl n6 chi thich h<;1p vai cong vi~c cua nha quan trt ben trong doanh
nghi~p, khong thich h<;1p vai nhil'ng ngu'oi
ben ngoai doanh nghi~p. Nhung ngu'oi
nay dn thong tin phan anh tlnh hlnh chung cua doanh nghi~p va di~u nay hQ se c6
du'Qc qua cac bao cao ke toan tai chinh.
Cac cau true phan lo~i chi phi du'Qc dung trong bao cao ke toan quan trt
thu'ong khac vai ke toan tai chinh. Trang ke toan t~li chinh, chi phi thu'ong du'Qc phan
lo~i theo d6i tu'Qng CUa cac khoan ffil,IC phi tf5n hoi,ic theo chile nang ho~t d()ng cua
chi phi. Ngu'QC l~i. eac bao cao nham ffil,IC dich quan trt thu'ong theo cilu true phan
lo~i khac. M()t s6 bao cao du'Qc dt,I'a tren each ling Xlr cua chi phi, tach rieng cac chi
phi rna se bien d()ng muc d() ho~t d()ng khac nhau. M()t s6 bao eao ke toan quan trt
khac t~p trung vao eac khai ni~m v~ tinh trach nhi~m va tinh c6 th~ ki~m soat du'Qc
cua chi phi, nghia la chi phi c6 th~ du'Qc xep lo~i theo nhu du slr dt,~ng cua ffiQl s6
nha quan trt ea bi~t CO trach nhi~m V~ chi phi do Va CO th~ ki~m SOat du'QC chung.
Cac cau true phan lo~i chi phi thu'ong du'Qc bi~u hi~n tfnh ling Xlr trach nhi~m, tinh
c6 th~ ki~m soat du'Qc la nhil'ng co so quan trQng rna ke toan quan trt nghien cuu va
c6 tac dt,~ng d6i cai qua trlnh l~p ke ho~ch ki~m tra, va danh gia ho~t d()ng kinh

doanh.

a

a

1.4.1.2. Ke' todn qudn tri va ki todn tai chinh khdc nhau v~ dt;ic diim
cua thong tin:
Thong tin cua ke toan quan trt chu yeu di;tt trQng tam cho tu'ong lai, con thong
tin cua ke toan tai chinh chu yeu phan anh nhil'ng nghi~p Vl:J. kinh te xay ra. Phgn IOn
nhi~m Vt,I CUa nha qmi.n trt l~p ke ho~ch, tien li~u, dt,I' doan eac St,I' ki~n S~p xay ra
tren tht tru'ong nen thong tin dn cho hQ chu yeu huang v~ tu'ong lai s~p den. Thong
tin CUa ke toan tai chinh tuy cling cftn thiet cho Vi~c l~p ke hO<;lCh nhu'ng chu'a du VI
c6 chi la st,I' phan anh qua khu da xay ra va nha quan trt khong th~ gia dinh la tu'ong
lai chi la St,I' phan anh don gian cua qua khu VI cac St,I' V~t hi~n tu'Qng kinh te luon
luon the v~n d()ng khong ngung.
Ke toan quan trt quan Him nhi~u den tfnh linh hoc;1t, thich h<;1p va t6c d() cua
thong tin hon la d9 chinh xac tuy~t d6i. D~ dap ling thong tin cho nha quan trt di~u
hanh ho<;lt d()ng san xuat kinh doanh m()t each hi~u qua trong n~n kinh te tht tru'ong
thl doi hoi t6c dQ nhanh chong cua thong tin hon la tinh chfnh xac tuy~t d6i, vl th6ng
tin den cang nhanh, cac van d~ cang sam du'(lc giUi quyet, do v~y qnh tranh cang c6
hi~u qua voi d6i thu kinh doanh. Tinh linh ho<,tt cua thCmg tin la th6ng tin phai du'Qc
nghien cuu trong nhieu tlnh hu6ng ling xl'r khac nhau d€ tu c16 nha quan trt c6 th~ lt,I'a
chQn du'Qc tlnh huong thui,in l<;1i nhat. Tfnh thich h<;Jp la thong tin phai phu h<;1p voi
cac van d~ phai giai quyet ngay. Trai l<;!i, ke toan tai chfnh buc)c thong tin du'QC cung
cap phai chinh xac tuy~t d6i, khach quan va dung chufrn m~fc guy dinh de mqi thanh
phftn ben ngoai doanh nghi~p d~u c6 th~ hi~u du'c;fc va c6 the kiem tra duc;c de dang,
bang khong cac thong tin d6 se khong du'Qc ke toan tai chinh chap nh~n.

