Quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển việt nam – chi nhánh bắc hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o--------

TRẦN NGỌC SƠN

QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN
VIỆT NAM – CHI NHÁNH BẮC HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o--------

TRẦN NGỌC SƠN

QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN
VIỆT NAM – CHI NHÁNH BẮC HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN NGỌC THANH

XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội – 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi do tôi trực tiếp làm
dƣới sự hƣớng dẫn của giáo viên hƣớng dẫn là thầy PGS.TS. Nguyễn Ngọc Thanh. Các
thông tin và số liệu nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết quả của luận văn là
trung thực và chƣa đƣợc ai công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào khác.
Ngƣời cam đoan

Trần Ngọc Sơn


LỜI CẢM ƠN
Em xin gửi lời cám ơn chân thành nhất tới các thầy, cô trong khoa KTCT –
Trƣờng Đại học Kinh tế - ĐHQG Hà Nội và đặc biệt là thầy PGS, TS Nguyễn Ngọc
Thanh ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành luận văn này.
Xin cám ơn Ngân hàng BIDV – Chi nhánh Bắc Hà Nội đã nhiệt tình giúp đỡ,
cung cấp cho tôi những tài liệu, số liệu chính xác, trung thực về thực tiễn hoạt động
kinh doanh tại đơn vị.
Xin trân trọng cảm ơn


MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT, KÝ HIỆU ................. Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC BẢNG BIỂU ...................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC SƠ ĐỒ ................................................ Error! Bookmark not defined.
LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................................1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI ...........................................................................................................5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu các đề tài có liên quan .................................5
1.1.1 Các công trình nghiên cứu về quản lý rủi ro tín dụng ngân hàng. ........5
1.1.2. Vấn đề cần nghiên cứu tiếp : ................................................................11
1.2. Cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng trong hoạt động của NHTM .......................11
1.2.1. Khái niệm rủi ro tín dụng .....................................................................11
1.2.2. Phân loại rủi ro tín dụng ......................................................................12
1.2.3 . Các chỉ tiêu phản ánh rủi ro tín dụng ... Error! Bookmark not defined.
1.2.4 Nguyên nhân của rủi ro tín dụng ............ Error! Bookmark not defined.
1.2.5 Quản lý rủi ro tín dụng trong hoạt động của NHTMError!

Bookmark

not defined.
1.2.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý rủi ro tín dụng ...... Error!
Bookmark not defined.
1.3. Kinh nghiệm quản lý rủi ro tin
́ du ̣ng của một số ngân hàng trên thế giới
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.1 Ngân hàng Citibank của Mỹ ................... Error! Bookmark not defined.
1.3.2 Ngân hàng Phát triển Hàn Quốc (KDB) Error! Bookmark not defined.
1.3.3 Bài học kinh nghiệm:............................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...... Error! Bookmark not defined.
2.1. Phƣơng pháp luận của CNDVBC và CNDVLSError!

defined.

Bookmark

not


2.2. Phƣơng pháp phân tích dữ liệu ..................... Error! Bookmark not defined.
2.3. Phƣơng pháp so sánh ..................................... Error! Bookmark not defined.
2.4. Phƣơng pháp tổng hợp: .................................. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: THƢ̣C TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG
BIDV CHI NHÁNH BẮC HÀ NỘI ......................... Error! Bookmark not defined.
3.1. Giới thiê ̣u khái quát về Ngân hàng BIDV và Chi nhánh Bắc Hà Nội .. Error!
Bookmark not defined.
3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển ngân hàng TMCP BIDV ......... Error!
Bookmark not defined.
3.1.2 Quá trình hình thành và phát triển của BIDV Chi nhánh Bắc Hà Nội
.......................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng BIDV
– Chi nhánh Bắc Hà Nội.
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3. Thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng BIDV- Chi nhánh Bắc Hà Nội
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1 Cơ cấu tín dụng của Ngân hàng BIDV – Chi nhánh Bắc Hà Nội .. Error!
Bookmark not defined.
3.3.2. Rủi ro tín dụng của Ngân hàng BIDV – Chi nhánh Bắc Hà Nội . Error!
Bookmark not defined.
3.3.3. Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng BIDV – Chi nhánh Bắc Hà Nội
.......................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.4. Đánh giá chung về công tác quản lý rủi ro tin

́ du ̣ng ta ̣i ngân hàng BIDV

–

Chi nhánh Bắc Hà Nô ̣i .......................................... Error! Bookmark not defined.
3.4.1. Những thành tựu đạt được ..................... Error! Bookmark not defined.
3.4.2 Những hạn chế và tồn tại ........................ Error! Bookmark not defined.
3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chếError!

Bookmark

not

defined.
3.4.4. So sánh với các chi nhánh khác và tình hình chung của BIDV .... Error!
Bookmark not defined.


CHƢƠNG 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI BIDV CHI NHÁNH BẮC HÀ NỘI TRONG
THỜI GIAN TỚI....................................................... Error! Bookmark not defined.
4.1 Đinh
̣ hƣớng của Ngân hà ng BIDV- chi nhánh Bắc Hà Nô ̣i về quản lý rủi ro
tín dụng trong thời gian tới ................................... Error! Bookmark not defined.
4.1.1 Định hướng hoạt động của BIDV trong thời gian tớiError! Bookmark
not defined.
4.1.2 Định hướng quản lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng BIDV - chi nhánh
Bắc Hà Nội ....................................................... Error! Bookmark not defined.
4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng B IDV Chi nhánh Bắc Hà Nô ̣i .......................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.1 Xây dựng chính sách tín dụng hiê ̣u quả .. Error! Bookmark not defined.

