Nghiên cứu đề xuất các giải pháp đảm bảo chất lượng nước của hồ quan sơn, huyện mỹ đức, thành phố hà nội phục vụ đa mục tiêu

L I CAM OAN
Tên tác gi

:

H c viên cao h c

: L p 22Q11

Ng

: TS Nguy n Th H ng Nga

ih

ng d n khoa h c

ng Quang Huy

PGS.TS Tr n Vi t n
Tên đ tài Lu n v n “Nghiên c u đ xu t các gi i pháp đ m b o ch t l
h Quan S n, huy n M

đ

cc a

c làm d a trên các s li u, t li u đ

c thu

c, Thành Ph Hà N i ph c v đa m c tiêu”.

Tác gi xin cam đoan đ tài Lu n v n đ
th p t ngu n th c t , đ

ng n

c công b trên báo cáo c a c quan nhà n

c, xí nghi p,

c đ ng t i trên các t p chí chuyên ngành, sách, báo… đ đ a ra m t s đ xu t gi i

pháp. Tác gi không sao chép b t k m t Lu n v n ho c m t đ tài nghiên c u nào
tr

c đó.
Hà N i, ngày

tháng

n m 2016

Tác gi

ng Quang Huy

i

L IC M

N

Lu n v n th c s “Nghiên c u đ xu t các gi i pháp đ m b o ch t l
Quan S n, huy n M

c, Thành ph Hà N i ph c v đa m c tiêu” đ

t i khoa K thu t tài nguyên n
s h

ng n

c – tr

ng

cc ah

c hoàn thành

i h c Th y L i, tháng 8 n m 2016 v i

ng d n c a TS Nguy n Th H ng Nga và PGS.TS Tr n Vi t

n, Tr

ng

i

h c Th y L i.
Tác gi xin trân tr ng c m n cô Nguy n Th H ng Nga và th y Tr n Vi t
tình h

nđã t n

ng d n trong su t quá trình nghiên c u th c hi n lu n v n.

Tác gi xin g i l i c m n sâu s c đ n các th y cô trong b môn K thu t và qu n lý
t

i, khoa K thu t Tài nguyên n

c, khoa sau

i h c tr

ng

i h c Th y L i đã

giúp đ , t o đi u ki n thu n l i cho tác gi trong quá trình h c t p, nghiên c u.
Cu i cùng tác gi xin c m n gia đình, b n bè, đ ng nghi p đã đ ng viên giúp đ tác
gi r t nhi u trong quá trình h c t p nghiên c u.
Do th i gian và kinh nghi m còn h n ch , lu n v n không tránh kh i nh ng thi u sót,
tác gi r t mong nh n đ

c s đóng góp ý ki n t các th y cô và nh ng đ c gi quan

tâm đ n đ tài.

Hà N i, ngày

tháng

n m 2016

Tác gi

ng Quang Huy

ii


M CL C
M

U ......................................................................................................................... 1

1. Tính c p thi t c a đ tài............................................................................................... 1
2. M c tiêu nghiên c u .................................................................................................... 1
3.

it

ng và ph m vi nghiên c u ............................................................................... 2

4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u .................................................................. 2

4.1 Cách ti p c n ............................................................................................................. 2
4.2 Ph
CH

ng pháp nghiên c u ........................................................................................... 2
NG 1: T NG QUAN CÁC V N

1.1 T ng quan v ch t l

ng n

1.1.1 Khái ni m v ch t l

ng n

NGHIÊN C U ........................................ 4

c h ............................................................................. 4
c (CLN) .................................................................... 4

1.1.2 Khái ni m ô nhi m n c và t ng quan các nguyên nhân gây ô nhi m n c h
Quan S n........................................................................................................................ 4
1.1.3 Hi n t

ng phú d

ng ............................................................................................ 6

1.2 T ng quan v ch s ch t l

ng n

c (WQI) và cách tính toán ............................... 8

1.3 T ng quan các nghiên c u liên quan đ n ch t l

ng n

c h Quan S n ................. 9

1.4 T ng quan v x lý n

c th i (XLNT) ................................................................... 11

1.5 Các công trình x lý n

c th i hi n nay ................................................................. 13

1.5.1 X lý n

c th i b ng h sinh h c ......................................................................... 13

1.5.2 X lý n

c th i b ng kênh oxy hóa..................................................................... 14

1.5.4 X lý n

c th i b ng công ngh C-Tech ............................................................. 19

1.5.5 X lý n

c th i b ng công ngh MBBR .............................................................. 20

1.6 T ng quan khu v c nghiên c u ............................................................................... 26
1.6.1

c đi m t nhiên vùng nghiên c u ..................................................................... 26

1.6.1.1 V trí đ a lý......................................................................................................... 26
1.6.1.2

c đi m khí h u ............................................................................................... 26

1.6.1.3

a hình ............................................................................................................. 27

1.6.1.4

c đi m ngu n n

c........................................................................................ 27

1.6.2 Dân sinh kinh t và các h

ng phát tri n kinh t c a khu v c............................. 29

1.6.2.1 Hi n tr ng dân s ............................................................................................... 29
1.6.2.2 Xu h

ng phát tri n dân s ............................................................................... 30

1.6.2.3 Hi n tr ng kinh t -xã h i ................................................................................... 30
iii


1.6.2.4

nh h

ng phát tri n kinh t - xã h i c a khu v c........................................... 31

1.7 T ng quan v h Quan S n ..................................................................................... 33
1.7.1 Các thông s k thu t c b n c a h Quan S n ................................................... 33
1.7.2 Ch c n ng nhi m v c a h Quan S n ................................................................ 36
1.7.3 S thay đ i ch c n ng nhi m v c a h Quan S n trong quá trình phát tri n đa
m c tiêu ......................................................................................................................... 40
1.8 Nh n xét và k t lu n ch
CH

ng 1 ................................................................................ 44

NG 2: N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ............................... 45

2.1 N i dung nghiên c u ............................................................................................... 45
2.2 Ph

ng pháp nghiên c u ......................................................................................... 45

2.2.1Ph

ng pháp thu th p tài li u, s li u ................................................................... 45

2.2.2 Ph

ng pháp đi u tra kh o sát th c đ a và phân tích m u ................................... 45

2.3 Tính toán ch s ch t l
2.3.1 Ph

ng n

c t các thông s quan tr c ch t l

ng pháp tính toán ch s WQI do t ng c c môi tr

ng n

c ....... 47

ng ban hành ................ 48

2.3.2 Ph ng pháp tính ch s WQI đ a ra b i TS Tôn Th t Lãng (ph ng pháp
Delphi)............. .............................................................................................................. 52

CH NG 3. ÁNH GIÁ HI N TR NG NGU N N
C, CH T L
NG N
C
C A H QUAN S N CHO PHÁT TRI N A M C TIÊU ..................................... 54
3.1 Hi n tr ng ngu n n
3.1.1 M c n
3.1.2 Ch t l

c h Quan S n ................................................................... 54

c h Quan S n ..................................................................................... 54
ng n

c h Quan S n ............................................................................. 56

