Tieu luan giáo dục đạo đức lối sống cho cán bộ, đảng viên

MÔN HỌC : LÝ LUẬN ĐẢNG CẦM QUYỀN
®Ò tµi : GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CHO CÁN BỘ, ĐẢNG
VIÊN CỦA ĐẢNG TRONG TÌNH HÌNH HIỆN NAY

HÀ NỘI - 5/2013

1


MỤC LỤC
Tran
g

MỞ ĐẦU

1

1. Tầm quan trọng của việc đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên
1.1. Vai trò của đạo đức cách mạng đối với người cán bộ, đảng viên

3
3

1.2. Tính tất yếu của việc giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ,
đảng viên
2. Thực trạng đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên hiện nay
2.1. Ưu điểm
2.2. Các biểu hiện tiêu cực, hạn chế và nguyên nhân
3. Tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên trong

4

8
8
8

tình hình hiện nay
3.1. Phương hướng tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ,

13

đảng viên của Đảng thời gian tới
3.2. Một số giải pháp tăng cường, nâng cao chất lượng giáo dục đạo

13

đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên của Đảng

14

KẾT LUẬN

19

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

2


MỞ ĐẦU
Bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước, Đảng
ta khẳng định: Phát triển kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, xây dựng Đảng là then

chốt. Xây dựng và chỉnh đốn Đảng là công việc thường xuyên của Đảng cộng
sản Việt Nam nhằm đảm bảo cho Đảng luôn vững mạnh về chính trị, tư tưởng và
tổ chức, có năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu cao, xứng đáng là đội tiên phong
của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và
của toàn dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân,
nhân dân lao động và của dân tộc. Từ khi ra đời đến nay, tùy theo tình hình và
nhiệm vụ cách mạng từng thời kỳ mà Đảng xác định những vấn đề trọng tâm cần
tập trung cho công tác xây dựng chỉnh đốn Đảng cho phù hợp, đáp ứng với yêu
cầu nhiệm vụ chính trị, xây dựng Đảng thêm vững mạnh. Trong tình hình hiện
nay, Đảng ta xác định nhiệm vụ chiến lược: Phát triển kinh tế là trung tâm, xây
dựng Đảng là then chốt. Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI
của Đảng đã đề ra Nghị quyết số 12-NQ/TW (ngày 16 tháng 01 năm 2012), một
số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay, Nghị quyết của Đảng đã chỉ rõ:
“Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xây dựng Đảng vẫn còn không ít
hạn chế, yếu kém, thậm chí có những yếu kém, khuyết điểm kéo dài qua nhiều
nhiệm kỳ chậm được khắc phục, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với
Đảng; nếu không được sửa chữa sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của
Đảng và sự tồn vong của chế độ” 1; “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên,
trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ
cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện
khác nhau”2.
Để khắc phục tình trạng tiêu cực nêu trên, tạo chuyển biến mạnh mẽ về
Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI,
Nxb.CTQG, H.2011, tr.21-22.
2 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI,
Nxb.CTQG, H.2011, tr. 22.
1

3

công tác xây dựng Đảng trong thời gian tới, Đảng ta đã xác định cần tập trung
lãnh đạo, chỉ đạo: “Kiên quyết đấu tranh ngăn chặn tình trạng suy thoái về tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng
viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp để nâng cao năng lực lãnh
đạo, sức chiến đấu của Đảng, củng cố niềm tin của đảng viên và của nhân dân
đối với Đảng”3.
Chính vì vậy, thời gian tới, Đảng phải kịp thời có biện pháp phát huy ưu
điểm, kiên quyết sửa chữa các khuyết điểm, tiếp tục củng cố chỉnh đốn, để ngày
càng vững mạnh về mọi mặt, đặc biệt là về chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống,
tổ chức và cán bộ. Do đó, tăng cường hiệu quả công tác giáo dục đạo đức, lối
sống cho cán bộ, đảng viên là một trong những nhiệm vụ vừa cơ bản vừa cấp
bách trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay. Đó chính là lý do
nghiên cứu đề tài “Giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên của Đảng
trong tình hình hiện nay”.

Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI,
Nxb.CTQG, H.2011, tr. 26.
3

4


1. TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH
MẠNG CHO CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN

1.1. Vai trò của đạo đức cách mạng đối với người cán bộ, đảng viên
Đạo đức cách mạng luôn luôn là một tiêu chuẩn quan trọng của mỗi cán
bộ, đảng viên của Đảng trong bất kỳ giai đoạn cách mạng nào, đạo đức là cái
gốc của người cách mạng, trên cơ sở đó trong suốt quá trình hoạt động cách