4.2.2 Đa dạng hoá danh mục tín dụng nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng Error!
Bookmark not defined.
4.2.3. Nâng cao chất lượng phân tích, thẩm định tín dụngError! Bookmark
not defined.
4.2.4. Hoàn thiện hệ thống chấm điểm xếp hạng tín dụng nội bộ.......... Error!
Bookmark not defined.
4.2.5. Nâng cao chất lượng công tác xử lý nợ có vấn đề và xử lý tổn thất tín
dụng .................................................................. Error! Bookmark not defined.
4.2.6. Giải pháp tăng cường kiểm tra, giám sát nội bộ về tín dụng....... Error!
Bookmark not defined.
4.2.7. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộError! Bookmark not
defined.
4.2.8. Sử dụng các công cụ phái sinh ............... Error! Bookmark not defined.
4.2.9. Tăng cường quản lý rủi ro ở cấp độ danh mục, ngành hàng ........ Error!
Bookmark not defined.
4.3. Một số đề xuất, kiến nghị .............................. Error! Bookmark not defined.
4.3.1 Kiến nghị với Chính phủ ......................... Error! Bookmark not defined.


4.3.2 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước ........ Error! Bookmark not defined.
4.3.3. Kiến nghị với Hội sở chính ngân hàng BIDVError!

Bookmark

not

defined.
KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................13

LỜI NÓI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
- Lý do học viên lựa chọn đề tài nghiên cứu này
Ngành ngân hàng là ngành rất phát triển và là một trong những ngành nóng
của Việt Nam trong những năm vừa qua, nó đóng vai trò hết sức quan trọng, đƣợc
ví nhƣ mạch máu của nền kinh tế. Tuy nhiên nó cũng tiềm ẩn những rủi ro, thách
thức lớn, nếu nhƣ không quản lý kịp thời sẽ rất dễ dẫn đến sự sụp đổ của cả một hệ
thống tài chính, kéo theo những hệ lụy không thể lƣờng trƣớc đƣợc. Rủi ro có mặt
ở hầu hết các các nghiệp vụ của ngân hàng, ngân hàng muốn có lợi nhuận thì phải
chấp nhận rủi ro và phải sống chung với những rủi ro phát sinh trong các nghiệp vụ
ngân hàng. Trong bối cảnh cạnh tranh và hội nhập thị trƣờng tài chính và nền công
nghiệp dịch vụ tài chính - Ngân hàng ngày càng phát triển đòi hỏi những cải cách
mạnh mẽ để giảm thiểu những rủi ro trong hoạt động. Trong các nghiệp vụ ngân
hàng có thể nói hoạt động tín dụng là nghiệp vụ then chốt mang lại nguồn lợi nhuận
cao nhƣng cũng là nghiệp vụ tiềm ẩn rủi ro lớn nhất.
Cùng với thời gian, tính chất của rủi ro tín dụng cũng thay đổi khi các doanh
nghiệp của Việt Nam ngày càng bị sức ép của của xu thế toàn cầu hóa và hội nhập
quốc tế, chính vì vậy vấn đề hoàn thiện công tác quản lý rủi ro tín dụng nhằm nâng
cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh trong giai đoạn hiện nay là một vấn
đề hết sức nan giải cho các ngân hàng thƣơng mại.
Ngân hàng BIDV là một ngân hàng TMCP nhà nƣớc có mạng lƣới rộng, trải
khắp cả nƣớc và còn vƣơn ra các nƣớc lân cận trong khu vực cũng nhƣ có văn phòng
đại diện của một số nƣớc trên thế giới, Chi nhánh Bắc Hà Nội là một đơn vị trực
thuộc có trụ sở tại số 137 Nguyễn Văn Cừ, quận Long Biên, Hà Nội. Chi nhánh có 04
Phòng giao dịch trực thuộc. Thời gian qua BIDV Bắc Hà Nội đã có những đóng góp
đáng kể vào sự phát triển kinh tế - xã hội cho thành phố Hà Nội nói chung và cho sự
phát triển lớn mạnh của BIDV nói riêng. Bên canh những kết quả đạt đƣợc, hoạt động
tín dụng vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn, thách thức, tình hình nợ quá hạn và nợ xấu
có xu hƣớng tăng lên do sự ảnh hƣởng của cơn bão suy thoái kinh tế trong giai đoạn