3.2 K t qu tính toán ch s ch t l

ng n

c WQI....................................................... 64

3.2.1 Tính toán theo ph

ng pháp c a t ng c c Môi tr

3.2.2 Tính toán theo ph

ng pháp Delphi..................................................................... 65

3.3 Phân tích các ngu n có nguy c làm suy gi m ch t l

ng ........................................ 64
ng n

c h Quan S n ..... 65

CH NG 4. CÁC GI I PHÁP QU N LÝ VÀ B O V CH T L
NG N
CH
QUAN S N .................................................................................................................. 69
4.1

xu t l a ch n công ngh đ x lý n

c th i khu nhà hàng, du l ch .................. 69

4.2 Các gi i pháp công trình x lý ngu n gây ô nhi m ................................................ 70
4.2.1 Ki m soát và x lý n

c th i t nhà hàng, khu du l ch ....................................... 70

4.2.1.1 B đi u hòa ........................................................................................................ 71
4.2.1.2 B giá th di đ ng MBBR ................................................................................. 71
iv


4.2.1.3 B l ng ............................................................................................................... 76
4.2.1.4 B kh trùng ...................................................................................................... 76
4.2.1.5 H ch a bùn và nén bùn .................................................................................... 77

4.2.2 Ki m soát ngu n ô nhi m t ch n nuôi th y s n ................................................. 79
4.2.3 Ki m soát t các khu lò g ch................................................................................ 80
4.2.4 Ki m soát t các ho t đ ng nông nghi p qua h th ng kênh t

i, tiêu ............... 82

4.3Gi i pháp phi công trình ........................................................................................... 84
4.3.1 i u ti t trong mùa l ........................................................................................... 85
4.3.2 V n hành đi u ti t trong mùa ki t ........................................................................ 86
4.4 Gi i pháp qu n lý..................................................................................................... 87
K T LU N VÀ KI N NGH ....................................................................................... 90
I. K t Lu n ..................................................................................................................... 90
II. Ki n ngh ................................................................................................................... 91
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................................. 92
PH L C ...................................................................................................................... 94

v


DANH M C HÌNH V
Hình 1.1 C ch ho t đ ng c a quá trình XLNT trong h sinh h c ............................. 13
Hình 1.2 Mô hình XLNT s d ng bi n pháp h sinh h c............................................. 14
Hình 1.3 S đ nguyên t c ho t đ ng c a kênh oxy hóa tu n hoàn ............................. 15
Hình 1.4 S đ phân b oxy hòa tan trong kênh oxy hóa tu n hoàn ............................ 16
Hình 1.5 Nhà máy x lý n

c th i đô th Quy Nh n 2A dùng kênh oxy hóa tu n hoàn ... 16

Hình 1.6 S đ công ngh XLNT s d ng b SBR ...................................................... 17
Hình 1.7 Các giai đo n ho t đ ng trong m t chu k c a b SBR................................. 18

Hình 1.8 S đ XLNT b ng b C-Tech ........................................................................ 19
Hình 1.9 S đ XLNT b ng công ngh MBBR ........................................................... 21
Hình 1.10 Giá th trong đi u ki n môi tr

ng hi u khí ................................................ 22

Hình 1.11 Giá th trong đi u ki n thi u khí .................................................................. 22
Hình 1.12 T ng l

ng m a n m c a 3 tr m đo quanh khu v c ................................... 28

Hình 1.13 H Quan S n c n ki t n

c vào tháng 6 n m 2015 ..................................... 29

Hình 1.14 Hi n tr ng còn sót l i c a vi c khai thác tài nguyên quanh khu v c ........... 31
Hình 1.15 Tràn chính C u D m k t h p đ
Hình 1.16 C ng k t h p tràn bên và đ

ng giao thông .......................................... 35

ng giao thông – Thông Bình L ng, xã H ng S n ... 38

Hình 1.17 C ng l y n

c đ u kênh chính - thôn Bình L ng, xã H ng S n ................. 38

Hình 1.18 C ng l y n

c qua kè mái lát đá h c – thôn Gò Mái, xã H p Ti n ............ 39

Hình 3.1 M c n

c đo trung bình n m t i tr m Quan S n t n m 2005 đ n 2015 ..... 55

Hình 3.2 M c n

c đo trung bình n m t i tr m V nh An t n m 2005 đ n 2015 ....... 55

Hình 3.3 M c n

c đo trung bình n m t i tr m Tuy Lai t n m 2005 đ n 2015 ......... 56

Hình 3.4 V trí l y m u QS1, QS2, QS3, QS4 và QS5 ................................................. 57
Hình 3.4 Bi u đ so sánh các ch tiêu DO, BOD và COD t i H Quan S n ................ 59
Hình 3.5 Bi u đ so sánh các ch tiêu N-NH4, P-PO4 t i H Quan S n ..................... 59
Hình 3.6 Bi u đ so sánh các ch tiêu TSS và đ đ c t i H Quan S n ....................... 60
Hình 3.7 Bi u đ so sánh các ch tiêu DO, N-NH 4 và P-PO 4 , t i ngu n tác đ ng ....... 63
Hình 3.8 Bi u đ so sánh các ch tiêu BOD và COD t i ngu n tác đ ng .................... 63
Hình 3.9 Bi u đ so sánh ch tiêu TSS và

đ c t i ngu n tác đ ng .......................... 64

Hình 3.10 WQI t i các v trí đo tác đ ng đ n ch t l
Hình 4.1 S đ công ngh XLNT theo ph

ng n

c h Quan S n .............. 66

ng pháp MBBR ....................................... 70
vi


Hình 4.2 B giá th di đ ng MBBR ..............................................................................72
Hình 4.3 S đ ao nuôi th y s n ...................................................................................79
Hình 4.4 H th ng x lý n
Hình 4.5 S đ x lý n

c th i ch n nuôi tr

c khi vào nuôi tr ng th y s n .........80

c th i ao nuôi cá ....................................................................80

Hình 4.6 S đ lò g ch th công ...................................................................................81
Hình 4.7 S đ công ngh x lý khí th i lò h i ............................................................82
Hình 4.8 S đ b máy t ch c công ty TNHH MTV T&PT th y l i sông áy ......85

vii


DANH M C B NG BI U
B ng 1.1 N ng đ các ch t ô nhi m trong n

c th i sau các b c x lý ....................... 12

B ng 1.2 Thông s m t s lo i giá th ph bi n hi n nay ............................................ 22
B ng 1.3 Thông s thi t k đ c tr ng c a b MBBR ................................................... 23
B ng 1.4 So sánh h th ng MBBR và h th ng b sinh h c hi u khí .......................... 25