mạng cũng như sáng lập và giáo dục, rèn luyện Đảng ta, Hồ Chí Minh luôn nhắc
nhở và nhấn mạnh "người cách mạng phải có đạo đức cách mạng, nếu không có
đạo đức cách mạng thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”4.
Người đã đánh giá rất cao vai trò của đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng
viên, Người chỉ rõ "cũng như sông thì phải có nguồn mới có nước, không có
nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách
mạng thì phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh
đạo được nhân dân. Vì muốn giải phóng cho dân tộc, giải phóng cho loài người
là một công việc to tát, mà tự mình không có đạo đức, không có căn bản, tự
mình đã hủ hoá, xấu xa thì còn làm nổi việc gì"5. Hay ở một góc độ khác, Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh vai trò của đạo đức với nhiệm vụ cách mạng là
"làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp rất vẻ
vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh rất phức
tạp, lâu dài khó khăn. Sức có mạnh mới gánh được nặng đi xa. Người cách
mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng mới hoàn thành được nhiệm vụ
vẻ vang"6. Trong suốt cuộc đời hoạt động Bác Hồ luôn luôn chăm lo xây dựng
đội ngũ cán bộ của Đảng, nhưng trước hết là về đạo đức "Mọi công việc thành
hay bại, chủ chốt là do cán bộ có thấm nhuần đạo đức cách mạng hay là không"
và Người khẳng định: "Tuy năng lực và công việc mỗi người có khác, người làm

4
5
6

Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 9, Nxb.CTQG. H.2001, tr.283.
Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 5, Nxb.CTQG. H.1995, tr.252-253.
Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 9, Nxb.CTQG. H.2001, tr.283.

5

việc to, người làm việc nhỏ, nhưng ai giữ được đạo đức cách mạng đều là người
cao thượng"7.
Đảng lãnh đạo cách mạng không chỉ bằng đường lối chính sách mà còn
bằng "nêu gương", tức là từ sự gương mẫu về mọi mặt của các tổ chức và từng
cán bộ trong bộ máy Đảng, Nhà nước, đoàn thể mà phát huy vai trò lãnh đạo.
Chính vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn những người cộng sản
"Trước mặt quần chúng, không phải ta cứ viết lên trán chữ "cộng sản" mà ta
được họ yêu mến. Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách đạo đức.
Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt trước"8,
tức là hành động gương mẫu là "mệnh lệnh không lời" của người cán bộ đảng
viên trước quần chúng.
Trong điều kiện hiện nay khi mà hàng ngày, hàng giờ người cán bộ, đảng
viên phải đối mặt với nhiều vấn đề mới của cơ chế và tác động của những điều
kiện trong và ngoài nước như: sự cám dỗ về vật chất của cơ chế thị trường, cơ
chế mở; trước sự phá hoại của kẻ thù thông qua chiến lược "diễn biến hoà bình"
những tham vọng về địa vị, quyền lợi, những toan tính lợi ích. Tất cả những
điều đó đang đặt ra vấn đề tiêu chuẩn đạo đức lối sống của cán bộ, đảng viên lại
càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, trước yêu cầu như vậy, Nghị quyết
Trung ương 3 (khoá VIII) đã khẳng định: Người cán bộ phải có phẩm chất và
năng lực, có đức và tài, trong đó đức là gốc.
1.2. Tính tất yếu của việc giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ,
đảng viên
Trước hết, xuất phát từ vai trò của đội ngũ đảng viên và đạo đức cách
mạng của đội ngũ đảng viên trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Chúng
ta biết rằng, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng không ngừng được
nâng lên bởi số lượng và chất lượng của đội ngũ đảng viên của Đảng. Theo Hồ
Chí Minh, sức mạnh của toàn Đảng là sức mạnh tổng hợp của đội ngũ đảng viên
7
8

Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 7, Nxb.CTQG. H.2001, tr.568.
Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 5, Nxb.CTQG. H.2001, tr.552.

6


tạo nên "Đảng mạnh là do chi bộ tốt; chi bộ tốt là do các đảng viên đều tốt", do
đó phải thường xuyên giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng
về mọi mặt, trước hết về đạo đức cách mạng. Đạo đức cách mạng theo Hồ Chí
Minh là nền đạo đức mới khác về bản chất với nền đạo đức cũ của giai cấp
phong kiến, đạo đức mới xoá bỏ những chuẩn mực của đạo đức phong kiến trói
buộc nhân dân lao động vào các lễ giáo phong kiến, tập tục hà khắc phục vụ chế
độ đẳng cấp bóc lột. Đạo đức mới đối lập với đạo đức cá nhân chủ nghĩa, ích kỷ
cực đoan, hẹp hòi tư sản; nó cũng khác xa với đạo đức tôn giáo khép kín con
người vào khuôn khổ chật hẹp khắc kỷ, cam chịu, chấp nhận số phận. Đạo đức
cách mạng, theo tư tưởng Hồ Chí Minh đó là đạo đức lối sống mang bản chất
giai cấp công nhân kết hợp với truyền thống tốt đẹp của dân tộc và tinh hoa đạo
đức của nhân loại. Đó là đạo đức sống vì lý tưởng cách mạng, đó là đạo đức
luôn luôn đặt lợi ích tập thể lên trên lợi ích cá nhân. Đó là đạo đức không vì
danh lợi cá nhân mà vì lợi ích chung của Đảng, của giai cấp, của dân tộc và của
nhân loại. Đó là tính cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, quả quyết sửa lỗi
mình, không hiếu danh, không kiêu ngạo, nói thì phải làm, phải giữ chủ nghĩa
cho vững, dám hy sinh, ít lòng ham muốn về vật chất, trung thực phục tùng
đoàn thể. Chính vì vậy, trong mối quan hệ giữa đức và tài của người cán bộ,
đảng viên của Đảng - đây là mối quan hệ biện chứng gắn bó hữu cơ giữa phẩm
chất đạo đức và năng lực trong mỗi con người và tác động của nó đối với xã
hội. Thực chất đó là mối quan hệ giữa đức và tài, "có đức mà không có tài thì
làm việc gì cũng khó, có tài mà không có đức thì vô dụng. Thời nào cũng vậy
đức, tài đều tôn trọng, nhưng đức là gốc".

