Hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện thanh liêm, tỉnh hà nam

B

GIÁO D C VÀ ÀO T O
B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
TR
NG
I H C TH Y L I

NH

TH DUYÊN

HOÀN THI N CÔNG TÁC QU N LÝ NHÀ N
CV
T
AI TRÊN A BÀN HUY N THANH LIÊM, T NH HÀ NAM

LU N V N TH C S

HÀ N I, N M 2016


B

GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG

NH

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT

I H C TH Y L I

TH DUYÊN

HOÀN THI N CÔNG TÁC QU N LÝ NHÀ N
CV
T AI TRÊN
BÀN HUY N THANH LIÊM, T NH HÀ NAM

A

Chuyên ngành: Qu n lý Tài nguyên thiên nhiên và Môi tr

ng

Mã s : 60-85-01-01

NG

IH

NG D N:

PGS. TS NGÔ TH THANH VÂN

HÀ N I, N M 2016


L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan lu n v n này là công trình nghiên c u c a riêng tác gi . Các s

li u, k t qu trong lu n v n là trung th c. Nh ng k t lu n khoa h c c a lu n v n ch a
t ng đ

c công b trong b t k công trình nào.
Tác gi lu n v n

Nh Th Duyên


L IC M

N

V i tình c m trân tr ng nh t, tác gi xin chân thành c m n Ban giám hi u, các Th y,
Cô c a Tr

ng

i h c th y l i - nh ng ng

i đã giành th i gian quý báu đ truy n

đ t ki n th c và kinh nghi m giúp tác gi nâng cao nh n th c và kh n ng ng d ng
vào th c ti n công vi c. Xin c m n lãnh đ o Khoa Kinh t và toàn th cán b , nhân
viên c a Khoa đã t o nh ng đi u ki n thu n l i nh t cho tác gi trong th i gian h c
t p, nghiên c u và hoàn thành ch

ng trình cao h c.

c bi t tác gi xin bày t l i c m n chân thành, sâu s c t i PGS. TS. Ngô Th Thanh

Vân vì s t n tình h

ng d n giúp đ tác gi trong quá trình th c hi n lu n v n.

Xin chân thành c m n các v lãnh đ o
Tài nguyên và Môi tr

y ban nhân dân huy n Thanh Liêm, Phòng

ng huy n Thanh Liêm, b n bè, đ ng nghi p đã quan tâm giúp

đ , t o đi u ki n đ tác gi hoàn thành lu n v n này.
V i nh ng c g ng c a b n thân, song kinh nghi m và kh n ng còn h n ch nên lu n
v n không th tránh kh i nh ng thi u sót, r t mong nh n đ

c ý ki n đóng góp c a

các Th y, các Cô, b n bè, đ ng nghi p cùng đ c gi đ giúp đ tác gi có đi u ki n
hoàn thi n h n n a.
Xin trân tr ng c m n./.
Tác gi lu n v n

Nh Th Duyên


M CL C
DANH M C CÁC T

VI T T T .................................................................................x

DANH M C CÁC HÌNH NH.................................................................................. viii
DANH M C B NG BI U ............................................................................................ix
M

U .........................................................................................................................1

CH NG 1
T NG QUAN C S LÝ LU N VÀ TH C TI N CÔNG TÁC
QU N LÝ NHÀ N
CV
T AI .........................................................................4
1.1

Khái ni m, đ c đi m, vai trò c a qu n lý nhà n

c v đ t đai ..........................4

1.1.1

Khái ni m, đ c đi m, vai trò c a đ t đai .....................................................4

1.1.2

Khái ni m, đ c đi m c a qu n lý nhà n

1.1.3

Vai trò c a công tác qu n lý nhà n

c c p huy n v đ t đai ..............7

c v đ t đai .....................................10

1.2 Nguyên t c, n i dung và các nhân t nh h ng t i công tác qu n lý nhà n c
v đ t đai ....................................................................................................................12
1.2.1

Nguyên t c c a qu n lý nhà n

1.2.2

N i dung c a qu n lý nhà n

1.2.3

Các tiêu chí đánh giá k t qu công tác qu n lý nhà n

1.2.4

Các y u t

nh h

c v đ t đai.............................................12
c v đ t đai ................................................13

ng đ n công tác qu n lý nhà n

c v đ t đai ........14

c v đ t đai .............14

1.3 Tình hình qu n lý nhà n c v đ t đai m t s đ a ph ng và bài h c kinh
nghi m .......................................................................................................................16
1.3.1

Tình hình qu n lý nhà n

c v đ t đai

m t s đ a ph

ng....................16

1.3.2

Bài h c kinh nghi m .................................................................................18

1.4

Các công trình nghiên c u có liên quan đ n đ tài ..........................................19

1.5

H th ng t ch c và các v n b n pháp quy .....................................................24

K t lu n ch

ng 1 .........................................................................................................29

CH NG 2
TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ NHÀ N C V
T AI
TRÊN A BÀN HUY N THANH LIÊM, T NH HÀ NAM......................................30
2.1
i u ki n t nhiên và tình hình dân sinh, kinh t c a huy n Thanh Liêm, t nh
Hà Nam ......................................................................................................................30
2.1.1

i u ki n t nhiên .....................................................................................30

2.1.2

Tình hình dân sinh, kinh t ........................................................................31

2.2

Th c tr ng s d ng đ t trên đ a bàn ................................................................31

2.2.1

Th c tr ng s d ng các lo i đ t trên đ a bàn huy n Thanh Liêm .............31


2.2.2

Phân tích bi n đ ng các lo i đ t trên đ a bàn huy n nh ng n m qua .......35

2.2.3

Nh n xét v tình hình s d ng đ t ............................................................39

2.3 Th c tr ng công tác qu n lý nhà n c v đ t đai trên đ a bàn huy n Thanh
Liêm, t nh Hà Nam ...................................................................................................42
2.3.1

T ch c qu n lý nhà n

2.3.2

Công tác l p và qu n lý quy ho ch, k ho ch s d ng đ t .......................45

2.3.3

Công tác t ch c th c hi n qu n lý nhà n

2.3.4

Vi c thanh tra, ki m tra vi c ch p hành các quy đ nh c a pháp lu t đ t đai
...................................................................................................................57

2.3.5
đai

X lý vi ph m đ t đai và gi i quy t tranh ch p, khi u n i, t cáo v đ t
...................................................................................................................59