B ng 1.5 So sánh thông s thi t k c a MBBR v i các công ngh khác ..................... 25
B ng 1.6 So sánh công nghê x lý b ng màng MBR v i MBBR................................. 25
B ng 1.7 Dân s trung bình c a 4 xã quanh khu v c h Quan S n ............................. 29
B ng 1.8 Các thông s c b n h th ng liên h Quan S n- V nh An- Tuy Lai ........... 34
B ng 1.9 T ng h p n ng l c cung c p n

ct

i c a h Quan S n ............................ 37

B ng 1.10 Thông s k thu t chính c a các c ng l y n
B ng 2.1 Ph

c quanh h Quan S n ......... 39

ng pháp phân tích và thi t b s d ng.................................................... 47

B ng 2.2 B ng quy đ nh các giá tr q i , BP i ................................................................... 49
B ng 2.3 Quy đ nh các giá tr BP i và q i đ i v i DO %bãohòa .......................................... 50
B ng 2.4 Quy đ nh các giá tr BP i và q i đ i v i thông s pH ....................................... 50
B ng 2.5 M c đánh giá ch t l
B ng 2.6 Tr ng s tính theo ph
B ng 2.7 M c đánh giá ch t l
B ng 3.1 M c n

ng WQI ...................................................................... 51
ng pháp Delphi ........................................................ 52
ng n

c tính theo ph

ng pháp Delphi ..................... 53

c trung bình n m 2015 c a 3 tr m đo Quan S n, V nh An và Tuy Lai 56

B ng 3.2 T ng h p chung k t qu đo đ c và phân tích ch t l

ng n

c h Quan S n

(l y trung bình 4 đ t quan tr c) ..................................................................................... 58
B ng 3.3 T ng h p k t qu đo đ c và phân tích ch t l

ng n

c các ngu n tác đ ng

đ n CLN h Quan S n (l y trung bình 4 đ t quan tr c) ............................................... 60
B ng3.4 Ch t l

ng n

c WQI tính theo ph

B ng 3.5 Ch t l

ng n

c h Quan S n tính theo ph

B ng 3.6 K t qu phân tích m u n

ng pháp c a T ng c c môi tr

ng...... 64

ng pháp Delphi ..................... 65

c th i t i c a x khu d ch v du l ch................... 68

viii


DANH M C CÁC T

VI T T T

Ký hi u

Gi i thích

B KH

Bi n đ i khí h u

BVTV

B o v th c v t
Ch t l

CLN
TVKL

ng n

c

c t vi khu n lam

HTXNN

H p tác xã nông nghi p

HTX

H p tác xã

HT

H th ng

KTCTTL

Khai thác công trình th y l i

MTV

M t thành viên

TNHH

Trách nhi m h u h n
S nl

SL

ng

PTNT

Phát tri n nông thôn

VKL

Vi khu n lam

QCVN

Quy chu n vi t nam
X lý n

XLNT

ix

c th i

`

M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
H Quan S n là m t h ch a th y l i nhân t o, đ

c hình thành t n m 1960. H có di n

tích l u v c kho ng 92,2 Km2, dung tích thi t k là 12.000.000m3 ng v i m c n
dâng bình th

ng là +5,5m. Nhi m v chính là c p n

2.675,7 ha di n tích canh tác, ch y u cho các xã: Th

c t

c

i nông nghi p kho ng

ng Lâm, Tuy Lai, An M , H ng

S n, H p Ti n, H p Thanh. Ngoài ra, do có đi u ki n đ a hình là nh ng dãy núi đá vôi
ch y d c theo s

n Tây, t o nên nh ng c nh đ p hoang s , thu n l i cho du l ch và phát

tri n l nh v c ch n nuôi th y s n. Theo s li u th ng kê n m 2015 có kho ng 10.000 l
khách tham quan, d ki n đ n 2020 t ng kho ng 14.000 l

t

t khách, d ch v du l ch c ng

vì th mà ngày m t phát tri n, nhà hàng, khách s n m c lên ngay c nh h ngày m t nhi u.
Tuy nhiên, do không đ

c giám sát ch t ch c a các c quan ch c n ng, d n đ n tình

tr ng x th i b a bãi, không qua x lý xu ng tr c ti p n
nhi m ch t l

ng n

c, nh h

c h , gây nên tình tr ng ô

ng đ n các ho t đ ng kinh t khác trong khu v c. Theo

báo cáo c a Công ty c ph n th y s n và du l ch Quan S n (2014) thì t ng l
th i ch a qua x lý là kho ng 14m3/ngày đêm. Qua phân tích m u n
BOD, COD, N, P đ u v

t ng

ng n

c

c cho th y ch tiêu

ng cho phép.

Ngoài ra, vi c xu t hi n các lò g ch th công t hàng ch c n m nay, d n đ n tình tr ng ô
nhi m không khí và n
l

ng n

c m t. Hi n t i, trong khu v c có kho ng 13 lò g ch th công,

c th i này sau khi th i ra h s tích t lâu d n và s

sinh v t th y sinh nh cá, tôm, c..., đ ng th i c ng nh h
di n tích nông nghi p c a các xã, do ngu n n
đ m b o ch t l

ng n

cđ

nh h

ng tr c ti p đ n các

ng tr c ti p đ n hàng ngàn ha

c l y tr c ti p. Tìm ra các gi i pháp

c h cho phát tri n đa m c tiêu là nhi m v quan tr ng.

T th c ti n đó, tác gi ti n hàng nghiên c u đ tài: “
s khoa h c nh m đ m b o ch t l

ng n

xu t các gi i pháp kh thi có c

c c a h Quan S n, huy n M

c, TP. Hà

N i ph c v phát tri n đa m c tiêu”
2. M c tiêu nghiên c u
-

ánh giá hi n tr ng ch t l

ng n

c h Quan S n, huy n M

đ a ra các k t lu n có c s khoa h c v ch t l
nhi m n

c và t i l

ng ô nhi m vào h

1

ng n

c, Hà N i nh m

c hi n t i, các ngu n gây ô


`

- T đó đ xu t các gi i pháp đ m b o ch t l
ch t l
3.

ng n
it

it

-

c cho các m c đích s d ng (t

ng n

c h Quan S n đ t tiêu chu n

i tiêu, th y s n, du l ch...).

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u: N

Hà N i và n

c m t trênh th ng h ch a Quan S n, huy n M

c,

c t i các ngu n tác đ ng ch y vào h .

- Ph m vi nghiên c u: Khu v c h Quan S n. Các xã tr c ti p ti p nh n ngu n n
t h Quan S n: Th
m

ng, c ng l y n

c

ng Lâm, Tuy Lai, An M , H ng S n, H p Ti n. H th ng kênh
c, tràn bên, tràn x l thu c công trình đ u m i h Quan S n.