Thứ hai, tăng cường công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ,
đảng viên hiện nay còn xuất phát từ vai trò của giáo dục đạo đức lối sống cho
cán bộ, đảng viên trong công tác xây dựng Đảng. Ta biết rằng, công tác xây
dựng Đảng tức là xây dựng tổ chức và xây dựng con người, bên cạnh việc xây
dựng về chính trị, tư tưởng, cần thiết phải xây dựng một chuẩn mực đạo đức và
7


lối sống cho cán bộ, đảng viên. Do đó, tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống
cho cán bộ đảng viên thường xuyên là một nội dung cơ bản của công tác xây
dựng, chỉnh đốn Đảng. Đặc biệt trong điều kiện hiện nay, khi mà sự suy thoái
đạo đức, lối sống đang có xu thế phát triển ảnh hưởng tới bản chất của Đảng,
làm tổn thương đến mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân, hạ thấp sức
chiến đấu và vai trò lãnh đạo của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập
và giáo dục, rèn luyện Đảng ta, Người luôn luôn quan tâm đến giáo dục đạo đức
cho cán bộ, đảng viên. Theo Người, "cán bộ là cái dây chuyền của bộ máy, nếu
dây chuyền không tốt, không chạy thì động cơ dù tốt, dù chạy toàn bộ, máy
cũng tê liệt. Cán bộ là những người đem chính sách của chính phủ, của đoàn
thể thi hành trong nhân dân, nếu cán bộ dở, thì chính sách hay cũng không thể
thực hiện được"9.
Trong Di chúc để lại, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: "Đảng ta là một
Đảng cầm quyền, mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức
cách mạng; thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta
thật sự trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật
trung thành của nhân dân"10.
Thấm nhuần những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ
Chí Minh về vai trò của đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên và vai trò của
giáo dục đạo đức lối sống cho cán bộ đảng viên trong công tác xây dựng Đảng,
từ khi ra đời đến nay, tuyệt đại cán bộ, đảng viên của Đảng là những người đầu
tàu gương mẫu, dẫn dắt quần chúng, thể hiện rõ rệt đạo đức, lối sống cách

mạng. Những người ít chịu rèn luyện, mắc bệnh cá nhân chủ nghĩa, vi phạm đạo
đức cách mạng không nhiều; hoặc có người chỉ mắc một vài khuyết điểm nào
đó, dù mới chỉ có thể, cũng có hại cho Đảng, có hại đến nhân dân. Đảng ta là
đảng cầm quyền, yêu cầu tu dưỡng đạo đức, lối sống cách mạng cho cán bộ
đảng viên càng cao, các bệnh cá nhân chủ nghĩa trái với đạo đức cách mạng
9

Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 5, Nxb.CTQG. H.1995, tr.54.
Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 12, Nxb.CTQG. H.1995, tr.510.

10

8


càng nguy hiểm. Dù những biểu hiện tiêu cực mới phát sinh, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã sớm cảnh báo thứ bệnh rất nguy hiểm này, Người nhắc nhở rằng "Một
đảng, một dân tộc và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn
lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca
ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân"11. Cho
nên ngày nay, trước yêu cầu mới của sự nghiệp cách mạng, trước thực trạng đạo
đức lối sống của cán bộ, đảng viên thì vấn đề đặt ra là không ngừng nâng cao
chất lượng giáo dục đạo đức lối sống cho cán bộ đảng viên của Đảng vừa là
nhiệm vụ cơ bản, vừa là nhiệm vụ cấp bách.

11

Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 12, Nxb.CTQG. H.1995, tr.551.