1


vừa qua thực tế đó đòi hỏi ngân hàng BIDV Bắc Hà Nội phải chú trọng và nâng cao
hơn nữa công tác quản lý rủi ro nhất là rủi ro về hoạt động tín dụng nhằm đảm bảo sự
an toàn của hệ thống góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh trong giai đoạn mới.
Trong quá trình nghiên cứu về rủi ro trong hoạt động tín dụng ngân hàng đã có rất
nhiều các tác giả tham gia nghiên cứu nhƣng vẫn chỉ là những vấn đề tổng quan đƣa
ra những giải pháp chung nhất, cơ bản nhất của hệ thống Ngân hàng vì vậy đây là
khoảng trống nghiên cứu và cũng là lý do để tác giả chọn đề tài “Quản lý rủi ro tín
dụng tại ngân hàng BIDV - Chi nhánh Bắc Hà Nội”
Xuất phát từ những nhận định trên, đề tài “Quản lý rủi ro tín dụng tại ngân
hàng Thƣơng mại cổ phần đầu tƣ và phát triển Việt Nam(BIDV) – Chi nhánh Bắc
Hà Nội ” đã đƣợc tác giả lựa chọn làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ của
mình. Trên cơ sở tìm hiểu những quy định về quản lý rủi ro của Ngân hàng Nhà
nƣớc, của các ngân hàng thƣơng mại, đặc biệt là các quy định theo các thông lệ
Quốc tế và thực tiễn hoạt động quản lý rủi ro tại một số nƣớc có nền tài chính hiện
đại, phát triển, luận văn sẽ phân tích đánh giá những kết quả và những mặt còn hạn
chế, từ đó đề ra một số giải pháp thúc đẩy việc quản lý rủi ro tín dụng trong các
ngân hàng thƣơng mại có hiệu quả hơn.
- Câu hỏi nghiên cứu của học viên đối với vấn đề nghiên cứu:
Những quy định, quy trình và thực trạng về quản lý rủi ro tín dụng tại ngân
hàng TMCP Đầu tƣ và phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Hà Nội đã đạt đƣợc
theo những chuẩn mực nào, cần phải có những giải pháp gì để hoàn thiện công tác
quản lý rủi ro tín dụng?
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:
- Mục đích nghiên cứu:
Mục đích của luận văn là phân tích đánh giá thực trạng công tác quản lý rủi
ro tín dụng của BIDV chi nhánh Bắc HN, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp hoàn thiện
công tác quản lý rủi ro tín dụng của chi nhánh trong thời gian tới.

Nhiệm vụ nghiên cứu:
+ Tổng quan các công trình nghiên cứu trƣớc đây về đề tài

2


+ Hệ thống những vấn đề lý luận chung về quản lý rủi ro tín dụng của HN
thƣơng mại
+ Nghiên cứu kinh nghiệm của một số ngân hàng, chi nhánh về quản lý rủi ro
tín dụng
+ Đánh giá thực trạng hoạt động quản lý rủi ro tín dụng và phân tích tác động của
nó đến tổng thể hoạt động kinh doanh của Chi nhánh và của cả hệ thống BIDV. chỉ ra
những kết quả cũng nhƣ những điểm hạn chế trong hoạt động quản lý rủi ro tín dụng.
+ Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý rủi ro tín dụng tại
BIDV chi nhánh Bắc Hà Nội trong thời gian sắp tới.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu :
Luận văn tập trung nghiên cứu về thực trạng hoạt động quản lý rủi ro tín
dụng tại Chi nhánh BIDV Bắc Hà Nội
Phạm vi nghiên cứu :
+ Về không gian: nghiên cứu hoạt động thực tiễn của công tác quản lý rủi ro
tín dụng tại Chi nhánh Bắc Hà Nội và một vài nét của các chi nhánh tiêu biểu khác
trong hệ thống BIDV.
+ Về thời gian: các nghiên cứu thực tế giới hạn chủ yếu trong thời gian 2010
– 2015 và đề xuất các giải pháp cho thời gian tới.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu:
- Phương pháp luận của CNDVBC và CNDVLS: Trƣớc hết luận văn sử dụng
phƣơng pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử để
phân tích quá trình hình thành, thực hiện và xu hƣớng quản lý rủi ro trong hoạt động
tín dụng tại các ngân hàng thƣơng mại.

- Phương pháp phân tích dữ liệu: Qua phƣơng pháp phân tích hệ thống số
liệu theo chuỗi thời gian, luận văn sẽ nêu rõ thực trạng hoạt động quản lý rủi ro tín
dụng tại chi nhánh, nghiên cứu chính sách, các quy định, qui trình về hoạt động
quản lý rủi ro tín dụng và tác động của nó tới hoạt động kinh doanh của chi nhánh
cũng nhƣ của hệ thống BIDV.

3


- Phương pháp so sánh : so sánh hoạt động kinh doanh, quản lý rủi ro tín
dụng, kết quả của hoạt động quản lý rủi ro tín dụng từng năm, đánh giá điểm mạnh
điểm yếu qua từng thời kỳ, so sánh với các chi nhánh, đơn vị khác trong và ngoài hệ
thống để thấy đƣợc kết quả nổi bật khi chi nhánh chú trọng hơn đến công tác quản
lý rủi ro tín dụng.
- Phương pháp tổng hợp: là phƣơng pháp liên quan đến những mặt, những bộ
phận, những mối quan hệ thông tin từ các lý thuyết đã thu thập đƣợc thành một chỉnh
thể để tạo ra một hệ thống lý thuyết mới đầy đủ và sâu sắc về chủ đề nghiên cứu.
5. Những đóng góp của luận văn
Dựa trên những cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng,
luận văn đi sâu vào nghiên cứu thực trạng và nguyên nhân rủi ro tín dụng cũng nhƣ
công tác quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng BIDV- Chi nhánh Bắc Hà Nội, chỉ ra
những mặt còn hạn chế cần khắc phục, từ đó, tác giả mạnh dạn đƣa ra những giải
pháp cụ thể để nâng cao chất lƣợng quản lý rủi ro tín dụng trên cơ sở những quan
điểm định hƣớng, mục tiêu của ngân hàng trong giai đoạn tới.
6. Kế t cấ u của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn đƣợc chia ra làm bốn chƣơng cụ thể:
Chƣơng 1: Tổng quan tài liệu, cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý rủi ro tín
dụng trong hoạt động của ngân hàng thƣơng mại.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu.
Chƣơng 3: Thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng BIDV– Chi

nhánh Bắc Hà Nội
Chƣơng 4 : Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý rủi ro
tín dụng tại BIDV chi nhánh Bắc Hà Nội trong thời gian sắp tới.