4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

4.1 Cách ti p c n
- Ti p c n k th a có b sung: D a vào s li u đo đ c m c n

c, l

ng m a, các tài

li u liên quan đ n tình hình phát tri n kinh t – xã h i c a khu v c h Quan S n trong
nh ng n m tr

c. T đó đ nh h

ng xem các m c tiêu trong t

ng lai có phù h p v i

đi u ki n phát tri n c a khu v c hay không.
- Ti p c n theo h

ng đa ngành, đa m c tiêu: Xem xét các đ i t

ng nghiên c u trong

m t h th ng quan h ph c t p vì th đ c p đ n r t nhi u đ i t

ng khác nhau nh

nông nghi p, th y s n, du l ch,...
- Ti p c n đáp ng nhu c u: Là cách ti p c n d a trên nhu c u s d ng n
m c s d ng n

n

c c a các đ i t

c t i u cho các đ i t

ng dùng n

ng dùng n

ng dùng n

-

ng t i s phát tri n hài hòa gi a các đ i

c d a trên quy ho ch phát tri n, s bình đ ng, s tôn tr ng nh ng giá

tr l ch s , truy n th ng c a các đ i t
4.2. Ph

c, qua đó xây d ng các gi i pháp c p

c.

- Ti p c n b n v ng: Là cách ti p c n h
t

ng dùng n

c trong cùng m t h th ng.

ng pháp nghiên c u

i u tra, thu th p và x lý s li u: T các s li u thô thu th p đ

l i sông

c ho c đ nh

áy, xí nghi p th y l i M

c, UBND huy n M

c t công ty th y

c,… ti n hành phân

tích và x lý s li u cho phù h p v i nghiên c u trong lu n v n.
- Ph

ng pháp kh o sát, l y m u và phân tích m u n
2

c trong phòng thí nghi m;


`

- ánh giá ch t l

- Ph

ng n

c theo ch s ch t l

ng n

c WQI (Water Quality Index);

ng pháp chuyên gia: Tham kh o ý ki n chuyên gia v ch t l

các gi i pháp b o đ m ch t l

ng n

ch ;

3

ng n

cn

c và


`

CH

NG 1: T NG QUAN CÁC V N

1.1 T ng quan v ch t l

ng n

1.1.1 Khái ni m v ch t l

NGHIÊN C U

ch

ng n

c (CLN)

Theo đ nh ngh a c a t ch c môi tr

ng M EOA [1], ch t l

ni m mô t các đi u ki n lý, hóa, sinh h c trong n

ng n

c là m t khái

c có liên quan đ n các m c đích

s d ng c th bao g m n u ng sinh ho t, các ho t đ ng gi i trí, t

i cây, b o v đ i

s ng th y sinh.
Ch t l

ng n

cđ

n ng đ vi khu n, l

c đo b i m t s y u t , ch ng h n nh n ng đ oxy hòa tan,
ng mu i (ho c đ m n), t ng ch t l l ng trong n

c (đ đ c).

Ngoài ra, các thông s khác nh n ng đ vi t o, thu c tr sâu, thu c di t c , kim lo i
n ng và các ch t b n khác c ng đ
CLN th

ng đ

c đo đ xác đ nh ch t l

ng n

c. Các thông s

c g n k t v i m c đích s d ng. Các k t qu đo đ c không ph n ánh

đ

c ch t l

ng n

c t t hay x u, mà c n ph i g n v i m c đích s d ng. Ch t l

ng

n

c có th phù h p v i m c đích này nh ng có th không phù h p v i m c đích

khác.
1.1.2 Khái ni m ô nhi m n

c và t ng quan các nguyên nhân gây ô nhi m n

ch

Quan S n
Ô nhi m n

c, theo đ nh ngh a c a t ch c Y t Th gi i WHO [2], là s gi m tính

phù h p c a n

c t nhiên đ i v i m c đích s d ng đã đ nh. Nh v y, ô nhi m n

là s thay đ i ch t l

ng n

c ngu n theo h

Hi n nay, trong h sinh thái n

c, ng

c

ng tiêu c c do các tác nhân khác nhau.

i ta đã xác đ nh đ

c trên 1,500 tác nhân ô

nhi m khác nhau nh các ch t h u c không b n v ng, các ch t h u c b n v ng, d u
m , các kim lo i n ng… Khi tác nhân ô nhi m đ
bi n đ i d

i nh h

ng c a các y u t môi tr

v n, sinh v t…) sau đó ti p xúc v i đ i t

c đ a vào môi tr

ng (ánh sáng, nhi t đ , ch đ th y

ng nh n (con ng

ng t i các thu v c n i đ a d

ng, chúng s b

i, sinh v t, v t li u).

Hi n t

ng phú d

i tác đ ng c a các y u t t nhiên

(hi n t

ng xói mòn, r a trôi...) ho c do các ho t đ ng c a con ng

i (s phát tri n

công nghi p, nông nghi p, thu s n, quá trình đô th hoá…) đang là m i quan tâm b c
thi t trong công tác qu n lý môi tr
t i các n

ng n

c t i nhi u n

c trên th gi i, đ c bi t là

c đang phát tri n. M t nghiên c u m i đây c a ILEC/Vi n nghiên c u h
4


`

Biwa cho th y t i khu v c châu Á - Thái Bình D
d

ng, 54% h ho c h ch a b phú

ng. T l này t i châu Âu, châu Phi, B c và Nam M là 53, 28, 48 và 41 % t

ng

ng (Chorus, Bartram 1999) [3]. Ngu n th i t các đô th (công nghi p, sinh ho t) đã
đóng góp m t l

ng đáng k các ch t dinh d

th i công nghi p
lý n

các ngành s n xu t khác nhau v i th tích n

c th i khác nhau là ngu n dinh d

S ô nhi m dinh d
kèm v i hi n t

ng đ vào h th ng các sông h .N
c th i và m c đ x

ng cho các th y v c.

ng ngày càng nghiêm tr ng t i các thu v c n

ng n hoa n

c

c ng t luôn đi

c (water blooms) mà b n ch t là s phát tri n

tc a

th c v t n i, ch y u là các vi khu n lam (VKL). Ph n l n (50÷75%) các VKL gây n
hoa n

c có kh n ng s n ra đ c t , g i là đ c t VKL ( TVKL). TVKL đ

cx p

vào lo i các h p ch t đ c nh t có ngu n g c sinh h c. Các ch t đ c này nh h
đ n s c kho con ng
đ ng du l ch, th thao d

i, thu s n, v t nuôi, hu ho i ngu n n
in

c m t và các ho t

c

Nguyên nhân d n đ n s n hoa c a n

c bao g m: n ng đ các ch t dinh d

trong thu v c cao, đ c bi t là các mu i đa l
amonium nitrogen cao; nhi t đ n

c m; c

c coi là nh ng y u t môi tr

ng

ng Nit và Ph t pho nh n ng đ

ng đ chi u sáng, pH cao, hàm l

CO 2 th p. Tuy nhiên nhi t đ cao và hàm l
th y v c đ

ng

ng các ch t dinh d

ng

ng cao trong các

ng quan tr ng nh t quy t đ nh s phát tri n

l n át c a VKL trong th y v c, trong đó t l T-N/T-P th p (< 29) là y u t ch đ o
kích thích s phát tri n c a VKL trong khi t l N-NO. 3 / T-P th p (< 5) đ

