VẬN DỤNG MÔ HÌNH DẠY HỌC VỪA ĐÚNG LÚC VÀO DẠY HỌC PHẦN ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM - CHƯƠNG TRÌNH VẬT LÝ ĐẠI CƯƠNG VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA WEBSITE DẠY HỌC

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Nguyễn Văn Dung

VẬN DỤNG MÔ HÌNH DẠY HỌC VỪA ĐÚNG
LÚC VÀO DẠY HỌC PHẦN ĐỘNG LỰC HỌC
CHẤT ĐIỂM - CHƯƠNG TRÌNH VẬT LÝ ĐẠI
CƯƠNG VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA
WEBSITE DẠY HỌC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Thành phố Hồ Chí Minh - 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Nguyễn Văn Dung
VẬN DỤNG MÔ HÌNH DẠY HỌC VỪA ĐÚNG
LÚC VÀO DẠY HỌC PHẦN ĐỘNG LỰC HỌC
CHẤT ĐIỂM - CHƯƠNG TRÌNH VẬT LÝ ĐẠI
CƯƠNG VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA
WEBSITE DẠY HỌC

Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lí
Mã số

: 60 14 01 11

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. PHAN GIA ANH VŨ

Thành phố Hồ Chí Minh - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự
hướng dẫn khoa học của TS. Phan Gia Anh Vũ. Các nội dung nghiên cứu, kết quả
trong đề tài này là trung thực, khách quan và chưa được công bố dưới bất kỳ hình
thức nào trước đây. Những số liệu thống kê trong các bảng biểu phục vụ cho việc
phân tích, nhận xét, đánh giá do chính tôi tự tìm hiểu và thực hiện. Trong luận văn
có sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả khác đều có
trích dẫn và chú thích nguồn gốc.
Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm
về nội dung luận văn của mình.
Tác giả luận văn
Nguyễn Văn Dung


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành đề tài này, tôi đã nhận
được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè và người thân.
Tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới những người đã giúp đỡ.
Tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Phan Gia Anh Vũ – người đã hướng
dẫn, chỉ bảo tận tình và cung cấp thêm các kiến thức cũng như định hướng khoa
học cần thiết và xuyên suốt trong quá trình thực hiện đề tài. Xin cảm ơn TS.
Nguyễn Đông Hải – người đã cung cấp những tài liệu quý báu và khơi dậy trong
tôi những ý niệm đầu tiên để thực hiện đề tài này. Xin chân thành cảm ơn các thầy
cô giáo thuộc Khoa Vật lý đã tận tình giảng dạy tôi trong suốt quá trình học tập,

phòng Đào tạo Sau đại học Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh, xin cảm
ơn tập thể Ban Giám hiệu, quý thầy cô giáo thuộc tổ bộ môn Vật lý Trường Đại
học Công nghiệp Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho
tác giả hoàn thành tốt luận văn thạc sĩ của mình.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, những người đã luôn động
viên, khuyến khích tôi trong quá trình thực hiện đề tài.
Cuối cùng, trong khuôn khổ của luận văn, do điều kiện về thời gian, phạm
vi thực nghiệm sư phạm và kinh nghiệm của bản thân còn hạn hẹp nên không thể
tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của
quý thầy cô giáo và đồng nghiệp.
Tp. Hồ Chí Minh ngày 25 tháng 9 năm 2016
Tác giả luận văn
Nguyễn Văn Dung


MỤC LỤC
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Danh mục các kí hiệu, chữ viết tắt
Danh mục các hình
Danh mục các bảng và biểu đồ
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài ...............................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài .......................................................................................3
3. Giả thuyết khoa học của đề tài .........................................................................................3
4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu của đề tài ..............................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ......................................................................................3
6. Phương pháp nghiên cứu của đề tài ................................................................................4
7. Đóng góp của đề tài ..........................................................................................................5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC VẬN DỤNG MÔ HÌNH DẠY

HỌC VỪA ĐÚNG LÚC (JUST-IN-TIME TEACHING) ...........................6
1.1. Dạy học tích cực.............................................................................................................6
1.1.1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học ....................................................6
1.1.2. Tính tích cực trong học tập ...............................................................................6
1.1.3. Phương pháp dạy học tích cực .........................................................................7
1.2. Dạy học vừa đúng lúc ....................................................................................................9
1.2.1. Giới thiệu mô hình dạy học vừa đúng lúc ......................................................9
1.2.2. Vai trò của JiTT đối với quá trình dạy và học ............................................ 11
1.2.3. Lợi ích của JiTT đối với quá trình dạy và học ............................................ 11
1.2.4. Tiến trình dạy học theo JiTT ......................................................................... 15
1.3. Tổ chức dạy học theo JiTT với sự hỗ trợ của website (Web JiTT) ...................... 27
1.3.1. Các chủ đề chính trên web JiTT ................................................................... 28
1.3.2. Các thành phần của tài liệu dạy học trên web JiTT.................................... 28
1.3.3. Tổ chức dạy học vừa đúng lúc với sự hỗ trợ của web JiTT ...................... 35
1.3.4. Những yếu tố thuận lợi và khó khăn của việc vận dụng mô hình
JiTT trong giáo dục đại học ở Việt Nam .................................................... 38


