VAI TRÒ của KHOA học và CÔNG NGHỆ HIỆN đạiđối với VIỆC PHÁT HUY các GIÁ TRỊ đạo đức TRUYỀN THỐNG dân tộc VIỆT NAM TRONG GIAI đoạn HIỆN NAY

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN THỊ KIỀU OANH

VAI TRÒ CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
HIỆN ĐẠI ĐỐI VỚI VIỆC PHÁT HUY CÁC GIÁ TRỊ
ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG DÂN TỘC VIỆT NAM
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

Chuyên ngành: CNDVBC & CNDVLS
Mã số: 62 22 03 02

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

1


Hà Nội, 2017

2


Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Khoa học Xã hội
và Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Dương Văn Thịnh

Phản biện:
Phản biện:
Phản biện:

Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng cấp Đại học
Quốc gia chấm luận án tiến sĩ họp tại: Trường Đại học Khoa học
Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội
Vào hồi: giờ ngày tháng năm

Có thể tìm hiểu luận án tại: -Thư viện Quốc gia Việt Nam
- Trung tâm Thông tin – Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội
3


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nói đến khoa học và công nghệ hiện đại không ai có thể phủ
nhận những đóng góp vô cùng to lớn của chúng đối với sự phát triển
của con người và xã hội. Điều này đã được minh chứng bằng lịch sử
phát triển vàitrăm năm qua của xã hội và càng trở nên rõ ràng hơn
bao giờ hết khi loài người bước vào kỷ nguyên của nền kinh tế tri
thức, kỷ nguyên mà mọi nguồn lực trí tuệ của con người được phát
huy tối đa. Chính vì vậy, khoa học, công nghệ ngày càng trở nên có
“giá trị hàng đầu” trên thước đo giá trị của xã hội văn minh hiện đại,
và do vậy nó được thúc đẩy phát triển và được ứng dụng rộng rãi
trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, khi khoa học và công nghệ được sử
dụng như là một công cụ hữu hiệu nhất để phục vụ nhu cầu phát triển
sản xuất và sau đó là các lĩnh vực văn hóa, xã hội khác thì cũng là lúc
con người nhận ra tính hai mặt của nó. Nói cách khác, sử dụng khoa
học và công nghệ không đồng nghĩa với phát triển và tiến bộ xã hội;
ngược lại, khoa học và công nghệ có thể gây ra những hậu quả khôn
lường, nó có thể hủy diệt chính sự sống của loài người, hoặc có thể
biến con người thành những cỗ máy vô cảm, phi nhân tính,… nếu
chúng ta không nhận thức đúng mức vai trò của khoa học, công nghệ

và đặc biệt không có cách thức kiểm soát nó một cách hiệu quả. Những
hậu quả nhân văn do khoa học, công nghệ bị lạm dụng vì những mục
đích chính trị hẹp hòi, vì thủ đoạn của các loại tội phạm, vì lợi ích kinh
tế… đã để lại một mối lo ngại lớn cho loài người, trong đó nguy cơ
mai một, biến dạng các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc là một
vấn đề không thể xem nhẹ.
Các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Việt Nam là những giá
trị tinh thần cốt lõi của cả một dân tộc, nói lên cốt cách đặc trưng của
con người Việt Nam được hun đúc qua hàng ngàn năm lịch sử dựng
nước và giữ nước. Chính nhờ việc giữ gìn, phát huy tinh thần yêu
nước, đại đoàn kết toàn dân tộc, tinh thần nhân ái, lao động cần cù,
4