4


CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ RỦI
RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu các đề tài có liên quan
1.1.1 Các công trình nghiên cứu về quản lý rủi ro tín dụng ngân hàng.
Có rất nhiều các công trình nghiên cứu về quản lý rủi ro tín dụng trong các ngân
hàng thƣơng mại trong đó tiêu biểu phải kể ra những công trình nghiên cứu nhƣ:
- TS. Trần Huy Hoàng (2012) “Một số kiến nghị hạn chế nguy cơ rủi ro hoạt
động tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam”, tạp chí phát triển kinh tế
số 3/2012 , Trƣờng đại học kinh tế tp HCM: tác giả đã liệt kê ra những rủi ro
thƣờng gặp của các ngân hàng thƣơng mại tiêu biểu nhƣ rủi ro liên quan đến danh
mục cho vay bao gồm việc các ngân hàng quá chú trọng đến một vài đối tƣợng để
cho vay, cơ cấu khoản vay tập trung nhiều cho tín dụng trung và dài hạn, thời gian
thu hồi vốn lâu và hiệu quả phụ thuộc nhiều vào sự thành công của dự án trong
tƣơng lai, việc tăng trƣởng tín dụng một các quá nóng cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro,
việc trích lập dự phòng rủi ro chƣa đúng, chƣa khoa học, việc lạm dụng tài sản thế
chấp, cho vay chỉ dựa trên cơ sở tài sản thế chấp mà xem nhẹ khả năng, tiềm lực tài
chính của khách hàng…Các rủi ro liên quan đến quản trị tín dụng, liên quan đến kỹ
năng cán bộ tác giả liệt kê hàng loạt những yếu kém, bất cập của cán bộ ngân hàng,
yếu tố con ngƣời luôn là yếu tố quan trọng trong mỗi cơ quan, tổ chức và việc phải
nâng cao trình độ, chất lƣợng cho đội ngũ cán bộ ngân hàng đƣợc tác giả hết sức
quan tâm. Từ những thực trạng của các ngân hàng thƣơng mại tác giả đã đƣa ra một
số kiến nghị rất hữu ích, thiết thực nhƣ: (i)Ngân hàng phải xác định chiến lƣợc phát

triển tín dụng tùy thuộc vào thị trƣờng mục tiêu phải biết và tận dụng đƣợc khả
năng, thế mạnh của mình, tránh tình trạng tự phát, (ii) nâng cao năng lực cán bộ
quản trị và tác nghiệp trong lĩnh vực tín dụng, (iii) tận dụng các phƣơng tiện, công
nghệ hiện đại để phân tích khách hàng, thẩm định khoản vay, định giá tài sản, tránh
yếu tố cảm tính, (iv) thực hiện trích lập dự phòng rủi ro theo đúng tính chất khoản
vay, (v) áp dụng các công cụ phái sinh để phòng ngừa rủi ro tín dụng. Ở đây tác giả

5


đã khái quát các yếu tố rủi ro liên quan đến tín dụng một cách rất xác thực và khoa
học, chỉ ra đƣợc những nguyên nhân và xác định đâu là nguyên nhân trọng yếu và
đƣa ra những kiến nghị hoàn toàn phù hợp, có thể triển khai ngay đƣợc, tuy nhiên
bài viết cũng còn một vài hạn chế vì thực tiễn việc phát triển tín dụng trong thời
gian qua tại các ngân hàng thƣơng mại là cả một vấn đề thời sự cần phải đƣợc phân
tích sâu hơn, có những yếu tố rủi ro tín dụng mà nguyên nhân của nó không phải ai
cũng chỉ ra và tìm giải pháp để khắc phục ngay đƣợc tiêu biểu nhƣ tình trạng sở hữu
chéo giữa các ngân hàng thƣơng mại và đằng sau đó là quyền lợi của những “ nhóm
lợi ích” …
- PGS.TS. Nguyễn Thị Mùi (2006), Quản trị ngân hàng thương mại, NXB Tài
chính: tác giả đƣa ra vấn đề tổng quan liên quan đến hoạt động quản trị ngân hàng
thƣơng mại trong đó dành nhiều thời lƣợng để đề cập đến vấn đề quản trị tín dụng và
các sản phẩm phái sinh từ tín dụng, ở đây tác giả đã giới thiệu và đƣa ra những khái
niệm, quy trình, quy định về tín dụng nhƣ quy trình thẩm định một khoản vay, quy định
về hồ sơ tín dụng, quy trình thu nợ và xử lý những khoản nợ có vấn đề, quy trình giám
sát và kiểm soát…trên có sở đó tác giả đã tổng quan gần nhƣ toàn bộ các hoạt động
liên quan đến quả trị trong ngân hàng thƣơng mại và trú trọng phân tích, nghiên cứu
làm rõ hơn về vấn đề lý thuyết cũng nhƣ những quy định, quy trình của các ngân hàng
liên quan đến hoạt động quản trị tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng. Những ƣu điểm ở
đây là tác giả đã giúp độc giả hiểu đƣợc một các khái quát và chuẩn hóa nhất những