1.4. Kết luận chương 1 ....................................................................................................... 40
CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHƯƠNG ĐỘNG LỰC
HỌC CHẤT ĐIỂM THEO MÔ HÌNH DẠY HỌC VỪA ĐÚNG
LÚC VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA WEBSITE .................................................... 41
2.1. Nội dung kiến thức chương Động lực học chất điểm............................................. 41
2.1.1. Vị trí và tầm quan trọng của kiến thức chương Động lực học chất
điểm ................................................................................................................. 41
2.1.2. Cấu trúc nội dung chương Động lực học chất điểm ................................... 41
2.1.3. Mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ và định hướng phát triển năng
lực cho sinh viên trong chương Động lực học chất điểm ......................... 43
2.2. Thực tiễn dạy học chương Động lực học chất điểm hiện nay tại trường Đại
học Công nghiệp Thực phẩm Tp. Hồ Chí Minh .................................................... 46

2.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................... 46
2.2.2 Phương pháp khảo sát ..................................................................................... 47
2.2.3. Kết quả khảo sát .............................................................................................. 47
2.3. Kế hoạch dạy học theo JiTT với sự hỗ trợ của web ............................................... 53
2.4. Website hỗ trợ dạy học VLĐC theo mô hình JiTT................................................. 54
2.4.1. Cấu trúc nội dung website vatlydaicuong.edu.vn ....................................... 54
2.4.2. Giới thiệu một số trang chính........................................................................ 55
2.4.3. Giới thiệu một số trang quản trị .................................................................... 58
2.5. Hồ sơ dạy học chương Động lực học chất điểm - Vật lí đại cương ..................... 63
2.5.1. Hồ sơ dạy học ngoài lớp ................................................................................ 63
2.5.2. Hồ sơ dạy học trên lớp ................................................................................... 73
2.6. Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 87
CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ..................................................................... 88
3.1. Mục đích TNSP ........................................................................................................... 88
3.2. Nhiệm vụ TNSP .......................................................................................................... 88
3.3. Đối tượng TNSP.......................................................................................................... 88
3.4. Phương pháp TNSP .................................................................................................... 89
3.5. Tiến trình TNSP .......................................................................................................... 89
3.5.1. Chuẩn bị TNSP ............................................................................................... 89


3.5.2. Tổ chức dạy học theo mô hình JiTT............................................................. 90
3.5.3. Căn cứ đánh giá và những chỉ dẫn cụ thể .................................................... 90
3.6. Kết quả TNSP .............................................................................................................. 92
3.6.1. Đánh giá định tính quá trình TNSP .............................................................. 92
3.6.2. Đánh giá định lượng kết quả TNSP............................................................ 105
3.7. Kết luận chương 3 ..................................................................................................... 111
KẾT LUẬN ............................................................................................................................ 114
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................. 116
PHỤ LỤC .............................................................................................................................. 118

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
STT

Viết tắt

Viết đầy đủ

1

JiTT

Mô hình dạy học vừa đúng lúc (Just-in-time Teaching)

2

GV

Giảng viên

3

SV

Sinh viên

4

PP

Phương pháp

5

PPDH

Phương pháp dạy học

6

PPDHTC

Phương pháp dạy học tích cực

7

TTC

Tính tích cực

8

ĐH

Đại học

SPSS

Statistical Package for Social Sciences (phần mềm chuyên

ngành thống kê)

IUPUI

Đại học Indiana – Viện Đại học Indianapolis (Indiana
University – Perdue University of Indianapolis)

11

WU

Câu hỏi khởi động (Warm Up)

12

PU

Câu đố (Puzzle)

13

RQ

Câu hỏi thảo luận, nghiên cứu (Research Question)