sáng tạo của các thế hệ đã giúp dân tộc ta dù bé nhỏ nhưng có sức
mạnh vô cùng mạnh mẽ, nhấn chìm bè lũ cướp nước, đưa đất nước ta
đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Tuy nhiên, phải thừa nhận một
thực tế là trong giai đoạn hiện nay, khi mà đất nước ta đẩy mạnh phát
triển nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế sâu rộng và đặc biệt là
trước làn sóng phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ hiện
đại đã giúp chúng ta có nhiều cơ hội để phát triển mọi mặt đời sống
kinh tế - xã hội của đất nước thì cũng là lúc nảy sinh những vấn đề
nhức nhối trong đời sống tinh thần, đạo đức. Đặc biệt, sự mai một, sự
xuống cấp trầm trọng các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc,
thay vào đó là sự lên ngôi của các giá trị đạo đức mới của nền văn
hóa phương Tây hiện đại như sự sùng bái các giá trị vật chất, lối sống
tự do, coi thường những giá trị truyền thống cho rằng đó là những giá
trị không còn phù hợp trong thời đại mới, thậm chí làm kìm hãm
những năng lực của con người là rất đáng ngại… Thực tế này buộc
chúng ta phải đi tìm lời giải cho câu hỏi có nên sử dụng và phát triển

khoa học và công nghệ hay không? Có nên tiếp tục duy trì, phát huy
các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc trong điều kiện mới, hay
phải sử dụng và phát triển khoa học, công nghệ như thế nào để nó có
thể phát huy những tác động tích cực và hạn chế mặt tiêu cực của nó
đối với con người như hạn chế làm ô nhiễm môi trường sống, môi
trường xã hội và những giá trị đạo đức nhân văn của con người? Đó
là vấn đề trăn trở không chỉ của các nhà khoa học, các nhà hoạch
định chính sách, những người đang sử dụng khoa học, công nghệ mà
của cả các nhà triết học, những nhà nghiên cứu lý luận. Do vậy, không
phải ngẫu nhiên mà gần đây, số lượng các công trình khoa học và
chính luận đề cập tới khoa học, công nghệ và ảnh hưởng của nó đến
cuộc sống hiện đại, phân tích khủng hoảng của nền văn minh công
nghiệp, tìm kiếm con đường khắc phục nó, tăng lên đáng kể ở bản thân
các nước văn minh là nơi mà khoa học, công nghệ hiện đại đã trở thành
nhân tố đóng vai trò quyết định diện mạo của con người và xã hội.
5


Tuy nhiên, ở Việt Nam, xét về mặt lý luận, những nghiên cứu
về sự tác động của khoa học và công nghệ hiện đại đến các giá trị đạo
đức truyền thống của dân tộc vẫn còn rất khiêm tốn. Hầu hết các
công trình nghiên cứu tập trung vào lý giải sự xuống cấp đạo đức gắn
liền với toàn cầu hóa, nền kinh tế thị trường và coi khoa học, công
nghệ là một bộ phận không thể thiếu trong quá trình đó. Song, thực tế
cho thấy, bản thân khoa học và công nghệ cũng có thể tác động trực
tiếp hoặc gián tiếp lên các giá trị đạo đức, bởi lẽ giữa khoa học và
đạo đức với tính cách là những hình thái ý thức xã hội vốn có mối
quan hệ tác động qua lại với nhau. Mặt khác, khoa học và công nghệ
với tính cách là lực lượng sản xuất trực tiếp trong xã hội hiện đại sẽ
trở thành nhân tố quyết định sự biến đổi, phát triển mọi mặt của đời

sống xã hội tức tồn tại xã hội, từ đó tất yếu dẫn đến những biến đổi
trong đời sống đạo đức và các giá trị đạo đức. Do đó, việc tìm hiểu và
lý giải sự tác động của khoa học và công nghệ hiện đại đến các giá trị
đạo đức, đặc biệt là các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc, cho
phép chúng ta nhận diện rõ nét hơn những biểu hiện của sự tác động,
cơ chế tác động để từ đó có cách điều chỉnh phù hợp nhất nhằm
hướng tới mục tiêu phát triển khoa học và công nghệ hiện đại phục
vụ cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhưng vẫn giữ gìn và
phát huy các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc.
Vì mục đích nêu trên, tôi lựa chọn đề tài “Vai trò của khoa học
và công nghệ hiện đại đối với việc phát huy các giá trị đạo đức
truyền thống dân tộc Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” làm đề tài
luận án của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
Làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn vai trò của khoa
học và công nghệ hiện đại đối với việc phát huy các giá trị đạo
đức truyền thống dân tộc Việt Nam; từ đó đề xuất phương hướng,
giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phát huy các giá trị đạo đức
truyền thống dân tộc Việt Nam trong điều kiện phát triển khoa
học và công nghệ hiện đại.
6