hoạt động quản trị ngân hàng, từng hoạt động quản trị và mối liên hệ, liên quan đến
từng hoạt động đƣợc xâu chuỗi trong một hệ thống từ đó có cái nhìn tổng quan, bao
quát đƣợc toàn bộ các hoạt động về quản trị ngân hàng và hiểu biết sâu sắc hơn những
hoạt động liên quan đến quản trị tín dụng và rủi ro tín dụng, tuy nhiên là một công trình
khoa học mang tính giáo khoa nên cũng không tránh khỏi những vấn đề chỉ mang tính
nghiên cứu, lý thuyết… để có thể ứng dụng vào thực tiễn hoạt động quản trị ngân hàng
nhất là quản trị về rủi ro tín dụng chúng ta cần kết hợp nghiên cứu nhiều hơn nữa
những quy trình, quy định liên quan.

6


- GS.TS. Nguyễn Văn Tiến (2002) “Đánh giá và phòng ngừa rủi ro trong
kinh doanh Ngân hàng”, NXB Thống kê: Trong công trình nghiên cứu này tác giả
đã cập nhật đƣợc những kiến thức mới nhất với những nội dung tiên tiến và hiện đại
về quản trị kinh doanh ngân hàng đang đƣợc áp dụng phổ biến trên thế giới đồng
thời chỉ ra khả năng vận dụng và những gợi ý cho các ngân hàng thƣơng mại Việt
Nam, trong cuốn giáo trình này tác giả đã khái quát những rủi ro đặc thù trong kinh
doanh ngân hàng – loại hình kinh doanh đặc biệt, liệt kê những rủi ro chủ yếu trong
hoạt động ngân hàng, đƣa ra những nguyên lý quản trị ngân hàng thƣơng mại đặc
biệt tác giả còn lồng ghép những câu hỏi tình huống và những bài tập mang tính
điển hình để độc giả có thể vừa hiểu biết về lý thuyết vừa có thể thực hành và áp
dụng vào trong công việc thực tiễn của mình đây là một công trình mang nhiều yếu
tố thực tiễn và nó tiệm cận đƣợc với các quy trình, quy định của nền tài chính tiên
tiến, hiện đại, những bài tập, những tình huống nhƣ những kinh nghiệm vô cùng
hữu ích nó nhƣ một “ngân hàng thu nhỏ” để nhà quản trị có thể lƣờng hết đƣợc
những yếu tố rủi ro và đƣa ra đƣợc những phƣơng pháp, giải pháp quản trị phù hợp,
tuy nhiên công trình cũng không tránh khỏi những điểm còn hạn chế cần đƣợc hoàn
thiện hơn để phù hợp hơn nữa với hoạt động kinh doanh thực tiễn của các ngân
hàng thƣơng mại Việt Nam.

- Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam (2013), Quy định về phân loại tài sản có,
mức trích, phƣơng pháp trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng để xử lý
rủi ro trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nƣớc ngoài, ban
hành kèm theo Thông tƣ 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 của Ngân hàng Nhà
nƣớc : Đây là một văn bản mang tính chất pháp định nó bao gồm nhƣng quy định ,
quy trình về việc phân loại tài sản và trích lập dự phòng rủi ro, nó mang tính chất
pháp lệnh buộc mọi tổ chức tín dụng, các ngân hàng thƣơng mại, chi nhánh ngân
hàng nƣớc ngoài phải tuân thủ một cách nghiêm ngặt. Nó đƣợc ra đời qua rất nhiều
lần chỉnh sửa, bổ sung và đây là một văn bản pháp luật đƣợc đánh giá là tiệm cận
đƣợc với các quy định, quy chuẩn theo thông lệ Quốc tế và nếu các ngân hàng
thƣơng mại tuân thủ một cách nghiêm túc thì nó sẽ là một bƣớc tiến lớn trong việc

7


minh bạch hóa các khoản nợ của ngân hàng cũng nhƣ sẽ đảm bảo đƣợc sự an toàn
của hệ thống và sẽ giúp ích rất nhiều cho các ngân hàng thƣơng mại trong việc quản
lý rủi ro tín dụng cũng nhƣ cân đối đƣợc tài chính để có những chiến lƣợc đầu tƣ
phù hợp. Tuy nhiên là một văn bản mang tính chất pháp quy nên nó mang nặng yếu
tố hành chính, mệnh lệnh và để phát huy đƣợc tối đa hiệu quả nhƣ mong muốn thì
nó cũng cần phải đƣợc chỉnh sửa, hoàn thiện thêm để phù hợp và sát với thực tiễn
hơn, tránh đƣợc các yếu tố mang tính chất đối phó.
- Nguyễn Anh Tuấn (2012) “Quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam” Luận án TS., Trƣờng ĐHKTQD Hà
Nội: Luận án đã đƣa ra các dấu hiệu cơ bản để nhận biết và cảnh báo sớm rủi ro
cũng nhƣ các cách thức đo lƣờng rủi ro tín dụng, ƣu điểm lớn nhất của công trình là
đã đƣa ra một cách tƣơng đối đầy đủ các tiêu chí định tính và định lƣợng để đánh
giá hiệu quả của công tác quản lý rủi ro tín dụng cho ngân hàng Nông nghiệp và
phát triển nông thôn Việt Nam, cũng nhƣ những gợi mở cho các ngân hàng thƣơng
mại khác. Luận án đã chỉ ra đƣợc nhiều mặt còn yếu kém, hạn chế trong công tác

