Giao tiếp giữa giảng viên và sinh viên trong nghiên cứu khoa học ở đại học quốc gia Hà Nội

DAI HOC QUOC GIÀ HA NOI
TRirÒNG DAI HOC KHOA HOC XÀ HOI VA NHÀN VÀN

TÉN DE TAI:

GIAO TIÉP GIUTA GlÀNG VIÉN VA SINH VIÉN TRGNG
NGHIÉN ClJfU KHOA HOC 0 DAI HOC QUOC GIÀ HA NOI

Ma so: QX 2001.17
Chù tri de tài: TS. Hoàng Móc Lan

HA NOI - 2005


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

DANH MUC CÀC TU VIÈT TAT TRONO BÀO CÀO KHOA HOC

• Dai hoc quóc già Ha Nói

: DHQGHN

• Truòng Dai hoc Khoa hoc Xà boi va Nhàn vàn

: DHKHXH&NV

• Truòng Dai hoc Khoa hoc Tu nhién

: DHKHTN

• Truòng Dai hoc Ngoai ngiJ

: DHNN

• Nghién cùìi khoa hoc

: NCKH

• Giàng vién

: GV

• Sinh vién

: SV

• Dièm trung bìnb

: DTB

• Thù: bàc

: TB

MUC LUC
Trang
Mtfdàu
ChiTtfng 1: Mot so vàn de ly luqn ve giao tìép gida giàng vién va
sinh vién trong NCKH
1.1. Lich sii nghién culi vàn de giao tiép
1.2. Khài niem giao tiép
1.3. Giao tiép supham
1.4. Nghién cùru khoa hoc
Chiroìig 2: Tó chitc nghién ctru
2.1. Nghién cùru ly luàn
2.2. Nghién cùru thuc tién
2.3. Phuang phàp thuc nghiem
2.4. Xirly va phàn tìch két qua
Chirong 3: Két qua nghién cihi thuc trqng giao tiép giùa giàng vién
va sinh vién trong NCKH
3.1. Nhàn tbùrc cùa giàng vién va sinh vién ve su càn thiét cùa
giao tiép trong NCKH cùa sinh vién
3.2. Dói tuang giao tiép cùa giàng vién va sinh vién trong NCKH ..
3.3. Noi dung giao tiép giiìa giàng vién va sinh vién trong NCKH...
3.4. Càc bìnb thóc giao tiép giiìa giàng vién va sinh vién trong
NCKH
3.5. Mot so dac diém nhàn càch cùa nguòi giàng vién trong giao
tiép NCKH vói sinh vién
3.6. Nguyén nhàn ành huòng va kién nghi dói vói viec to choc
giao tiép giiìa giàng vién va sinh vién trong NCKH
3.7. Thuc nghiem va két qua thuc nghiem
Két luan va kién nghj

3

7
7
10
19
27
41
41
42
46
47
50
50
56
58
63
67
71
75
82

1. Két luàn
2. Kién nghi
Danh muc tài lieu tham khào

82
84
87

Phuluc

89


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

MO DAU
1. Ly do chon de tài
Vàn kién cùa Dai boi Dai biéu Dàng bo DHQG Ha Noi lan thù- II dà xàc
dinh muc tiéu phàn dà'u cùa DHQG Ha Noi là: "Phàt buy nhung diéu kién
thuàn lai ma Nhà nuóc dà tao cho DHQG duac ghi trong quy che, ra sue nò
lue xày dung DHQG Ha Noi thuc su tra thành trung tàm dào tao dai hoc,
NCKH va ùmg dung khoa hoc - cóng nghe da ngành, da linh vuc, chat luang
cao, ngang tàm khu vuc, dàn dàn dudi kip trình do quóc té'". Muc tiéu trén
duac thè bien trong càc nghi quyét cùa Dàng uy DHQG Ha Noi là: xày dung
va phàt trién DHQG Ha Noi theo mò bìnb mot dai hoc nghién cùru (Rearch
Universitry) là mot nhiem vu bang dàu trong boat dong dào tao cùa nhà
truòng. Tinh dac thù cuà giào due cùa dai hoc là dào tao phuang phàp tu duy
khoa hoc, khà nàng suy luàn de tu giài quyét càc vàn de mói va sàng tao. Tàt
cà nhung dac diém này chù yéu co duac thóng qua NCKH va lién két vói thuc
tién. De boàn thành tot càc nhiem vu néu trén DHQGHN càn tó cbùrc qua trinh
truyén dat kién thiic, rèn luyén ky nàng thuc bànb tay nghé cho sinh vién va
tó chùfc cho sinh vién NCKH a nhung binh thiic phù bop. Day là bìnb thùrc tó
chiìc day hoc dac trung ò bàc dai hoc kbòng chi co tàc dung trang bi cho sinh
vién ky nàng, phuang phàp nghién cùu khoa hoc, rèn luyén tu duy khoa hoc,

khà nàng làm viec doc lap, sàng tao di sàu vào chuyén mòn ma con buóc dàu
bìnb thành va phàt trién a sinh vién nhiìng pham chat tàc phong cùa nhà khoa
hoc de co thè dàp ùìig yéu càu cùa su phàt trién khoa hoc - còng nghé va su
phàt trién dàt nuóc bien nay.
Hoat dong nghién ciìu khoa hoc cùa sinh vién duac tó chiic duói nhiéu
binh thiìc khàc nbau nhu làm quen vói còng tàc nghién cùru: bài tàp nién luàn,
bào cào thuc té, bào cào khoa hoc, tàp su nghién ciìu (Luàn vàn tot nghiép).
Hoat dong này cùa sinh vién duac thuc bien duói su huóng dàn cùa giàng
vién. Viec giàng vién tó cbùrc giao tiép huóng dàn sinh vién NCKH bop ly sé


tao ra nhiìng diéu kién thuàn Igi ve màt tàm ly, de phàt buy tich cuc boat dong
tri tue, phàt trién tinh sàng tao, xày dung thài do hoc tàp dùng dàn a sinh vién.
Giao tiép giGa giàng vién vói sinh vién trong boat dong NCKH bop ly con co y
nghia tao ra càm xùc tich cuc lành manh ò cà giàng vién va sinh vién.
Song hien nay giao tiép giOa giàng vién va sinh vién trong boat dong
NCKH a DHQG Ha Noi thuc trang nhu thè nào, vàn là càu bòi càn duac
nghién cùru mot càch khoa hoc de tur dò tìm bien phàp nàng cao biéu qua giao
tiép giira giàng vién va sinh vién nói riéng va chat lugfng NCKH cùa sinh vién
trong DHQG Ha Noi nói chung. Truóc yéu càu cùa cóng tàc dào tao DHQG
Ha Noi viec nghién cùru "giao tiép giiìa giàng vién vói sinh vién trong NCKH
ò DHQG Ha Noi" cùa chung tói co y nghia ly luàn va y nghia thuc tién.
2. Muc dìch nghién cùru.
Trén co so nghién cùru thuc trang giao tiép ghìa giàng vién va sinh vién
trong boat dong NCKH cùa sinh vién DHQG Ha Noi de xuàt mot so kién nghi
nhàm nàng cao biéu qua giao tiép giua giàng vién vói sinh vién, góp phàn
nàng cao két qua NCKH cùa sinh vién va thuc bien tot muc tiéu dào tao cùa
DHQG Ha Noi.
3. Khach thè va dòi tuang nghién cùru.
- Khdch thè nghién cùu

Diéu tra 600 sinh vién trong DHQG Ha Noi bao góm:
100 sinh vién nàm thii nhàt, nàm tbùr hai.
100 sinh vién nàm thù' ba, nàm thù tu a càc khoa Tàm ly hoc, khoa hoc
quàn ly, xà boi hoc, lich su, luu triì va quàn tri vàn pbòng cùa Truòng Dai hoc
Khoa hoc Xa boi va Nhàn vàn.
100 sinh vién nàm tbùr nhàt va nàm tbùr hai.
100 sinh vién nàm tbùr ba va thù* tu cùa khoa Toàn, Ly, Sinh, Dia cùa
Truòng dai hoc Khoa hoc Tu nhién.
100 sinh vién nàm tbùr nhàt, nàm tbùr hai
100 sinh vién nàm thù' ba va nàm thu tu cùa càc khoa tiéng Anh, Phàp,
Trung Quóc, va Nga cùa Truòng dai hoc Ngoai ngu.