2.2. Nhiệm vụ của đề tài:

- Làm rõ một số vấn đề lý luận về khoa học và
công nghệ hiện đại, về giá trị đạo đức truyền thống, về
vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại đối với việc
phát huy giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc Việt
Nam trong giai đoạn hiện nay.

- Nghiên cứu thực trạng vai trò của khoa học và
công nghệ hiện đại đến việc phát huy một số giá trị đạo
đức truyền thống dân tộc tiêu biểu.
- Đề xuất phương hướng và một số giải pháp cơ
bản nhằm nâng cao vai trò của khoa học và công nghệ
hiện đại đối với việc phát huy giá trị truyền thống dân
tộc Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu:
Vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại đối với việc phát
huy giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay.
3.2. Phạm vi nghiên cứu:
Trong luận án này, tác giả tập trung phân tích vai trò của khoa
học và công nghệ hiện đại trong việc phát huy một số giá trị đạo đức
truyền thống cơ bản của dân tộcViệt Nam trong giai đoạn hiện nay
như: tinh thần yêu nước, lòng yêu thương con người, tinh thần hiếu
học, cần cù, tiết kiệm trong lao động từ đó tìm ra những giải pháp
mang tính định hướng nhằm nâng cao vai trò của khoa học và công
nghệ hiện đại đối với việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống
dân tộc nêu trên.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận của luận án:
7


Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy
vật lịch sử, về mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội; mối
quan hệ giữa các hình thái ý thức xã hội.
4.2. Phương pháp nghiên cứu:

Sử dụng tổng hợp một số phương pháp nghiên cứu khoa học
như kết hợp phân tích và tổng hợp, lịch sử và logic, so sánh, hệ thống
hóa, kết hợp giữa lý luận và thực tiễn.
5. Đóng góp của luận án
Luận án “Vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại đối với việc
phát huy các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay”góp phần đưa ra một số quan điểm mới sau:
- Góp phần làm sáng tỏ vai trò của khoa học và công nghệ hiện
đại đối với việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
- Nêu ra một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của khoa học
và công nghệ hiện đại đối với việc phát huy các giá trị đạo đức truyền
thống của dân tộc trong giai đoạn hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
6.1. Về mặt lý luận:
- Góp phần làm sáng tỏ vai trò của khoa học và công nghệ hiện
đại trong việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc.
- Đưa ra một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao vai trò của
khoa học và công nghệ hiện đại trong việc phát huy các giá trị đạo
đức truyền thống dân tộc.
- Góp phần cung cấp cơ sở lý luận cho việc xây dựng chính sách
phát triển khoa học và công nghệ phục vụ đắc lực cho sự phát triển
không chỉ của kinh tế mà của các lĩnh vực văn hóa - xã hội khác, trong
đó có lĩnh vực đạo đức.
6.2. Về mặt thực tiễn:
Kết quả nghiên cứu luận án có ý nghĩa khuyến nghị nhằm nâng
cao hơn nữa vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại đối với việc phát
huy các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc trong giai đoạn hiện nay.
8

Kết quả nghiên cứu luận án có thể làm tài liệu tham khảo cho
các cơ quan nghiên cứu, cho việc giảng dạy, học tập các môn khoa
học như triết học,đạo đức học ở các trường đại học, các học viện.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung luận án
được kết cấu thành 4 chương, 11 tiết.

Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Những công trình nghiên cứu lý luận chung về khoa
học và công nghệ hiện đại và giá trị đạo đức truyền thống
1.1.1. Nghiên cứu về khoa học và công nghệ hiện đại
Qua các công trình nghiên cứu ở trong nước và nước ngoài, các
tác giả đã tập trung làm rõ các vấn đề cơ bản sau:
- Các khái niệm về "khoa học", "công nghệ", "khoa học và công
nghệ hiện đại".
- Tác động của khoa học và công nghệ hiện đại đến đời sống xã
hội nói chung và các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc nói riêng
ngày càng trở nên sâu sắc trên cả phương diện tích cực và tiêu cực.
Tình hình đó đặt ra nhiều vấn đề về vai trò của khoa học và
công nghệ trong xã hội. Đặc biệt, cần phải coi khoa học và công nghệ
chính là nhân tố xúc tác trong việc giữ gìn và phát triển giá trị văn hóa dân
tộc và đạo đức xã hội.
1.1.2. Nghiên cứu về giá trị đạo đức truyền thống dân tộc
Các công trình nghiên cứu của các tác giả tập trung làm rõ các
khái niệm giá trị, truyền thống, giá trị đạo đức truyền thống. Trên cơ
sở tìm hiểu các giá trị đạo đức truyền thống Việt Nam tiêu biểu như
truyền thống yêu nước, truyền thống nhân văn, truyền thống hiếu
học, truyền thống cần cù, tiết kiệm trong lao động... các tác giả chỉ ra

những biến đổi của các giá trị này trong bối cảnh lịch sử mới với sự
9


tác động mạnh mẽ của toàn cầu hóa, nền kinh tế thị trường và cách
mạng khoa học và công nghệ hiện đại.
1.2. Những công trình nghiên cứu về thực trạng vai trò của
khoa học và công nghệ hiện đại đối với việc phát huy các giá trị
đạo đức truyền thống dân tộc Việt Nam hiện nay
Các công trình nghiên cứu đã phác họa một cách trung thực và
khá toàn diện toàn cảnh bộ mặt đạo đức xã hội Việt Nam hiện nay
trên cả hai phương diện tích cực và tiêu cực làm hiện rõ thực trạng
đạo đức của cán bộ, đảng viên, công chức, thanh niên, đạo đức trong
lao động, kinh doanh, trong gia đình, nhà trường,... Đó là những biểu
hiện coi nhẹ những giá trị đạo đức truyền thống, sùng bái nước ngoài,
chạy theo lối sống thực dụng, cá nhân vị kỷ, giáo dục gia đình bị
buông lỏng, tội phạm và tệ nạn xã hội ngày càng gia tăng, lối hành xử
bạo lực, vô cảm của một bộ phận không nhỏ thế hệ trẻ đang là những
dấu hiệu đi ngược với các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc.
Trên cơ sở đó các nhà nghiên cứu chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến
thực trạng trên.
1.3. Những nghiên cứu về giải pháp nhằm nâng cao tác
động tích cực và hạn chế tác động tiêu cực của khoa học và công
nghệ hiện đại trong việc phát huy các giá trị đạo đức truyền
thống dân tộc Việt Nam hiện nay
Các tác giả cho rằng cần phải có một hệ thống các giải pháp
mang tính tổng thể, đồng bộ về nhận thức, quan điểm, kinh tế, chính trị,
văn hóa, giáo dục... từ cấp vĩ mô đến vi mô thì mới giải quyết được vấn
đề.Một số giải pháp chủ yếu được các giả nêu ra như:
- Chủ động đón nhận thách thức của toàn cầu hóa để hội nhập và

đưa giá trị truyền thống dân tộc lên một bước mới.
- Tạo lập môi trường cho sự phát triển của khoa học và công
nghệ vì sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
- Kiên trì định hướng xã hội chủ nghĩa, gắn tăng trưởng kinh tế
với phát triển các quan hệ xã hội lành mạnh trong quá trình xây dựng
10