2.4

Nh ng k t qu đ t đ

c v đ t đai trên đ a bàn huy n Thanh Liêm .....42
c v đ t đai ..........................49

c và nh ng t n t i c n kh c ph c ................................61

2.4.1

Nh ng k t qu đ t đ

2.4.2

Nh ng t n t i, h n ch và nguyên nhân ....................................................64

K t lu n ch

c ............................................................................61

ng 2 .........................................................................................................68

CH NG 3
XU T M T S GI I PHÁP HOÀN THI N CÔNG TÁC
QU N LÝ NHÀ N
CV
T AI TRÊN A BÀN HUY N THANH LIÊM,
T NH HÀ NAM ............................................................................................................70
3.1

Ph

ng h

ng qu n lý nhà n

c v đ t đai trên đ a bàn ................................70

3.1.1
nh h ng phát tri n kinh t – xã h i và nhu c u s d ng đ t c a huy n
Thanh Liêm, t nh Hà Nam .....................................................................................70
3.1.2

Quy ho ch và k ho ch s d ng đ t c a huy n đ n n m 2020 ................71

3.1.3 Ph ng h ng hoàn thi n qu n lý nhà n c v đ t đai trên đ a bàn huy n
Thanh Liêm, t nh Hà Nam .....................................................................................75
3.2

Nguyên t c trong trong vi c đ xu t gi i pháp ................................................77

3.2.1

Nguyên t c tuân th các quy đ nh c a pháp lu t.......................................77

3.2.2

Nguyên t c hi u qu và kh thi .................................................................78

3.2.3

Nguyên t c khoa h c .................................................................................79

3.3 Các gi i pháp hoàn thi n công tác qu n lý nhà n c v đ t đai trên đ a bàn
huy n Thanh Liêm, t nh Hà Nam ..............................................................................79
3.3.1

V công tác l p và qu n lý quy ho ch, k ho ch s d ng đ t ..................79

3.3.2

V công tác t ch c th c hi n ...................................................................82

3.3.3

V công tác thanh tra, ki m tra .................................................................89


3.4

Ki n ngh gi i pháp h tr ...............................................................................91

K t lu n ch

ng 3 .........................................................................................................93

K T LU N VÀ KI N NGH .....................................................................................95
TÀI LI U THAM KH O...........................................................................................97


DANH M C CÁC HÌNH NH
Hình 2.1 B n đ hành chính huy n Thanh Liêm, t nh Hà nam.....................................42

Hình 2.2 S đ t ch c ngành Tài nguyên và Môi tr

ng t nh Hà Nam ......................44


DANH M C B NG BI U
B ng 2.1 C c u các lo i đ t c a huy n Thanh Liêm n m 2012 và n m 2013 ............32
B ng 2.2 C c u các lo i đ t c a huy n Thanh Liêm n m 2014 và n m 2015 ............33
B ng 2.3 Bi n đ ng đ t đai c a huy n Thanh Liêm n m 2014 so v i n m 2013.........36
B ng 2.4 Bi n đ ng đ t đai c a huy n Thanh Liêm n m 2015 so v i n m 2014.........38
B ng 2.5 K t qu th c hi n k ho ch s d ng đ t huy n Thanh Liêm n m 2012 ........46
B ng 2.6 K t qu th c hi n k ho ch s d ng đ t huy n Thanh Liêm n m 2014 ........47
B ng 2.7 K t qu th c hi n k ho ch s d ng đ t huy n Thanh Liêm n m 2015 ........48
B ng 2.8 K t qu c p gi y ch ng nh n quy n s d ng đ t

t i huy n Thanh Liêm ...54

B ng 2.9 K t qu thu ngân sách và ngu n thu t đ t c a huy n giai đo n 2012 -201556
B ng 2.10 K t qu thanh tra, ki m tra, x lý vi ph m pháp lu t đ t đai ......................58
B ng 2.11 K t qu gi i quy t đ n th khi u n i, t cáo, ..............................................60
B ng 3.1 M c tiêu phát tri n kinh t - xã h i huy n Thanh Liêm đ n n m 2020.........70
B ng 3.2 Ph

ng án quy ho ch s d ng đ t đ n n m 2020 .........................................72


DANH M C CÁC T

T vi t t t

Ngh a c a t vi t t t

B S

B t đ ng s n

BVMT

B o v môi tr

CNTT

Công ngh thông tin

K

và

B

VI T T T

ng

ng ký đ t đai và đo đ c b n đ

FAO

Food and Agriculture Organization of the United Nations

GCNQSD

Gi y ch ng nh n quy n s d ng đ t

G - G

Giao đ t –

GPMB

Gi i phóng m t b ng

H ND

H i đ ng nhân dân

HTXNN

H p tác xã nông nghi p

ISO

International Organization for Standardization

KS-N&KTTV

Khoáng s n, n

KTTV

Khí t

KT-XH

Kinh t - xã h i

NSD

Ng

PTQ

Phát tri n qu đ t

QHB

Quy ho ch b n đ

QH-KH-TC

Quy ho ch – K ho ch – Tài chính

nh giá đ t

c và khí t

ng th y v n

ng th y v n

i s d ng đ t


QLNN

Qu n lý nhà n

QSD

Quy n s d ng đ t

QSH

Quy n s h u

SDD

Suy dinh d

SD

S d ng đ t

TN&MT

Tài nguyên và Môi tr

TCN
UBND
UBQ

c

ng

ng

t c quan đ n v nhà n

c

y ban nhân dân
t nông nghi p do UBND c p xã qu n lý

VLXD

V t li u xây d ng

VP K

V n phòng đ ng ký

XD

Xây d ng


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
t đai có vai trò vô cùng quan tr ng đ i v i đ i s ng kinh t , chính tr , xã h i c a
m iđ tn

c. Nhi u n

c trên th gi i đã đ a v n đ đ t đai vào Hi n pháp c a mình

nh m b o v , qu n lý và s d ng đ t đai có hi u qu .
Vi t Nam, đ t đai đ

c xác đ nh là tài nguyên quý giá c a qu c gia; là t li u s n

xu t đ c bi t, ngu n n i l c quan tr ng nh t đ phát tri n kinh t - xã h i; là b ph n
c b n c a lãnh th qu c gia; là thành ph n quan tr ng c a môi tr

ng s ng; là thành

qu đ u tranh cách m ng c a nhi u th h ,... công tác Qu n lý nhà n

c v đ t đai có

tác đ ng r t l n đ n nhi u l nh v c, nhi u m t c a kinh t - xã h i, nh t là trong giai
đo n phát tri n n n kinh t th tr

ng. Vì v y công tác qu n lý nhà n

c v đ t đai có

vai trò r t quan tr ng.
Thanh Liêm là huy n đ ng b ng chiêm tr ng, bán s n đ a, n m

phía Tây Nam t nh

Hà Nam. Phía B c và phía Tây B c giáp huy n Kim B ng, thành ph Ph Lý và huy n
Duy Tiên; phía