a

15


Thong tin cua ke' toan tai chinh chu ye'u du'<;IC bitiu dien duoi hlnh thai gia tri,
con thong tin cua ke' toan quan tri co thti bitiu dien theo hlnh thai gia tri Hin hlnh thai
hi~n v~t.

1.4.1.3. Khdc nhau vJ pht;zm vi bdo cdo:
Bao cao cua ke' toan tai chinh la bao cao theo ffii,IC tieu chung cua toan doanh
nghi~p, phan anh toan bQ ke't qua hO<;lt d<':)ng san xuat kinh doanh cua cac doanh
nghi~p. Ngu'QC l<;li, cac bao cao cua ke' toan quan tri thu'ong phan anh ffiQt phfin hoi;lc
m<':)t mi;tt ho<;1t d<':)ng cua doanh nghi~p. Cac bao cao ke' toan quan tri thttong dtt<;lc
thie't ke' di;tc bi~t cho tung nha quan tri ca bi~t hoi;lc cho tung quye't dinh Ct;! thti. Khi
c6 van d~ dn dtt<;lc quan tam giai quye't thl bao cao se nham vao van d~ d6. Do d6,
bao cao ke' toan quan tri thu'ong gan li~n voi tung bQ ph~n san xuat, tung etta hang,
mi;lt hang ... Bao cao cua ke' toan quan tri cling dtt<;lc l~p chung cho toan doanh
nghi~p, nhu'ng la cac bao cUO dl.f toan cho ffit;!C tieu ke' hO<;lCh tu'dng lai ngan h<;1n Va
dai h<;1n.

1.4.1.4. Khdc nhau vJ ky bdo cdo:
Ky bao do cua ke' toan quan tri thttong xuyen han ky bao cao cua ke' toan
tai chinh. Bao cao cua ke' toan tai chinh du'<;lc SO<;ln thao theo dinh ky quy dinh,
thu'ong la quy' nam con bao do ke' toan quan tri, do nhu du cung cap thong tin cho
vi~c di~U hanh va qua tri hO<;lt d<':)ng san xuat kinh doanh hang ngay cua nha qmln tri
nen du'<;lc so<;1n thao thuong xuyen han, c6 thti hang tufin, hang thang ... dti c6 quye't
dinh kiP thai ho(lc phat hi~n va chan chinh ngay de cho con ye'u kern khi chung vua
phat sinh.

1.4.1.5. Kt todn qudn tri khong c6 tinh phdp l~nh, con kl todn tai chinh

c6 tinh phdp l?nh:

:#J

Ke' tmin tai chinh c6 tinh phap l~nh nghia la s6 sach bao cao cua ke' toan
qu<\n tri (J mQi doanh nghi~p d~u bat bu<':)c phai tuan theo che' d9 th6ng nhat, ne'u
khong dung ho(lc khong h<;1ch toan theo dung che' d9 thl bao cao d6 khong dtt<;lc chap
thu~n. Trai l<;1i, s6 sach va bao do cua ke' toan quan tri la rieng c6, hoan toan pht;1
thUQC VaO each thie't ke' CUa tung doanh nghi~p du'QC xay dl.fng sao cho phu h<;lp va CO
tac dt;1ng d6i VOi ffit;!C tieu d~ ra quye't dinh kinh doanh dung luc va dung dan.