nền kinh tế thị trường; đẩy mạnh giáo dục đạo đức truyền thống trong
gia đình, nhà trường, xã hội với nội dung, phương thức phù hợp;
- Nâng cao vai trò, hiệu quả của pháp luật trong việc gìn giữ và
phát huy các giá trị đạo đức truyền thống; kết hợp giữa phát huy các
giá trị đạo đức truyền thống với tiếp thu các giá trị nhân văn của thời
đại thông qua giao lưu quốc tế.
- Phát huy các giá trị văn hóa của khoa học và công nghệ vừa
góp phần nâng cao tiềm lực của khoa học, công nghệ đất nước vừa
xây dựng một nền văn hóa Việt Nam ngang tầm thời đại, đồng thời
mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
- Phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ đáp ứng yêu
cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Tuy nhiên, hầu hết những giải pháp trên đều nhằm phát huy vai
trò của khoa học và công nghệ trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa. Nghĩa là sự phát triển của khoa học và công nghệ trong mối
quan hệ với sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung chứ không đặt
trong mối quan hệ với đạo đức, và nhất là các giá trị đạo đức truyền
thống. Do vậy, đây vẫn được xem như một mảng còn thiếu về mặt lý
luận đòi hỏi cần có nhiều công trình nghiên cứu, bổ sung thêm.
1.4. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu trong luận án
- Những vấn đề lý luận chung về khoa học và công nghệ hiện đại
Qua khảo cứu có thể thấy các tác giả đưa ra nhiều định nghĩa

khác nhau về "khoa học" và về "công nghệ", tuy nhiên hầu như chưa
có định nghĩa về "khoa học và công nghệ hiện đại".
Về tác động của khoa học và công nghệ hiện đại, các tác giả kể
cả ở trong và ngoài nước đều tập trung làm rõ những tác động tích
cực và tiêu cực đến xã hội nói chung, đến lối sống của họ nhiều hơn
là làm rõ những tác động đến các giá trị đạo đức truyền thống và việc
phát huy các giá trị đạo đức truyền thống. Vì vậy, vấn đề này cần
được khai thác nhiều hơn nữa.
- Về các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc
11


Hầu hết các nhà nghiên cứu đều khẳng định rằng, để phát huy
các giá trị đạo đức truyền thống trong giai đoạn hiện nay thì con
người không thể giữ nguyên cách nghĩ, cách hành động cũ vốn là sản
phẩm của điều kiện xã hội cũ mà cần phải có sự thay đổi cho phù hợp
với điều kiện, hoàn cảnh của đất nước và xu thế của thời đại. Sự thay
đổi này không phải là phủ nhận hay khẳng định các giá trị đạo đức
truyền thống dân tộc, mà là ở chỗ cần phải thay đổi nhận thức về nội
dung, phạm vi tác động và phải có cách thức hành động mới để thể
hiện các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc phù hợp và hiệu quả
hơn trong điều kiện lịch sử mới.
Tuy nhiên, vấn đề phát huy các giá trị đạo đức truyền thống
trong thời đại cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại đặt ra
những yêu cầu gì về mặt lý luận và thực tiễn thì hầu hết các công
trình nghiên cứu chưa đề cập đến.
- Về tác động của khoa học và công nghệ hiện đại đến các
giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Việt Nam trong giai đoạn hiện
nay
Thực trạng của vấn đề này cũng được các nhà nghiên cứu chỉ ra

khá rõ ở nhiều góc độ khác nhau từ góc độ đạo đức xã hội đến đạo
đức cá nhân, từ đối tượng là thế hệ trẻ, đến cán bộ, đảng viên và đặc
biệt là biểu hiện ở từng giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc, tiêu
biểu như ở tinh thần yêu nước, tinh thân nhân ái, tinh thần hiếu học,
tinh thần cần cù, sáng tạo trong lao động v.v... Nguyên nhân của thực
trạng này cũng được các nhà nghiên cứu chỉ ra không phải là do bản
thân khoa học và công nghệ hiện đại mang lại mà do quá trình sử
dụng của con người. Quá trình này bị chi phối bởi các yếu tố cơ bản
như bản chất chế độ xã hội, lợi ích giai cấp, trình độ nhận thức, văn
hóa của con người. Từ đó, các nhà nghiên cứu đưa ra các phương
hướng và giải pháp để nhằm phát huy tác động tích cực và hạn chế
các tác động tiêu cực của khoa học và công nghệ hiện đại đến đạo
đức nói chung và giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc nói riêng,
12