9

2. THỰC TRẠNG ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CỦA CÁN BỘ,
ĐẢNG VIÊN HIỆN NAY

2.1. Ưu điểm
Những biến động phức tạp của tình hình quốc tế, khu vực, những ảnh
hưởng tiêu cực của cơ chế thị trường, sự tấn công của chủ nghĩa đế quốc thông
qua chiến lược "diễn biến hoà bình" đã tác động không nhỏ đến công tác xây
dựng Đảng nói chung và công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng
nói riêng. Những tác động đó đã làm tha hoá, biến chất một số cán bộ đảng viên,
nhất là những người có chức, có quyền, những người làm việc trong các cơ quan
nhà nước, trong các đơn vị kinh tế không chịu rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách
mạng. Tại Hội nghị Trung ương 6 (lần 2) khoáVIII, Đảng ta đã nêu bật những
mặt mạnh, những tồn tại, khuyết điểm về đạo đức lối sống của cán bộ, đảng
viên hiện nay là: "Trong điều kiện mới, phần lớn cán bộ, đảng viên tích cực lao
động, công tác học tập, có ý thức tổ chức kỷ luật, giữ gìn đạo đức lối sống lành
mạnh, gắn bó với nhân dân". Đó là mặt mạnh cơ bản về đạo đức lối sống của
cán bộ, đảng viên chúng ta. Chính vì vậy, Đảng ta vẫn giữ được niềm tin của
nhân dân, động viên nhân dân phấn đấu vượt qua bao khó khăn thử thách đưa
công cuộc đổi mới của đất nước ta đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa
rất quan trọng, tạo được những tiền đề cho nước ta bước vào thời kỳ phát triển
mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
2.2. Các biểu hiện tiêu cực, hạn chế và nguyên nhân
* Các biểu hiện tiêu cực, hạn chế
Với phương châm "nhìn thẳng vào sự thật", nêu cao ý thức tự phê bình và
phê bình trong Đảng, cũng như mở rộng dân chủ trong toàn xã hội, bên cạnh
những mặt mạnh về đạo đức lối sống của cán bộ, đảng viên, Đảng ta đã công
khai chỉ ra những yếu kém, khuyết điểm, đặc biệt là về đạo đức lối sống của cán
bộ, đảng viên, những yếu kém đó đã thể hiện tính chất nghiêm trọng của hiện

tượng suy thoái về đạo đức, lối sống trong Đảng. Trong báo cáo chính trị của Bộ
10


Chính trị tại Hội nghị Trung ương 6 (lần2) khoáVIII Đảng ta chỉ rõ: một bộ
phận cán bộ đảng viên, lại là cán bộ đảng viên có chức có quyền suy thoái về
đạo đức lối sống, ảnh hưởng tới bản chất của Đảng, làm sa xút lòng tin của
nhân dân, tổn thương mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân, hạ thấp sức chiến
đấu và vai trò lãnh đạo của Đảng. Ngay từ khi đất nước bước vào công cuộc đổi
mới, tại Đại hội Đảng VI, Đảng ta đã chỉ rõ: "Trong xã hội ta đang diễn ra cuộc
đấu tranh giữa hai lối sống: lối sống có lý tưởng, lành mạnh, trung thực, sống
bằng lao động của mình, có ý thức tôn trọng và bảo vệ của công, chăm lo lợi ích
của tập thể và của đất nước, với lối sống thực dụng, dối trá, ích kỷ, ăn bám,
chạy theo đồng tiền". Đến đại hội VII, vấn đề đạo đức của cán bộ đảng viên
được nêu ra mạnh mẽ hơn: "sự suy thoái về phẩm chất đạo đức của một bộ phận
cán bộ đảng viên rất nghiêm trọng. Tình trạng mất đoàn kết nội bộ xảy ra trong
nhiều tổ chức Đảng" (Văn kiện Đại hội VII, tr.48). Đến Đại hội VIII, Đảng ta đã
đánh giá sự sa sút về phẩm chất đạo đức, lối sống lại diễn ra nghiêm trọng hơn,
nó không chỉ ở một bộ phận mà là: một bộ phận không nhỏ cán bộ đảng viên
thiếu tu dưỡng bản thân, phai nhạt lý tưởng, mất cảnh giác, giảm sút ý chí, kém
ý thức tổ chức kỷ luật, xa đoạ về đạo đức, lối sống... Và điều đáng lo ngại là
không ít cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng cách mạng, tha hoá về phẩm chất
đạo đức.
Hội nghị Trung ương 6 (lần 2) Khoá VIII của Đảng đã chỉ rõ, sự suy thoái
về đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên thật sự đang là vấn đề
bức xúc nhất đối với xã hội ta. Từ thực tiễn như vậy Đảng ta đã mở cuộc vận
động xây dựng, chỉnh đốn Đảng; tiến hành tự phê bình và phê bình trong các cấp
uỷ, tổ chức đảng và cán bộ chủ chốt từ Trung ương đến cơ sở. Qua thời gian
thực hiện cuộc vận động đã thu được một số kết quả và kinh nghiệm bước đầu,
"song, trong công tác xây dựng Đảng bên cạnh những ưu điểm, đang nổi lên

một số vấn đề yếu kém và khuyết điểm, nhất là khuyết điểm về công tác giáo
dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, chưa ngăn chặn và đẩy lùi được sự
11