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

100 giàng vién cùa càc khoa trong dién diéu tra bao góm:
30 giàng vién Truòng DHKHXH & NV
40 giàng vién Truòng DHKHTN
30 giàng vién Truòng DHNN. Trong so giàng vién co 14 nguòi là càn bo
quàn ly tiì cà'p khoa dén càp truòng.
Tóng so khàch thè nghién cùu là: 700 nguòi
- Dói tuang nghién cùru:
Giao tiép giiìa giàng vién va sinh vién trong NCKH a DHQG Ha Noi.
4. Già thuyèt khoa hoc.

Viec giao tiép giua giàng vién va sinh vién trong NCKH duac thuc bien
thuòng xuyén ò DHQG Ha Noi. Tuy nhién bien nay viec giao tiép giàng vién
vói sinh vién trong NCKH co nhiéu diém bàt càp dàn dén nhiéu han che ve két
qua nghién cùru khoa hoc cùa sinh vién. NhDng diém bàt càp trong giao tiép
NCKH tàp tmng a càc dac diém: Nhàn thiìc ve giao tiép, binh thùc giao tiép,
noi dung giao tiép. Néu tó chiìc tot giao tiép giiìa giàng vién va sinh vién trong
NCKH thì két qua NCKH cùa sinh vién sé co chat lugng cao bon.
5. Nhiem vu nghién cihi.
- He thóng boa mot so vàn de ve ly luàn giao tiép dac diém giao tiép giiìa
giàng vién va sinh vién, boat dong NCKH cùa sinh vién.
- Tim biéu thuc trang giao tiép giua giàng vién va sinh vién trong NCKH
va su biéu bien dàc diém giao tiép dò a giàng vién va sinh vién.
- Trén co sa dò de xuàt mot so kién nghi góp phàn nàng cao biéu qua
giao tiép giua giàng vién va sinh vién trong NCKH cùa DHQG Ha Noi.
6. Pham vi nghién cùu.
- Ve khàch thè nghién cùru: De tài tàp tmng nghién cùu chù yéu trén
nhung sinh vién dà tham già NCKH va càc giàng vién dugc giao nhiem vu
huóng dàn sinh vién NCKH.
- Ve dói tuong nghién cuu: De tài nghién cùru mot so dac diém giao tiép
giiìa giàng vién va sinh vién trong NCKH cùa sinh vién.


7. Phirong phàp nghién cùru:
De giài quyét nhiem vu nghién cùu chung tói su dung càc phuomg phàp
co bàn:
- Phuang phàp phàn tìch tài lieu, phuang phàp diéu tra. Ngoài ra de bó
xung cho viec nghién cùru, chùng tói con su dung phuong phàp quan sàt,
phuong phàp nghién cùru san pham, phuang phàp chuyén già. De thè bien két
qua nghién cùru chùng tói su dung phuang phàp toàn hoc thóng ké.
8. Nhiìmg dóng góp cùa de tài:

- Ve ly luàn: góp phàn làm sàng tò ly luàn ve giao tiép, dac diém giao
tiép cùa giàng vién vói sinh vién trong NCKH ò truòng dai hoc.
- Ve thuc tién: góp phàn ve viec nàng cao biéu qua giao tiép cùa giàng
vién vói sinh vién trong boat dong NCKH cùa sinh vién.


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

Chtfcmg 1:
^

^

MOT SO VAN DE LY LUAN VE GIAO TIEP GIUA
GIÀNG VIÉN VA SINH VIÉN TRONG NCKH
•

•

1.1. Lich sur nghién cùru vàn de giao tiép.
1.1.1. Nghién cihi ànudc ngoài.
Ngay tu thòi co dai mot so nhà Triét hoc dà de càp dén vàn de giao tiép
Socrate (470-399 truóc còng nguyén) dà de ra phuang phàp kich bien (khuyén
khich nguòi khàc nói) trong tranh luàn va dói thoai. CMàc (1818 - 1883) trong

"Bàn thào kinh té - triét hoc 1984" dà co tu tuang ve giao tiép cùa con nguòi
trong lao dong xa boi, Ong cho ràng giao tiép là khi quan dièm con nguòi
song, thiét lap quan he va boat dong. Giùa thè ky XX do su ra dòi cùa diéu
khién hoc, xuàt bien nhiéu còng trình nghién cùu giao tiép dira trén ly thuyét
thòng tin, ly thuyét diéu khién cùa càc tàc già phuang Tày. Vào nhung nàm 70
ò Lién Xò (cu) giao tiép tró thành mot pham trù co bàn dugfc thè bien trong
càc còng trình nghién cùu cùa B.Ph. Lomov (1978) "giao tiép là vàn de cùa
tàm ly hoc dai cucmg, cùa A.A.Bodaliov (1972)" "ve giao tiép nhung dac
trung cùa nò trong còng viec vói con nguòi", cùa A.A. Leonchiev (1974)
"Tàm ly hoc giao tiép"... Vàn de giao tiép duac phàn tich chi tiét trong tàc
phàm "Vàn de giao tiép trong Tàm ly hoc" cùa B.Ph Lomov (1981). Tiép sau
dò co bang loat càc còng trình nghién cùu ve giao tiép khàc cùa K.K Platonov,
A.L. Xolominxki, B.D. Parughin, G.M. Andreeva... duói góc dò cùa Tàm ly
hoc dai cuong va tàm ly hoc xà boi. Càc còng trình nghién cùu ve giao tiép
trén co thè khài quàt theo hai huóng co bàn.
- Huóng thù nhàt: Nhàn manh khia canh thòng tin trong giao tiép (K.K
Platonov, L.X. Vugotxki, X.L.Rubixtein, A.G. Covaliov, A.L. Xolominxki,
B.D.Parughin...) co thè nhàn thày noi dung này trong mot so dinh nghla ve
giao tiép cùa tàc già nhu K.K Platonov "giao tiép là su trao dói thóng tin giùa
nhùng con nguòi vói nbau" [24; 55]. A.G. Xpirkin ''giao tiép là mot qua trinh


trao doi y nghi, tình càm; kich thich y chi vói muc dich nguòi này diéu khién
nguòi kia" [24; 209}, B.D.Parughin " giao tiép là qua trình tàc dong làn
nhau, trao dói thòng tin, ành huóng làn nbau, hiéu biét va nhàn thùc làn nbau"
{24; 21-22]. Trong tàc phàm "Tàm ly hoc xà bòi", G.M. Andreeva dà cho
ràng: giao tiép co ba màt quan he bùu co vói nhau.
+ Thòng tin
-h Tri giàc con nguòi vói nhau
+ Tàc dóng qua lai cùa con nguòi vói nhau {22; 82]