trong đó hầu hết các giải pháp đều nhấn mạnh đến định hướng xã hội
chủ nghĩa trong chiến lược phát triển khoa học, công nghệ của đất
nước. Bên cạnh đó, các giải pháp như tăng cường vai trò của giáo dục
- đào tạo, hệ thống pháp luật và đẩy mạnh hợp tác quốc tế,... là những
biện pháp được nhiều nhà nghiên cứu đánh giá cao.
Tuy nhiên, cũng cần phải thừa nhận rằng, chưa có công trình
chuyên sâu nào đề cập tới vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại
đối với việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Việt
Nam trong giai đoạn hiện nay. Hầu hết các tác giả muốn đem đến một
cái nhìn tổng thể về sự tác động của khoa học và công nghệ hiện đại
tới các mặt khác nhau của đời sống xã hội như trong phát triển nền
kinh tế thị trường hay trong đời sống văn hóa, tinh thần nói chung,
trong đó có đề cập tới đạo đức. Ngay cả khi bàn về sự biến đổi của
các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Việt Nam hiện nay, các nhà

nghiên cứu cũng không có nhiều công trình chuyên sâu tìm hiểu
nguyên nhân từ sự tác động của khoa học và công nghệ hiện đại, mà
đều lồng ghép vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước,
vào xu thế toàn cầu hóa, phát triển kinh tế thị trường như một nhân tố
cơ bản trong các quá trình đó. Vì vậy, để đi sâu nghiên cứu, làm rõ
hơn bản chất của vấn đề này cần thiết có thêm nhiều công trình hơn
nữa nghiên cứu chuyên sâu hơn để việc nhận thức được rõ ràng, sâu
sắc và mang tính hệ thống hơn.
Để thực hiện đề tài nghiên cứu về vai trò của khoa học và công nghệ
hiện đại đối với việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc
trong giai đoạn hiện nay, theo tác giả cần phải làm rõ một số vấn đề lý
luận và thực tiễn sau:
Một là, làm rõ một số vấn đề lý luận về khoa học và công
nghệ hiện đại, về vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại đến
việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống.
Hai là, phân tích thực trạng sự tác động của khoa học và công
nghệ hiện đại đến việc phát huy giá trị đạo đức truyền thống dân tộc,
13


chỉ ra các nguyên nhân của thực trạng trên. Trên cơ sở đó, đặt ra một
số vấn đề cần giải quyết từ thực trạng vai trò của khoa học và công
nghệ hiện đại đối với việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống
dân tộc Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Ba là, đề xuất phương hướng và một số giải pháp cơ bản
nhằm nâng cao vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại nhằm phát
huy giá trị truyền thống dân tộc Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
Trong chương này, tác giả đã hệ thống các công trình tiêu biểu
ở trong và ngoài nước về khoa học và công nghệ hiện đại; về các giá

trị đạo đức truyền thống dân tộc, về những tác động của khoa học và
công nghệ hiện đại đến việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống
dân tộc. Đây là những công trình có nội dung quan trọng, liên quan
đến vấn đề nghiên cứu của đề tài Luận án, giúp tác giả có cái nhìn
tổng quan về tình hình nghiên cứu trên cơ sở đó có sự tham khảo, kế
thừa, bổ sung và xây dựng một hướng nghiên cứu mới, góp phần làm
phong phú thêm hệ thống lý luận về vấn đề này.
Trong quá trình khảo sát các công trình nghiên cứu trên, tác giả
cố gắng khái quát những đóng góp cơ bản có liên quan đến hướng
nghiên cứu của tác giả Luận án, đồng thời chỉ ra những vấn đề cần
tiếp tục nghiên cứu, làm rõ mà các công trình không đề cập đến hoặc
đề cập một cách khiêm tốn do tính quy định của đối tượng và mục
đích nghiên cứu ở các đề tài khác nhau.
Chương 2