quản lý rủi ro tín dụng trong ngân hàng Nông nghiệp nhƣ: Mô hình quản lý rủi ro
còn lạc hậu, hệ thống đánh giá chấm điểm khách hàng tín dụng chƣa phù hợp, còn
mang nặng yếu tố định tính, chƣa coi trọng đến yếu tố định lƣợng , công tác phân
loại nợ cũng nhƣ việc trích lập dự phòng rủi ro còn nhiều bất cập chƣa tiếp cận
đƣợc với các quy trình quy chuẩn hiện đại, tiên tiến làm cho nợ xấu tại ngân hàng
có chiều hƣớng ngày càng tăng cao, lợi nhuận giảm sút. Từ đó tác giả đã đƣa ra
những giải pháp then chốt nhằm cải thiện công tác quản lý rủi ro tín dụng tại ngân
hàng và có những kiến nghị hết sức thiết thực. Tuy nhiên mặt còn hạn chế của công
trình nghiên cứu này là: Tính gợi mở, ứng dụng cho công tác quản lý rủi ro tín dụng
nói chung còn chƣa cao vì nhƣ chúng ta đã biết Ngân hàng Nông nghiệp và phát
triển nông thôn là một ngân hàng tƣơng đối “bao cấp” và thƣờng là ngân hàng đi
sau trong các bƣớc hiện đại hóa về công nghệ cũng nhƣ việc tiếp cận và hội nhập
với nền tài chính, ngân hàng Quốc tế.

8


- Nguyễn Đức Tú (2012), “Quản trị rủi ro tín dụng tại NHTMCP Công
thương Việt Nam”, Luận án TS, Trƣờng ĐHKTQD Hà Nội: Luận án đã đề xuất
những khái niệm mới về rủi ro tín dụng khác biệt với quan điểm của nhiều chuyên
gia kinh tế và nhà quản lý thực tiễn tại Việt Nam trong đó nhấn mạnh khả năng xảy
ra sự khác biệt không mong muốn giữa thu nhập thực tế và thu nhập kỳ vọng đúng
hạn, nhận đƣợc đầy đủ gốc và lãi, rủi ro tín dụng sẽ dẫn đến tổn thất tài chính tức là
giảm thu nhập ròng và làm giảm giá trị thị trƣờng của vốn. Khái niệm này là cơ sở
lý luận quan trọng để xác định nội dung cụ thể của hoạt động quản lý rủi ro tín
dụng. Hơn nữa luận án đã phát triển hệ thống lý luận về quản lý rủi ro tín dụng áp
dụng cho ngân hàng với các nội dung là xây dựng mô hình quản lý rủi ro tín dụng
theo hƣớng tiếp cận những phƣơng pháp quản lý rủi ro hiện đại áp dụng các mô
hình đánh giá quản lý rủi ro tín dụng, nâng cao hiệu quả và tính minh bạch của quản
lý rủi ro tín dụng, khuyến nghị ngân hàng xây dựng các chính sách tín dụng mới từ

khâu hậu kiểm, tƣ vấn và ra quyết định quản lý khoản vay dựa trên hệ thống phân
tích và rà soát tín dụng. Từ những vấn đề về lý thuyết tác giả đã chỉ ra những
nguyên nhân chủ yếu dẫn tới rủi ro và đề xuất nhiều giải pháp hữu ích và cũng là
định hƣớng, gợi mở cho Ngân hàng Công thƣơng Việt Nam cũng nhƣ các ngân
hàng thƣơng mại trong việc củng cố bƣớc đi và phát triển bền vững trong công tác
quản lý rủi ro tín dụng, nâng tầm ngân hàng để hội nhập với nền tài chính Quốc tế.
- Basel II: Basel II là phiên bản thứ hai của hiệp ƣớc Bassel trong đó đƣa ra
các nguyên tắc chung và các luật ngân hàng của ủy ban Basel về giám sát ngân
hàng, Basel II giới hạn bằng việc đo lƣờng rủi ro thị trƣờng và đo lƣờng cơ bản cho
rủi ro tín dụng trong đó giới thiệu một chuỗi các cách tiếp cận rủi ro tín dụng phức
tạp và tập trung mới vào rủi ro vận hành. Basel II sử dụng những khái niệm nhƣ:
Yêu cầu vốn tối thiểu: Nhắc đến việc duy trì một lƣợng vốn pháp định đƣợc tính
toán cho ba thành phần rủi ro mà các ngân hàng phải đối mặt: Rủi ro thị trƣờng, rủi
ro tín dụng và rủi ro vận hành, với thành phần rủi ro tín dụng có thể đƣợc tính toán
theo ba cách khác nhau của sự thay đổi độ phức tạp cụ thể là cách tiếp cận tiêu
chuẩn hóa. Phƣơng pháp tiếp cận chuẩn hóa là phƣơng pháp đơn giản nhất trong các