- Huóng thù hai: Bàn chat cùa giao tiép duac xem xét trong he thóng khài
niém, pham trù tàm ly hoc (A.A. Leonchiev, B. Ph. Lomov...) khi bàn ve giao
tiép va boat dong.
A.A. Leonchiev xem giao tiép là mot dang dac biét cùa hoat dong co dói
tuang, biéu hien su tàc dóng qua lai giùa chù thè - chù thè. B. Ph. Lomov xem
giao tiép là pham trù dóng dàng vói pham trù boat dong, biéu hien su tàc dong
qua lai va chuyén boa làn nhau giùa chù thè - chù thè. Nhiéu nhà tàm ly hoc
nhu D. B. Encònhin, A.A. Bodaliov. K.K. Platonov... cho ràng: Hoat dong là
qui luat chung nhàt cùa tàm ly hoc nguòi. Giao tiép là mot dang boat dong
phàn ành mói quan he chù thè - chù thè. Hoat dong co dói tuong phàn ành mói
quan he chù thè - khàch thè. Hai khài niém này ngang bang nhau va co quan
he gàn bó kbàng khit vói nhau trong pham trù boat dóng, là hai mat thóng
nhàt cùa cuòc song con nguòi, cùa su phàt trién tàm ly.
1.1.2. Nghién cdu a trong nude:
0 Viet Nam co nhiéu bài viét, nhiéu còng trinh nghién cùu giao tiép: Dd
Long. "CMàc va pham trù giao tiép" (1980); Trdn Trong Tliiiy. "Giao tiép,
tàm ly, nhàn càch" (1981); Bid Vàn Hue. "Bàn ve pham trù giao tiép" (1981);
Trdn Trong Thiiy. "Dac diém giao tiép cùa sinh vién su pham" (1985); Pham
Minh Hgc. "Giao luu va diéu kién tàt yéu cùa su bìnb thành va phàt trién tam
ly" (1988); Nguyén Thgc, Hoàng Anh. "Luyén giao tiép su pham" (1991);
Hoàng Anh. "Ky nàng giao tiép cùa sinh vién" (1991); Nguyén Vàn Le. "Vàn
de giao tiép" (1992); Ngó Cóng Hoàn. "Giao tiép su pham" (1992); Nguyén
8


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien

mien phi
phi

Khac Vién "Marketing xà hòi bay truyén thòng giao tiép" (1994); Nguyén
Ngoc Bich. "Vai trò cùa giao tiép trong quan he xà bòi va quan he nhàn càch"
(1995); Tran Tuàn Lo. "Tàm ly hoc giao tiép" (1995); Hoàng Anh. Vu Kim
Thanh. "Giao tiép su pham" (1995); Trdn Trong Thiiy, Nguyén Sinh Hiiy.
"Nhàp mòn khoa hoc giao tiép" (1996); Nguyén Qiiang Udn. "Giao tiép va
tàm ly" (2002).
Viec nghién cùu giao tiep dViet Nam co 2 hudng cabdn:
- Khang dinh bdn chat tàm ly hgc cùa giao tiép.
Càc tàc già Pham Minh Hac (1988), Nguyén Ngoc Bich (1995), Ngò
Còng Hoàn (1992), Nguyén Thac, Hoàng Anh (1992), Nguyén Quang Uan
(1998)... dà xem giao tiép là su tiép xùc tàm ly giùa hai bay nhiéu nguòi,
thòng qua dò con nguòi trao dói vói nhau ve thòng tin, hiéu biét, mng càm,
ành huóng qua lai vói nhau, dua vào phucmg tién ngòn ngù va phi ngòn ngù.
Càc tàc già kbàng dinh duac bàn chat tàm ly hoc cùa giao tiép, chi ra càc nói
dung, hiéu qua, phucmg tién giao tiép. Tuy chua xàc dinh mot càch co he
thóng càc dac diém giao tiép cùa con nguòi, nhung ho dà dinh huóng dùng
dàn cho viec nghién cùu càc dàc diém dò.
- Xem giao tiép là mot tién trình truyén dgt thòng tin
Càc tàc già Nguyén Vàn Le (1992), Nguyén Khàc Vién (1995), dà phàn
tich, ly giài tién trình truyén thòng va truc quan boa, cu thè boa này vào mò
bìnb so do; trong dò, chù y tói càc yéu tó tàm ly nhu tình càm, nhàn thùc làn
nhau, tinh coi ma, ky nàng làng nghe, ky nàng su dung phuong tién giao
tiép... Tuy chua xàc dinh mot càch co he thóng càc dac diém cùa con nguòi
tham già vào truyén thòng, nhung ho dà dinh huóng cho viec xem xét chùng
mot càch cu thè va sàu sàc bon.
Qua nghién cùu lich su nghién cùu giao tiép, chùng tói thày: Kbòng co su
khàc biét giùa giao tiép vói tién trình truyén dat thòng tin. Truyén dat thòng

tin là nói dung co bàn cùa giao tiép khi thè hien duac bàn chat va dac diém
cùa giao tiép.


1.2. Khài nièm giao tiép.
1.2.1. Mot so dinh nghla ve giao tiép.
+ Trong giào trình Tàm ly hoc, Pham Minh Hac dinh nghla: "Giao tiép là
boat dong xàc làp va vàn hành càc quan he nguòi - nguòi de hien thuc boa càc
quan he xà hòi nguòi ta vói nhau" [6; 39].
+ Trong "Giao tiép su pham", Ngò Còng Hoàn cho ràng: "Giao tiép là
qua trình tiép xùc giùa con nguòi vói con nguòi nhàm muc dich trao dói tu
tuóng, tình càm, vón song, ky nàng, ky xào nghé nghiép [8; 12].
+ Trong "Giao tiép su pham", Hoàng Anh cho ràng: "Giao tiép là su tiép
xùc tàm ly, tao nén quan he giùa hai boàc nhiéu nguòi vói nhau, chùa dung
mot noi dung xà hòi - lich su nhàt dinh, co nhiéu chùc nàng tàc dóng, ho tra
cùng nhau: thòng bào, diéu khién, nhàn thùc, hành dong va tình càm... nhàm
thuc hien mot muc dich nhàt dinh cùa mot boat dong nhàt dinh" [1,21].
+ Trong "Luyén giao tiép su pham", Nguyén Thac va Hoàng Anh dà dinh
nghia giao tiép nhu sau: "Giao tiép là binh thùc dac trung cho mói quan he
giùa con nguòi vói con nguòi ma qua dò này sinh su tiép xùc tàm ly va duac
biéu hien a càc qua trình thòng tin, hiéu biét, rung càm, ành huóng va tàc
dong qua lai làn nbau" [12, 18].
4- Trong "Tu dién tiéng Viét" (1988), "Giao tiép là trao dói tiép xùc vói
nhau. Ngòn ngù là còng cu cùa giao tiép" [21, 114].
Khài niém này rat chung chung, kbòng néu lén duac noi dung cùa giao
tiép va chùc nàng cu giao tiép chua duoc bòc lo rò ràng.
+ Trong giào trình "Tàm ly hoc xà bòi", Nguyén Ngoc Bich viét: "Giao
tiép là su tiép xùc giùa hia bay nhiéu nguòi thòng qua phuang tién ngòn ngù
nhàm trao dói thòng tin, tình càm, hiéu biét, tàc dóng qua lai va diéu chinh làn
nhau" [2, 53].