1.4.2. Nlu1ng die'm gillng nhau giz1a ke' totin quiin trj va ke' totin tai chinh
Ke' toan quan tri va ke toan tai chinh c6 nhil'ng ditim gi6ng nhau co ban sau :
Ke toan quan tri va ke' toan tai chinh Vt;l kinh te pha t sinh hoi,\c cac Sl.f ki~n kinh te CUa doanh nghi~p,
hai d~u c6 yeu du dinh lu'<;lng cac ket qua ho(,lt d<)ng kinh te' va

ca

16


d~u quan tam de'n thu nh~p, chi phi, tai san, cong n<;l va qua trlnh

h.tu chuy~n ti~n cua danh nghi~p.
Ke' taan quan tri va ke' taan tai chfnh d~u dlfa tren h~ thong ghi
chep ban d~u cua ke' taan. H~ thong nay la co sd d~ ke' taan tai
chfnh sa<;1n thaa cac baa caa tai chinh quy udc thea dinh ky va cung
ca'p cha ben ngaai. Doi voi ke' taan quan tri, h~ thorig d6 cling la
co sd d~ v~n d1,mg, xU' ly nh~m t<;1a ra thong tin thfch h<;lp cung ca'p

cha nha quan tri.
Ke' toan quan tri va ke' taan tai chfnh d~u c6 moi lien h~ trach
nhi~m cua cac nha quan tri. Ke' taan quan tri bi~u hi~n trach nhi~m
cua cac nha quan tri cac ca'p ben tring daanh nghi~p. Ke' taan tai
chfnh bi~u hi~n trach nhi~m cua nha quan tri ca'p cao.
Tren quan di~m trach nhi~m cua ke' toan thl ke' toan tai chinh c6
th~ xem nhu' la dinh cao cua tam giac trach nhi~m, con ke' taan
quan tri se lam nay he't ph~n day cua tam giac d6.

Sd dd 1.10: Nlu7ng diim giifng nhau va kluic nlzau giz1a ke' toan qudn trj vUi
ke' toan tai clzinh

CANCU
PHANBIET

•

Boi tu<;~ng
phl,IC Vl,l
D~c

diem
cuath6ng
tin

KETOAN

KETOAN
TAl CHINH

QUANTRJ
Nha quan tri ben
trong daanh nghi~p

_.

Thanh ph~n
ben ngaai

- Huang ve tu'ong lai
- Phan anh qua khu
_. - Linh ho~t, toed¢ thich h<;lp _. - Khach quan
1----ttL..
- Bi~u hi~n hi~n v~t va gia tri
-Nguyen ufc
Khac

..

nhau
vi
baa caa

Tung b¢ ph~n
khau cong vi~c

Taan
doanh nghi~p

Ky bao cao

Thuong xuyen

Ky, quy, nam

Ph~m

Tinh phap

l~nh

Khong c6 tinh phap

l~nh

I

C6 tfnh phap

.
I
I

.....

l~nh

J

1Slf ki~n kinh te', d~~h lu'<;lng thong tin lt-----..

1
I Sll' d1,1ng thong tin ke taan l1----1 Gi6ng
~------.-,-----~1
I
Trach nhi~m quan ly
1

17

nhau
I


CHUONG HAl
"

,...,

THljC TR~NG H~ THONG
"
"
"
KE"" TOAN
DOANH NGHI~P
VI~T NAM

2.1. Qua trlnh phat triin h~ tho'ng ke' toan Vi~t Nam de'n tnl'oc nam 1996
2.1.1. Qua trinh hinh thimh va phti.t triin ke' toti.n Vi?t Nam
Nam 1957 1ftn da'u tien, Nha nude da ban hanh che' d9 ke' toan thong nha't,
trong d6 g6m 27 1c$nh nh~t ky dung cho doanh nghic$p thUQC quy€n sd huu cua Nha