suy thoái về tư tưởng chính trị và đạo đức lối sống" (Văn kiện Đại hội IX,
tr.138). Tại Đại hội IX, Đảng ta đánh giá, một trong những nguy cơ thách thức
của đất nước ta hiện nay là: "tình trạng tham nhũng, suy thoái về tư tưởng chính
trị, đạo đức, lối sống ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên là rất nghiêm
trọng. Nạn tham nhũng kéo dài trong bộ máy của hệ thống chính trị và trong
nhiều tổ chức kinh tế là một nguy cơ lớn đe doạ sự sống còn của chế độ ta"12.
Đảng ta còn chỉ rõ: "không ít cán bộ, công chức vừa kém về đạo đức, phẩm chất
vừa yếu về năng lực, trình độ chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ"13.
Đến Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI của Đảng đã
đề ra Nghị quyết số 12-NQ/TW (ngày 16 tháng 01 năm 2012), một số vấn đề
cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay, Đảng ta đã nghiêm túc nhận định tình hình
cấp bách hiện nay: “Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xây dựng Đảng
vẫn còn không ít hạn chế, yếu kém, thậm chí có những yếu kém, khuyết điểm kéo
dài qua nhiều nhiệm kỳ chậm được khắc phục, làm giảm sút lòng tin của nhân
dân đối với Đảng; nếu không được sửa chữa sẽ là thách thức đối với vai trò
lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ” 14; “Một bộ phận không nhỏ cán
bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả
một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với
những biểu hiện khác nhau”15.
Sự suy thoái về đạo đức, lối sống biểu hiện đặc trưng nhất là tệ tham
nhũng quan liêu. Những người này coi Đảng như một cái cầu thang để thăng
quan phát tài. Họ không quan tâm đến đời sống của nhân dân mà chỉ lo đến lợi
ích của riêng mình. Hiện tượng chạy chức, chạy quyền, lợi dụng chức vụ và
cương vị công tác để tham ô, hà lạm công quỹ, nhận hối lộ, làm giàu bất chính
Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại

H.2001, tr.76.
13 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại
H.2001, tr.76.
14 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội
Nxb.CTQG, H.2011, tr.21-22.
15 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội
Nxb.CTQG, H.2011, tr. 22.
12

hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng, Nxb.CTQG,
hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng, Nxb.CTQG,
nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI,
nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI,

12


diễn ra ngày càng nghiêm trọng. Qua những vụ án lớn về kinh tế - xã hội vừa
qua càng cho ta thấy rõ thêm sự tham nhũng lộng hành của một số cán bộ có
chức có quyền đã vi phạm đến bản chất của Đảng. Mặt khác, tình trạng quan
liêu cũng là một bệnh nguy hiểm dễ mắc phải ở những người có chức có quyền.
Phong cách lãnh đạo thì cậy quyền, cậy thế chỉ thích mệnh lệnh, phê phán người
khác không lắng nghe ý kiến của mọi người, không muốn nghe người khác phê
bình hoặc trái với ý mình; cố tạo ra khoảng cách trên- dưới với quần chúng, với
đồng chí đồng đội, thậm chí cả với những người từng đồng cam cộng khổ, cưu
mang ủng hộ giúp đỡ mình, vi phạm quyền dân chủ của nhân dân. Phong cách
làm việc thì chỉ thích "an bình trong phòng lạnh", ngại đi cơ sở, ngại tiếp xúc
với quần chúng, xa rời thực tế, không nắm được phong trào, báo cáo sai sự
thật... Sự suy thoái về lối sống phổ biến là xa rời lối sống "cần, kiệm" chạy theo
lối sống ích kỷ, thực dụng, đồng tiền là trên hết, đam mê nhu cầu vật chất cùng

những dục vọng thấp hèn...
* Nguyên nhân tiêu cực, hạn chế
Đảng ta đã nhận định trong nhiều năm qua sự suy thoái về đạo đức lối
sống, đặc biệt nạn tham nhũng và tệ quan liêu đã trở thành quốc nạn, là một
nguy cơ lớn đối với nước ta. Sở dĩ có tình trạng suy thoái về đạo đức lối sống
như vậy là do các nguyên nhân:
Một là, trong điều kiện mới, một bộ phận cán bộ, đảng viên mắc chủ
nghĩa cá nhân, sống buông thả, thiếu tự giác rèn luyện tu dưỡng, trong khi đó sự
giáo dục, quản lý, kiểm tra của các tổ chức đảng, trước hết là các chi bộ và cấp
uỷ lại lỏng lẻo; đồng thời chưa có quy chế để nhân dân tham gia giám sát, giáo
dục cán bộ đảng viên.
Hai là, chủ nghĩa thực dụng có cơ sở kinh tế sâu xa, khách quan từ mặt
trái của nền kinh tế thị trường, mở cửa đang làm thay đổi thước đo chuẩn mực
đạo đức, nhưng Đảng ta chậm dự báo tình hình và thiếu những biện pháp phù
hợp đồng bộ, có hiệu quả trong việc kiểm tra, giám sát giáo dục, rèn luyện cán
13


bộ đảng viên. Nhiều tổ chức đảng coi nhẹ công tác giáo dục đạo đức cách mạng
cho cán bộ đảng viên, trong điều kiện thực hiện nền kinh tế thị trường và mở
cửa, thiếu những hình thức biện pháp quản lý, kiểm tra việc rèn luyện của cán
bộ, đảng viên, xử lý chưa kịp thời, thiếu nghiêm minh khi có vi phạm.
Ba là, trong điều kiện đảng cầm quyền, một số cán bộ, đảng viên cơ hội,
không chịu rèn luyện phẩm chất của người cộng sản đã biến quyền lực thành lợi
ích vật chất cá nhân, sống trên dân, xa cách dân. Đồng thời, nhiều chủ trương,
chính sách, pháp luật, trước hết là về kinh tế chưa đầy đủ và còn nhiều sơ hở... đã
gây thêm khó khăn cho việc ngăn chặn và đẩy lùi suy thoái của cán bộ đảng viên.
Bốn là, mặt trái của cơ chế thị trường và mở cửa đang hàng ngày hàng
giờ tác động đến tư tưởng, tình cảm của cán bộ đảng viên, trong khi chế độ
chính sách đãi ngộ, nhất là chính sách tiền lương bảo đảm cho cán bộ công chức

