Giải pháp tăng cường quản lý chi phí sản xuất kinh doanh tại công ty điện lực quảng ninh luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý tài nguyên thiên nhiên và môi trường

B

GIÁO D C VÀ ÀO T O
B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
TR
NG
I H C TH Y L I

NGÔ THANH PH

NG

GI I PHÁP T NG C
NG QU N LÝ CHI PHÍ S N XU T
KINH DOANH T I CÔNG TY I N L C QU NG NINH

LU N V N TH C S

HÀ N I, N M 2016


L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên c u đ c l p c a b n thân v i s giúp đ
c a giáo viên h

ng d n. Nh ng thông tin, d li u, s li u đ a ra trong lu n v n đ

c

trích d n rõ ràng, đ y đ v ngu n g c. Nh ng s li u thu th p và t ng h p c a cá
nhân đ m b o tính khách quan và trung th c.

Hà N i, ngày 10 tháng 5 n m 2016
Tác gi

Ngô Thanh Ph

ng


L IC M

N

Sau m t th i gian nghiên c u nghiêm túc, tác gi đã hoàn thành lu n v n th c s kinh
t chuyên ngành Qu n lý tài nguyên thiên nhiên và môi tr
t ng c
Có đ

ng v i đ tài “Gi i pháp

ng qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh t i Công ty i n l c Qu ng Ninh”.
c k t qu này, l i c m n đ u tiên, xin đ

c bày t lòng bi t n sâu s c nh t

đ n th y giáo PGS.TS. Nguy n Bá Uân đã dành nhi u th i gian, tâm huy t h

ng

d n tác gi hoàn thành lu n v n này.
Tác gi xin chân thành c m n các th y cô giáo đã gi ng d y trong th i gian h c cao

h c t i Tr
Tr

ng

ng

i h c Thu l i, các th y cô giáo trong Khoa Kinh t và Qu n lý,

i h c Thu l i n i tác gi làm lu n v n, đã t n tình giúp đ và truy n đ t

ki n th c đ tôi có th hoàn thành đ

c lu n v n này.
Hà N i, ngày 10 tháng 5 n m 2016
Tác gi

Ngô Thanh Ph

ng


M CL C
DANH M C HÌNH V , S

.....................................................................................i

DANH M C CÁC B NG BI U................................................................................... ii
DANH M C CÁC T
CH

NG 1 C

S

VI T T T ............................................................................... iii
LÝ LU N VÀ TH C TI N V CHI PHÍ VÀ QU N LÝ CHI

PHÍ S N XU T KINH DOANH TRONG DOANH NGHI P .....................................5
1.1

1.2

Khái ni m và phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p ............ 5
1.1.1

Khái ni m v chi phí s n xu t kinh doanh .................................................. 5

1.1.2

Phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh......................................................... 5

N i dung công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p ..... 15
1.2.1

L p k ho ch chi phí s n xu t kinh doanh ................................................ 15

1.2.2

Ki m soát chi phí s n xu t ........................................................................ 23

1.3

Ch tiêu đánh giá k t qu công tác qu n lý chi phí SXKD c a doanh nghi p .... 29

1.4

Các nhân t

nh h

ng đ n chi phí s n xu t kinh doanh trong các doanh nghi p

kinh doanh đi n ............................................................................................................. 30
1.4.1

i u ki n t nhiên ..................................................................................... 30

1.4.2

C ch qu n lý kinh t ............................................................................... 30

1.4.3

S tác đ ng c a nhân t k thu t và công ngh ........................................ 31

1.4.4

T ch c s n xu t và s d ng lao đ ng ...................................................... 33

1.4.5

Nhân t t ch c qu n lý c a doanh nghi p ............................................... 33

1.5

Quy đ nh pháp quy v qu n lý chi phí s n xu t trong doanh nghi p .................. 33

1.6

Nh ng công trình nghiên c u có liên quan đ n đ tài ........................................ 38

CH

NG 2

TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ CHI PHÍ S N XU T

KINH DOANH T I CÔNG TY I N L C QU NG NINH .....................................42
2.1

Gi i thi u khái quát v Công ty i n l c Qu ng Ninh ....................................... 42

2.2

Tình hình s n xu t kinh doanh c a Công ty qua m t s n m ............................. 46

2.3

Th c tr ng qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty ............................. 47

2.4

CH

2.3.1

Công tác l p k ho ch chi phí s n xu t kinh doanh .................................. 47

2.3.2

Th c hi n k ho ch chi phí s n xu t kinh doanh ...................................... 48

2.3.3

Ki m soát chi phí s n xu t kinh doanh ..................................................... 52

ánh giá chung v công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty .. 52
2.4.1

Nh ng k t qu đ t đ

2.4.2

Nh ng m t t n t i và nguyên nhân ........................................................... 56

NG 3

c ............................................................................ 52

XU T M T S

GI I PHÁP T NG C

PHÍ S N XU T KINH DOANH T I CÔNG TY

NG QU N LÝ CHI

I N L C QU NG NINH GIAI

O N 2016 - 2020 .......................................................................................................62
3.1
3.2

nh h

ng phát tri n s n xu t kinh doanh c a Công ty giai đo n 2016- 2020 . 62

Nguyên t c đ xu t các gi i pháp ........................................................................ 63
3.2.1

Nguyên t c khoa h c, khách quan............................................................. 63

3.2.2

Nguyên t c xã h i hóa ............................................................................... 64

3.2.3

Nguyên t c ti t ki m, hi u qu và kh thi ................................................. 64