ông giáp huy n Bình L c; phía Nam giáp huy n Ý Yên (t nh Nam

nh) và huy n Gia Vi n (t nh Ninh Bình), phía Tây giáp huy n L c Th y (t nh Hòa
Bình). Di n tích đ t c a đ n v hành chính huy n n m 2016 là 16491,39ha; dân s có
114.102 ng

i. V i nh ng đ c đi m v t nhiên, tài nguyên thiên nhiên và các đi u

ki n kinh t - xã h i đó, huy n Thanh Liêm có nhi u đi u ki n thu n l i cho đ u t
phát tri n kinh t và đ

c xác đ nh là m t đ a bàn đ ng l c, n m trong Chi n l

c phát

tri n kinh t c a t nh Hà Nam.
V i nh ng đi u ki n nh v y, đ t đai

huy n Thanh Liêm tr nên vô cùng quý giá và

đòi h i ph i đ

c qu n lý đ s d ng hi u qu . C ng nh các đ a ph

n

huy n Thanh Liêm không nh ng có ý ngh a to l n v giá tr s d ng

c, đ t đai

ng khác trên c

mà đ t đai còn cung c p ngu n v n đ u t r t quan tr ng cho quá trình công nghi p
hóa, hi n đ i hóa c a huy n. B n thân quá trình công nghi p hóa, hi n đ a hóa c ng
đ t ra nhi u v n đ đ i v i công tác qu n lý nhà n

1

c v đ t đai

huy n Thanh Liêm.


Th c t cho th y, công tác qu n lý nhà n

c v đ t đai

huy n Thanh Liêm nh ng

n m qua, bên c nh r t nhi u thành tích, c ng t n t i không ít h n ch ng n c n vi c
phát huy ngu n l c đ t đai đ phát tri n kinh t và nâng cao đ i s ng nhân dân. M t s
trong nh ng h n ch đó là ch t l

ng công tác qu n lý th p khi n các hành vi vi ph m

pháp lu t, chính sách trong s d ng đ t đai còn di n ra khá ph bi n và ch a đ

cx

lý d t đi m. Tình tr ng s d ng đ t đai lãng phí, không hi u qu còn hi n di n

nhi u

n i, vi c khi u ki n t p th v đ t đai tr nên ph c t p, th tr

ng b t đ ng s n, trong

đó có th tr

ng quy n s d ng đ t ho t đ ng không lành m nh do thi u s ki m soát

c a Nhà n

c, giá c b t đ ng s n không n đ nh, ph n l n là giá o do đ u c , h

th ng pháp lu t v đ t đai ch a hoàn ch nh, ch ng chéo, thi u đ ng b , thi u s công
khai, minh b ch các thông tin, chính sách đ t đai, ý th c ch p hành và hi u bi t pháp
lu t v đ t đai c a dân c còn h n ch ... Chính vì th ngu n l c đ t đai c a huy n khá
l n nh ng ch a đ

c khai thác s d ng m t cách hi u qu .

công tác qu n lý nhà n
phát huy đ

c v đ t đai

huy n Thanh Liêm trong nh ng n m t i

c nh ng th m nh v n có và kh c ph c đ

c nh ng h n ch . Hi n nay

c n ti n hành nghiên c u m t cách h th ng v l nh v c này. T nh ng yêu c u, đi u
ki n th c ti n trên, tác gi ch n đ tài “Hoàn thi n công tác qu n lý nhà n

cv đ t

đai trên đ a bàn huy n Thanh Liêm, t nh Hà Nam” đ làm đ tài lu n v n t t nghi p
c a mình, v i mong mu n đóng góp nh ng ki n th c và hi u bi t c a mình trong công
tác qu n lý nhà n

c v đ t đai c a đ a ph

ng.

2. M c tiêu nghiên c u
- Phân tích c s lý lu n và th c ti n c a qu n lý nhà n

c v đ t đai.

- Phân tích đánh giá th c tr ng công tác qu n lý nhà n

c v đ t đai t i huy n Thanh

Liêm, t nh Hà Nam
-

xu t m t s gi i pháp ch y u nh m hoàn thi n công tác qu n lý nhà n

đai trên đ a bàn huy n Thanh Liêm trong th i gian t i.
3.

it

ng và ph m vi nghiên c u

2

cv đ t


*

it

ng nghiên c u: Công tác qu n lý nhà n

c v đ t đai trên đ a bàn huy n

Thanh Liêm, t nh Hà Nam.
* Ph m vi nghiên c u:

- V n i dung và không gian: Lu n v n h th ng các c s lý lu n, khái ni m, vai trò,
n i dung c a qu n lý nhà n

c v đ t đai trong ch đ s h u toàn dân v đ t đai;

đánh giá th c tr ng công tác qu n lý nhà n

c v đ t đai trên đ a bàn huy n Thanh

Liêm, t nh Hà Nam và đ xu t các gi i pháp hoàn thi n công tác này.
- V th i gian nghiên c u: Lu n v n nghiên c u th c tr ng công tác qu n lý nhà n

c

v đ t đai trên đ a bàn huy n Thanh Liêm trong giai đo n t khi thi hành Lu t đ t đai
n m 2003 đ n nay, trong đó t p trung vào giai đo n 2012 đ n nay.
4. Cách ti p c n và ph
- Ph

ng pháp nghiên c u

ng pháp thu th p tài li u: Xác đ nh v n đ , thông tin c n cho phân tích, t đó

xác đ nh ngu n tin đ ti n hành thu th p tài li u liên quan, thu t p tài li u th c p.
- Ph

ng pháp chuyên gia: Ph ng v n tr c ti p các chuyên viên ph trách t ng m ng

v n đ nghiên c u, t đó làm c s đ phân tích, t ng h p.
- Ph

ng pháp t ng h p và phân tích s li u.