c coi là

y u t đáng tin c y đ d báo s n r c a VKL (Rapala, 1998) [4]. Trong khi nh
h

ng c a các y u t dinh d

ng nh N & P đ i v i s phát tri n c a VKL đã đ

công b nhi u thì còn r t ít nghiên c u v

nh h

c

ng c a nh ng y u t kim lo i đ n s

n r VKL. M t s nghiên c u c a Rapala (1998) cho th y Mo, Fe và Zn là nh ng
y u t kích thích s phát tri n c a VKL.Kh n ng s n sinh đ c t c a VKL c ng ch u

nh h

ng r t m nh m c a các y u t môi tr

y u t môi tr
đ ct

ng.Ph n ng c a các loài VKL v i các

ng khác nhau c ng r t khác nhau. M t s VKL t ng cao kh n ng s n

nh ng đi u ki n stress, tuy nhiên tuy t đ i đa s VKL s n ra nhi u đ c t

nh ng đi u ki n sinh tr

ng t i u. Ch ng h n nhi t đ sinh tr

ng t i u c a m t s

ch ng VKL thu c các chi Microcystis, Aphanizomenon và Oscillatorialà 25oC. Hàm
l

ng đ c t c ng nh đ c tính cao nh t th
5

ng đ t

nhi t đ t 20-25oC.

nhi t đ

`

cao h n, đ c tính có th gi m đi 6 l n (Rapala, 1998). Thông th
đ c tính th n kinh c a các ch ng VKL th

ng cao nh t

ng đ c tính gan và

ánh sáng t i u ho c d

i

t i u m t chút. Khi b h n ch ánh sáng đ c t gan c a Microcystis aeruginosa và
hàm l

ng nodularin c a Nodularia spumigena gi m đi đáng k , pH môi tr

có tác đ ng lên kh n ng s n đ c t .

c tính c a Microcystis aeruginosa gi m m nh

pH ki m ho c axit nh . Các y u t dinh d
đ c t c a VKL. Hàm l
l

ng nh N, P đ u có tác đ ng lên s s n

ng đ c t microcystins (MCs) t ng t l thu n v i hàm

ng T-P và P hoà tan (Wang và c ng s , 2003) [5]. Hàm l

Oscillatoria agardhii t ng lên 2 l n trong các t bào sinh tr
hàm l

ng P cao (5,5 mg P,L-1) so v i t bào sinh tr

P,L-1). Hàm l

ng c ng

ng MCs trong

ng trên môi tr

ng trên môi tr

ng có

ng ít P (0,01

ng MCs c a Microcystis aeruginosa và Oscillatoria agardhii t ng lên

2-3 l n trong môi tr

ng giàu N trong khi hàm l

ng nodularin c a Nodularia

spumigena (là VKL có kh n ng c đ nh Nit ) l i cao nh t trong môi tr
ch a ho c ch a r t ít nit vô c . Ngoài ra, s n hoa n

c ch u nh h

ng không

ng m nh m

và đ ng th i không ch c a các đi u ki n ngo i c nh nh các các y u t dinh d
tính ch t thu lý, thu hoá c a c t n

ng,

c, đi u ki n th i ti t, mà còn c ch bên trong t

bào c a các loài gây n hoa đ m b o cho kh n ng phát tri n chi m u th trong
nh ng đi u ki n stress.

i v i t o silic - nhóm t o có nhi u loài th

làm các ch th sinh h c cho ô nhi m môi tr

ng n

ng (giàu hàm l

c s d ng

c, ngoài các thông s nh nit

(N), ph tpho (P), silic (Si), các t s Si/N và Si/P c ng r t đ
th y v c b phú d

ng đ

ng P và N), hàm l

c quan tâm. Trong các

ng silic s b gi m m nh

trong su t quá trình phát tri n m nh m c a t o. Khi t s N/P trong thu v c l n h n
16 và các t s (Si/N; Si/P) nh h n 1 thì silic s tr thành y u t gi i h n s phát tri n
c a t o, khi đó t o silic (s d ng silic cho s phát tri n c a chúng) s không phát tri n
đ

c và thay vào đó là s phát tri n c a các loài t o khác, ch y u là VKL t o nên

hi n t

ng n r VKL (Cyanobacterial blooms), trong đó có nhi u loài có kh n ng

s n ra đ c t .
1.1.3 Hi n t
Phú d
nh h

ng phú d

ng

ng là m t quá trình t nhiên x y ra
ng l n do các ho t đ ng c a con ng

S phú d

ng t nhiên có khuynh h

m i n i, m i lúc mà h t n t i, có th
i.

ng x y ra đ u đ n nh ng r t ch m, th
6

ng là


`

qua m t giai đo n hàng tr m n m. Nh ng ho t đ ng c a con ng
phú d

i th

ng nhanh chóng do các ch t th i sinh ho t, h th ng thoát n

ng gây ra s
c nông nghi p

và các ch t th i công nghi p th c ph m ho c s phân h y các s n ph m c a chúng
đ

c đ vào các h và h ch a.

Hi n t

ng phú d

ng ch th c s rõ ràng trong kho ng 30 n m tr l i đây, v i s

bùng n m nh m c a t o, s xu t hi n nh ng “t m th m t o” dày trên b m t h
cùng v i s sinh tr

ng c a m t s loài th c v t b c cao khác.

Theo quan đi m khoa h c, h phú d
b r ng l n v i s sinh tr
dinh d
c

ng nông và có m t vùng

ng m nh m c a các loài th c v t. Hàm l

ng c b n trong h cao, hàm l

l n h n 0,3mg/l, photpho vô c

50÷100mg/l, n

ng có đ c đi m là th

ng trung bình hàng n m c a các d ng nit vô
l n h n 0,015mg/l.

c có đ c ng v a. Các h này là môi tr

ki m thay đ i t

ng s ng lí t

nhi u lo i th c v t n i, m t s loài có th n hoa ph bi n và th
sinh tr

ng. Nhìn chung, t ng s n l

ng c a r t

ng xuyên trong mùa

ng s c p trong nh ng h phú d

t 0,5÷5,0g ch t h u c khô/m2/ngày trong mùa sinh tr
s nl

ng các ch t

ng dao đ ng

ng thu n l i nh t, trong khi

ng s c p c a cacbon h u c là 480 t n/km2/n m.