14


LÝ LUẬN CHUNG VỀ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
HIỆN ĐẠI, VAI TRÒ CỦA NÓ ĐỐI VỚI VIỆC PHÁT HUY
CÁC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG
2.1.Khái niệm "Khoa học và công nghệ hiện đại", mối
quan hệ giữa khoa học và công nghệ hiện đại với đạo đức
2.1.1. Khái niệm "Khoa học và công nghệ hiện đại"
2.1.1.1. Khái niệm khoa học
Trên cơ sở kế thừa các định nghĩa khác nhau của các nhà
nghiên cứu, nghiên cứu sinh đưa ra định nghĩa khoa học như sau:
Khoa học là một hệ thống tri thức về thế giới đã được kiểm
nghiệm qua thực tiễn, đồng thời khoa học còn là một loại hình hoạt
động đặc biệt, thông qua việc ứng dụng các thành tựu của khoa học

vào thực tiễn sản xuất và đời sống nó đã tạo nên sự thay đổi mạnh mẽ
mọi mặt đời sống vật chất, tinh thần của con người và xã hội.
Với việc đưa ra định nghĩa trên đây, tác giả tiếp cận khái niệm
"khoa học" trên hai phương diện:
Thứ nhất, khoa học là một hình thái ý thức xã hội.
Thứ hai, khoa học ngày càng trở thành lực lượng sản xuất trực
tiếp trong nền sản xuất hiện đại.
Với cả hai cách tiếp cận trên, khoa học đều có vai trò tác động
mạnh mẽ đến các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực
đạo đức.
2.1.1.2.Khái niệm Công nghệ
Luật Khoa học và công nghệ năm 2013 đưa ra khái niệmcông
nghệ là giải pháp, quy trình, bí quyết kỹ thuật có kèm theo hoặc
không kèm theo công cụ, phương tiện dùng để biến đổi nguồn lực
thành sản phẩm.
Nội dung của khái niệm công nghệ bao gồm hai phần: phần thứ
nhất bao gồm máy móc, thiết bị, dụng cụ, kết cấu xây dựng, nhà
xưởng… Phần thứ hai bao gồm đội ngũ công nhân có sức khỏe, kỹ
năng, kỹ xảo, kinh nghiệm sản xuất, làm việc có năng xuất cao, các
15


dữ liệu, bản thuyết minh, dự án… mô tả những sáng chế kỹ thuật,
những thông tin điều hành kỹ thuật, điều hành sản xuất và những liên
hệ, bố trí, sắp xếp, đào tạo đội ngũ cho các hoạt động như phân chia
nguồn lực, tạo mạng lưới, lập kế hoạch kiểm tra, điều hành nghiên
cứu thị trường…
2.1.1.3.Khái niệm khoa học và công nghệ hiện đại
Như trên đã phân tích, thuật ngữ "Khoa học và công nghệ hiện
đại" xuất phát từ mối quan hệ thống nhất biện chứng giữa hai khái

niệm "khoa học" và "công nghệ". Đặc biệt, bước sang thế kỉ XX khoa
học và công nghệ ngày càng có xu hướng xâm nhập vào nhau và tạo
ra những thay đổi lớn lao chưa từng thấy. Thực tế này buộc tư duy
con người phải gắn liền hai khái niệm "khoa học" và "công nghệ" với
nhau trong một thuật ngữ mới, đó là "khoa học và công nghệ" hay
"khoa học - công nghệ".
Tuy nhiên, trong phạm vi đề tài này, tác giả luận án không tiếp
cận thuật ngữ "khoa học và công nghệ" nói chung mà tiếp cận thuật
ngữ "khoa học và công nghệ hiện đại". Tính từ hiện đại trong thuật
ngữ này hàm ý hai ý nghĩa:
Một là, nó nhấn mạnh tính đổi mới theo kiểu bùng nổ của khoa
học và công nghệ ngày nay.
Hai là, nói lên phạm vi không gian và thời gian của những
thành tựu mà khoa học và công nghệ đạt được với những đặc trưng
riêng biệt của nó so với các giai đoạn trước của cuộc cách mạng
trong lĩnh vực này.
2.1.2.Mối quan hệ giữa khoa học và công nghệ với đạo đức
2.1.2.1. Khoa học và đạo đức với tính cách là các hình thái ý thức
xã hội
Khoa học là hệ thống các tri thức của con người phản ánh một
cách đúng đắn bản chất và các quy luật của hiện thực khách quan:
quy luật tự nhiên, quy luật xã hội và quy luật tư duy.