+ Trong giào trình "Tàm ly hoc dai cuong", Nguyén Quang Uan viét:
"Giao tiép là su tiép xùc tàm ly giùa nguòi va nguòi, thòng qua do con nguòi
trao dói vói nhau ve thòng tin, ve càm xùc, tri giàc làn nhau, ành hucVng làc
dong qua lai vói nhau. Hay nói càch khàc di, giao tiép xàc lap va vàn hành càc
10


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

quan he nguòi - nguòi hien thuc boa càc quan he xà bòi giùa chù thè này vói
chù thè khàc" [18, 49-51].
+ Trong "Tàm ly hoc giao tiép", Tran Tuàn Lo viét: "Giao tiép là mot
loai nhu càu va là mot loai boat dóng cùa mòi nguòi nhàm tiép xùc, dói tàc va
giao luu vói nguòi khàc, de trao dói sue lue, thòng tin, kinh nghiem, tri tue,
tình càm va thè xàc vói nguòi khàc" [10, 8 - 11].
-f Trong "Nhàp mòn khoa hoc giao tiép", Tran Trong Thuy va Nguyén
Sinh Huy viét: "Giao tiép cùa con nguòi là mot qua trình co chù dinh hay
kbòng chù dinh, co y thùc hay kbòng co y thùc ma trong dò càc càm xùc va tu
tuóng duoc biéu dat trong càc thòng diep bang ngòn ngù boàc bang phi ngòn
ngù [15, 12],
Nhu vay, giao tiép là mot hien tuong tàm ly rat phùc tap va nhiéu màt,
nhiéu càp dò khàc nhau. Do do hien nay nguòi ta dua ra nhiéu dinh nghia khàc
nhau ve giao tiép. Co nhùng dinh nghia thu bep khài niém giao tiép; co nhùng
dinh nghia mó rong khài niém giao tiép. Mòi dinh nghia cùa mòi tàc già néu

ra déu dua trén mot quan dièm riéng va co hat nhàn bop ly cùa nò.
Tuy nhién, càc nhà tàm ly hoc màc xit va phàn lón càc nhà tàm ly hoc
Viét Nam déu co quan diém chung là còng nhàn giao tiép là su tiép xùc tàm ly
giùa nguòi va nguòi, trong dò co su trao dói tu tuong, tình càm, tàc dóng làn
nhau, ành huòng làn nhau. Tu nhùng dinh nghia này, chùng ta co thè rùt ra
nhùng dac diém co bàn cùa giao tiép.
* Giao tiép là su tiép xùc (su tàc dong va chuyén boa qua lai - bìnb thùc
dàc trimg cho mói quan he) ve tàm ly (nhu càu, muc dich, nhàn thùc, tình
càm, y chi, pham chat, phong càch, ky nàng...) giùa hai hay nhiéu nguòi (giùa
chù thè cà thè - chù thè cà thè; Chù thè tàp thè - chù thè cà thè; Chù thè tap
thè - Chù thè tap thè).
* Trong giao tiép dién ra su trao dói thòng tin, su biéu biét làn nhau, su
rung càm va ành huóng làn nhau. Khi su hiéu biét làn nhau càng tra nén sàu
sàc, mói nguòi cung dành già lai nhùng kién thùc, kinh nghiem cùa minh; co
thè dàn tói su thay dói thài dò vói nhau, vói dói tuong duoc trao dói va bàn

11


luàn, su mén phuc dóng càm, hay màu thuàn vói nhau. Su dóng càm chung ve
tàm ly là hiéu qua tói uu cùa giao tiép.
* Tình dugc nhàn thùc cùa giao tiép thè hien ra ràng, truóc khi tiép xùc
vói nhau, mòi chù thè déu phài y thùc dugc rò ràng ve muc dich, noi dung,
phuong tién ma minh sé dùng de thuc thi càc qua trình giao tiép; va cùng sé
phài nhàn thùc dugc mot càch day dù cà ve nói dung cùng nhu nhùng dién
bién tàm ly cùa minh, cùa dói phuong, khi ho dang giao tiép vói minh.
* Giao tiép dién ra trong nhùng tình huóng cu thè vói phuong tién ngòn
ngù va phi ngòn ngù.
* Trong giao tiép co su khàc biet nhau ve nhàn thùc, tình càm, y chi, vai
tró va vi tri xà bòi,...

* Giao tiép kbòng chi là diéu kién; ma con là nói dung co bàn cùa boat
dóng. No co càu trùc va dàc dièm cùa hoat dóng, nhàm thuc hien muc dich
cùa mot boat dong nhàt dinh [6, 53].
De dàt co so cho viec nghién cùu giao tiép giùa giàng vién vói sinh vién
trong NCKH dua vào nhiìng dàu hiéu trén, chùng tói dinh nghla giao tiép nhu
sau: "Giao tiep là su tiép xùc tàm ly giua hai hay nhiéu nguòi, thdng qua dd
con ngUòi trao dói vói nhau ve thòng tin, ve cdm xùc, nhàn thùc làn nhau, anh
hudng tàc dóng qua lai veri nhau; nhàm thuc hien muc dich cùa mot hoat dóng
nhàt dinh".
1.2.2. Dàc diém giao tiép.
Nhùng dàc dièm giao tiép cùa chù thè bao góm:
- Nhu cdu giao tiep: Dàc diém co bàn cùa nhu càu giao tiép cùa chù thè
giao tiép là dói tugng - chù thè giao tiép khàc. Dò là su huòng tàm ly cùa chù
thè giao tiép ve mot chù thè giao tiép nhàt dinh de trao dói thòng tin, phói hgp
va dóng càm trong boat dong, bòc lo bàn thàn, nhà dugc su giùp do cùa ho...
- Muc dìch giao tiep: Truóc khi giao tiép chù thè phài dàt ra mot so muc
dich nhàt dinh (tinh muc dìch). Dò là su bìnb dung truóc két qua giao tiép cùa
chù thè giao tiép. Chù thè giao tiép giao tiép vói chù thè giao tiép khàc nhàm

12


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

trao dói thòng tin, nhàn thùc, tình càm va ành huòng tói ho (tao nén su dóng
càm vói ho).
- Nhàn thùc trong giao tiep.
De ma boa thòng tin càn truyén dat va giài ma thòng tin phàn bòi, chù thè
giao tiép càn co càc tri thùc ve minh va nguòi (co so cùa su dóng càm); ve
chuyén mòn nghé nghiép; ve thuc tién dòi song; ve vàn boa giao tiép...
- Càc pham chat nhàn càch trong giao tiep.
Càc pham chat nhàn càch tham già vào giao tiép, làm cho giao tiép co càc
dàc diém dàc trung, riéng biét va dòc dào.
+ Tình muc dìch: Nhùng thuòc tình tàm ly biéu hien thài dò quyét tàm,
kién tri va nò lue co gang cùa chù thè giao tiép trong viec dat muc tiéu giao
tiép dà vach ra.
+ Tình nhàn nghia: Là nhùng thuòc tình tàm ly biéu hien su giao tiép vùa
co tình vùa co nghla, phù hgp vói dao ly, vói nén tàng dao due cùa con nguòi
cùa chù thè giao tiép, (chù thè giao tiép that su yéu tbuong, quy trong chù thè
giao tiép vói minh trén co so y thùc xà bòi day dù va sàu sàc).
+ Tình tu chù: Nhùng thuòc tình tàm ly biéu hien su kiém che càc càm
xùc, va hành vi kbòng co Igi cho giao tiép cùa chù thè giao tiép.
+ Tình lich thiép: Nhùng thuòc tình tàm ly biéu hien su giao tiép co vàn
boa cùa chù thè giao tiép.
+ Tình trung thuc: Nhùng thuòc tình tàm ly biéu hien su giao tiép vói thài
do tbàng thàn, that thà, chàn thành cùa chù thè giao tiép.
+ Tình tu tin: Nhùng thuòc tình tàm ly biéu hien su tin tuòng cùa chù thè
giao tiép vào bàn thàn trong giao tiép.
+ Tình dàn chù: Nhùng thuòc tinh tàm ly biéu bien thài dò tòn trong va
làng nghe de phàt huy y kién cùa moi nguòi cùa chù thè giao tiép.
+ Tình eòi mò: Nhùng thuòc tinh tàm ly biéu hien su giao tiép vói thài dò
eòi mò, vui ve, niém no cùa chù thè giao tiép dua trén co so hiéu biét ve bàn
thàn va hiéu biét làn nhau.