3


CH
NG 1 T NG QUAN C
QU N LÝ NHÀ N
CV

S LÝ LU N VÀ TH C TI N CÔNG TÁC
T AI

1.1 Khái ni m, đ c đi m, vai trò c a qu n lý nhà n
1.1.1

c v đ t đai

Khái ni m, đ c đi m, vai trò c a đ t đai

* Khái ni m đ t đai: Trong b n ngu n l c đ u vào cho n n kinh t , xã h i g m:

t

đai, lao đ ng, v n, công ngh thì đ t đai là lo i tài nguyên vô cùng quý giá do thiên
nhiên ban t ng cho loài ng
v n hóa - xã h i c a con ng

i.

t đai g n li n v i m i ho t đ ng, đ i s ng kinh t ,
i.

t đai là t li u s n xu t đ c bi t không có gì thay

th trong s n xu t nông nghi p, là nhu c u b c thi t v an c l p nghi p, là thành ph n
quan tr ng hàng đ u c a môi tr

ng s ng, là đ a bàn phân b các khu dân c , xây

d ng các c s kinh t , v n hóa, xã h i, an ninh qu c phòng.

t đai còn là c s đ

phát tri n h sinh thái môi tr

i và sinh v t.

ng, dung hòa s s ng c a con ng

t đai

có vai trò h t s c quan tr ng, là v n đ s ng còn c a m i qu c gia, m i dân t c.
*

c đi m c a đ t đai: Nhìn t góc đ qu n lý Nhà n

c, có th nh n m nh m t s

đ c đi m c a đ t đai nh sau:
- Gi i h n v di n tích:
đ nh v s l

ng.

t đai b gi i h n v m t di n tích hay nói cách khác nó b c

ây là đ c đi m đ c bi t quan tr ng c a đ t đai. Trong t

ng quan

v i dân s và c a c i làm ra ngày càng t ng lên, tính gi i h n khi n cho đ t đai tr
thành ngu n l c r t khan hi m, ngày càng tr nên quý giá h n đ i v i con ng
tích đ t c đ nh trong ph m vi b m t trái đ t, đ
gia.

i. Di n

c c đ nh trong biên gi i t ng qu c

c đi m này c a đ t đai đ t ra yêu c u và nh ng v n đ l n trong quá trình s

d ng, qu n lý ph i đ m b o ti t ki m, có hi u qu , ph i xem xét k l
d ng các lo i đ t nh ng c ng ph i đ m b o tính cân b ng t

ng khi b trí s

ng đ i v cung cho các

lo i đ t.
- V trí c đ nh:

t đai g n li n v i m t v trí c đ nh, m t không gian nh t đ nh,

không th di chuy n t ch này sang ch khác. Tính c đ nh c a đ t đai đ ng th i quy
đ nh tính gi i h n v không gian g n li n v i môi tr

4

ng mà đ t đai ch u s chi ph i


(ngu n g c hình thành, khí h u sinh thái và nh ng tác đ ng khác c a thiên nhiên).

c

đi m này đã khi n cho giá tr kinh t c a đ t đai ph thu c r t l n vào v trí c a đ t.
Trong qu n lý nhà n

c, c n h t s c l u ý đ c đi m này khi đ nh giá đ t đai.

t không b m t đi khi s d ng: Tr tr

-

ng h p b thiên tai hu ho i, m t đ t t

nhiên v i t cách là đ a bàn ho t đ ng c a con ng
thông th

ng, có ngh a là con ng

quá trình s d ng.

i không có đ c tr ng c a hàng hoá

i không th t o ra đ t và đ t không b m t đi trong

t đai là t li u s n xu t v nh c u (không ph thu c vào tác đ ng

c a th i gian, c a quá trình s d ng). Kh n ng t ng n ng l c s n xu t c a đ t tu
thu c vào ph
có đ

ng th c s d ng đ t.

ây là đ c đi m không t li u s n xu t nào khác

c.

- Giá c đ t đai ph thu c vào hi u qu s d ng đ t (hay thu nh p có đ
d ng đ t):
đ t khi đ

xác đ nh giá c c a đ t, ng
c đem ra s d ng.

th , có ph

t đai v a là đ i t

con ng

ng d a vào kh n ng sinh l i c a

c đi m này đ t ra yêu c u c n đ a ra các tiêu chí c

ng pháp tính toán kh n ng sinh l i c a đ t t đó đ nh l

d ng đ t m i có th xác đ nh đ
-

i ta th

c t vi c s

ng hi u qu s

c giá c đ t đai.

ng lao đ ng, v a là t li u lao đ ng: Trong quá trình s n xu t,

i s d ng nh ng đ c tính c a đ t đai đ tác đ ng vào cây tr ng làm t ng n ng

su t, giá tr s n l

ng, khi đó đ t đai là t li u lao đ ng, nh ng c ng có khi con ng

l i th c hi n các ho t đ ng kinh t xã h i trên đ t, lúc đó đ t đai là đ i t

i

ng lao đ ng.

t đai là s n ph m c a t nhiên nh ng l i là m t t li u s n xu t g n li n v i ho t
đ ng c a con ng

i. Trong quá trình ho t đ ng s n xu t, đ t đai tr thành t li u

không th thi u đ

c. Tác đ ng c a con ng

i vào đ t đai thông qua ho t đ ng s n

xu t r t đa d ng, tr c ti p hay gián ti p nh m khai thác tri t đ ngu n tài nguyên thiên
nhiên này. T t c nh ng tác đ ng y c a con ng

i làm cho đ t đai, v n d là s n

ph m c a t nhiên, đã tr thành m t s n ph m c a lao đ ng.
- Tính đa d ng và phong phú c a đ t đai: Do đ c tính t nhiên c a đ t đai và phân b
c đ nh trên t ng vùng lãnh th nh t đ nh g n li n v i đi u ki n hình thành đ t quy t
đ nh, m t khác do yêu c u, đ c đi m, m c đích s d ng các lo i đ t khác nhau.

c

đi m này đòi h i quá trình qu n lý, s d ng ph i bi t khai thác tri t đ l i th c a m i

5


lo i đ t.

làm đ

chi ti t trong c n

c đi u đó ph i xây d ng m t quy ho ch s d ng đát t ng th và
c và t ng vùng lãnh th .

