Bài 43 sinh 12 thùy

KIỂM TRA BÀI CŨ

1. Hệ sinh thái là gì? Cho ví dụ?

2. Cho biết các thành phần cấu trúc
của hệ sinh thái?


Bài 43:
TRAO ĐỔI VẬT CHẤT
TRONG HỆ SINH THÁI


I.TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG QUẦN XÃ SINH VẬT

Chuỗi thức ăn là gì?

1. Chuỗi thức ăn
Vd 1: Chuỗi thức ăn trên đồng ngô

Vd2: Chuỗi thức ăn trong hồ nuôi cá

3/27/17

4


* Các loại chuỗi thức ăn:
VD 1

VD 2

VD 3

3/27/17

Có mấy loại chuỗi thức ăn?

5


Hãy tìm ví dụ khác về chuỗi thức ăn?


2. Lưới thức ăn


Hãy thiết lập các chuỗi thức ăn từ các sinh vật sau:
Xén tóc

Diều hâu

Qủa dẻ

Nón thông
Trăn

Sóc

VSV phân giải

8

Thằn lằn


ĐÁP ÁN:
Hãy chỉ ra các mắc xích chung giữa các chuỗi thức ăn dưới đây:

1. Nón thông Xén tóc thằn lằn trăn VSV

2.Nón thôngXén tócchim gõ kiếndiều hâuVSV

3.Nón thôngXén tócchim gõ kiếntrăn VSV
4. Hạt dẻ sóc  trăn  VSV
5. Hạt dẻ sóc  diều hâu VSV
9


Các chuỗi thức ăn trên có chung nhiều mắc xích nên có thể viết lại như sau:

Diều hâu

Hạt dẻ

Sóc
Trăn

Vi sinh vật

Thằn lằn
Nón

Xén

thông

tóc
Chim gõ kiến

10


DiÒu h©u

Chim gâ kiÕn

XÐn
tãc
Tr¨n

Th»n l»n
Qu¶ dÎ
Nãn

Sãc

th«ng
VSV ph©n gi¶i

Vi khuÈn

Lưới thức ăn là gì?
Hình 43.1.Một lưới thức ăn trong hệ sinh thái rừng

NÊm


Vịt ăn cá

Rái cá

Chim bói cá
Vạc
Rắn
Cá tráp

Cá dày
Cá gai

Nòng nọc

Ấu trùng

Sa nhông

Ốc sên

Trùng cỏ

Tảo cát

Tảo lục

Lưới thức ăn trong quần xã sinh vật ở nước.

Tôm hùm


Mức độ phức tạp của lưới thức ăn phụ thuộc vào yếu tố nào của quần xã sinh vật?

A

B


3.BẬC DINH DƯỠNG

Bậc dinh dưỡng là gì?

SV sản xuất

Sinh vật tiêu thụ
SVTT bậc 1

Bậc dd cấp 1

Bậc dd cấp 2

SV phân giải

SVTT bậc 2

SVTT bậc 3

Bậc dd cấp 3

Bậc dd cấp 4


Bậc dd cấp 1

Bậc dd cấp2

Bậc dd cấp 3

Bậc dd cấp 4

Bậc dd cấp
cao nhất

Bậc dd cấp cao
Bậc dd cấp 1

Bậc dd cấp2

Bậc dd cấp 3

nhất

Hãy ghi chú tên các bậc dinh dưỡng thay cho các
chữ a, b, c,…
3/27/17

15


II. THÁP SINH THÁI

1.Tháp sinh thái là gì?

Quan sát hình vẽ, trả lời câu

2.Nghiên cứu tháp sinh thái có ý nghĩa gì?

hỏi:

3.Phân biệt các loại tháp sinh thái.