3.2.4

Nguyên t c phù h p v i quy lu t khách quan c a c ch th tr

3.2.5

Nguyên t c tuân th các quy đ nh c a pháp lu t....................................... 64
xu t m t s gi i pháp t ng c

3.3

ng ........ 64

ng qu n lý chi phí SXKD t i Công ty i n l c

Qu ng Ninh trong th i gian t i ..................................................................................... 65

3.4

3.3.1

Hoàn thi n k t c u l

i đi n theo đúng tiêu chu n kinh t - k thu t ...... 65

3.3.2

Nâng cao ch t l

3.3.3

Hoàn thi n t ch c cung ng v t t thi t b .............................................. 72

3.3.4

Hoàn thi n quy trình thu ti n đi n qua ngân hàng .................................... 74

ng công tác qu n lý và b o d

ng đ

ng dây ............. 68

Ki n ngh các gi i pháp h tr ............................................................................ 76

K T LU N VÀ KI N NGH .......................................................................................80
DANH M C TÀI LI U THAM KH O ......................................................................82


DANH M C HÌNH V , S
Hình 1.1 S đ phân lo i chi phí s n xu t c a doanh nghi p .........................................7
Hình 1.2 S đ phân lo i chi phí theo ch c n ng ho t đ ng...........................................8
Hình 2.1 Công nhân Công ty

i n l c Qu ng Ninh ki m tra tr m bi n áp cho khách

hàng ...............................................................................................................................50
Hình 2.2 C i t o h th ng l

i đi n t i các c m công nghi p ......................................51

Hình 2.3 Công nhân Công ty i n l c Qu ng Ninh b o d
Hình 3.1 Công ty

ng l

i đi n ....................52

i n l c Qu ng Ninh đ u t , c i t o h th ng đi n, nâng cao đ tin

c y cung c p đi n cho khách hàng ................................................................................68
Hình 3.2 Khu công nghi p Cái Lân ...............................................................................73
Hình 3.3 Ghi ch s b ng máy tính b ng k t h p camera .............................................75

i


DANH M C CÁC B NG BI U
B ng 2.1 K t qu kinh doanh c a Công ty i n l c Qu ng Ninh ................................46
B ng 2.2 K t qu th c hi n các ch tiêu chính c a Công ty i n l c Qu ng Ninh trong
n m 2015 .......................................................................................................................53
B ng 2.3 K t qu th c hi n đ tin c y l

i đi n phân ph i c a Công ty

i n l c

Qu ng Ninh trong n m 2015 .........................................................................................54

ii


DANH M C CÁC T
BHXH B o hi m xã h i
BHYT B o hi m y t
CPNCTT Chi phí nhân công tr c ti p
CNTT Công ngh thông tin
L TT Lao đ ng tr c ti p
LLVTND L c l

ng v trang nhân dân

NSL N ng su t lao đ ng
QLKT Qu n lý k thu t
SXC S n xu t chung
SXKD S n xu t kinh doanh
UBND y ban nhân dân

iii

VI T T T


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài

Trong đi u ki n n n kinh t th tr

ng, vi c doanh nghi p có t n t i và phát tri n đ

hay không ph thu c r t nhi u vào vi c doanh nghi p có b o đ m bù đ p đ
b ra trong quá trình s n xu t kinh doanh hay không.

c

c chi phí

i u đó có ngh a là các doanh

nghi p nói chung, các doanh nghi p qu n lý kinh doanh bán đi n nói riêng, c n ph i
tính toán h p lý chi phí s n xu t kinh doanh và th c hi n quá trình s n xu t theo đúng
s tính toán y. Chi phí là ch tiêu ch t l

ng quan tr ng ph n ánh hi u qu ho t đ ng

s n xu t c a doanh nghi p. Chi phí s n xu t kinh doanh th p hay cao, gi m hay t ng
ph n ánh k t qu c a vi c qu n lý, s d ng v t t lao đ ng ti n v n c a doanh nghi p.
Vi c ph n đ u ti t ki m chi phí s n xu t là m c tiêu quan tr ng không nh ng c a m i
doanh nghi p mà còn là v n đ quan tâm c a toàn xã h i. Vì v y, công tác qu n lý chi
phí s n xu t là m t khâu quan tr ng đ m b o cung c p thông tin k p th i chính xác v
k t qu ho t đ ng s n xu t, đáp ng nhu c u trong vi c ra quy t đ nh qu n lý, là y u t
đ m b o s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p nói riêng, t ng tr

ng và phát tri n

n n kinh t nói chung.

Doanh nghi p Qu n lý kinh doanh mua bán đi n là doanh nghi p nhà n

c có tính

ch t đ c thù ngành nh ng tính ch t ho t đ ng l i ph c t p, v a mang tính kinh t v a
mang tính xã h i. Khi các đ n v s n xu t kinh doanh ti p nh n ngu n đi n đ cung
c p cho nhu c u s n xu t, kinh doanh, sinh ho t khu v c đông dân c thì ho t đ ng
c a nó đ n thu n mang tính kinh t , nh ng khi cung c p đi n cho nhu c u sinh ho t t i
các khu v c mi n núi, các h nghèo thì ho t đ ng c a doanh nghi p đi n g n nh hoàn
toàn vì m c tiêu xã h i.
Do ho t đ ng c a các doanh nghi p s n xu t, phân ph i đi n n ng ph thu c vào r t
nhi u y u t nh : đi u ki n th i ti t, tình hình t ch c s n xu t, bi n đ ng c a giá c
th tr

ng, chính sách kinh t v mô,... nên vi c xây d ng k ho ch ho t đ ng, tri n

khai th c hi n, t ch c qu n lý s n xu t kinh doanh nói chung, qu n lý chi phí s n
xu t kinh doanh,… không n đ nh và th

ng xuyên ph i thay đ i b sung d d n đ n

lãng phí và tiêu c c. Vi c t ch c qu n lý hi u qu chi phí s n xu t c a doanh nghi p
1


góp ph n t ng l i nhu n, phát tri n doanh nghi p, nâng cao đ i s ng cán b công nhân
viên có m t ý ngh a vô cùng quan tr ng đ i v i các doanh nghi p qu n lý v n hành
kinh doanh bán đi n.
t ng c