- Các quan h đ t đai v a mang tính kinh t , v a mang tính xã h i sâu s c:

t đai là

m t tài s n có giá tr kinh t l n, tuy nhiên, v m t xã h i, quan h đ t đai có nhi u ý
ngh a. Th c t quá trình qu n lý cho th y, nhi u khi u ki n v đ t đai (có tr
đ it

ng h p

ng khi u ki n là t p th ) không ch mang ý ngh a kinh t mà còn mang ý ngh a

tinh th n r t l n nh vi c đòi đ t tôn giáo, vi c tranh ch p đ t làm ngh a đ a...
* Vai trò c a đ t đai:
Nh ng t ng k t l ch s này tuy vào nh ng n i và nh ng lúc khác nhau nh ng đ u có
chung nh n th c v vai trò c a đ t đai trong quá trình phát tri n c a xã h i loài ng

i

– nó tr thành y u t không th b qua khi nghiên c u tính ch t c a m i th i đ i và
nh t là khi c n đánh giá m c đ phát tri n v chính tr , kinh t c a m t nhà n
t đai là tài nguyên đ c bi t. Trong n n kinh t th tr
hàng hóa đ c bi t. Tr

i ta coi đ t đai là

c khi tr thành hàng hóa đ c bi t thì t hàng tri u n m qua đ t

đai là tài nguyên đ c bi t, tr
nhiên dành cho con ng
ng

ng, ng

c.

c h t b i đ t đai có ngu n g c t nhiên, là t ng v t t

i, ti p đ n m i là thành qu do tác đ ng khai phá c a con

i. Tính ch t vô cùng đ c bi t c a đ t đai

h i đan quy n vào nhau.

ch tính ch t t nhiên và tính ch t xã

t đai quý giá còn b i con ng

i không th làm nó sinh s n,

n thêm, ngoài di n tích t nhiên v n có c a đ t.
Tài nguyên đ t c a th gi i theo th ng kê hi n nay có t ng di n tích 14.777 tri u ha,
v i 1.527 tri u ha đ t đóng b ng và 13.251 tri u ha đ t không ph b ng. Trong đó,
12% t ng di n tích là đ t canh tác, 24% là đ ng c , 32% là đ t r ng và 32% là đ t c
trú, đ m l y. Di n tích đ t có kh n ng canh tác là 3.200 tri u ha, hi n m i khai thác
đ

c 1.500 tri u ha. T tr ng đ t đang canh tác trên đ t có kh n ng canh tác

n

c phát tri n là 70%,

các n

các

c đang phát tri n là 36%. Nh ng con s này cho ta

th y ph n nào vai trò c a đ t đai.
t đai là m t tài nguyên thiên nhiên quý giá c a m i qu c gia và nó c ng là y u t
mang tính quy t đ nh s t n t i và phát tri n c a con ng

6

i và các sinh v t khác trên

Trái đ t.

t đai tham gia vào t t c các ngành kinh t c a xã h i. Tuy v y, đ i v i

t ng ngành c th đ t đai có v trí khác nhau. Trong công nghi p và các ngành khác
ngoài nông nghi p, tr công nghi p khai khoáng, đ t đai nói chung làm n n móng, làm
đ a đi m, làm c s đ ti n hành các thao tác. Trái l i, trong nông nghi p đ c bi t là
trong ngành tr ng tr t, đ t đai là t li u s n xu t ch y u, v a là đ i t

ng lao đ ng,

v a là t li u lao đ ng.
Lu t đ t đai n m 1993 c a n

c C ng hòa xã h i ch ngh a Vi t Nam có ghi: “

t đai

là tài nguyên qu c gia vô cùng quý giá, là t li u s n xu t đ c bi t, là thành ph n quan
tr ng hàng đ u c a môi tr

ng s ng, là đ a bàn phân b các khu dân c , xây d ng các

c s kinh t , v n hóa xã h i, an ninh qu c phòng. Tr i qua nhi u th h nhân dân ta
đã t n bao công s c, x

ng máu m i t o l p, b o v đ

c v n đ t đai nh ngày nay”.

B i v y, vi c s d ng đ t ti t ki m, hi u qu và b o v lâu b n ngu n tài nguyên vô
giá này là nhi m v quan tr ng và c p bách đ i v i m i qu c gia. Do đó vi c qu n lý
nhà n

c đ i v i đ t đai là h t s c c n thi t, v a đ m b o khai thác t t ti m n ng đ t

đai v i vai trò là m t ngu n l c, l i v a đ m b o m c tiêu gi gìn môi tr

ng s ng

cho toàn xã h i.
1.1.2

Khái ni m, đ c đi m c a qu n lý nhà n

* Khái ni m qu n lý nhà n
Qu n lý nhà n
n

c

c là s tác đ ng có đ nh h

c, t ch c chính tr xã h i đ

lên các đ i t

c c p huy n v đ t đai

c Nhà n

ng c a ch th qu n lý (c quan Nhà
c giao quy n và cá nhân có th m quy n)

ng qu n lý (các khách th ) nh m đ t đ

c m c đích Nhà n

c mong

mu n.
* Khái ni m qu n lý nhà n

c v đ t đai

Theo ngh a chung nh t, qu n lý nhà n
c quan nhà n

c v đ t đai là t ng h p các ho t đ ng c a các

c có th m quy n đ th c hi n và b o v quy n s h u c a Nhà n

c

đ i v i đ t đai; đó là các ho t đ ng n m ch c tình hình s d ng đ t; phân ph i và phân
ph i l i qu đ t đai theo quy ho ch, k ho ch; ki m tra giám sát quá trình qu n lý và
s d ng đ t; đi u ti t các ngu n l i t đ t đai.