9


phƣơng pháp đánh giá rủi ro tín dụng của Basel II. Theo đó, để đo lƣờng rủi ro tín
dụng, các ngân hàng cần có sự hỗ trợ của các tổ chức xếp hạng bên ngoài (nhƣ
Moodys’, S&P, Fitch) và từ đó, xác định hệ số rủi ro theo quy định. Ở một số quốc
gia, các cơ quan thanh tra, giám sát của Ngân hàng Trung ƣơng chỉ phê duyệt
phƣơng pháp này trong giai đoạn áp dụng Basel II.
Theo phƣơng pháp này, Basel II quy định danh sách tài sản tín dụng
của khách hàng phân chia thành 07 nhóm tài sản chính gồm có: (i) Khoản cho vay
đối với quốc gia; (ii) Khoản cho vay đối với ngân hàng; (iii) Khoản cho vay đối với
doanh nghiệp; (iv) Khoản cho vay đối với danh mục bán lẻ; (v) Khoản cho vay
đƣợc đảm bảo bằng tài sản nhà ở; (vi) Khoản cho vay đƣợc đảm bảo bằng bất động

sản thƣơng mại; và (vii) Các loại tài sản khác.
Trọng số rủi ro tƣơng ứng với từng loại tài sản sẽ áp dụng phù hợp với
từng mức độ nhạy cảm rủi ro khác nhau hay nói cách khác, dựa trên mức đánh giá
của tổ chức xếp hạng độc lập. Trong khi Basel I quy định trọng số rủi ro đối với các
khoản cho vay doanh nghiệp là 100%, Basel II đƣa ra trọng số rủi ro khác nhau theo
các mức xếp hạng khách hàng. Trọng số rủi ro đối với các doanh nghiệp ở mức xếp
hạng khuyến nghị đầu tƣ giảm xuống đáng kể (ví dụ nhƣ mức 20% đối với xếp hạng
AAA đến AA-), trong khi đó, phân đoạn khách hàng không khuyến khích đầu tƣ
với mức xếp hạng dƣới mức BB- thì trọng số rủi ro quy định tăng đến mức 150%.
Chỉ có những khách hàng doanh nghiệp không đƣợc xếp hạng mới áp dụng trọng số
rủi ro 100%. Ta thấy sự đánh giá khoản cho vay theo Hiệp ƣớc Basel II nhạy cảm
rủi ro hơn so với Hiệp ƣớc ban đầu – Basel I. Tuy nhiên, một số tiêu chí đánh giá
của tổ chức xếp hạng độc lập bên ngoài phải đƣợc cơ quan giám sát ngân hàng phê
duyệt. Các tổ chức xếp hạng bên ngoài phải thỏa mãn 06 tiêu chí bao gồm (i) Sự
khách quan; (ii) Tính độc lập; (iii) Tổ chức quốc tế; (iv) Công khai thông tin trọng
yếu (phƣơng pháp luận, định nghĩa khách hàng không trả đƣợc nợ, ..); (v) Nguồn
lực; và (vi) Sự tin cậy của việc đánh giá tín dụng. Mặc dù phƣơng pháp này đơn
giản, nhƣng có thể thấy vẫn còn hạn chế đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và
nhỏ do chi phí đáng kể để có đƣợc đánh giá của tổ chức xếp hạng độc lập. Đồng

10


thời, đối với các doanh nghiệp không đƣợc xếp hạng tín dụng thì phƣơng pháp xử lý
nhƣ thế nào? Đây là thực tế của ngành Ngân hàng, đặc biệt đối với thị trƣờng ngân
hàng của các nƣớc đang phát triển. Do đối tƣợng khách hàng vay tiền của ngân
hàng các nƣớc này thƣờng là doanh nghiệp vừa và nhỏ, xu hƣớng không có xếp
hạng tín dụng.
-Ngoài ra tác giả còn tổng quan, tìm hiểu một số các tài liệu về pháp luật quy
định có liên quan đến hoạt động tín dụng ngân hàng và công tác quản lý rủi ro tín

dụng nhƣ: Luật các tổ chức tín dụng, các nghị định, thông tƣ hƣớng dẫn của các Bộ,
ban ngành về công tác quản lý rủi ro tín dụng ngân hàng.
1.1.2. Vấn đề cần nghiên cứu tiếp :
Qua việc đọc và nghiên cứu có chọn lọc các công trình khoa học, những tài
liệu liên quan, tác giả đã xây dựng, định hƣớng cho mình đƣợc một phƣơng pháp tốt
phục vụ cho đề tài nghiên cứu của mình, có những bài học quí giá trong công tác
chọn lọc tài liệu, mở rộng tầm hiểu biết về chủ đề mà mình tham gia nghiên cứu từ
đó tác giả có đƣợc cái nhìn tổng quát, sâu rộng hơn và có những đề xuất, đóng góp
thiết thực, cụ thể nhất trong đề tài nghiên cứu của mình.
1.2. Cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng trong hoạt động của NHTM
1.2.1. Khái niệm rủi ro tín dụng
- Rủi ro tín dụng: theo khái niệm cơ bản nhất, là khả năng xảy ra những tổn
thất mà ngân hàng phải gánh chịu do khách hàng vay không trả đúng hạn, không trả
hoặc không trả đầy đủ tiền lãi và/hoặc tiền gốc theo các điều kiện và cam kết trong
hợp đồng tín dụng.
Nếu coi tín dụng là việc “tin tƣởng”, trên cơ sở đó, trao cho khách hàng sử
dụng một giá trị hiện tại với mong muốn nhận đƣợc một giá trị lớn hơn trong tƣơng
lai thì rủi ro tín dụng chính là khả năng mà mong muốn đó không đƣợc đáp ứng,
hay nói cách khác, đó là khả năng xảy ra sự không mong muốn giữa kết quả thực tế
và kỳ vọng.
Hiện nay, rủi ro tín dụng cũng đã đƣợc rất nhiều nhà khoa học nhiên cứu và
đƣa ra một số quan niệm khác nhau:

11


+ Theo Ủy ban về Giám sát Ngân hàng: định nghĩa rủi ro tín dụng là “khả
năng một bên vay hay đối tác của ngân hàng không thực hiện các nghĩa vụ theo các
điều khoản thỏa thuận”.
+ Theo khoản 1 Điều 3 Thông tư số 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 của

Thống đốc Ngân hàng Nhà nƣớc quy định về tài sản có, mức trích, phƣơng pháp
trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động
của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nƣớc ngoài thì: “ Rủi ro tín dụng trong
hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng là tổn thất có khả năng xảy ra đối với nợ
của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài do khách hàng không thực
hiện hoặc không có khả năng thực hiện một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình
theo cam kết”.
1.2.2. Phân loại rủi ro tín dụng
Căn cứ vào nguyên nhân rủi ro chia làm 2 nhóm sau:
+ Rủi ro đạo đức: là rủi ro do thông tin không cân xứng tạo ra sau khi cuộc
giao dịch diễn ra.
+ Rủi ro sự lựa chọn đối nghịch: là do thông tin bất cân xứng tạo ra trƣớc
khi cuộc giao dịch diễn ra.
Căn cứ theo mức độ tổn thất chia làm 2 nhóm chính:
+ Rủi ro đọng vốn: là rủi ro xảy ra trong trƣờng hợp đến thời hạn mà ngân
hàng vẫn chƣa thu hồi vốn vay, dẫn đến các khoản vốn bị đông cứng, kém lỏng và
ảnh hƣởng đến ngân hàng.
+ Rủi ro mất vốn: là rủi ro khi ngƣời vay không có khả năng trả nợ đƣợc
theo hợp đồng, bao gồm vốn gốc và/hoặc lãi vay, lúc này để có thể thu hồi đƣợc
vốn vay ngân hàng chỉ trông chờ vào việc thanh lý tài sản đảm bảo của khách hàng.
Căn cứ theo đối tượng sử dụng có thể chia làm 3 nhóm chính:
+ Rủi ro khách hàng cá thể: rủi ro tín dụng xảy ra đối với đối tƣợng là khách
hàng cá nhân.
+ Rủi ro công ty/tổ chức kinh tế, định chế tài chính: rủi ro tín dụng xảy ra đối
với đối tƣợng khách hàng là công ty/tổ chức kinh tế, định chế tài chính.

12


TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng việt
1. Trần Huy Hoàng, 2012. Một số kiến nghị hạn chế nguy cơ rủi ro hoạt động tín
dụng của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam. Tạp chí phát triển kinh tế, số
3/2012, Trƣờng đại học kinh tế tp HCM.
2. Trần Huy Hoàng, 2003. Giáo trình tín dụng Ngân hàng. Hà Nội: NXB Thống kê.
3. Nguyễn Thị Mùi, 2006. Quản trị ngân hàng thương mại. Hà Nội: NXB Tài chính.
4. Ngân hàng TMCP BIDV - Chi nhánh Bắc Hà Nội, 2011-2015. Báo cáo kết quả
hoạt động kinh doanh các năm 2011-2015, Báo cáo thực hiện công tác quản trị
rủi ro. Hà Nội.
5. Ngân hàng TMCP BIDV, 2010. Cẩm nang tín dụng Ngân hàng. Hà Nội.
6. Ngân hàng TMCP BIDV, 2010. Sổ tay hệ thống chấm điểm xếp hạng tín dụng.
Hà Nội.
7. Nguyễn Văn Tiến, 2002. Đánh giá và phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh
Ngân hàng. Hà Nội: NXB Thống kê.
8. Nguyễn Anh Tuấn, 2012. Quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp
và Phát triển Nông thôn Việt Nam. Luận án tiến sĩ. Trƣờng ĐHKTQD Hà Nội.
9. Nguyễn Đức Tú, 2012. Quản trị rủi ro tín dụng tại NHTMCP Công thương Việt
Nam. Luận án tiên sĩ. Trƣờng ĐHKTQD Hà Nội.
Tiếng anh
10. Basel Committee on Banking Supervision, 1999. Principles for the Management of
Credit Risk.
11. Cosin D.H Pirotte, 2001. Advanced Credit Risk Analysis, p 30-35.
12. Central Bank of the Republic of Austria, 2004. Credit Approval Process and
Credit Risk Management. Guidelines on Credit Risk Management
13. Xiuzhu Zhao, 2007. Credit Risk Management in Major British Banks. A
Dissertation for the Degree “MA Finance and Investment”, University of
Nottingham.

13