ó c ng chính là lý do đ tác gi l a ch n đ tài “Gi i pháp

ng qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh t i Công ty i n l c Qu ng Ninh”

làm đ tài lu n v n t t nghi p c a mình v i k v ng đ
đã đ

c đóng góp nh ng ki n th c

c h c t p, nghiên c u vào quá trình qu n lý s n xu t kinh doanh c a đ n v

mình.
2. M c đích nghiên c u
Lu n v n nghiên c u nh m m c đích đ xu t m t s gi i pháp t ng c
phí s n xu t kinh doanh t i Công ty

ng qu n lý chi

i n l c Qu ng Ninh, nh m góp ph n phát huy

quy n t ch trong s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p trong đi u ki n n n kinh t
th tr

ng.

3.

it

ng và ph m vi nghiên c u

a.

it

ng nghiên c u

it

ng nghiên c u c a đ tài là công tác qu n lý chi phí ho t đ ng s n xu t kinh

doanh và nh ng nhân t

nh h

ng t i công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh

Công ty i n l c Qu ng Ninh.
b. Ph m vi nghiên c u
- Ph m vi v không gian và n i dung nghiên c u: đ tài t p trung nghiên c u công tác
qu n lý chi phí ho t đ ng s n xu t kinh doanh t i Công ty i n l c Qu ng Ninh.
- Ph m vi v th i gian: lu n v n s t p trung nghiên c u, phân tích ho t đ ng s n xu t
kinh doanh c a doanh nghi p t sau khi chuy n đ i mô hình thành Công ty con tr c
thu c T ng Công ty i n l c mi n B c n m 2009 đ n n m 2014 và đ xu t gi i pháp
cho đ n n m 2020.
4. Ph

ng pháp nghiên c u

th c hi n nh ng n i dung nghiên c u, lu n v n s d ng các ph

c u nh : Ph

ng pháp đi u tra thu th p s li u th c p; ph
2

ng pháp nghiên

ng pháp đ i chi u v i h


th ng các v n b n pháp quy; ph
pháp t ng h p; ph

ng pháp k th a; ph

ng pháp th ng kê; ph

ng pháp phân tích so sánh liên hoàn và ph

ng

ng pháp so sánh bình

quân.
5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n đ tài
a. Ý ngh a khoa h c:
Lu n v n h th ng hóa và hoàn thi n nh ng c s lý lu n c b n v doanh nghi p, v
chi phí s n xu t và qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p nói chung,
doanh nghi p kinh doanh đi n nói riêng, đ ng th i nghiên c u tìm ra các gi i pháp có
c s khoa h c trong vi c qu n lý hi u qu chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh

nghi p phân ph i đi n.
b. Ý ngh a th c ti n:
Nghiên c u c a đ tài đã đ
phí t i Công ty

c ng d ng nghiên c u hoàn thi n công tác qu n lý chi

i n l c Qu ng Ninh nói riêng và có th áp d ng cho các doanh

nghi p kinh doanh đi n nói chung.
6. K t qu d ki n đ t đ
đ tđ

c

c m c tiêu nghiên c u, lu n v n s ph i nghiên c u, gi i quy t đ

c nh ng

v n đ sau:
- H th ng hóa c s lý lu n và th c ti n v chi phí và qu n lý chi phí s n xu t kinh
doanh trong doanh nghi p, trong đó quan tâm đ n lo i hình doanh nghi p qu n lý v n
hành, kinh doanh bán đi n theo h th ng phân ph i.
- Phân tích th c tr ng công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh t i Công ty

i n

l c Qu ng Ninh, t đó tìm ra nh ng m t còn t n t i c n kh c ph c và nguyên nhân t n
t i này.
-

xu t m t s gi i pháp có c s khoa h c và kh thi nh m t ng c

qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh t i Công ty
t i.
3

ng công tác

i n l c Qu ng Ninh trong th i gian


7. B c c c a lu n v n
Ngoài ph n m đ u, k t lu n,ì n i dung chính c a lu n v n đ

c c u trúc v i 3

ch

ng:

Ch

ng 1: C s lý lu n và th c ti n v chi phí và qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh

trong doanh nghi p
Ch

ng 2: Th c tr ng công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh

Công ty

i n

l c Qu ng Ninh
Ch

ng 3:

xu t m t s gi i pháp t ng c

ng qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh

t i Công ty i n l c Qu ng Ninh trong th i gian t i

4


CH

NG 1
C S LÝ LU N VÀ TH C TI N V CHI PHÍ VÀ
QU N LÝ CHI PHÍ S N XU T KINH DOANH TRONG DOANH
NGHI P

1.1 Khái ni m và phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p
1.1.1 Khái ni m v chi phí s n xu t kinh doanh
Trong quá trình ho t đ ng kinh doanh, doanh nghi p ph i luôn luôn quan tâm đ n vi c
qu n lý chi phí, vì m i đ ng chi phí b ra đ u có nh h
nghi p đ t đ

c. Vì v y v n đ quan tr ng đ

là ph i s d ng hi u qu và ki m soát đ

ng đ n l i nhu n mà doanh

c đ t ra cho nhà qu n tr doanh nghi p

c chi phí c a doanh nghi p.