Các y u t

nh h

ng đ n t c đ làm giàu ch t dinh d

ng (s phú d

ng) c a h

g m có các y u t t nhiên và nhân t o.Các y u t t nhiên g m đ c đi m đ a hóa c a
th y v c, ki u đ t, kích th
ph n n

c c a th y v c, th i gian l u gi n

c trong h , thành

c ng m và các đi u ki n khí h u. Các y u t nhân t o g m n

ho t, các dòng n

c th i sinh

c ch y qua các vùng canh tác nông nghi p, các ho t đ ng khai thác

m , các ch t th i công nghi p, các dòng th i

vùng đô th , các ch t dinh d

t các h th ng c ng rãnh và t các bãi rác, n

c t nhà máy x lý n

ch t chính c a nit và photpho, đ c bi t là PO 4 3- th
nhân chính gây ra s phú d

ng đ

ng dò r

c th i các h p

c coi là nh ng nguyên

ng c a h . Các ch t này có th thâm nh p vào n

thông qua các quá trình t nhiên nh các dòng n

c

c l ch y qua r ng, đ m l y, s xói

mòn đ t, các ch t th i c a chim và bò sát s ng quanh h , lá r ng vào h , s c đ nh
nit c a các sinh v t... Tuy nhiên ph n l n các ch t này có ngu n g c t các ho t đ ng

c a con ng

i. Các ngu n n

c th i sinh ho t, n

nghi p, các ch t th i c a các đ ng v t

c th i t các khu s n xu t nông

các trang tr i, h th ng c ng rãnh c a đô th ,
7


`

các b t phân h y, n
đ

c th i và ch t th i công nghi p, các nhà máy x lý n

c đ vào h , sông, su i làm cho l

ng photpho và nit trong h quá d th a, d n

đ n s phú d

ng c a h . Nh ng ch t này kích thích s t ng tr

th c v t có r

n

t ng n

ng c a m t s loài

c, các th c v t th y sinh khác và đ c bi t là t o. M t s t o s ng

c m t có kh n ng phát tri n s l

ng cá th r t nhanh

gian nh t đ nh t o thành d ng k t t x p có th nhìn th y đ

nh ng kho ng th i

c g i là “n hoa” và có

th bao ph trên m t vùng di n tích r t l n c a h và h ch a, th m chí
1.2 T ng quan v ch s ch t l
Ch s ch t l

ng n

ng n

trong su i.

c (WQI) và cách tính toán

c WQI (Water Quality Index) là m t ch s t h p đ

toán t các thông s ch t l
dùng đ mô t đ nh l

ng n

c tính

c xác đ nh thông qua m t công th c toán h c.WQI

ng v ch t l

đi m.Vi c s d ng sinh v t trong n
1850 đ

c th i ...

ng n

c và đ

c bi u di n qua m t thang

c làm ch th cho m c đ s ch

ct n m

c coi là nghiên c u đ u tiên v WQI. Ch s Horton (1965) là ch s WQI

đ u tiên đ

c xây d ng trên thang s .Hi n nay có r t nhi u qu c gia/đ a ph

ng xây

d ng và áp d ng ch s WQI. Thông qua m t mô hình tính toán, t các thông s khác
nhau ta thu đ

c m t ch s duy nh t. Sau đó ch t l

nhau thông qua ch s đó. ây là ph

ng n

c có th đ

c so sánh v i

ng pháp đ n gi n so v i vi c phân tích m t lo t

các thông s .
Các ng d ng ch y u c a WQI bao g m:
- Ph c v quá trình ra quy t đ nh: WQI có th đ

c s d ng làm c s cho vi c ra

các quy t đ nh phân b tài chính và xác đ nh các v n đ
- Phân vùng ch t l

ng n

c.

- Th c thi tiêu chu n: WQI có th đánh giá đ
ch t l

ng n

u tiên.

c m c đ đáp ng/không đáp ng c a

c đ i v i tiêu chu n hi n hành.

- Phân tích di n bi n ch t l

ng n

c theo không gian và th i gian.

- Công b thông tin cho c ng đ ng.
T i Vi t Nam WQI ch a đ

c tri n khai chính th c, ch có m t s nghiên c u đi n

hình nh :
- Nghiên c u c a TS Tôn Th t Lãng, TS Lê Trình.
8

tài “Nghiên c u phân vùng ch t


`

l

ng n

ngu n n

c theo các ch s ch t l
c sông, kênh r ch

ng n

c (WQI) và đánh giá kh n ng s d ng các

vùng thànhph H Chí Minh”;

- TS Ph m Th Minh H nh, tính toán WQI cho l u v c sông Nhu

áy v i cách ti p

c n c i ti n t WQI – NSF;
- Ph

ng pháp WQI đ a ra b i

ch t l

ng n

y ban sông Mê Kông: “Tính toán t ng h p. ánh giá

c m t d a theo S tay h

(WQI) do T ng c c Môi tr

ng d n tính toán ch s ch t l

ng n

c

ng ban hành theo Quy t đ nh s 879 /Q -TCMT ngày

01/7/2011”;
1.3 T ng quan các nghiên c u liên quan đ n ch t l

ng n

c h Quan S n

H Quan S n là m t c nh quan t nhiên n i ti ng và đ c tr ng c a t nh Hà Tây c nay
là th đô Hà N i v i nhi u ý ngh a v m t sinh thái, môi tr

ng và kinh t - xã h i.

Các nghiên c u v h ch a Quan S n hi n có ch a nhi u và c ng r t m i trong th i
gian g n đây. Các nghiên c u này ch d ng
báo cáo hi n tr ng môi tr

m c đi u tra c b n v đa d ng sinh h c,

ng và nghiên c u v ngu n l i th y s n.... nh ng nghiên

c u trên ch a đi sâu và đánh giá v ch t l

ng n

c c a h ch a t đó có nh ng bi n

pháp khai thác tài nguyên t h có hi u qu mà v n b o v đ

c môi tr

ng. M t s

công trình nghiên c u v h ch a Quan S n có th k đ n nh sau:
1. Tr nh Th Hoa (2010). “Hi n tr ng ngu n l i th y s n và đ nh h
th y s n b n v ng
th c s khoa h c, tr

vùng h Quan S n, huy n M
ng

i h c khoa hoc t nhiên –

c, thành ph Hà N i”, Lu n v n
i h c Qu c gia Hà N i.