14

ĐLHCĐ

Động lực học chất điểm

15

VLĐC

Vật lý đại cương

16

CNTT

Công nghệ thông tin

17

TNSP

Thực nghiệm sư phạm

18

TN

Thực nghiệm

19

ĐC

Đối chứng

9
10


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Kết hợp giữa hai thành phần cơ bản của JiTT ........................................................9
Hình 1.2. Gregor M. Novak .................................................................................................... 10
Hình 1.3. Các bước dạy học theo JiTT .................................................................................. 15
Hình 1.4. Các cấp độ tư duy của Bloom ................................................................................ 19
Hình 1.5. Cách tổ chức khoá học Vật lý đại cương tại IUPUI theo JiTT.......................... 24
Hình 1.6. Giao diện web JiTT tại IUPUI............................................................................... 28
Hình 1.7. Câu hỏi khởi động phần Cơ học Newton tại IUPUI ........................................... 30
Hình 1.8. Physlets va chạm trên website vatlydaicuong.edu.vn......................................... 33
Hình 1.9. Một bài luận về sét tại IUPUI ................................................................................ 34
Hình 1.10. Các hoạt động học tập cơ bản của sinh viên theo mô hình JiTT..................... 35
Hình 1.11. Một quy trình vận dụng web JiTT dạy học trên lớp ......................................... 37
Hình 2.1. Sơ đồ nội dung kiến thức chương Động lực học chất điểm ............................... 43
Hình 2.2. Sơ đồ tổ chức dạy học VLĐC theo mô hình JiTT tại ĐH Công nghiệp
Thực phầm Tp. Hồ Chí Minh................................................................................ 53
Hình 2.3. Cấu trúc nội dung website vatlydacuong.edu.vn................................................. 54
Hình 2.4. Giao diện trang chủ website vatlydaicuong.edu.vn ............................................ 55
Hình 2.5. Giao diện trang nội dung học tập trên website vatlydacuong.edu.vn ............... 56
Hình 2.6. Giao diện trang kiểm tra trắc nghiệm trên website vatlydacuong.edu.vn ........ 57
Hình 2.7. Thu nhận phản hồi JiTT của người học ................................................................ 59
Hình 2.8. Xem xét chi tiết trả lời câu hỏi khởi động của sinh viên.................................... 59
Hình 2.9. Câu hỏi trắc nghiệm trực tuyến (Quizzes) ........................................................... 60
Hình 2.10. Quản trị module tạo trắc nghiệm trực tuyến ARI Quiz .................................... 61
Hình 2.11. Thống kê kết quả làm bài trắc nghiệm trực tuyến............................................. 61
Hình 2.12. Hiển thị chi tiết kết quả làm bài trắc nghiệm trực tuyến .................................. 61

Hình 2.13. Hộp thư hỏi đáp -liên hệ góp ý trên vatlydaicuong.edu.vn.............................. 62
Hình 2.14. Hỗ trợ tư vấn trực tuyến thông qua Chat-Box ................................................... 62
Hình 2.15. Thống kê từ lượng truy cập website vatlydaicuong.edu.vn ............................. 62
Hình 3.1. Biểu đồ phân bố tần số điểm kiểm tra của lớp TN (a) và lớp ĐC (b) ............ 107
Hình 3.2. Biểu đồ so sánh phân bố tần số điểm Xi của lớp ĐC và lớp TN ..................... 110
Hình 3.3. Biểu đồ phân bố tần suất tích lũy của lớp ĐC và lớp TN ................................ 111


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1. 1. Diễn giải các cấp độ tư duy của Bloom .............................................................. 19
Bảng 1. 2. Rubic chấm điểm học tập theo JiTT của Kathleen Marrs ................................ 22
Bảng 2.1. Phân tích nội dung kiến thức chương ĐLHCĐ................................................... 42
Bảng 2. 2. Thống kê ý kiến thăm dò GV về những khó khăn khi dạy học các kiến
thức của chương ĐLHCĐ...................................................................................... 48
Bảng 2.3. Thống kê ý kiến thăm dò GV về cơ sở hạ tầng CNTT ...................................... 49
Bảng 2.4. Thống kê ý kiến thăm dò GV về mức độ thành thạo một số kỹ năng
CNTT ....................................................................................................................... 50
Bảng 2.5. Thống kê ý kiến thăm dò GV về mức độ sử dụng website trong dạy học
VLĐC ....................................................................................................................... 50
Bảng 3.1. Những căn cứ đánh giá hiệu quả của dạy học theo JiTT ................................... 90
Bảng 3 2. Thống kê kết quả thăm dò ý kiến SV về khó khăn khi học tập theo JiTT....... 93
Bảng 3.3. Thống kê kết quả thăm dò ý kiến SV về hiệu quả của JiTT.............................. 94
Bảng 3.4. Thống kê kết quả thăm dò ý kiến SV về một số hành vi học tập ..................... 95
Bảng 3.5. Thống kê kết quả SV tham gia làm bài tập JiTT trên web ................................ 98
Bảng 3.6. Bảng phân bố tần số, tần suất tích lũy của lớp ĐC và TN ............................... 105
Bảng 3.7. Các tham số thống kê mô tả cho mẫu................................................................. 106
Bảng 3.8. Kết quả phép kiểm định K-S test đối với lớp TN ............................................. 108
Bảng 3.9. Kết quả phép kiểm định T-Test........................................................................... 109

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....



data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not

read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....