V n đ chi phí không ch là s quan tâm c a các doanh nghi p mà còn là m i quan
tâm c a ng

i tiêu dùng, c a xã h i nói chung.

Theo k toán tài chính, chi phí đ

c hi u là m t s ti n ho c m t ph

doanh nghi p ho c cá nhân b ra đ đ t đ

c m c đích nào đó. B n ch t c a chi phí là

m t đi đ đ i l y m t s thu v , có th thu v d
đ

c nh s l

ng ti n mà

ng s n ph m, ti n,... ho c d

i d ng v t ch t, có th đ nh l

i d ng tinh th n, ki n th c, d ch v đ

ng
c

ph c v .
1.1.2 Phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh
Chi phí đ
đ

c nhà qu n tr s d ng cho nhi u m c đích khác nhau. Do v y, chi phí

c phân lo i theo nhi u cách, tùy theo m c đích s d ng c a nhà qu n tr trong t ng

quy t đ nh.
Nh n đ nh và th u hi u cách phân lo i và ng x c a t ng lo i chi phí là chìa khóa c a
vi c đ a ra nh ng quy t đ nh đúng đ n trong quá trình t ch c đi u hành ho t đ ng
kinh doanh c a nhà qu n tr doanh nghi p. Cách phân lo i chi phí có th đ

c t ng

h p b ng s đ phân lo i trên Hình 1.1.
1.1.2.1 Phân lo i chi phí theo y u t chi phí
Theo cách phân lo i này c n c vào tính ch t, n i dung kinh t phát sinh c a chi phí
s n xu t khác nhau đ chia ra các y u t chi phí, ch bao g m nh ng chi phí có cùng

n i dung kinh t mà không phân bi t chi phí đó phát sinh
5

đâu? M c đích s d ng


vào vi c gì? Tác d ng nh th nào? Hay còn g i là chi phí s n xu t kinh doanh theo
y ut .
Toàn b chi phí s n xu t kinh doanh trong k đ

c chia thành các y u t s n xu t nh

sau:
- Chi phí nguyên nhiên v t li u, đ ng l c: Bao g m các chi phí nh nguyên li u, v t
li u chính, nhiên li u, đ ng l c mà doanh nghi p s d ng trong k .
- Chi phí nhân công: Bao g m toàn b s ti n l

ng, ti n công ph i tr , ti n trích b o

hi m xã h i, b o hi m y t , kinh phí công đoàn c a cán b công nhân viên ch c ho t
đ ng s n xu t trong doanh nghi p.
- Chi phí kh u hao tài s n c đ nh: Bao g m toàn b chi phí trích kh u hao tài s n c
đ nh c a doanh nghi p trong k .
- Chi phí d ch v mua ngoài: Bao g m toàn b s ti n mà doanh nghi p đã chi tr v
các lo i d ch v mua ngoàinh ti n đi n, n

c, ph c v cho ho t đ ng s n xu t kinh

doanh c a doanh nghi p.
- Chi phí khác b ng ti n: Bao g m các chi phí khác ngoài các kho n chi phí trên đ

c

chi tr c ti p b ng ti n.
Cách phân bi t lo i này cho chúng ta bi t k t c u t tr ng c a t ng lo i chi phí trong
t ng chi phí đ phân tích đánh giá và t ng h p, l p d toán chi phí s n xu t, l p k
ho ch cung ng v t t , k ho ch b trí lao đ ng và qu l

6

ng, nhu c u v n l u đ ng.


Phân lo i chi phí

Theo y u
t chi phí

Chi phí
s n
xu t

Chi phí
ngoài
s n xu t

Chi phí
nguyên
li u
tr c

ti p

Chi phí
lao
đ ng
tr c
ti p

Theo
ch c
n ng ho t
đ ng

Bi n phí

Chi
phí
s n
xu t
chung

Chi
phí
l u
thông

Theo cách
ng x chi
phí

nh phí

Chi
phí
qu n
lý

Chi phí
h n
h p

Chi
phí
t l

Chi phí
th i k

Chi
phí
c p
b c

Nh m
m c
đích ra
quy t
đ nh

Theo

công
đo n s n
xu t

Theo m i
quan h
v is n
ph m

Chi
phí
b t
bu c

Chi phí
s n
ph m

Chi
phí
tùy ý

Chi phí
tr c
ti p chi
phí
gián
ti p

nh

phí
s n
xu t
chung

7
Hình 1.1 S đ phân lo i chi phí s n xu t c a doanh nghi p

Chi phí
ki m soát
đ c và
chi phí
khôngki
m soát
đ c

nh
phí
l u
thông
và
qu n
lý

Chi phí
nguyên
li u
tr c
ti p

Chi
phí
chênh
l ch

Chi
phí
lao
đ ng
tr c
ti p

Chi
phí
c
h i

Chi
phí
chìm

Chi
phí
s n
xu t
chung


1.1.2.2 Phân lo i chi phí theo ch c n ng ho t đ ng
Tác d ng c a cách phân lo i chi phí theo ch c n ng ho t đ ng là:

- Cho th y v trí, ch c n ng ho t đ ng c a chi phí trong quá trình ho t đ ng s n xu t
kinh doanh

doanh nghi p.

- Là c n c đ xác đ nh giá thành s n ph m và t p h p chi phí.
- Cung c p thông tin có h th ng cho vi c l p báo cáo tài chính.
Cách phân lo i chi phí theo ch c n ng ho t đ ng đ

c th hi n

Hình 1.2.