còn nhiều bất cập. Tình trạng phân hoá giàu nghèo trong xã hội phát triển
nhanh... đã tác động không nhỏ đến các tổ chức đảng và mỗi cán bộ đảng viên.
Năm là, các thế lực thù địch ráo riết thực hiện chiến lược “diễn biến hoà
bình”, bằng mọi âm mưu, thủ đoạn tinh vi và thâm độc: dùng tiền, gái đẹp... làm tha
hoá cán bộ, đảng viên, hòng thực hiện những âm mưu, ý đồ thâm độc của chúng.
Yêu cầu của công cuộc đổi mới đi lên chủ nghĩa xã hội và xuất phát từ
thực trạng về sự suy thoái biến chất của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng
viên hiện nay, đặt ra vấn đề cơ bản và cấp bách về giáo dục đạo đức cách mạng,
lối sống lành mạnh trong các tầng lớp nhân dân, mà tập trung trước hết là đối
với đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng, để xây dựng Đảng ta thật sự trong
sạch, vững mạnh ngang tầm với nhiệm vụ của một đảng cầm quyền trong sự
nghiệp đổi mới.

14


3. TĂNG CƯỜNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CHO CÁN BỘ,
ĐẢNG VIÊN TRONG TÌNH HÌNH HIỆN NAY

3.1. Phương hướng tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ,
đảng viên của Đảng thời gian tới
Trong công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay, công tác giáo
dục cán bộ, đảng viên có ý nghĩa rất quan trọng không chỉ ở mỗi một người
đảng viên mà còn đối với cả tổ chức đảng, do đó, tất yếu Đảng phải thường
xuyên đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục tư tưởng chính trị,
đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên của Đảng.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta xác định trong những năm
tới toàn Đảng tiếp tục thực hiện các nghị quyết về xây dựng Đảng, nhất là Nghị
quyết số 12 Ban Chấp hành Trung ương khoá XI của Đảng về một số vấn đề
cấp bách xây dựng Đảng ta hiện nay, thực hiện tự phê bình và phê bình, tập

trung làm tốt những công tác quan trọng, trong đó một vấn đề cần chú ý là giáo
dục tư tưởng chính trị, rèn luyện đạo, đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá
nhân…
Nâng cao nhận thức về vị trí, tầm quan trọng và ý nghĩa của công tác
giáo dục cán bộ, đảng viên, trong đó, một nội dung quan trọng là giáo dục
đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên. Đổi mới nội dung, hình thức và
phương pháp công tác giáo dục đảng viên của Đảng. Nâng cao chất lượng
đội ngũ làm công tác giảng dạy lý luận chính trị tại các trung tâm bồi dưỡng
chính trị. Phối hợp đồng bộ giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị làm
công tác giáo dục cán bộ, đảng viên. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá
của Đảng trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên.
Thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình trong
Đảng. Tăng cường vai trò lãnh đạo của các tổ chức đảng, củng cố và nâng
cao sức chiến đấu của chi bộ nhằm giáo dục và rèn luyện đảng viên.
15


3.2. Một số giải pháp tăng cường, nâng cao chất lượng giáo dục đạo
đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên của Đảng
Trong tình hình hiện nay, để đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng thật sự
vững mạnh có đủ năng lực và phẩm chất ngang tầm với bản chất cách mạng của
một đảng cầm quyền trong sự nghiệp đổi mới, công tác giáo dục đạo đức, lối
sống cho cán bộ, đảng viên của Đảng cần phải được chú ý và cần tập trung làm
tốt những nội dung cơ bản sau:
Một là, mỗi cán bộ, đảng viên phải nêu cao tinh thần tự tu dưỡng, rèn
luyện về đạo đức, lối sống, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh.
Mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng phải nghiêm túc chấp hành Điều lệ
Đảng, pháp luật nhà nước, gương mẫu giữ gìn phẩm chất đạo đức người đảng
viên cộng sản trong điều kiện mới. Đồng thời, các tổ chức đảng, trước hết là

mỗi chi bộ đảng phải phát huy năng lực lãnh đạo của mình, tăng cường công tác
giáo dục, kiểm tra, quản lý cán bộ, đảng viên về đạo đức, lối sống với những
hình thức và phương pháp phù hợp trong điều kiện mới. Đây là biện pháp đầu
tiên nhằm tăng cường sức chiến đấu và vai trò lãnh đạo của Đảng, củng cố lại
niềm tin trong nhân dân, xây dựng mối quan hệ máu thịt giữa Đảng và nhân
dân. Chỉ có làm tốt nội dung này, mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng mới thấm
nhuần sâu sắc tư tưởng của Bác Hồ: "Đạo đức cách mạng không phải trên trời
sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển củng cố.
Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong"16. Cán bộ,
đảng viên phải học tập toàn diện, trong đó phải đặc biệt coi trọng học lý luận
Mác – Lênin, vì "có học tập lý luận Mác - Lênin mới củng cố được đạo đức
cách mạng, giữ vững lập trường, nâng cao sự hiểu biết và trình độ chính trị,
mới làm tốt công tác Đảng giao phó cho mình"17.
16
17

Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 5, Nxb.CTQG. H.1995, tr.293.
Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 5, Nxb.CTQG. H.1995, tr.292.