13


-h Tình dóng càm: Nhùng thuòc tình tàm ly biéu bién su giao tiép vói thài
dò tu nguyén, tu giàc va nò lue co gang dàt minh vào vi tri, diéu kién hoàn
canh cu the, dac diém tàm ly dà dugc xàc dinh cùa chù thè giao tiép vói minh
de ùng xir phù hgp. Trong giao tiép tình dóng càm là phàm chat nhàn càch
quan trong nhàt (là hat nhàn) cùa chù thè giao tiép; vi no là diéu kién quan
trong de thuc hien co hiéu qua noi dung giao tiép.
+ Tình quyét doàn: Phàm chat thè hien y chi quyét tàm trong giao tiép
cùa chù thè giao tiép.
- Phong càch giao tiép.
Trong giao tiép, mòi phong càch cùa chù thè giao tiép co dac trung riéng:
+ Phong càch dòc doàn: Chù thè giao tiép vói chù thè giao tiép khàc bang
tình dòc doàn cùa minh.
+ Phong càch tu do: Chù thè giao tiép vói chù thè giao tiép khàc theo tình
linh boat cùa minh.
+ Phong càch dàn chù: Chù thè giao tiép vói chù thè giao tiép khàc bang
tình dàn chù va su dóng càm cùa minh.
Tuy theo muc dìch, noi dung, tình huóng va dàc dièm chù thè giao tiép
vói minh; chù thè giao tiép su dung sàng tao va linh boat càc phong càch giao
tiép; trén co so càc qui che chuyén mòn nghé nghiép, vàn hoà va khoa hoc
giao tiép, dac dièm nhàn càch cùa chù thè giao tiép.
- Ky nàng giao tiep: De truyén dat thòng tin tói chù thè giao tiép khàc,
chù thè giao tiép su dung 3 nhóm ky nàng giao tiép.
+ Nhóm ky nàng dinh huòng:
* Ky nàng dinh huòng truóc khi giao tiép (lap ké boach giao tiép): Xàc
dinh muc tiéu giao tiép, chuàn bi nói dung thòng tin, hiéu rò chù thè giao tiép
vói minh, xàc dinh tu càch giao tiép...
* Ky nàng dinh huóng trong qua trình giao tiép: Qua nhùng dàu hiéu bé

ngoài cùa chù thè giao tiép vói minh, chù thè giao tiép dành già dùng bàn
chat, su thay dói chàn dung tàm ly cùa ho de diéu chinh nói dung thóng tin va
càch truyén dat kip thòi, hgp ly.
14


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

+ Nhóm ky nàng dinh vi:
* Ky nàng xàc dinh vi tri cùa minh trong co càu tó chùc: Chù thè giao
tiép phài xàc dinh rò chùc danh, vai trò, Igi ìch, nhiem vu, uy tin, quyén lue
cùa minh khi giao tiép vói chù thè giao tiép khàc:
Chù thè giao tiép dàt minh vào vi tri, diéu kién hoàn cành cu thè, chàn
dung tàm ly dà dugc xàc dinh cùa chù thè giao tiép vói minh de tàc dóng tói
(nói va làng nghe) phù hgp, sàng tao.
* Ky nàng xàc dinh kbòng gian va thòi gian giao tiép: Xàc dinh dùng vi
tri tiìng chò ngói, uòc lugng chinh xàc thòi gian, trang bi dù diéu kién va
phuong tién cho giao tiép cùa nhóm.
+ Nhóm ky nàng diéu khién:
* Ky nàng giù bìnb tinh tu chù: Chù thè giao tiép biét kim nén càc càm
xùc khòng co Igi cho giao tiép.
* Ky nàng su dung phuong tién giao tiép: Chù thè giao tiép biét dùng lòi
nói rò ràng, de hiéu, truyén càm va dóng càm (dóng càm ve ngòn ngù nghé
nghiép); diéu bo cu chi tu nhién, hàp dàn (khéu ggi su dóng càm).

* Ky nàng làng nghe: Chù thè giao tiép im làng de làng nghe; biét
khuyén khìch chù thè giao tiép vói minh nói bang thài dò dóng càm vói ho;
biét dành già thòng tin mot càch khàch quan.
Trong càc ky nàng giao tiép, ky nàng tao su dóng càm, ky nàng su dung
phuong tién giao tiép va ky nàng làng nghe là 3 ky nàng quan trong nhàt.
- Nói dung giao tiep: Thòng qua giao tiép, càc chù thè tmyén dat va trao
dói thòng tin, tình càm, nhàn thùc, y chi... De dàt co so cho viec nghién cùu
noi dung giao tiép cùa giàng vién vói sinh vién, chùng tói di sàu vào tìen trình
truyén dgt va tiep nhàn thóng tin là nói dung cabdn cùa giao tiép.
Rat nhiéu nhà tàm ly hoc phuong Tày phàn tìch qua trình truyén thòng
trong giao tiép cùa con nguòi. Ho cho ràng: Truyén thòng là mot tién trinh,
bao góm càc nhàn tó: Nguòi phàt, thòng diep, càc kénh, nguòi nhàn kct qua,
nhiéu, sur phàn bòi, hoàn cành. Ho dà dién ra tién trinh truyén thóng bang mò
hinh sau:
15


Mò hình 1: Tién trình truyén dat thòng tin tu nguùi phàt dén nguòi nhàn

Phàn boi

Dàn
lieu
nhàp

Y
nghi

Ma
hoà

Chù thè giao tiép:

Truyén dat
thòng diep
qua càc kénh

Nguìti phat - NgUtVi nhàn

^

Tiép
nhàn

Giài
ma

Két
qua

Chù thè giao tiép:
Ngmti phat - Nguài nhan

Nhiéu

* Chù thè giao tiép vùa là nguòi phàt, vùa là nguòi nhàn: Nguòi phàt tiép
thu va linh bòi toàn bò thòng tin dù lieu càn thiét. Nguòi phàt co y nghia, co
nhu càu truyén dat nò cho nguòi nhàn, nhàm dat mot muc dìch nào do. Nguòi
phàt ma hoà y nghi vào mot bàn thòng diep va truyén dat nò tói nguòi nhàn
qua càc kénh. Nguòi nhàn tiép nhàn thòng diep vói dac dièm tàm ly chung va

riéng ve nhu càu, muc dìch, nhàn thùc, tình càm, y chi, phàm chat, phong càch
va ky nàng giao tiép cùa ho. Ho phài san sàng dói vói thòng diep sao cho no
co thè dugc giài ma thành y nghi. Su thòng tin chinh xàc chi co thè xày ra khi
cà nguòi phàt làn nguòi nhàn gàn cho càc ky hiéu lap thành thòng diep cùng
mot y nghla boàc ìt ra là nhùng y nghia tuong tu. Chàng han, giùa nguòi phàt
va nguòi nhàn phài thóng nhàt ve ngòn ngù su dung, ve càc thuàt ngù, ky
thuàt chuyén mòn (nguòi nhàn co su dóng càm vói nguòi phàt). Nhu vay, su
truyén dat thòng tin chua dugc hoàn tàt trù khi no dugc biéu. Su hiéu biét nàm
trong tu duy cùa cà nguòi gùi va nguòi nhàn.
* Thòng diep: Thòng diep bao góm nhùng ky hiéu (chùa dung y tuóng,
càm xùc) ma nguòi phàt muón cho nguòi nhàn biét va hiéu chinh xàc. Mot
16