Chi phí s n xu t
(Chi phí s n ph m)

Chi phí nguyên
li u tr c ti p

Chi phí nhân
công tr c ti p

Chi phí s n xu t
chung

T ng
chi phí

Chi phí ban đ u

Chi phí bi n đ i

Chi phí ngoài s n xu t
(Chi phí th i k )

Chi phí l u thông

Chi phí qu n lý hành
chính

Hình 1.2 S đ phân lo i chi phí theo ch c n ng ho t đ ng

8


a. Chi phí s n xu t
Khái ni m: Chi phí s n xu t là toàn b chi phí có liên quan đ n vi c ch t o s n ph m
ho c cung c p d ch v ph c v trong m t k nh t đ nh.
Chi phí s n xu t g m ba kho n m c c b n nh sau:
- Chi phí nguyên v t li u tr c ti p
- Chi phí nhân công tr c ti p
- Chi phí s n xu t chung
Nh v y, chi phí s n xu t bao g m toàn b chi phí c n thi t đ ch t o s n ph m ho c
d ch v , nh ng lo i chi phí khác không g n li n v i vi c s n xu t s n ph m hay d ch
v thì không đ

c x p vào lo i chi phí s n xu t, ví d nh ti n hoa h ng bán hàng, chi

phí v n phòng ph m, c th :
+ Chi phí nguyên v t li u tr c ti p

Khái ni m: Chi phí nguyên v t li u tr c ti p là chi phí c a nh ng lo i nguyên v t li u
mà c u t o thành th c th c a s n ph m, có giá tr và có th xác đ nh đ

c m t cách

tách bi t rõ ràng và c th cho t ng s n ph m.
Ngoài nguyên v t li u tr c ti p còn có nguyên v t li u gián ti p. Nguyên v t li u gián
ti p là nh ng nguyên li u có tham gia vào vi c c u thành th c th c a s n ph m nh ng
giá tr nh và không th xác đ nh rõ ràng cho t ng s n ph m. Nguyên li u gián ti p
c ng còn là nh ng nguyên v t li u đ
làm t ng thêm ch t l
s n xu t đ

c dùng k t h p v i nguyên v t li u chính nh m

ng, v đ p c a s n ph m ho c đ t o đi u ki n cho quá trình

c thu n l i nh ch t xúc tác, d u m ,... Ngoài ra nhiên li u c ng đ

cx p

vào nhóm nguyên v t li u tiêu dùng trong quá trình s n xu t, tuy r ng hình thái hi n
v t c a chúng không tham gia vào th c th thành ph m mà ch t o ra n ng l

ng đ

ph c v cho s n xu t nh than, đi n.
Chi phí nguyên v t li u tr c ti p có th xác đ nh cho t ng đ n v s n ph m nên đ

c

tính th ng vào t ng đ n v s n ph m. Chi phí nguyên v t li u gián ti p không th xác
đ nh tách bi t cho t ng đ n v s n ph m nên không th tính tr c ti p vào t ng đ n v
9


s n ph m mà đ a vào chi phí s n xu t chung r i phân b sau.
+ Chi phí nhân công tr c ti p
Khái ni m: Chi phí nhân công tr c ti p là chi phí thanh toán cho công nhân tr c ti p
v n hành dây chuy n s n xu t t o ra s n ph m ho c d ch v ph c v . Kh n ng và k
n ng c a lao đ ng tr c ti p có nh h

ng đ n s l

ng và ch t l

ng s n ph m hay

d ch v cung c p.
Chi phí nhân công tr c ti p gi ng nh chi phí nguyên v t li u tr c ti p, có th xác đ nh
rõ ràng c th và tách bi t cho t ng đ n v s n ph m nên đ

c tính th ng vào t ng đ n

v s n ph m.
Ngoài chi phí nhân công tr c ti p còn có chi phí lao đ ng gián ti p. Lao đ ng gián ti p
là nh ng lao đ ng không tr c ti p t o ra s n ph m ho c d ch v nh ng c n thi t cho
quá trình s n xu t, t o đi u ki n thu n l i cho ho t đ ng s n xu t c a lao đ ng tr c
ti p. Lao đ ng gián ti p không làm ra s n ph m nh ng không th thi u đ
trình s n xu t ví d qu n đ c phân x

c trong quá

ng, nhân viên b o trì máy móc thi t b ,…chi phí

thanh toán cho lao đ ng gián ti pkhông th phân b cho b t k s n ph m cá bi t nào
nên ph i đ a vào chi phí s n xu t chung đ phân b sau.
Ngoài ra trong c c u chi phí lao đ ng, còn có các kho n m c chi phí c ng thu c vào
chi phí lao đ ng nh : Chi phí c a th i gian ng ng s n xu t, chi phí gi ph tr i, chi
phí phúc l i lao đ ng.
+ Chi phí s n xu t chung
Khái ni m: Chi phí s n xu t chung có th đ

c đ nh ngh a m t cách đ n gi n là g m

t t c các chi phí ngo i tr chi phí lao đ ng tr c ti p và chi phí nhân công tr c ti p.
Chi phí s n xu t chung có 4 đ c đi m sau:
- Bao g m nhi u kho n m c và chi phí khác nhau.
- Các kho n m c chi phí thu c chi phí s n xu t đ u có tính ch t gián ti p v i t ng đ n
v s n ph m nên không th tính th ng vào s n ph m hay d ch v ph c v .