Khái niệm
Tháp số
lượng

Đặc điểm

Xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật

Dễ xây dựng, ít có giá

ở mỗi bậc dd

trị không đồng nhất,
không chính xác

Tháp sinh Xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất
khối

Có giá trị cao hơn tháp

cả các sinh vật trên 1 đ.vị diện tích hay thể

SL, Thành phần hóa học ,

tích ở mỗi bậc dd ……

giá trị năng lượng của
chất sống trong các bậc
dinh dưỡng là khác nhau

Tháp

Xây dựng dựa trên số năng lượng tích lũy

Tháp hoàn thiện nhất.

năng

trên một đ.vị diện tích hay thể tích, trong 1

Tuy nhiên, xây dựng tháp

lượng

đ.vị thời gian ở mỗi bậc dd

năng lượng khá phức tạp,
đòi hỏi nhiều công sức,
thời gian


Tại sao tháp năng lượng luôn có

ĐV ăn thịt bậc 2

dạng chuẩn?

ĐV ăn thịt bậc 1
ĐV ăn cỏ
Cỏ

(Tháp năng lượng)

Do năng lượng của vật làm mồi dư thừa để nuôi vật tiêu thụ mình.


Vật kí sinh

ĐV ăn thịt bậc 2
Vật chủ

B

(Tháp số lượng)

A

ĐV ăn thịt bậc 1

ĐV ăn cỏ

Cỏ

Cá Thu

C

(Tháp năng lượng)

Các trích

Giáp xác

TV phù du

(Tháp sinh khối)

Tháp số lượng có đáy nhỏ là do số lượng vật kí sinh
Tháp sinh khối có đáy nhỏ mất cân đối là do các thực
lớn hơn nhiều lần số lượng vật chủ. VD: ruột của

Tạidu
saocótháp
lượng
B và
vật phù
sinhsốkhối
thấp
màtháp
sinh khối của vật
người, lợn… có thể có tới hàng chục con giun đũa.
sinh
khối C lại có dạng khác với
tiêu thụ
lớn.
tháp năng lượng A?


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Câu 1: Cho lưới thức ăn sau :

Khi rắn bị tiêu
diệt thì điều gì
Rệp thông

Diều hâu

Chim ăn rệp

Rắn

Hạt cây sồi
Chuột

Nón thông
Kỳ nhông

Vi khuẩn

Nấm

Rắn chết  Chuột  TV  O2
giảm, ô nhiễm môi trường sống,…

sẽ xảy ra


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

Câu 2. Trong hệ sinh thái có các loại chuỗi thức ăn nào?
A. Chuỗi thức ăn trên cạn và chuỗi thức ăn dưới nước.
B. Chuỗi thức ăn mở đầu bằng các sinh vật tự dưỡng và chuỗi thức mở đầu sinh vật phân
giải mùn bã hữu cơ.
C. Chuỗi thức ăn đơn giản và chuỗi thức ăn phức tạp.
D. Chuỗi thức ăn đủ các thành phần cấu trúc và chuỗi thức ăn thiếu các thành phần cấu
trúc.


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

Câu 3. Cho chuỗi thức ăn:

Cỏ  Châu chấu  Ếch  Rắn  Đại bàng. Trong chuỗi thức ăn trên, rắn thuộc
sinh vật tiêu thụ bậc mấy?
A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

Câu 4. Quan sát một tháp sinh khối, chúng ta có thể biết được những thông tin nào sau
đây?

A.

Các loài trong chuỗi và lưới thức ăn.

B. Năng suất của sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.

C. Mức độ dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã.

D. Quan hệ giữa các loài trong quần xã.


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Câu 5:Trong chuỗi thức ăn sau:
Cỏ → Dế → Gà → Chuột → Rắn

Thì rắn là:

3/27/17

A

Sinh vật tiêu thụ cấp 5

B

Bậc dinh dưỡng cấp 4

C

Bậc dinh dưỡng cấp 3

D

Sinh vật Sinh
tiêu thụ
vật cấp
tiêu 4thụ cấp 4

24


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Câu 6: Trật tự nào sau đây của các chuỗi thức ăn là không đúng?

A. Cây xanh  Chuột  Mèo  Diều hâu.

B. Cây xanh  Rắn  Chim sẻ  Diều hâu.
C. Cây xanh  Chuột  Rắn  Diều hâu.
D. Cây xanh  Chuột  Cú  Diều hâu.

25