nude. D6 1a cai moe dftu tien bi~u hic$n slf thong nhat va tieu chuftn h6a cong tac ke'
toan Vic$t Nam, nham ki~m tra, ki~m soat, pht,IC Vt,I cung cap thong tin cho yeu du
qm1n 1y tai san cua cac doanh nghic$p quoc doanh. Tuy mdi ra doi it nam mi~m m\c
giai ph6ng nhung he$ thong ke' toan di.i dong g6p phan quan trQng trong vi¢c clua
cong tac quan 1y tai ehinh di vao ky cuong, n€ ne'p vii n6 1ii co sd d~ xay dl,l'ng he$
thong ke' roan Vi¢t Nam cho thoi ky sau.
Nam 1961: Sau 4 nilm ban hanh che' dQ ke' toan Vi~t Nam, Chinh phu 1<:ti ban
hanh di€u 1~ t6 chile ke toan Nha nude d6ng thoi c6 sli'a d6i cai tie'n cong tac ke'
toan di.i ban hanh l:ln dau.
Nam 1967: Lien bQ Thong ke va Tai chinh cla ban hiinh che' dQ ghi chep ban
dau ap dt,~ng cho cac doanh nghic$p quoc doanh va ffiQt 1o<:J.t che dQ tiii khoan ke toan,
bQ nh~t ky chilng nh~n cling he$ thong cac bao cao thong ke - ke toan. Slf ra cloi cua
che dQ ke toan nay di.i clanh dau che c1Q 1ich sli' cua cac van ban phap 1y v€ ke toan,
n6 da 1a cong ct,~ d~c 1l,l'c pht,~c vt,~ cho cong cunghTa xa h9i d mi€n Ba:c.
Nam 1970: Nha nude ta tie'p tt,Ic ban hanh che dQ ke toan va slta d6i chuang
III cua di€u 1¢ t6 chile ke' toiin Nha nude, theo yeu du mdi, theo tinh tieu chuftn h6a
thong nhat toan dic$n vdi tat d. cac ho<:J.t c19ng kinh doanh. Nham thtfc hic$n tinh phap
1y vii quy€n 1tfc cua Nha nude ke toan cla g6p phan quan 1y kinh te tai chinh trong co
che' ke ho<:tch h6a t~p chung.
Nam 1988: Nha nude di.i ban hanh phap 1c$nh ke toan, thong ke nham dua
cong tac ke toan vao ky cuong va tang cuong tinh phap che cho ke toan mbao g6m cac che dQ ke toan ap dt,~ng thong nhat trong nen kinh te quoc dan vii cho
mQi lTnh vtfc va mQi thanh phan kinh te khac nhau.
Cac che dQ ke toan ban h~tnh trong thoi ky nay. nhln chung cli.i d~t cluc;lc gia
tri bien d6i clia stf phat tritin xa hQi. Bi~u hi~n thong tin ke to:in cluc;lc clinh luc;lng eo
gi:i tri cung cap cho nhi€u thiinh phan vii doi tuc;lng slt dt,~ng, nham ki~m tra, clanh gi:i
ho<:J.t dQng san XUat kinh doanh CUa doanh nghic$p, pht,IC Vt,J cho SU quan !y thong nhat
cua Nhii nude vii cung ca thong tin v€ qua trlnh hoat cl()ng cho quan tri d doanh
nghi~p, a6ng thoi bi~u hic$n ban dau tiep c~n vdi ngon ngu cua thong tin ke toan

qu6c te vii nhung chu.i'n mtfc cua ke to:in quoc te.

18


Nam 1990: Bo tai chinh da ciii tie'n va ban hanh mot h~ thong cac che' do va
van ban phap quy v~ ke' toan theo tinh th~n thua ke h~ thong cac che do ke toan
tntoc kia va CO S\f a6i moi trt10C nhu du thay a6i CO tlnh chat each m<;1ng trong CO
che quan 1y' voi sl.,f thua nh~n mot each khach quan n~n san xuat hang h6a, bao g6m
nhi~u thanh philn kinh te ho<;1t dong theo co che tht tntong, ke tmin phai du<;c thay
a6i a€ thich ling voi co che' moi nay.
Nam 1994: Du da ban hanh h~ thong ke toan nam 1990. H~ thong nay van
chu'a dap ling voi Sl.,f doi hoi cua CO che' thi tru'ong Va a€ hoa h<;Jp voi thong 1~ quoc
te. Thang 12 nam 1994 h~ thong ke toan moi l<;1i ra doi, ap dl,lng thll' cho mot so
doanh nghi~p dl,l'a tren cd kinh nghi~m qua ap dl,lng thlt nham nghien cuu slta a6i
SO<;ln thao h~ thong ke toan moi sau nay.
H~ thong che do ke toan Vi~t Nam trong qua trlnh phat tri€n da slt dl,lng 4 bo
ph~n co ban:
Che do chung tu ke toan
H~ thong tai khoan ke toan
Che do s6 ke toan
H~ thong bao cao ke toan dinh ky