10


- C c u chi phí s n xu t chung bao g m c bi n phí, đ nh phí và chi phí h n h p
trong đó đ nh phí chi m t tr ng cao nh t.
- Do g m nhi u kho n m c chi phí nên chúng đ

c nhi u b ph n khác nhau qu n lý

và r t khó ki m soát.
Chi phí chung c ng đ

c tính vào s n ph m cùng v i chi phí nguyên li u tr c ti p và

chi phí lao đ ng tr c ti p thông qua vi c phân b theo công th c d
n giá phân b chi
phí s n xu t chung
C nc đ

T ng chi phí SX chung
=

T ng s đ n v đ

i đây:

c tính
(1.1)

c làm c n c

c ch n đ phân b chi phí s n xu t chung ph i phù h p nh t cho m i s n

ph m hay công vi c (có th là t ng s gi lao đ ng tr c ti p, t ng s gi máy ho t
đ ng, t ng kh i l

ng s n ph m).

b. Chi phí ngoài s n xu t

t ch c th c hi n vi c tiêu th s n ph m, doanh nghi p còn ph i ch u m t s kho n
chi phí ngoài khâu s n xu t đ
đ

c g i là chi phí ngoài s n xu t. Chi phí ngoài s n xu t

c chia làm hai lo i:

- Chi phí l u thông và ti p th (Chi phí bán hàng)
Chi phí l u thông và ti p th bao g m các kho n chi phí c n thi t đ đ y m nh quá
trình l u thông hàng hóa và đ m b o vi c đ a hàng hóa đ n tay ng

i tiêu dùng. Chi

phí này bao g m nh ng kho n chi phí nh chi phí ti p th , chi phí khuy n mãi, chi phí
qu ng cáo,chi phí đóng gói s n ph m tiêu th , chi phí v n chuy n b c d , l

ng nhân

viên bán hàng, ti n hoa h ng bán hàng…
- Chi phí qu n lý
Chi phí qu n lý là nh ng kho n chi phí liên quan v i vi c t ch c hành chính và các
ho t đ ng v n phòng làm vi c c a doanh nghi p. Các kho n chi phí này không th x p
vào lo i chi phí s n xu t hay chi phí l u thông. Chi phí qu n lý bao g m nh ng chi phí
nh l

ng cán b qu n lý và l

ng nhân viên v n phòng, chi phí kh u hao v n phòng

và thi t b làm vi c v n phòng, chi phí v n phòng ph m.
11


1.1.2.3 Phân lo i chi phí theo m i quan h v i s n ph m
Theo m i quan h v i s n ph m chi phí doanh nghi p đ

c chia thành chi phí th i k

và chi phí s n ph m.
a. Chi phí th i k
Khái ni m: Chi phí th i k là nh ng kho n chi phí phát sinh trong h ch toán. Vì th
chi phí th i k có nh h

ng đ n l i t c c a k mà chúng phát sinh. Chi phí th i k

không ph i nh ng chi phí t o thành th c th c a s n ph m hay vào trong các y u t
c u thành giá v n hàng hóa mua vào, mà là nh ng kho n chi phí hoàn toàn bi t l p v i
quá trình s n xu t s n ph m ho c mua vào hàng hóa. V y chi phí th i k bao g m các
lo i chi phí l u thông và chi phí qu n lý hành chính nh l

ng nhân viên bán hàng,

kh u hao thi t b bán hàng, b o hi m, phí qu ng cáo, khuy n mãi, giao d ch, l

ng

nhân viên v n phòng, kh u hao thi t b v n phòng, chi phí gi y t .
b. Chi phí s n ph m
Khái ni m: Chi phí s n ph m là nh ng kho n chi phí g n li n v i quá trình s n xu t

s n ph m hay quá trình mua hàng hóa v đ bán l i. Chi phí s n ph m luôn luôn g n
li n v i s n ph m và ch đ

c thu h i khi s n ph m tiêu th , khi s n ph m ch a đ

c

tiêu th thì chúng n m trong các đ n v s n ph m t n kho.
Chi phí s n ph m g m: chi phí nguyên li u tr c ti p, chi phí nhân công tr c ti p và chi
phí s n xu t chung.
Chi phí s n ph m và chi phí th i k khác nhau

ch : chi phí th i k phát sinh

k nào thì tính ngay vào k đó, do đó chúng nh h
phát sinh. Nhà qu n tr không ki m soát đ

ng t i l i t c c a k mà chúng

c chúng n u đ chúng phát sinh quá m c
k mà s n ph m đ

c tiêu th ,

k mà chúng phát sinh. Chi phí s n ph m c ng có nh h

ng đ n l i

c n thi t. Chi phí s n ph m trái l i, ch ph i tính
không ph i tính

th i

t c c a doanh nghi p n u không đ
tính đúng chi phí s n ph m s
xu t ra k này nh ng l i tiêu th

nh h

c ki m soát đúng đ n và h n th n a n u không
ng đ n nhi u k , vì s n ph m có th đ

k khác.