2. Ph m V n M ch (2010). “Báo cáo chuyên đ hi n tr ng ch t l
n

ng nuôi tr ng

ng môi tr

c và đa d ng các nhóm sinh v t n i, sinh v t đáy h Quan S n, huy n M

ng
c,

thành ph Hà N i” (Tài li u l u hành n i b ).
3.
l

ào Th Nga (2010). “ a d ng sinh h c cá và m i quan h c a chúng v i ch t
ng môi tr

ng n

c

vùng h Quan S n, huy n M

Lu n v n th c s khoa h c, tr

ng

c, thành ph Hà N i”,

i h c khoa hoc t nhiên –

i h c Qu c gia Hà

N i.
4. S Khoa h c công ngh và môi tr
xu t gi i pháp b o v tài nguyên môi tr

ng Hà Tây (2001).“ i u tra hi n tr ng và đ
ng vùng h Quan S n, huy n M

Tây”, Báo cáo t ng k t đ tài.
9

c – Hà


`

Ngoài ra n m 2010 UBND thành ph

Hà N i c ng đã có các ph

ng án quy ho ch –

k ho ch s d ng và khai thác h ch a Quan S n nh sau: T ng th khu du l ch đ

c

phân chia thành 2 khu ch c n ng:
Khu v c I: Khu v c Quan S n (xã H p Ti n)
Khu v c II: V nh An (xã H ng S n)
1. Khu v c Quan S n:
Di n tích kho ng 361,24 ha, bao g m:
V n phòng Công ty thu s n và d ch v : 5,3 ha
Khu h Giang N i: 83,9 ha
Khu h sông: di n tích m t n

c s d ng 110 ha

Khu núi t núi đá B c ven theo h Giang N i đ n Thung Voi, m t n
sang đi m gianh gi i ba xã H p Ti n, H ng S n - Cao D

c c t ngang

ng và Thung M do xã

H p Ti n qu n lý, di n tích núi đá 113 ha, di n tích tr ng tr t 24 ha, di n tích đ t
chuyên dùng 25 ha.
- M c tiêu: Phát tri n thành m t trung tâm d ch v vui ch i gi i trí m t h , ven núi đá
và trên c n trên c s k t h p v i nuôi tr ng thu s n và cung c p n

c cho nông

nghi p.
- T ch c không gian:

+ Ph n di n tích v n phòng công ty thu s n và d ch v du l ch d ki n xây d ng các
công trình: B n xe, c a hàng d ch v , h i tr

ng, v n phòng làm vi c, nhà ngh

CBNV, khu công viên v n hoá, sân th thao.
+ Ph n di n tích h Giang N i và h sông: Xây d ng âu thuy n, nhà thuy n, nhà thu
to , tr m c u n n, khu v c th thao n

c, các h th ng chi u sáng m t h và ven núi.

+ Khu v c núi Thung M , núi r ng xã H p Ti n: Xây đ ng c u phà l i lên, l i xu ng,
khu d ch v , khu th thao, xây d ng các khuôn viên nh (nhà ngh , v
th ng chi u sáng.
2. Khu v c V nh An:
10

n hoa...) và h


`

- Di n tích kho ng 833 ha, bao g m: Di n tích c a công ty thu s n và d ch v du
l ch: 7,7 ha; ph n m r ng khu núi m i H ng S n 25 ha; H Ngái 200 ha; khu v c
Thung C ng: 30 ha; Núi

á: 427 ha; đ t lâm nghi p: 194 ha; đ t chuyên dùng: 22ha;

t ch a s d ng: 76ha.
- M c tiêu: Phát tri n khu vui ch i gi i trí, ngh d

r ng môi sinh, tr ng d
n

ng, tham quan, nghiên c u, tr ng

c li u trên c s k t h p v i nuôi tr ng thu s n và cung c p

c cho nông nghi p.

- T ch c không gian: Ph n di n tích công ty thu s n và d ch v du l ch, di n tích núi
M i d ki n xây d ng b n xe, phòng ch d n, h i tr

ng, v n phòng làm vi c, nhà

ngh cán b công nhân viên, khu d ch v , công trình th thao, h th ng giao thông và
chi u sáng. Ph n di n tích m t n
công viên v n hoá, v

nd

1.4 T ng quan v x lý n
X lý n

c h Ngái: Xây d ng âu thuy n, c u qua đ p tràn,

c li u, r ng môi sinh, cáp tr

t và h th ng đ

c th i (XLNT)

c th i là giai đo n cu i cùng c a h th ng thoát n

quá trình công ngh làm cho n
vào môi tr

c th i. X lý n

tán hay x lý n

c th i tr nên s ch h n đ tiêu chu n v sinh đ x

c và XLNT có th t ch c thành h th ng t p trung, h th ng phân
c th i t i ch . N

c th i sinh ho t có th x lý t i ch trong các công

trình làm s ch s b (tách d u m , tách và x lý c n trong n
trình x lý c c b đ i v i h th ng thoát n
t i tr m x lý khu v c x lý n
tuy n c ng thoát n
-B

c đen ...), trong công

c đ c l p ho c công trình x lý t p trung

c th i t i ch s làm gi m chi phí đ u t xây d ng các

c.

c th i nói chung th

ng đ

c x lý theo 3 b

c:

c th nh t (x lý b c m t hay x lý s b ): Làm trong n

c th i b ng ph

pháp c h c đ lo i các ch t r n thô nh rác, cát, x ... và bùn, c n.
bu c đ i v i t t c các dây chuy n công ngh x lý n
trong n

c th i là

ng ti p nh n.

H th ng thoát n

N

ng đi n.

c th i sau khi x lý

c th i. Hàm l

ng

ây là m c đ b t
ng c n l l ng

giai đo n này ph i th p h n 150 mg/1 n u n

c th i

đ

c x lý sinh h c ti p t c ho c th p h n các quy đ nh nêu trong các tiêu chu n môi

tr

ng liên quan n u x n

-B

c th i tr c ti p vào ngu n n

c m t.

c th hai (x lý b c hai hay x lý sinh h c): X lý n
11

c th i b ng ph

ng pháp

`

sinh h c. Giai đo n x lý này đ
t làm s ch c a ngu n n

c xác đ nh trên c s tình tr ng s d ng và quá trình

c ti p nh n n

c th i.Trong b

c này ch y u là x lý các

ch t h u c d oxy hoá sinh hoá (BOD) đ khi x ra ngu n n

c th i không gây ô

nhi m h u c và thi u h t oxy.
c th ba (x lý b c ba hay x lý tri t đ ): Lo i b các h p ch t nit và phospho

-B

kh i n

c th i. Giai đo n này r t c n thi t đ i v i các n

quá trình phú d

ng nh h

-X lý bùn c n trong n

ng sâu s c đ n ch t l

c th i: Trong n

ng n

c khí h u nhi t đ i, n i mà
c m t.

c th i có các ch t không hòa tan nh rác,

cát, c n l ng, d u m ... Các lo i cát (ch y u là thành ph n vô c và t trong l n)
đ

c ph i khô và đ san n n, rác đ

rác. C n l ng đ
có hàm l

c nghi n nh ho cv n chuy n v bãi chôn l p

c gi l i trong các b l ng đ t m t (th

ng h u c l n đ

ng đ

c g i là c n s c p)

c k t v i bùn th c p (ch y u là sinh kh i vi sinh v t

d ) hình thành trong quá trình x lý sinh h c n

c th i, x lý theo các b

c tách n

c

s b , nđ nh sinh h c trong đi u ki n y m khí ho c hi u khí. Bùn c n sau x lý có
th đ

c s d ng đ làm phân bón.