2.1.2. Cht d~ chrlng til ke' todn
Chung tu ke toan dung a€ ghi chep cac nghi~p V\,1 ke toan phat sinh d6ngthoi
vua la phu'ong ti~n chung minh tinh h<;Jp phap cua nghi~p vu kinh te, vua la phu'ong
ti~n thong tin\'~ ket qua CUa nghi~p V\,1 kinh te 00.
Chung tu ke toan Vi~t Nam du<;Jc chia lam 2 lo<;1i:

Chung n't bdt buc?c: H~ thong chung tu bat bUQC, Ou'QC ap dl,lng thong nhat cho

tat ca cac don vi.

Chung u't huang ddn: H~ thong chung tu huang dan chu yeu la nhung chung
tu huang dan du'<;Jc sll' dl,lng trong n<)i b9 tUng don vi c:i bi~t.
Do nghi~p V\,1 kinh te phat sinh rat da d<;lng, a€ bitiu hi~n tinh di;ic tru'ng dfry
du v~ so lu'<;Jng cling nhu' cac noi dung phan anh, chung tu ke toan Ou'QC phan thanh
nhi~U l0<;1i nham dap ling tinh Oa d<;1ng CUa cac nghi~p V\,1 kinh te 00.
H~ thong chung tu ke toan Vi~t Nam da du'<;Jc ban hanh va slta a6i qua cac

giai do<;1n sau:
Ban hanh che do ghi chep ban dfru theo Quyet atnh so 538 LB ngay 11111967
cua T6ng Cl,!C thong ke tai chinh.
Quyet dinh so 200/TCTK - PPCD cua Tdng Cl,!C thong ke ' nham slta d6i, b6
sung them che d(> ghi chep ban dfru.
Quyet dinh so 215/QB ngay 23/911974 ban hanh che d(> ghi chep ban dau cua
nganh xay dl.,fng C(j ban.

19


Quyet dinh s6 274/QD/LB ngay 4/611974 cua Lien bQ Th6ng ke va tai chfnh,
ban h~mh che dQ ghi chep ban dftu cua cac nong tntong quoc doanh.

2.1.3. H? tho1zg tiii khoim ki totin
Tai khoan ke toan 1a phu'elng phap phan 1o~i va h~ thong h6a cac nghi~p Vt,I
kinh te phat sinh rieng bi~t theo tung doi tu'<;fng ghi chep cua ke toan, nham cung cap
thong tin cho yeu eft u cac doi tu'<;fng quan 1y khac nhau.
D~c trung eel ban cua tai khoan ke toan g6m 3 yeu to:

Ten cua tai khm1n, phan anh ten cua tai san va ngu6n hlnh th~tnh tai san.

Ben trai g9i 1a ben N<;f
Ben phai g9 i 1a ben co.
v~ n<)i dung phan anh theo doi tu'<;fng ke toan g6m 3 bQ ph~n eel ban: 1a tai

san kinh doanh, ngu6n hlnh thanh tai san kinh doanh va cac tai khoan phan anh qua
trlnh kinh doanh. Can cu vao d~c di€m v~n d9ng cua tai khoan, c6 4 d~c di€m: tinh
2 m~t, tfnh da d<;J.ng, tinh v~n d9ng va tfnh can bang cua t~Li khoan ke toan.
Trong ke toan Vi~t Nam, h~ thong tai khoan ke toan da du'<;fc ban hanh va
thay d6i nhi~u lcln, khai quat qua ban sau:

Bang

H~

th6ng tai chinh ke' toan qua cac thoi ky

Quyet dinh so
va ngay ban
hanh
425/TC/CDKT
111211970
212/TC/CDKT
1511211989
1205/TC/CDKT
14/1211994

so
1o<;J.