12

cs n


1.1.2.4 Phân lo i chi phí theo cách ng x c a chi phí
Nh m m c đích đáp ng yêu c u l p k ho ch ki m soát và ch đ ng đi u ti t chi phí
đ i v i l nh v c qu n tr doanh nghi p, ng

i ta còn phân lo i chi phí theo cách ng

x c a chi phí, ngh a là khi m c đ ho t đ ng bi n đ ng thì chi phí s bi n đ ng nh
th nào.
a. Bi n phí
Khái ni m: Là nh ng kho n m c chi phí có quan h t l thu n v i bi n đ ng v m c
đ ho t đ ng s n xu t. Bi n phí, khi tính cho m t đ n v thì nó n đ nh không bi n

đ i. Bi n phí, khi không có ho t đ ng s n xu t thì b ng 0.
Bi n phí th

ng g m các kho n chi phí nh chi phí nguyên v t li u tr c ti p, chi phí

lao đ ng tr c ti p, giá v n c a hàng hóa mua vào đ bán l i, chi phí bao bì đóng gói,
hoa h ng bán hàng.
b.

nh phí

Khái ni m:

nh phí là nh ng kho n chi phí không bi n đ i khi m c đ ho t đ ng

thay đ i,nh ng khi tính cho m t đ n v ho t đ ng t ng thì đ nh phí thay đ i. Khi m c
đ ho t đ ng t ng thì đ nh phí tính cho m t ho t đ ng c n c gi m và ng

c l i.

nh phí bao g m các kho n chi phí nh kh u hao thi t b s n xu t, chi phí qu ng cáo,
ti n l

ng c a b ph n qu n lý ph c v .

c. Chi phí h n h p
Chi phí h n h p là lo i chi phí mà b n thân nó g m c các y u t bi n phí l n đ nh phí.
m c đ ho t đ ng c n b n chi phí h n h p th hi n các đ c đi m c a đ nh phí quá
m c đ l i th hi n đ c tính c a bi n phí.
Chi phí h n h p r t quan tr ng vì chi phí h n h p r t ph bi n trong các doanh nghi p.

Chi phí h n h p bao g m các kho n chi phí nh chi phí đi n n

c, b o trì, s n xu t

chung,…
- Ph n đ nh phí c a chi phí h n h p ph n ánh ph n chi phí c n b n, t i thi u đ duy trì
13


ph c v và đ gi cho d ch v đó luôn

tình tr ng s n sàng ph c v .

- Ph n bi n phí ph n ánh ph n th c t ph c v ho c ph n s d ng v

t quá đ nh m c.

Do đó y u t bi n phí s bi n thiên t l thu n v i m c d ch v ho c s d ng quá đ nh
m c.
Nh m m c đích l p k ho ch ki m soát và ch đ ng đi u ti t chi phí h n h p nhà qu n
tr doanh nghi p c n ph i phân tích nh m tách riêng các y u t đ nh phí v i bi n phí.
1.1.2.5 Phân lo i chi phí theo công đo n
ây là chi phí c a m t công đo n s n xu t s n ph m khi công ngh s n xu t ph i tr i
qua nhi u giai đo n khác nhau, n i ti p nhau. Khi xác đ nh đ

c chi phí công đo n ta

có th l a ch n đ lo i b m t công đo n nào đó ho c gép các công đo n nh l i v i
nhau.
Nh v y v i vi c phân lo i này có ý ngh a r t quan tr ng trong qu n lý, nó là c s đ

giao khoán trong n i b doanh nghi p, t ch c phân tích t ng khâu, t ng công đo n
s n xu t, h ch toán xác đ nh chi phí s n ph m d dang.
Tóm l i: M i cách phân bi t chi phí trên đây là m t cách nhìn d

i các góc đ khác

nhau v chi phí c a các nhà qu n lý tùy thu c nhu c u thông tin đ ra các quy t
đ nh. i u này cho phép chúng ta:
- Xác đ nh và l a ch n ph

ng án s n xu t hi u qu .

- Xác đ nh giá tr hàng t n kho, s n ph m d dang trong t ng khâu c a quá trình s n
xu t tiêu th s n ph m.
- Phân tích chi phí trong t ng th i k , c a các s n ph m, c a các th tr
khoán n i b v i m c tiêu gi m thi u chi phí

ng, giao

giai đo n nào đó trong quá trình s n

xu t tiêu th s n ph m.
- Xác đ nh khung giá trong kinh doanh đ m b o không b

nh h

ng ho c áp đ t b i

các đ i th c nh tranh.
- Thi t l p các d toán cho t ng khâu công vi c, cho vi c s n xu t t ng lo i s n ph m.

14


1.2 N i dung công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p
1.2.1 L p k ho ch chi phí s n xu t kinh doanh
L p k ho ch chi phí là vi c xác đ nh toàn b m i chi phí doanh nghi p chi ra đ s n
xu t và tiêu th s n ph m c a k k ho ch. Thông qua vi c l p k ho ch, doanh
nghi p có th ki m tra tình hình s d ng chi phí, phát hi n kh n ng ti t ki m chi phí
đ thúc đ y c i ti n bi n pháp qu n lý kinh doanh. L p k ho ch chi phí s n xu t kinh
doanh ph c v đ c l c cho vi c hoàn thành nhi m v ti t ki m chi phí c a doanh
nghi p. Vì l p k ho ch chi phí là xây d ng cho doanh nghi p m t m c tiêu đ ph n
đ u. Khi s n xu t kinh doanh m c tiêu này luôn đ
và đ ng th i c ng đ

c doanh nghi p c g ng th c hi n

c doanh nghi p tìm tòi khai thác ti m n ng h th p chi phí và

giá thành s n ph m.
u tiên là l p k ho ch (d toán) chi phí. D toán có h p lý sát sao thì doanh nghi p
m i có c s đ ti n hành theo dõi và phát hi n kh n ng ti m tàng đ ti t ki m chi
phí. Vi c ki m tra quá trình th c hi n, ch p hành k ho ch d toán c ng h t s c quan
tr ng. Ki m tra th

ng xuyên, phân tích, đánh giá s bi n đ ng c a chi phí trong t ng

th i k , doanh nghi p m i có c h i đ tìm tòi nh ng bi n pháp qu n lý c th thích
ng v i t ng th i k ho t đ ng c a doanh nghi p. Có nh v y các bi n pháp này m i
phát huy đ

c h t tác d ng trong h th p chi phí và giá thành s n ph m.