7

Không có n

c nào Nhà n

c không tham gia qu n lý đ t đai. Tuy nhiên, do ph

thu c vào ch đ s h u, trình đ phát tri n KT-XH và quy n h n c a Nhà n
lý nhà n
n

c v đ t đai

các n

c, qu n

c khác nhau khá khác nhau.

c ta, phù h p v i ch đ s h u toàn dân v đ t đai, Nhà n

c có hai t cách đ

th c hành qu n lý đ t đai. V i t cách đ i di n cho s h u toàn dân th ng nh t qu n lý
đ t đai, Nhà n
cho ng

c th c hành các công vi c đ

c Hi n pháp 1992 quy đ nh là giao đ t

i dân s d ng n đ nh (có k h n và không k h n), thu h i đ t khi h t h n s

d ng và th c thi các quy n c a ch s h u toàn dân nh thu đ a tô.
M t nét r t đ c tr ng c a qu n lý nhà n
quy n c a ch s h u gi a Nhà n
2003, Nhà n

c v đ t đai

c và ng

n

c ta là s phân chia các

i s d ng đ t. Theo Lu t đ t đai n m

c có quy n h n r t l n, bao g m các quy n đ nh đo t đ i v i đ t đai;

quy n đi u ti t các ngu n l i t đ t đai thông qua các chính sách tài chính v đ t đai,
trao quy n s d ng đ t cho ng

i s d ng đ t thông qua hình th c giao đ t, cho thuê

đ t, công nh n quy n s d ng đ t đ i v i ng
quy n và ngh a v c a ng
s quy n nh đ

i đang s d ng đ t n đ nh; quy đ nh

i s d ng đ t. Các ch th s d ng đ t đ

c c p gi y ch ng nh n quy n s d ng đ t; h

đ ng, k t qu đ u t trên đ t; h
c i t o đ t nông nghi p; đ
b đ t nông nghi p; đ

ng thành qu lao

ng các l i ích do công trình c a Nhà n

c Nhà n

c Nhà n

c phân chia m t

ch

cv b ov ,

ng d n và giúp đ trong vi c c i t o, b i

c b o h khi b ng

i khác xâm ph m đ n quy n s

d ng đ t h p pháp c a mình; quy n khi u n i, t cáo, kh i ki n v nh ng hành vi vi

ph m quy n s d ng đ t h p pháp c a mình và nh ng hành vi khác vi ph m pháp lu t
v đ t đai; quy n chuy n đ i, chuy n nh

ng, cho thuê, cho thuê l i, th a k , t ng cho

quy n s d ng đ t; quy n th ch p, b o lãnh, góp v n b ng quy n s d ng đ t; quy n
đ

c b i th

ng khi Nhà n

* Ch c n ng qu n lý nhà n

c thu h i đ t.
c v đ t đai c a chính quy n c p huy n:

Quy n qu n lý đ t đai c a Nhà n
n

c. Chính quy n c p huy n đ

nhà n

cđ

c phân chia gi a các c p trong b máy Nhà

c phân c p các th m quy n và ch c n ng qu n lý

c v đ t đai nh sau:

8


- T ch c th c hi n vi c xác đ nh đ a gi i hành chính trên th c đ a, l p và l u gi h
s đ a gi i hành chính trong ph m vi huy n trình UBND t nh xác nh n. Tr c ti p xác
nh n h s đ a gi i hành chính c a c p xã. Tham gia l p và l u gi b n đ đ a chính,
b n đ hành chính. T ch c th c hi n l p b n đ hi n tr ng s d ng đ t c a đ a
ph

ng.

- T ch c th c hi n l p quy ho ch, k ho ch s d ng đ t, l p b n đ quy ho ch s
d ng đ t trong ph m vi huy n trình H i đ ng nhân dân cùng c p thông qua tr

c khi

trình H ND c p trên thông qua và UBND c p t nh phê duy t, đ ng th i t ch c, ch
đ o vi c th c hi n quy ho ch, k ho ch s d ng đ t trong ph m vi huy n.
- UBND c p huy n có quy n quy t đ nh và t ch c th c hi n vi c giao đ t, cho thuê
đ t, thu h i đ t, cho phép chuy n đ i m c đích s d ng đ t đ i v i các h gia đình, cá
nhân; giao đ t đ i v i c ng đ ng dân c .
- UBND c p huy n quy t đ nh thu h i đ t đ i v i h gia đình, cá nhân, c ng đ ng dân
c , ng

i Vi t Nam đ nh c

v i quy n s d ng đ t
th

n

c ngoài thu c đ i t

c mua nhà

g n li n

t i Vi t Nam. UBND c p huy n t ch c th c hi n vi c b i

ng, gi i phóng m t b ng.

- UBND c p huy n c p GCNQSD
ng

ng đ

i Vi t Nam đ nh c

n

cho h gia đình, cá nhân, c ng đ ng dân c ,

c ngoài mua nhà

g n li n v i quy n s d ng đ t .

UBND c p huy n còn có trách nhi m t ch c th c hi n vi c th ng kê, ki m kê đ t đai
đ a ph

ng, báo cáo k t qu lên UBND c p t nh.

- UBND c p huy n ch u trách nhi m thanh tra đ t đai t i đ a ph
- Trong tr

ng h p x y ra tranh ch p mà ng

ng.

i s d ng đ t không có GCNQSD

và

trên đ t không có tài s n thì UBND c p huy n th c hi n gi i quy t tranh ch p đ t đai.
Trong tr
đ

ng h p tranh ch p x y ra gi a các huy n ho c các đ n v hành chính t

ng thì vi c gi i quy t đ

ng

c th c hi n trên c s ph i h p c a các đ n v hành

chính đó. Trong quá trình gi i quy t tranh ch p, n u đ

ng s không đ ng ý v i các

quy t đ nh c a UBND c p huy n thì có quy n khi u n i lên UBND c p t nh ho c kh i
ki n t i Tòa án nhân dân.

i v i các đ n t cáo c a công dân trong l nh v c đ t đai

9


thì UBND c p huy n nghiên c u, xem xét gi i quy t theo th m quy n ho c chuy n t i
các c p có th m quy n xem xét, gi i quy t.
1.1.3 Vai trò c a công tác qu n lý nhà n
Qu n lý nhà n

c v đ t đai

c v đ t đai c p huy n có vai trò r t quan tr ng, đ

c th hi n

m t

s n i dung sau:
Th nh t, góp ph n tri n khai ch tr
t đai và qu n lý đ t đai luôn đ
b ng nhi u ch tr

c

ng, chính sách c a
ng và Nhà n

ng, chính sách liên t c đ

ng, Nhà n

c v đ t đai

c ta đ c bi t quan tâm, th hi n

c s a đ i, ban hành m i nh m đáp ng

yêu c u phát sinh t th c ti n. Trên c s các v n b n quy ph m pháp lu t chung, c p
huy n, trong ph m vi và th m quy n c a mình, ban hành các quy ph m pháp lu t
nh m chi ti t hóa, c th hóa các quy đ nh chung đ phù h p v i đi u ki n đ c thù c a
m i đ a ph
c a

ng ho c các ch th , k ho ch tri n khai th c hi n ch tr

ng và Nhà n

ng, chính sách

c trong đ i s ng kinh t - xã h i.