So mang ky hi~u

S61u'<;fng TK

1

TK
11
10
9

69
(b6 sung 1 TK)
42
(b6 sung 1 TK)
71

TK cap 1

TK cap 2

Tai khoan
ngoai
BTKTS

2
(0 1-99)
2
(10-92)
3
(111-911)

3

9

3

8

4

6

2 ho(lc 3 so dfru mang so hi~u tai khoan, so sau mang so hi~u tai khoan.

2.1.4. Che' dq sd ke' totin
S6 ke toan hay COn 1a hlnh thuc ghi s6 ke toan 1a cong Ct,l ghi chep CO h~
th6ng thong tin ke toan dt,I'a tren din eli chung tu goc va cac phu'elng phap ke toan,
du'QC ghi VaO tung to giay, dong thanh s6, tuy theo d6i tu'<;fng va ph<;lffi vi cua ke toan
ap dt,Ing.
20


S6 ke' toan la h~ thong thong tin da OUQC h~ thong h6a, CO Xlt ly, hfa ChQn cac
thong tin huu ich d~ l~p bao ca.o, phan tich tai chinh, la phuong ti~n cung dip thong
tin cho cac doi tu<;jng sll' dt,mg d.n nhung thong tin khac nhau.
S6 ke' toan OUQC chia lam 2 lo(,li: S6 b~t bUQC doi VOi tat ca cac doanh nghi~p
va s6 khong b~t bUQC, md s6 theo nhu cclu thong tin phi,IC Vl,l cho nQi bQ tung lo(,li
hlnh doanh nghi~p.
Can cu theo hlnh thuc ghi s6 ke' toan du<;1c chia lam 4 lo<).i la: ke' toan Nh?t
ky chung, ke' toan Nh?t ky - S6 cai, ke' toan Chung tu ghi s6 va ke' toan Nh?t ky

chung tu.
Qua cac thoi ky v~ s6 ke' toan, Nha nude da b6 sung thay d6i nhi~u lfrn nham
hoan thi~n va thong nhat chung.
Thong tu 07- TC/CBKT ngay 2111211964 Bs6 ke' toan.
Quye't dtnh 67 /NT/QB 1 B<) n<)i thuong ban hanh che' do s6 ke' toan theo hlnh
thuc nh?t ky chung tu.
Thong tu 19/TC/CBKT ngay 311311990 Bthuc ke' toan nMt ky- chung tu.

2.1.5. Bao cao ke' toan
Bao cao ke' toan la phuong phap ke' toan nham t6ng hQp can doi v~ tai san va
ke't qua kinh doanh va cac moi quan h~ kinh te' khac theo cac doi tu<;jng cua ke' toan
lien quan.
Bao do ke' toan cling du'Qc chia lam 2 lo<).i:
Bao do bat bu<)c: MQi doanh nghi~p d~u phai l~p bao cao, theo mau va
phuong phap l~p chung g6m bang t6ng ke't tai san va bao c:io ke't qua 18
Uii ...
Bao cao kh6ng bat bu<)c: Bao cao dUQC l~p theo tung lo<).i hlnh doanh
nghi~p, dn thong tin tren bao cao d~ xll' ly qua trlnh di~u hanh n<)i bQ,
rna cac bao cao bat bu<)c khong phan anh dUQC tinh rieng bi~t cua tung
lo<).i hlnh kinh doanh.
Bao cao ke' toan qua cac thoi ky du'QC Nha mroc b6 sung sll'a d6i nhi~u lcln Cl,l
rh~ la:

Quye't dtnh 168- TTg ngay 7/911970 cua Thu tuong chinh phu ban hanh
h~ thongchi tieu thong ke va che' d<) bao cao chinh thuc.
Quye't dtnh 299 - TTg ngay 27110/1991 cua Thu tu'ong chinh phu,ban
hanh che' d<) bao do th6ng ke ke toan utnh ky.
Quye't dtnh 233- CP ngay 1/1211970 ban hanh che d<) bao do thtlng keKe' toan cltnh ky chfnh thuc cho de xf nghi~p c6ng nghi~p.