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

bàn thòng diep phài co càc dàc trung: phài dugc ma hoà thành bò ma thóng
nhà't vói nguòi nhàn (dóng càm ve nhàn thùc); phài co già tri thòng tin (là cài
già mang su mói la, dòc dào); phài chùa dung su càn bang giùa cài thày truóc
va khòng thày truóc; phài tiét kiém tói mùc co thè (su dung tói thiéu càc dàu
hiéu, chi nbàc lai khi thày càn thiét); phài dugc biéu hien va hiéu róng ra
(chùa dung su ggi y, kich thìch sàng tao trong giao tiép);...
* Càc kénh: Càc duòng chuyén tài thòng tin tu nguòi phàt dén nguòi
nhàn nhu kénh thi giàc, thình giàc, xùc giàc. De truyén thòng co hiéu qua, càn

két hgp càc kénh thòng tin (lòi nói két hgp vói cu chi diéu bó de tàng tình biéu
càm, két hgp vói càn bàn de cùng co, làm sàng tò thém, de tàng già tri phàp ly
hành chinh).
* Nhiéu: Nhùng cài gì dò nàm ò nguòi phàt, ò viec truyén dat, hay ò
nguòi nhàn dà càn trò viec truyén thòng. Co nhiéu càn tra khàc nhau: Nhùng
càn tró mang tình chat vat ly nhu tiéng ón xung quanh, he thóng àm thanh
khòng dat yéu càu, v.v.. nhùng càn trò mang tình chat xà bòi co thè xuàt hien
do nhùng dàc diém khàc nhau ve xà bòi, chinh tri, nghé nghiép, trình dò vàn
hoà, do nhàn thùc khàc nhau ve tình huóng giao tiép (nguòi phàt cho là dùa,
nguòi nhàn cho là that); mot so càn tra khàc co thè hoàn toàn mang tình chat
tàm ly nhu càc dàc dièm tàm ly cùa nguòi phàt (tình nhùt nhàt, tình thó bao),
nhiJng mói quan he tàm ly dà co (su àc càm, su thù ghét, su thiéu tin
tuóng...); ...
* Phàn boi: Viec nguòi nhàn gùi ngugc lai (phàn ùng lai) toàn bò bàn
thòng diep hay mot phàn cùa no tói nguòi phàt mot càch tmng thuc de ho diéu
chinh va sua chùa lai cho rò ràng, de biéu. Su phàn bòi là yéu tó co bàn de
kiém tra hiéu qua truyén dat thòng tin. Chùng ta chua thè chàc chàn là mot
thòng diep dà dugc ma hoà, tmyén di, giài ma va dugc hiéu mot càch bùu hiéu
néu nò chua dugc kbàng dinh bang su phàn boi.
* Két qua: Su truyén dat thòng tin phài dàn dén su thay dói nhàn thùc va
hành vi cùa nguòi nhàn va cà nguòi phàt.
I

D A I H O C QUC'C O

I '^^'JNG TÀr/ ^HC',''^ 'ir

17

* Hoàn cành: Hoàn cành là boi cành trong do dién ra qua trình tmyén
thóng. Boi cành bao góm 2 khìa canh: Vat chat va xà bòi. Khìa canh vat chat
góm phòng hop, phuong tién tmyén thòng, mòi truòng vat ly, khoàng càch dia
ly, thòi gian,... Khìa canh xà bòi góm tàm ly xà bòi (bau khòng khi tàm ly cùa
nhóm), càc nhàn tó xà bòi (co càu tó chùc, muc dìch tmyén dat thòng tin, vai
trò - vi tri cùa mòi ben trong giao tiép, càc chuàn muc xà bòi; mòi truòng
chinh tri, phàp ly, kinh té...).
Tom lai, mó hình truyén dat thòng tin cho ta thày mot cài nbin tóng quàt
ve nói dung giao tiép. Trong càc dàc diém giao tiép cùa chù thè boat dóng, nói
dung giao tiép là dac diém co bàn nhàt quyét dinh hiéu qua giao tiép; vi nò
chù yéu là viec truyén dat càc thóng tin quan trong (thòng tin tình càm, thòng
tin nghé nghiép). Trong nhiéu truòng hgp, giao tiép chi co hiéu qua khi viec
truyén dat thòng tin trong noi dung giao tiép thè hien tình dàn chù do mòi ben
tham già.
- Hình thùc giao tiép: Trong giao tiép, tuy theo diéu kién va tình huóng,
chù thè giao tiép su dung két hgp giao tiép chinh thùc va giao tiép khòng
chùng thùc; giao tiép ngòn ngù va phi ngòn ngù; giao tiép truc tiép va giao
tiép gian tiép; giao tiép cà nhàn vói cà nhàn, cà nhàn vói nhóm, nhóm vói
nhóm.
- Mot so yéu td tàm ly xà hòi cùa tàp the trong giao tìép. Khi chù the
giao tiép là tàp the, su truyén dgt va phàn hai thòng tin phii thuòc vào mot so
yéu tó' tàm ly xà hòi cùa no nhit: Du luàn xà hai, tàm ly nghé nghiép, tàm ly
giài tình...
- Hiéu qua giao tìép: Càc dàc diém cùa chù thè giao tiép co thè huòng
vào viec thuc hien noi dung giao tiép, thiét lap quan he lién nhàn càch vói
nhau; tu dò tao nén su dóng càm chung ve tàm ly. Su dóng càm chung ve tàm
ly duoc tao nén nhu sau: Dò là viec mòi nguòi tu nhàn thùc ve minh va ve
nguòi khàc; co thài dò tu nguyén tu giàc va co gang dàt minh vào vi tri chung,
diéu kién hoàn cành chung, dac diém tàm ly chung dà dugc xàc dinh de giao
tiép khòng chinh thùc - giao tiép lién nhàn càch phù hgp vói nhau: Nguòi này

18


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

là hình chiéu cùa nguòi kia, nguòi này dóng nhàt vói nguòi kia, vói nhóm.
Day là co so tàm ly hoc rat quan trong de xày dung su doàn két nhàt tri, tao
mói truòng tàm ly (bau khòng khi tàm ly) thuàn Igi de bó trg va thùc day càc
hoat dòng nghé nghiép cùa con nguòi.
1.3. Giao tiép su pham
1.3.1. Mot so nghién ciitu ve giao tiép supham
Trong tàm ly hoc su pham Lién Xò nhiéu nhà tàm ly hoc dàc biét quan
tàm dén vàn de giao tiép su pham (A.A. Leonchiev, A.A. Bodaliov).
Tàc phàm cùa A.A. Bodaliov ''Phong càch giao tiép cùa thay giào dai vài
cdm xùc cùa hgc sinh'' (1983) dà nghién cùu ành buong cùa cu chi, hành vi
cùa nhà su pham dói vói hoc sinh. Tàc già nghién cùu qua trình ành huòng
tình càch cà nhàn phùc tap cùa giào vién dén hoc sinh trong qua trình giao
tiép. Do su tàc dong qua lai làu dai vói giào vién, o hoc sinh xuàt bién càm
xùc ma theo A.A. Bodaliov, là diéu kién hinh thành tình càch cùa hoc sinh.
Nhu vày, A.A. Bodaliov làm rò tinh càch cùa giào vién ành huóng cùa tinh
càch cà nhàn hoc sinh. Phong càch ùng xù cùa giào vién phàt huy ành huóng
tuy thuòc he thóng càc yéu càu giao tiép ma hgc sinh dòi hòi.
V.G. Candanxkaia (1982) dà tién hành còng trình nghién cùru xàc dinh
quan diém cùa A.A. Bodaliov. Bà dà nghién cùu qua trình giao tiép giùa càc