- Giai đo n kh trùng: sau quá trình làm s ch n
m t s lo i n

c thái là yêu c u b t bu c đ iv i

c th i ho c m t s dây chuy n công ngh x lý trong đi u ki n nhân

t o.
Ngoài ra, khi tr m XLNT đ

c b trí g n khu v c dân c ho c các công trình công

c ng c n gi m t kho ng cách ly đ m b o quy đ nh và c n ph i tính toán đ n bi n
pháp kh mùi hôi t n

c th i.

B ng 1.1 N ng đ các ch t ô nhi m trong n

c th i sau các b c x lý

Các bi n pháp x lý

Hàm l

ng ch t

l l ng (SS), mg/l
X lý b c m t b ng bi n pháp c h c
X lý b c hai b ng bi n pháp sinh h c

n 80

BOD 5
mg/l
-

25-80

25-80

15-25

15-25

<15

<15

không hoàn toàn
X lý b c hai b ng bi n pháp sinh h c
hoàn toàn
X lý b c ba (tri t đ )

12


`

1.5 Các công trình x lý n
1.5.1 X lý n

c th i hi n nay

c th i b ng h sinh h c

- C ch ho t đ ng: Khi n

c th i vào h v i v n t c nh , các lo i c n đ

xu ng đáy. Các ch t b n h u c còn l i trong n

cs đ

c l ng

c h p ph và hòa tan oxy

b i các vi khu n. Ngu n oxy hòa tan đ

c cung c p cho quá trình oxy hóa l y t quá

trình khu ch tán oxy t không khí vào n

c và t quang h p c a các loài t o, ngoài ra

có th t ng c

ng oxy hòa tan b ng các bi n pháp nhân t o nh khu y tr n b m t hay

b m s c khí…
- Hi u qu x lý: H sinh h c có th đ t hiêu qu x lý là 80-90% TSS, 70-95% BOD,
t i 97% N,P và ph n l n các vi khuân gây b nh.

Hình 1.1 C ch ho t đ ng c a quá trình XLNT trong h sinh h c
D a vào kh n ng t làm s ch c a n

c, ch y u là vi sinh v t và các th y sinh khác,

các ch t nhi m b n b phân h y thành các ch t khí và n

c. Nh

v y, quá trình

làm s ch không ph i thu n nh t là quá trình hi u khí mà còn có c quá trình tùy ti n và
k khí. Theo quá trình sinh hóa ng

i ta chia h sinh h c ra làm 3 lo i: h k khí, h
13


`

n

hi u khí và h tùy ti n. Các lo i ao h sinh h c có th áp d ng thích h p

c ta n u

di n tích m t b ng và các đi u ki n khác cho phép. Các ao h có th làm m t b c ho c
nhi u b c x lý. Chi u sâu c a h b c sau th

ng sâu h n b c tr

c. Thi t b đ a n

vào h ph i có c u trúc thích h p đ phân ph i đ u h n h p bùn n

c

c trên toàn b

di n tích h .
Quá trình x lý n

c th i c a h sinh h c ph thu c vào các y u t t nhiên. Hi n nay

ch a có ch tiêu thi t k chung cho h sinh h c. H u h t các h sinh h c đ
xây d ng trên c s
n

c thi t k ,

kinh nghi m ho c nghiên c u th c nghi m đ i v i các lo i

c th i c th trong các đi u ki n c th .

Hình 1.2 Mô hình XLNT s d ng bi n pháp h sinh h c
- Ph m vi s d ng: H sinh h c đã đ

c s d ng t r t lâu, chi phí đ u t xây d ng và

qu n lý r h n nhi u so v i các công trình nhân t o khác, v n hay đ n gi . Tuy nhiên
h sinh h c có nh
lý, n

c đi m là yêu c u di n tích l n, khó đi u khi n đ

c quá trình x

c h gây mùi khó ch u cho các khu v c xung quanh do đó ch thích h p v i các

vùng ch a có đi u ki n kinh t cao, qu đ t r ng…
1.5.2 X lý n

c th i b ng kênh oxy hóa

Trong nh ng n m g n đây ng

i ta s d ng r ng rãi kênh oxy hóa đ x lý n

c th i.

Có th nói kênh oxy hóa là d ng c i ti n c a b aeroten khu y tr n hoàn ch nh, làm
thoáng kéo dài v i bùn ho t tính l l ng chuy n đ ng tu n hoàn trong m
14

ng.


`

- Nguyên t c ho t đ ng: Kênh ôxy hoá tu n hoàn ho t đ ng theo nguyên lý th i khí
bùn ho t tính kéo dài. Quá trình th i khí đ m b o cho vi c kh BOD và n đ nh bùn
nh hô h p n i bào. Vì v y, bùn ho t tính d khó gây hôi th i và gi m kh i l

ng

đáng k .
Kênh ôxy hoá tu n hoàn có t i tr ng ch t h u c th p (0,05 g BOD 5 /g bùn/ngày); th i
gian n

c l u l i l n l i l n t 18-30 gi và bùn gi l i trong h th ng trung bình t

10-33 ngày. Các ch t h u c trong công trình h u nh đ

c ôxy hoá hoàn toàn, hi u

qu kh BOD đ t 85-95%.

Hình 1.3 S đ nguyên t c ho t đ ng c a kênh oxy hóa tu n hoàn
- C u t o kênh oxy hóa tu n hoàn: Kênh ôxy hoá tu n hoàn có c u t o hình ôvan trên
m t b ng đ d s d ng di n tích m t thoáng. M t c t
sâu trung bình lóp n

t cùa kênh hình thang có đ

c t 1,2-1,8 m. Trong đi u ki n cho phép, đ sâu cho phép cùa

kênh ôxy hoá tu n hoàn có th t i 3,0 m. V n t c dòng cháy trong kênh t 0,1 -0,4
m/s. Di n tích đ t c n thi t đ xây d ng kênh oxy hoá tu n hoàn là0,125 m2/ng
vùng khi h u nóng và 1,2 m2/ng
- u đi m: L
ch t dinh d

ph c t p. Do th i gian l u n
- Nh

i cho vùng khí h u ôn đ i.

ng bùn d th p, đ

ng nh N, P đ

i cho

c n đ nh t

ng đ i, hi u qu kh BOD cao, các

c kh đáng k , đ t 40-80%, qu n lý v n hành không
c l n nên công trình có tính đ m cao.

c đi m: Công trình xây d ng h và di n tích chi m đ t l n (dung tích c n thi t

c a kênhoxy hoá tu n hoàn l n g p 3-10 l n so v i Aeroten x lý n
đ ) là nh ng y u t h n ch s d ng nó cho các tr
15

ng h p x lý n

c th i cùng m c
c th i quy mô