21


Quyet d~nh 224 TC/TDKT ngay 18/411990 cua B<) tai chinh v~ che d<) ke
toan d~nh ky ap dl,lng thong nhat doi VOi cac Xl ngh~p quoc doanh thUQC
cac nganh d~a phu'ong qmln ly.
Quyet d~nh 1206 TC/CDKT ngay 14112/1994 BdQ bao cao ke toan d~nh ky ap dl,lng t~m thai cho cac doanh nghi~p thu<)c
mQi linh vlfc, mQi thanh ph.in kinh te.
Di~m qua cac moe l~ch sll' qua trlnh phat tri~n ke toan Vi~t Nam, d~ kh~ng
d~nh ding ke toan Vi~t Nam da ra dai ngay tU' ngay dfru cling voi qua trlnh each

m(;lng giai phong dan t<)c va xay dlfng Chu nghia xa h<)i d mi~n B8:c. Ke toan Vi~t
Nam khong ngung phat tri~n, ngay cang gop phfrn quan trQng trong vi~c cung cap
thong tin cho vi~c quan ly cua Nha nu'oc va ho<;1t d<)ng san xuat kinh doanh d doanh
nghi~p cung nhu ngan ngua hi~n tu<;lng vi ph(;lm cac chinh sach tai chinh, bao dam
tr~t tlf ky cuong va lam lanh m~nh cac moi quan h~ kinh te xa h<)i.

2.1.6. lJu diim

va nlzzi(IC diim Clta hf tlzong ke' (OGll trztflc 1996

Trong nhung nam phat tri~n kinh te ke ho~ch t~p trung, h~ thong ke toan
du<;jc t6 chile xay dlfng nham thich ling voi co che nay. Cong tac ke toan va ki~m
trada gop phfrn t(;lO l~p len n~ nep Va ky cuong trong quan ly, phat huy tfch ClfC trong
vi~c bao v~ tai san cua Nha nude nhat la cac don v~ quoc doanh. Cong tac t6 chile
ke toan va d<)i ngu nhung ngu'ai lam cong tac ke toan va ki~m tra da khong ngung
phat tri~n d solu<;lng, chat lu'<;lng va d v~ ly lu~n lfin tht,I'c tien.
Gia tri lich sll' cua h~ thong ke toan cu cling voi gia tri kien thuc phan tich

ho~t d<)ng kinh doanh du'QC xay dlfng va phat tri~n dlfa tren co sd d~ thich ling voi co
che t~p trung la cong quan ly kinh te quan trQng da gop phfrn tO lOn trong CUQC xay
dlfng Xii h<)i chu nghia va dau tranh thong nhat.
Tuy nhien, h~ thong ke toan da du'QC xay dlfng theo mo hlnh t~p trung, voi h~
thong cac che d<) s6 sach, tai khoan chung tu va bao cao, phuc t~p va cong k~nh,
mat nhi~u cong sued~ thu th~p va sll' ly thong tin, cung cap ch~m. kern linh ho~t va
it hi~u qua, cac thong tin chua du<;jc chuffn mt,I'c ke toan cho nen tfnh phap ly, tinh
trung thlfc, tinh chufrn xac cth ke toan chua cao. D~ thich ling voi co che quan ly
kinh te hi~n nay va dap ling thong tin cua ke toan cho cac doi tu<;lng slt dt,mg khac
nhau trong cd che thi tru'ang, ke toan phai du'QC thay c16i cho phli h<;lp voi co che moi.

Nguyen nhan ciia cac nhtiQ'c di~m
Ke toan cung nhu cac cong Cl;l quan ly kinh t~ khac, la san phffm cua n~n van
h6a- xa h(li. Do do, ke toan phai phl;lC Vl,l cho cac ffil;lC tieu cua xa h(li d~t ra. Ml;lC
tieu cua oat nude trong nhung thai ky tru'oc la xily dlfng Xa h(li chu nghia va dau
tranh giai phong dan t(lc.
N~n kinh te t~p chung theo ke ho~ch cua Nha nu'oc, theo do cac cong Cl;l
quan ly kinh te du'Qc thiet ke va xily dlfng cung theo m6 hinh t~p trung do. Do v~y,
h~ th6ng ke roan du'<;lc xily dt,I'ng dlfa tren cos& mo hlnh t~p trung theo ke ho~ch Ia
thfch h
22