16


Để tự rèn luyện tự tu dưỡng đạo đức, lối sống một cách có kết quả, một
mặt đòi hỏi mỗi cán bộ, mỗi đảng viên phải tự giác, phải bền bỉ, phải kiên trì và
nhẫn nại... không nao núng tinh thần, phải lấy tiêu chuẩn cán bộ và đức tính của
con người Việt Nam trong giai đoạn mới để phấn đấu rèn luyện; mặt khác, tổ
chức đảng trước hết là chi bộ phải có trách nhiệm giúp cán bộ đảng viên rèn
luyện, trau rồi đaọ đức, lối sống lành mạnh thông qua giáo dục, thông quản lý
và kiểm tra đảng viên.
Hai là, thực hiện nghiêm túc chế độ tự phê bình và phê bình.

Thực hiện nghiêm túc chế độ tự phê bình và phê bình theo phương châm
từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, từ trong ra ngoài; lấy ý kiến của quần
chúng trong cơ quan đơn vị và ý kiến của nhân dân trong khu dân cư nơi cán bộ
đảng viên cư trú góp ý kiến phê bình cán bộ, đảng viên. Trong quá trình sáng
lập, giáo dục, rèn luyện Đảng ta, Bác Hồ đã từng nói "có hoạt động thì khó mà
tránh khỏi sai lầm. Chúng ta không sợ sai lầm và khuyết điểm và càng sợ những
người lãnh đạo không biết tìm cách đúng để giúp cán bộ sửa chữa sai lầm và
khuyết điểm". Vì thế, "phải biết thật thà tự phê bình và thành khẩn phê bình
đồng chí khác để cùng tiến bộ"; "không chịu nghe phê bình và không tự phê
bình thì nhất định lạc hậu, thoái bộ. Lạc hậu và thoái bộ thì sẽ bị quần chúng
bỏ rơi"18. Bác nhiều lần nhấn mạnh: tự phê bình và phê bình là thứ vũ khí sắc
bén nhất, nó giúp cho Đảng ta ngày càng thêm mạnh. Thực hiện di huấn của
Người, thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI của Đảng, trong Đảng đã
và đang thực hiện cuộc vận động tự phê bình và phê bình làm trong sạch Đảng.
Để không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ,
đảng viên thì mỗi cán bộ, đảng viên, mà trước hết là cán bộ chủ chốt và cán bộ
lãnh đạo, quản lý các cơ quan Đảng, nhà nước, các đoàn thể quần chúng, các tổ
chức kinh tế thực hiện tự phê bình và phê bình với tinh thần trong sáng, tôn
trọng, nghiêm túc, tự giác, tự nguyện và trung thực, có phê phán có đấu tranh để
18

Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 9, Nxb.CTQG. H.1995, tr.290.

17


xây dựng, để đoàn kết. Không được lợi dụng tự phê bình và phê bình để đả kích,
chia rẽ bè phái, để vu cáo, hãm hại đồng chí đồng đội.
Tự phê bình và phê bình là một thứ vũ khí sắc bén, nó giúp cho Đảng ta
ngày càng mạnh thêm. Vì thế, tự phê bình và phê bình phải được tiến hành

thường xuyên, thiết thực, dân chủ, từ trên xuống dưới và từ dưới lên. Sau hết là
Đảng phải kiểm tra chặt chẽ, "làm được như thế khuyết điểm sẽ bớt đi, và tiến
bộ sẽ mau lên" như lời dạy của Bác Hồ. Do đó, đẩy mạnh tự phê bình và phê
bình là một nội dung, biện pháp hữu hiệu để không ngừng nâng cao chất lượng
giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên trong công tác xây dựng Đảng
hiện nay.
Ba là, tập trung chỉ đạo đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống tham nhũng,
quan liêu, tiêu cực làm trong sạch đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Để làm được điều này phải có cơ chế chính sách đồng bộ, phát huy dân
chủ rộng rãi trong Đảng và toàn xã hội, đồng thời phải xử lý nghiêm minh
những cán bộ đảng viên khi được phát hiện, chỉ có như vậy thì mới trong sạch
được đội ngũ, sức mạnh của Đảng mới được nâng lên. Phát huy một cách tích
cực dư luận xã hội, đặc biệt là các phương tiện thông tin đại chúng trong việc
đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực của cán bộ, đảng viên trong bộ máy công
quyền. Thông qua các phương tiện thông tin đại chúng tích cực tuyên truyền
những chuẩn giá trị đạo đức của cán bộ, đảng viên và con người Việt Nam trong
thời đại mới, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, nhân cách lành mạnh giản dị,
hướng con người vào những chuẩn chân - thiện - mỹ; đồng thời kiên quyết đấu
tranh với những thói hư tật xấu ra khỏi đời sống của xã hội, đặc biệt là cán bộ
đảng viên phải là người gương mẫu về đạo đức lối sống.
Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn và nhân rộng các điển hình tiên tiến, tuyên
truyền kịp thời những gương người tốt, việc tốt, lên án cái xấu cái ác, tích cực
đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí quan liêu và các tệ nạn xã hội khác. Cán
bộ đảng viên phải gương mẫu rèn luyện, giữ gìn phẩm chất đạo đức của người
18


cộng sản. Đảng viên cán bộ nói đi đôi với làm, chỉ có như vậy mới xứng đáng là
người lãnh đạo, người đầy tớ trung thành của nhân dân.
Bốn là, làm tốt công tác quản lý cán bộ, đảng viên.