C ng thông qua vi c t ng k t th c ti n th c hi n
mà pháp lu t và chính sách v đ t đai c a n

c p huy n và các đ n v tr c thu c

c ta ngày càng đ

c hoàn thi n h n, phù

h p v i th c ti n, lo i b nh ng đi m không phù h p.
Th hai, Qu n lý Nhà n

c v đ t đai c p huy n góp ph n b o v quy n đ i di n s

h u toàn dân đ i v i đ t đai, b o v quy n và l i ích h p pháp c a ng

i s d ng đ t,

phân ph i và phân ph i l i đ t đai cho phù h p v i tình hình phát tri n kinh t - xã h i
t ng th i k , đ ng th i góp ph n đi u ti t các ngu n l i t đ t đai.
V i vai trò là c quan tr c ti p qu n lý đ t đai trong ph m vi đ

c phân c p, chính

quy n c p huy n n m trong tay nh ng công c có th đi u ch nh các quan h đ t đai,
đ m b o cho các quan h này v n đ ng phù h p v i quy lu t, v i đi u ki n kinh t xã
h i c a đ a ph

ng, đáp ng yêu c u phát tri n c a huy n trong t ng th i k .

V i quy n h n đ

c giao, chính quy n huy n ti n hành giao đ t, cho thuê đ t, c p

Gi y ch ng nh n quy n s d ng đ t cho các h gia đình, cá nhân. Chính quy n huy n

không ch xác l p quy n s d ng cho các ch th mà còn đ m b o cho h th c thi các

10


quy n đó m t cách n đ nh, lâu dài, đ m b o quy n t ch s n xu t kinh doanh, đ u t
c a các ch th s d ng đ t.
Trên c s vi c l p, t ch c th c hi n quy ho ch, k ho ch s d ng đ t, chính quy n
huy n đã th c hi n phân ph i, phân ph i l i qu đ t góp ph n quan tr ng thúc đ y
kinh t xã h i đ a ph

ng phát tri n thông qua vi c b trí s d ng h p lý t ng m nh

đ t, t ng di n tích đ t, phát huy cao nh t giá tr kinh t t ng th a đ t. Chính quy n
huy n c ng t ch c th c hi n thu các kho n ti n t đ t, ti n hành đ u giá quy n s
d ng đ t... đem l i ngu n tài chính r t l n, ph c v đ u t phát tri n các l nh v c kinh
t xã h i khác và th c hi n đi u ti t các ngu n l i t đ t đai.
Th ba, QLNN v đ t đai c p huy n góp ph n n đ nh và công b ng xã h i.
Thông qua vi c th c hi n l p b n đ đ a chính, b n đ hi n tr ng s d ng đ t, l p s
đ a chính và c p GCNQSD , QLNN v đ t đai c p huy n đã thi t l p c n c pháp lý
cho các ch th s d ng đ t, h n ch t i đa các tranh ch p, góp ph n đ m b o tr t t ,
an toàn xã h i. H n n a, nhu c u v đ t và giá đ t ngày càng t ng lên trong khi di n
tích l i có gi i h n nên tranh ch p, khi u ki n v đ t đai c ng ngày càng nhi u. Chính
quy n huy n v i ch c n ng, quy n h n đ

c giao, đã cung c p các tài li u, h s v

đ t và gi i quy t các tranh ch p, gi m b t nh ng xung đ t xã h i có th x y ra t i đ a
ph

ng.

Th t , qu n lý nhà n

c v đ t đai c p huy n góp ph n t ng c

ng hi u qu và tính

b n v ng c a vi c s d ng và khai thác đ t đai
V i t cách là c p chính quy n liên quan tr c ti p đ n đ i t

ng s d ng đ t, chính

quy n c p huy n th c hi n đi u ch nh hành vi các ch th s d ng đ t, bu c h ph i
s d ng đ t đúng m c đích, đúng quy ho ch đ

c duy t, đúng ranh gi i đ

th c hi n thu ti n s d ng đ t, ti n thuê đ t... bu c ng

c giao,

i s d ng ph i nâng cao ý

th c c ng nh trách nhi m trong vi c s d ng và khai thác đ t đai, đ ng th i đi u
ch nh m c đích s d ng đ t nh m đáp ng yêu c u chuy n d ch c c u kinh t
ph

đa

ng. S đi u ch nh m c đích s d ng đ t, n u có t m nhìn dài h n, t ng th , s

đ m b o qu đ t đ

c khai thác và s d ng h p lý, ti t ki m và hi u qu .

11


Bên c nh đó, trong quá trình th c hi n ch c n ng QLNN v đ t đai, chính quy n
huy n c ng ti n hành x lý các hành vi l n chi m đ t đai, h y ho i đ t, s d ng sai
m c đích...đ m b o tr t t , k c

ng trong s d ng đ t, b o v ngu n l c đ t đai. Ho t

đ ng này c a chính quy n huy n có tác d ng r n đe, ng n ch n các hành vi gây thi t
h i cho đ t, đ m b o s d ng đ t b n v ng.
1.2 Nguyên t c, n i dung và các nhân t
n c v đ t đai
1.2.1

Nguyên t c c a qu n lý nhà n

nh h

ng t i công tác qu n lý nhà

c v đ t đai

Th nh t, đ m b o s qu n lý t p trung và th ng nh t c a Nhà n

c

V n đ này đ

c th ng nh t qu n lý

c quy đ nh t i i u 18, Hi n pháp 1992 “Nhà n

toàn b đ t đai theo quy ho ch và pháp lu t, b o đ m s d ng đúng m c đích và có
hi u qu ” và đ

c c th h n t i i u 4, Lu t đ t đai n m 2013 “

toàn dân do Nhà n

c đ i di n ch s h u và th ng nh t qu n lý.”, “Nhà n

hi n quy n đ nh đo t đ i v i đ t đai”, “Nhà n

c th c

c th c hi n quy n đi u ti t các ngu n

l i t đ t thông qua các chính sách tài chính v đ t đai”.”Nhà n
ngh a v c a ng

t đai thu c s h u

c quy đ nh quy n và

i s d ng đ t phù h p v i hình th c giao đ t,cho thuê đ t,công nh n

quy n s d ng đ t và ngh a v tài chính c a ng

i s d ng đ t.”