Do v y, d toán ph i đ

c xây d ng cho toàn doanh nghi p và cho t ng b ph n trong

doanh nghi p, theo t ng y u t chi phí và có th l p cho nhi u th i k nh tháng, quý,
n m. Trình t xây d ng d toán chi phí s n xu t kinh doanh:
- Trong giai đo n này, vi c d toán chi phí s n xu t nh m xác đ nh toàn b chi phí đ
s n xu t m t kh i l

ng s n xu t đã đ

c xác đ nh tr

c.

- Quá trình s n xu t nào c ng luôn g n v i m t trình đ k thu t trong m t th i k
nh t đ nh. Do v y khó có th có m t ph

ng pháp d toán chung cho t t c m i lo i

hình khác nhau.
Trong ph n này lu n v n ch đ c p đ n ph

ng pháp t ng quát nh t. Chi phí đ s n

xu t s n ph m bao g m 3 kho n m c là chi phí nguyên v t li u tr c ti p, chi phí nhân
15

công tr c ti p và chi phí s n xu t chung; nên d toán chi phí s n xu t ph i th hi n đ y
đ ba lo i chi phí này. Nhi m v đ t ra trong ph n này không ch xác đ nh chi phí s n
xu t c th cho t ng lo i mà còn ph i chú ý đ n nhi m v c t gi m chi phí.
a. D toán chi phí nguyên v t li u tr c ti p
- D toán chi phí nguyên v t li u tr c ti p: Ph n ánh t t c chi phí nguyên v t li u tr c
ti p c n thi t đ đáp ng yêu c u s n xu t đã đ
s n ph m s n xu t.
+

c th hi n trên d toán kh i l

ng

l p d toán nguyên v t li u tr c ti p c n xác đ nh:

nh m c tiêu hao nguyên v t li u đ s n xu t m t s n ph m.

+

thi t l p chi phí đ nh m c, ng

- Phân tích d li u l ch s : Ph

i ta th

ng s d ng các ph

ng pháp này đ

ng pháp sau:

c s d ng khi quá trình s n xu t đã

chín mu i, doanh nghi p đã có nhi u kinh nghi m trong quá trình s n xu t, s li u v
chi phí s n xu t trong quá kh có th cung c p m t c s t t cho vi c d đoán chi phí
s n xu t trong t

ng lai. Ta c n đi u ch nh l i chi phí l ch s cho phù h p v i tình

hình hi n t i v giá c , hay s thay đ i v công ngh trong quá trình s n xu t. M c dù
s li u l ch s là m t c s t t đ xây d ng đ nh m c chi phí, ph
nh

c đi m là không ph n ánh đ

ng pháp này có

c s thay đ i v công ngh hay nh ng thay đ i

trong quá trình s n xu t. Ho c khi doanh nghi p s n xu t m t s n ph m m i, chi phí
l ch s không có s n.Trong tr

ng h p này ph i s d ng ph

ng pháp k thu t: Theo ph

- Ph

ng pháp này, quá trình s n xu t s n ph mđ

phân tích đ xác công vi c phát sinh chi phí. Trong ph
k thu t, ng
đ nh l

ng pháp khác.
c

ng pháp k thu t nhân viên

i am hi u công vi c nghiên c u th i gian, thao tác công vi c nh m xác

ng nguyên v t li u và lao đ ng hao phí c n thi t đ s n xu t s n ph m trong

đi u ki n v công ngh , trình đ qu n lý và ngu n nhân l c hi n t i c a doanh nghi p.
- Ph

ng pháp k t h p: Các nhà qu n lý th

tích d li u l ch s và ph

ng k t h p c hai ph

ng pháp là phân

ng pháp k thu t trong quá trình xây d ng chi phí đ nh

m c.
+

n giá xu t nguyên v t li u: bao g m giá mua nguyên v t li u, c ng v i chi phí thu
16


mua.
+ M c đ d tr nguyên v t li u tr c ti p vào cu i k d toán đ

c tính toán trên c

s lý thuy t qu n tr t n kho.
Nh v y:
D toán l ng
nguyên v t li u s
d ng

=

nh m c tiêu hao
nguyên v t li u

x

S l ng s n ph m
s n xu t theo d
toán

(1.2)

Và d toán chi phí nguyên v t li u tr c ti pxu t dùng cho s n xu t s là:
D toán chi phí

nguyên v t li u
tr c ti p
Trong tr

=

D toán l ng
nguyên v t li u s
d ng

n giá xu t nguyên
v t li u

x

(1.3)

ng h p doanh nghi p s d ng nhi u lo i v t li u có đ n giá khác nhau đ

s n xu t nhi u lo i s n ph m khác nhau thì công th c xác đ nh chi phí v t li u nh
sau:
n

m

i

j

CPVL = ∑∑ Qi M ij G j

Trong đó:

(1.4)

- M ij là m c hao phí v t li u j đ s n xu t m t s n ph m i.
- G j là đ n giá v t li u lo i j.
- Q i là s l

ng s n ph m i d toán s n xu t.

Vi c tính toán các lo i chi phí này có th đ

c mô t d

i d ng ma tr n:

CP = Q x M x G

(1.5)

b. D toán cung c p nguyên v t li u
D toán cung c p nguyên v t li u đ

c l p cho t ng lo i nguyên v t li u c n thi t đ

th c hi n quá trình s n xu t trên c s s l

ng nguyên v t li u d toán c n thi t s

d ng và chính sách d tr t n kho c a doanh nghi p theo công th c sau:

17