thày giào va hoc sinh truòng Còng nhàn Ky thuàt. Su tu bào ve khi bi còng
kich va su kém thìch ùng ve màt xà bòi cùa hoc sinh, xày ra do càc phàm chat
cùa giào vién thè hien trong càc hinh thùc ùng xù dugc hoc sinh linh bòi mot
càch tiéu cuc trong qua trình giao tiép. Chàng han, càc thày giào bi ''càng
thdng' thuòng thiéu binh tinh, trong quan he thiéu tin cày con nguòi, do do
khòng co nhùng lòi nói dùa, lòi khuyén... Nói càch khàc, V.G. Candanxkaia
phàt hien ra ràng, nhùng bién dói tinh càch cùa hoc sinh là do su tàc dóng boi
tình càch nguòi thày giào.
I.V. Xtcyrakhòv néu vàn de nghién cùu càc dàc diém biéu hien su té nhi
su pham cùa giào vién, khào sàt tình phu thuòc cùa su biéu bién té nhi su
pham vào càc net tình càch cùa giào vién. Theo tàc già, té nhi su pham là su
19


tuàn theo mùc dò tàc dòng su pham, là phuang thùc tàc dóng su pham co hiéu
qua nhàt cùa giào vién dói vói hoc sinh, là su biéu hien càc dàc diém nhàn
càch cùa nguòi giào vién. Tàc già cho ràng càc co so tàm ly va su pham cùa té
nhi là oc quan sàt nhà su pham, tu duy cùa ho va phàm chat cùa y chi.
Vàn de giao tiép su pham dugc nghién cùu sàu trong tàc phàm ''Giao tìép
su pham" (1977) cùa A.A. Leonchiev. Theo tàc già, giao tiép su pham là giao
tiép nghé nghiép cùa giào vién vói hoc sinh trong lòp boàc ngoài lóp hoc, co
càc chùc nàng su pham nhàt dinh nhàm xày dung mot bau khòng khi su pham
thuàn Igi, lac quan cho boat dòng giàng day va càc quan he giùa thày giào va
hgc sinh trong tàp thè. Tàc già nhàn xét ràng qua trình giào due co 2 màt:
dóng co va tinh càm. De giao tiép su pham dat két qua thi màt tình càm co y
nghla quan trong khòng kém so vói màt dòng co.
O Lién Xò con nhiéu còng trình nghién cùu ve tri giàc giùa càc cà nhàn.
Càc nghién cùu này là mot huóng dòc lap lón nhàm vach ra qua trinh tàc dòng
làn nhau cùa càc cà nhàn trong boat dòng chung va trong giao tiép. Càc còng
trình co két qua nhàt dugc thuc hien trong linh vuc này là nghién cùu chi tiét

càc qua trinh tri giàc giùa cà nhàn va mùc dò rò ràng cùa su tri giàc dò sé
thuàn Igi boàc càn trò su tàc dòng qua lai giùa càc cà nhàn (A.A. Bodaliov,
1983; G.G. Guseva, 1978).
G.G. Guseva dà nghién cùu va cho thày mói quan he cùa thày giào va
hoc sinh càc lòp duói phu thuòc vào viec hoc sinh tri giàc càc phàm chat nhàn
càch cùa thày giào.
Trong tàc phàm cùa minh, T.N. Mancòpxkia dà pbàc boa hình ành nguòi
thày giào "chàn chinh ". Tàc già làm rò càc phàm chat tao hình màu ly tuong
cùa nhà su pham xét trén quan diém cùa càc hoc sinh lòp 5, lòp 7 va càc hoc
sinh lóp 8, lòp 10 (1977).
Ngoài ra co nhiéu tàc già cùa Lién Xò (cu) de càp dén vàn de sinh vién
tri giàc giàng vién nhu A.A. Bodaliov (1982), A.D. Comàychùc ( 1975)...
Thì nghiem cùa A.A. Bodahov ve sinh vién tri thùc thày giào cho thày
ràng thù tu thòng tin ành huòng dén tri giàc cùa sinh vién. Nhùng dành già
20


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

ban dàu ve nguòi thày giào dua trén nguón thòng tin dén vói sinh vién truóc.
Nguón thòng tin dàu tién dóng vai tró quan trong bon so vói nhùng thòng tin
tiép theo. Tàm thè san co vói thày giào thuòng co tàc dung chi phói nhiéu àn
tugng cùa sinh vién ve nguòi thày giào dò.
Vàn de tri thùc cùa thày giào cùa sinh vién cùng dugc càc nhà nghién

cùu phuong Tày chù y nghién cùu cùa Asch Solomon (1946). Òng nhàn thày
ràng khi nhàn dinh nhàn càch giàng vién, sinh vién chi càn cu vào mot net tinh
càch nói bàt cùa nguòi giàng vién. D.A. Kelly (1950) diéu tra y kién cùa sinh
vién dà két luàn ràng qua trình hinh thành àn tugng cùa sinh vién dói vói thày
giào phu thuòc vào so do nhàn càch tiém àn cùa mòi nhóm sinh vién. Ph.
Lenard, E.Ph. Banlaki (1960) nghién cùu khà nàng nhàn biét trang thài tàm ly
qua su biéu hien net màt ò 613 hgc sinh tu 7 - 17 tuoi. Trong thì nghiem su
dung càc bue ành vói su biéu bién càc trang thài tàm ly khàc nhau nhu dau
dòn, buon bà, ngac nhién, sg bài, vui ve, nghi ngò... Két qua thuc nghiem cho
thay khà nàng nhàn biét cùa hgc sinh ve càc trang thài tàm ly phàt trién dàn
theo lùa tuoi va phu thuòc vào nhàn càch cùa nguòi tri giàc...
Beard R.M. Harley J (1984) nghién cùu ve mói quan he cùa giàng vién
va sinh vién dà cho ràng, sinh vién co thài dò tich cuc dói vói giàng vién khi
nói dung giao tiép cùa giàng vién vói sinh vién dàp ùng nhu càu, dòng co co y
nghla dói vói sinh vién.
Ò Viét Nam, vào nhùng nàm 80 cùa thè ky XX vàn de giao tiép su pham
bàt dàu dugc càc nhà tàm ly hgc quan tàm nghién cùu. Dàu nàm 1982 Ban
Tàm ly hgc thuòc Vién Tàm ly hgc dà tó chùc bòi nghi "Giao tiép va hoat
dóng" nhàm kbàng dinh vi tri vai tró to lón cùa giao tiép trong cuòc song va
boat dòng cùa con nguòi. Càc bào cào cùa bòi nghi dà de càp tói vàn de boat
dòng giao tiép trong day hoc va giào due. Lién tiép trong càc bòi nghi tàm ly
hoc (1982-1983) dà co bào cào khoa hoc bàn ve vai trò cùa giao tiép trong su
hình thành va phàt trién nhàn càch cùa Pham Minh Hac, Tran Trong Thuy va
nhiéu còng trình nghién cùu, luan vàn cùa sinh vién tàm ly hoc (DHSPHN)
viét ve giao tiép su pham. Hien nay, vàn de giao tiép su pham dugc viét thành
21


nhung giào trình riéng phuc vu cho còng tàc dào tao giào vién cùa Nguyén
Thac, Ngò Còng Hoàn, Hoàng Anh... Càc tàc già này ma ròng khài niém giao