Các cấp uỷ Đảng và chi bộ phải nắm chắc tình hình mọi mặt của đảng
viên cán bộ được quản lý, thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ trong lãnh
đạo và quản lý cán bộ, đảng viên, phát huy dân chủ trong quản lý và giám sát,
kiểm tra. Thực hiện mọi hoạt động của cán bộ, đảng viên phải đặt dưới sự lãnh
đạo và quản lý của cấp uỷ cùng cấp. Đồng thời, thông qua dư luận của quần
chúng và sự giám sát của quần chúng để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức,
lối sống cho cán bộ, đảng viên.
Thực hiện tốt cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo tinh thần
Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI và những nội dung cơ bản được xác định
trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI của Đảng về xây dựng,
chỉnh đốn Đảng thì Đảng ta mới không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo và
sức chiến đấu ngang tầm với nhiệm vụ của một đảng cầm quyền trong sự nghiệp
công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đi lên chủ nghĩa xã hội.
Tăng cường, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục đạo đức, lối
sống cho cán bộ, đảng viên trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng xuất phát
từ vị trí, vai trò của đạo đức, lối sống người cán bộ, đảng viên của Đảng đối với
sự nghiệp cách mạng là một vấn đề tất yếu khách quan. Trong tình hình hiện
nay, trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới và mở cửa, trước những tác động của
tình hình trong nước và thế giới, đặc biệt là trước âm mưu chiến lược "diễn biến
hoà bình" của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực phản động, cơ hội. Để đảm bảo
giữ vững chế độ xã hội chủ nghĩa, độc lập dân tộc, toàn vẹn lãnh thổ của nước ta
phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhưng năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng
là vấn đề cơ bản giữ vai trò quyết định. Trước thực trạng về công tác xây dựng
Đảng, đặc biệt là chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng đang có nhiều
vấn đề cần phải được củng cố và chỉnh đốn, trong đó một bộ phận không nhỏ
19


cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống làm ảnh
hưởng đến năng lực lãnh đạo và uy tín của Đảng cầm quyền. Do đó, tăng cường

chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên
của Đảng vừa là vấn đề tất yếu, vừa là vấn đề cơ bản, cấp bách trong điều kiện
hiện nay.

20


KẾT LUẬN
Trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay, vấn đề giáo dục
cán bộ, đảng viên có ý nghĩa rất quan trọng không chỉ ở mỗi một người
đảng viên mà còn đối với cả tổ chức đảng. Để đảng bộ, chi bộ vững mạnh
và phát huy được vai trò lãnh đạo của mình, tất yếu Đảng phải thường
xuyên đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục tư tưởng chính trị,
đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên của Đảng.
Mọi cán bộ đảng viên của Đảng cần phải quán triệt và thực hiện tốt
cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo tinh thần Nghị quyết Trung
ương 4 khóa XI và Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI. Từng cán
bộ đảng viên cũng như từng cấp uỷ, chi bộ đảng phải cụ thể hoá những nội
dung của Đảng vào điều kiện công tác, nhiệm vụ cụ thể của cơ quan, đơn vị
và lĩnh vực hoạt động của mình, để có nội dung biện pháp thích hợp trong
công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ đảng viên trong đơn vị mình,
chỉ có như vậy, mới góp phần thiết thực vào cuộc vận động chung của toàn
Đảng là xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, đáp ứng
với yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn cách mạng mới, không
ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, đảm bảo vững
chắc vị thế cầm quyền của Đảng.

21

DANH MC TI LIU THAM KHO
1. ng Cng sn Vit Nam (2011), Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam,
Nxb.CTQG
2. ng Cng sn Vit Nam (2011), Vn kin i hi i biu ton quc ln
th XI ca ng, Nxb.CTQG
3. ng Cng sn Vit Nam (2012), Vn kin Hi ngh ln th t Ban Chp
hnh Trung ng khúa XI, Nxb.CTQG
4. H Chớ Minh Ton tp, tp 5, 7, 9, 12 (2001), Nxb.CTQG
5. Một số vấn đề công tác t tởng (1999), Nxb.CTQG
6. Nguyễn Phú Trọng (2002), Đảng Cộng sản trong tiến trình đổi mới,
Nxb.CTQG
7. Khoa Xây dựng Đảng (2001), Kỷ yếu khoa học Nâng cao chất lợng đội
ngũ cán bộ trong thời kỳ đổi mới.

22