Th hai, đ m b o s k t h p hài hòa gi a quy n s h u đ t đai và quy n s d ng đ t
đai, gi a l i ích c a Nhà n
V n đ này đ

c th hi n

quy n s d ng đ t cho ng

c và l i ích c a ng

i tr c ti p s d ng.

i u 17,18,19, Lu t đ t đai n m 2013: “Nhà n

c trao

i s d ng thông qua hình th c sau đây: Quy t đ nh giao

đ t không thu ti n s d ng đ t, giao đ t có thu ti n s d ng đ ; Quy t đ nh cho thuê
đ t thu ti n thuê đ t hàng n m, cho thuê đ t thu ti n thuê đ t m t l n cho c th i gian
thuê; Công nh n quy n s d ng đ t; Nhà n
sách thu, chi tài chính v đ t đai”.

c quy t đ nh giá đ t, quy t đ nh chính

m b o s k t h p hài hòa các l i ích là m t trong

nh ng nguyên t c h t s c quan tr ng đ i v i công tác qu n lý nhà n

c v đ t đai

nh m phát huy kh n ng c a các ch s d ng đ t c ng nh ti m n ng s n có c a đ t
đai.

12


Quan h đ t đai ph n ánh m t cách khá rõ ràng m i quan h và l i ích cá nhân t p th
và l i ích c ng đ ng xã h i.

t đai là tài s n qu c gia vì v y nó ph n ánh l i ích

chung c a xã h i. L i ích v đ t đai không ch liên quan đ n l i ích cá nhân mà còn
quan h v i l i ích t p th , l i ích toàn xã h i. Vì v y ph i k t h p hài hòa các l i ích
trên. K t h p hài hòa ba l i ích này t c là ph i chú ý đ ng th i c ba l i ích đó không
đ l i ích này l n át ho c tri t tiêu l i ích khác.
Th ba, ti t ki m và hi u qu
ây là m t trong nh ng nguyên t c qu n lý kinh t c b n b i vì b t c m t ho t đ ng
nào dù là kinh t chính tr hay xã h i đ u c n ph i d a trên c s ti t ki m và hi u qu .
Ti t ki m là c s , là ngu n g c c a hi u qu . Nguyên t c này trong qu n lý đ t đai
đ

c th hi n b ng vi c: Xây d ng các quy ho ch, k ho ch s d ng đ t đ m b o tính

kh thi cao và qu n lý, giám sát ch t ch vi c th c hi n quy ho ch, k ho ch s d ng
đ t 5 n m đ nh k và k ho ch s d ng đ t hàng n m.
1.2.2

N i dung c a qu n lý nhà n

c v đ t đai

Theo Lu t đ t đai n m 2013, n i dung qu n lý nhà n

c v đ t đai đ

c quy đ nh t i

i u 22 nh sau:
“1. Ban hành v n b n quy ph m pháp lu t v qu n lý, s d ng đ t đai và t ch c th c
hi n v n b n đó.
2. Xác đ nh đ a gi i hành chính, l p và qu n lý h s đ a gi i hành chính, l p b n đ
hành chính.
3. Kh o sát, đo đ c, l p b n đ đ a chính, b n đ hi n tr ng s d ng đ t và b n đ quy
ho ch s d ng đ t; đi u tra, đánh giá tài nguyên đ t; đi u tra xây d ng giá đ t.
4. Qu n lý quy ho ch, k ho ch s d ng đ t.
5. Qu n lý vi c giao đ t, cho thuê đ t, thu h i đ t, chuy n m c đích s d ng đ t.
6. Qu n lý vi c b i th

ng, h tr , tái đ nh c khi thu h i đ t.

13

7.

ng ký đ t đai, l p và qu n lý h s đ a chính, c p Gi y ch ng nh n quy n s

d ng đ t, quy n s h u nhà

và tài s n khác g n li n v i đ t

8. Th ng kê, ki m kê đ t đai
9. Xây d ng h th ng thông tin đ t đai
10. Qu n lý tài chính v đ t đai và giá đ t
11. Qu n lý, giám sát vi c th c hi n quy n và ngh a v c a ng

i s d ng đ t

12. Thanh tra, ki m tra, giám sát, theo dõi, đánh giá vi c ch p hành quy đ nh pháp lu t
v đ t đai và x lý vi ph m pháp lu t v đ t đai
13. Ph bi n, giáo d c pháp lu t v đ t đai
14. Gi i quy t tranh ch p v đ t đai; gi i quy t khi u n i, t cáo trong qu n lý và s
d ng đ t đai
15. Qu n lý ho t đ ng d ch v v đ t đai.”
1.2.3 Các tiêu chí đánh giá k t qu công tác qu n lý nhà n
- Vi c ban hành h th ng v n b n qu n lý Nhà n

c v đ t đai

c v đ t đai và vi c th c hi n trong

th c t .

- Ch t l

ng và tính kh thi c a quy ho ch, k ho ch s d ng đ t.

- Ý th c ch p hành pháp lu t đ t đai c a các ch s d ng đ t.
- Hi u qu s d ng đ t, m c đ thu hút đ u t đ nâng cao hi u qu s d ng đ t.
- Ch t l
1.2.4

ng c a ho t đ ng thanh tra, ki m tra vi c th c hi n pháp lu t đ t đai.
Các y u t

nh h

ng đ n công tác qu n lý nhà n

c v đ t đai

* Lu t pháp v đ t đai: Lu t pháp là m t y u t c b n đi u ch nh hành vi c a m i đ i
t

ng trong m i l nh v c tham gia trong đ i s ng kinh t - xã h i. Vì v y, m t h

th ng pháp lu t đ ng b , rõ ràng, c th , phù h p v i th c t cu c s ng s làm cho
công tác qu n lý nói chung và QLNN v đ t đai nói riêng đ
thu n l i.
14

c th c hi n hi u qu và