tiép su pham va dua ra dugc càc dinh nghla bao quàt bon so vói càc nhà
nghién cùu truóc.
Theo Ngò Còng Hoàn, Hoàng Anh (2000) "giao tiép supham là giao tìép
co tình nghé nghiép giua giào vién va hgc sinh trong qua trình gidng day va
giào due, co chùc nàng su pham nhàt dinh, tao ra càc tìép xùc tàm ly, xày
dung bau khòng khi thuàn Igi cùng vói càc qua trình tàm ly khàc tao ra két
qua tdi Uu cùa quan he thdy trò trong nói bò tàp the hgc sinh va trong hoat
dòng day cung nhu hoat dòng hoc" [8, 14]
Dàc trimg co bàn cùa giao tiép su pham là:
- Giào vién khòng chi giao tiép vói hoc sinh qua nói dung bài giàng va tri
thùc khoa hgc ma con là tàm guong màu muc ve nhàn càch cho hgc sinh noi theo.
- Thày giào dùng càc bién phàp giào due tình càm de thuyét phuc, vàn
dóng hgc sinh, àn càn, chàm sóc, hiéu biét, tin cày hgc sinh va de ra yéu càu
dùng dàn vói hgc sinh.
- Giao tiép su pham dàm bào nhiìng nguyén tàc nhu tòn trong nhàn càch,
co thien tri, co su dóng càm giùa thày va trò.
- Nhà giào ve nghé day hgc dugc xà boi tòn trong. Giao tiép su pham là
mot khàu quan trong trong qua trình hình thành nhàn càch cùa hgc sinh.
Càc tàc già trén cùng nghién cùu ve ky nàng giao tiép cùa thày giào, dà
chi ra ràng trình dò nghé thuàt su dung càc phuong tién giao tiép trong boat
dòng su pham phu thuòc vào khà nàng làm chù thuc su càc phuong tién giao
tiép cùa minh, dac biét là ngòn ngù nói. Thày giào càn lién tue rèn luyén, thuc
hành, tiép xùc thuòng xuyén vói hgc sinh de co phong càch ùng xù hgp ly nhàt.
Càc tàc già Nguyén Thac va Pham Thành Nghi (1992) nghién cùu giao
tiép su pham trong mòi truòng dai hoc. Theo càc tàc già, giao tiép giùa nguòi
giàng vién va sinh vién trén giàng duòng co thè chia thành giai doan sau:
- Giai doan thù nhàt là dinh huòng truóc khi giao tiép: Nguòi giàng vién
mò hình hoà boat dòng giao tiép vói sinh vién trong qua trinh chuàn bi cho
22

Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi

hoat dòng giàng day sàp dién ra dua trén viec xàc dinh càc yéu tó co bàn nhu:
muc dìch, nhiem vu giào due.
+ Tinh huóng su pham, khòng khi tàm ly, dao due cùa lòp sinh vién.
+ Dac diém tàm ly lùa tuoi, nhàn càch cùa sinh vién.
+ He thóng phuong phàp giàng day va giào due sé dugc su dung trong
giao tiép.
-h Su sàng tao cùa nguòi giàng vién.
- Giai doan thù hai là giai doan mò dàu qua trình giao tiép: Nguòi giàng
vién tó chùc giao tiép truc tiép vói sinh vién ò trén lòp ngay ò làn tiép xùc dàu
tién. Giàng vién diéu khién sinh vién tìm kiém tri thùc ò bài giàng, ò giò thào
luàn... dua trén càc phuang phàp giàng day dà lua chgn va kbòng khi tàm ly
chung ò giàng duòng.
- Giai doan thù 3 là giai doan diéu khién, diéu chinh va phàt trién qua
trình giao tiép. Nguòi giàng vién tìm bién phàp tó chùc giao tiép phù hgp de
boat dòng giàng day dat hiéu qua. Qua trinh này dira vào nhùng yéu tó quan
trgng nhu:
+ Tó chùc tiép xùc tàm ly sao cho mòi cà nhàn va tap thè sinh vién tiép
nhàn dugc thòng tin.
+ Tao ra hoàn cành tàm ly thuàn Igi cho bài giàng.
+ Tao ra hoàn cành tìm tói tri thùc, này sinh tu duy.
+ Diéu khién qua trình nhàn thùc cùa sinh vién, dàm bào ve noi dung va

muc dìch giào due.
+ Su thóng nhàt giùa lòi nói va viec làm cùa nguòi giàng vién tao nén su
tin cày cùa sinh vién dói vói ho nhàm nàng cao biéu qua hoc tàp, hình thành
xu huòng nghé nghiép va thè giòi quan cùa sinh vién.
- Giai doan cuoi cùng là giai doan két thùc giao tiép: Giàng vién phàn
tich qua trình giao tiép dugc dugc thuc hien va xày dimg mò hình giao tiép
cho boat dòng tiép theo. Giao tiép giùa giàng vién va sinh vién co su khàc
nhau so vói giao tiép cùa nguòi giào vién vói hoc sinh phó thòng, cu thè là:
- Trong giao tiép, su ngàn càch ve phuang dién tuoi tàc giùa giàng vién
va sinh vién bi han che vi co su dóng nhàt ve nghé nghiép.
23


- Giao tiép giùa giàng vién va sinh vién chù yéu de hinh thành nén nhàn
càch cùa chuyén già sau này.
- Khà nàng dói xù su pham khéo léo vói nàng lue chuyén mòn sé dem
dén hiéu qua cao trong giao tiép giùa giàng vién va sinh vién, co ành huóng
truc tiép dén két qua hgc tàp cùng nhu nhàn càch cùa sinh vién.
- Giàng vién là chù thè cùa qua trinh giao tiép vói sinh vién. Ho là tàng
lóp co trình dò hgc vàn va vàn hoà cao.
- Giao tiép dòi hòi cao su mach lac, de hiéu, co y nghla cùa ngòn tu,
nhàm chuyén tài thòng tin tu thày giào dén sinh vién phù hgp vói nhiem vu
giào due va yéu càu cùa sinh vién. Giao tiép giùa giàng vién va sinh vién dugc
thuc bién chù yéu trong càc bài giàng, xémina, càc ky thi, boat dòng nghién
cùu khoa hgc, còng tàc giào vién chù nhiem... Su còng tàc cùng nhau trong
cóng viec tao diéu kién tot va dàp ùng nhu càu cùa giao tiép.
Ngoài hinh thùc giao tiép giùa giàng vién vói sinh vién trén giàng duòng,
con co mot so hình thùc giao tiép khàc dién ra trong boat dòng ngoai khoà,
còng tàc giào vién chù nhiem, thuc hành, nghién cùu khoa hgc...
Nghién cùu giao tiép nghé nghiép cùa nguòi giàng vién, chùng tói co mot

so nhàn xét sau:
Nghién cùu giàng day dugc tó chùc thòng qua giao tiép giùa nguòi giàng
vién va sinh vién.
- Giao tiép co thè xem là mot trong so boat dòng da dang cùa nguòi
giàng vién. Trong giao tiép, giàng vién va sinh vién déu là chù thè.
- Giao tiép trong mot so truòng hgp là su trao dói ve noi dung, két qua
cùa boat dóng giàng day.
- Diéu kién va phuong tién cùa boat dòng giàng day cùng là diéu kién va
phuong tién cùa giao tiép giùa nguòi giàng vién vói sinh vién.
- Mói quan he giùa giàng vién vói tàp thè sinh vién, giùa sinh vién trong
tap thè, dugc xày dung trén co so cùa mói quan he giùa boat dòng va giao tiép
nghé nghiép cùa nguòi giàng vién.

24