16


Nội dung của khoa học và công nghệ mang tính khách quan,
không phụ thuộc vào bản chất giai cấp hay thể chế chính trị – xã hội.
Nhưng mục đích của việc áp dụng các thành tựu của khoa học và
công nghệ là chủ quan, nó gắn liền với lợi ích, hệ tư tưởng của các

giai cấp nhất định, gắn liền với bản sắc, truyền thống, phong tục tập
quán của các cộng đồng người trong xã hội.
Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội đặc thù, là một hình thái ý
thức xã hội, là tổng hợp những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực nhằm
hướng dẫn con người tiến tới cái thiện, cái chân, cái mĩ... chống lại cái
ác, cái giả, cái xấu... Đạo đức là sản phẩm của lịch sử xã hội, do cơ sở
kinh tế – xã hội sinh ra và quyết định.
2.1.2.2. Sự thống nhất giữa khoa học và công nghệ với đạo đức
Sự thống nhất biện chứng giữa khoa học và công nghệ với đạo
đức được thể hiện ở chỗ mục đích chân chính của khoa học và công
nghệ với đạo đức là tạo ra mọi điều kiện để giúp con người cải biến
tự nhiên, cải biến xã hội, cải biến bản thân mình, xây dựng cuộc sống
hạnh phúc cho cá nhân và làm cho xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.
2.1.2.3. Vai trò của khoa học và công nghệđối với các nấc
thang giá trị đạo đức
Vai trò của khoa học và công nghệđối với các nấc thang giá trị
đạo đứcmang tính lịch sử – cụ thể. Nghĩa là, sựtác động đó theo chiều
hướng tích cựchay tiêu cực, tiến bộ hay lạc hậu tùythuộc vào bản
chất của chế độ, tính chấtcủa thời đại; tùy thuộc vào lợi ích của
cácgiai cấp, tầng lớp trong xã hội; tùy thuộcvào bản sắc, truyền
thống, phong tục tậpquán của các dân tộc.
2.1.2.4.Vai trò của các quanniệm đạo đức đối với sự phát triển
khoahọc và công nghệ
Đối với mục tiêu của khoa học và công nghệ
Đối với nội dung của khoa học và công nghệ
Đối với phương pháp tiến hànhhoạt động khoa học và công nghệ

17

2.2. Giá trị đạo đức truyền thống và việc phát huy các giá trị
đạo đức truyền thống dân tộc Việt Nam trong giai đoạn hiện nay
2.2.1.Giá trị đạo đức truyền thống và giá trị đạo đức truyền
thống dân tộc Việt Nam
2.2.1.1. Giá trị đạo đức truyền thống
Giá trị đạo đức truyền thống là một bộ phận trong hệ giá trị tinh
thần của dân tộc ta. Đó là các giá trị nhân văn mang tính cộng đồng,
tính ổn định tương đối, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ
khác, thể hiện trong các chuẩn mực mang tính phổ biến có tác dụng
điều chỉnh hành vi giữa cá nhân và cá nhân, cá nhân và xã hội.
2.2.1.2. Giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Việt Nam
Giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Việt Nam được xem là một
bộ phận chiếm vị trí cốt lõi trong hệ giá trị tinh thần của dân tộc, những
giá trị đó có cơ sở hình thành từ điều kiện đặc thù về địa lý, tự nhiên,
kinh tế - xã hội và văn hóa của dân tộc. Đó là kết quả và là động lực to
lớn của quá trình dựng nước, giữ nước và phát triển đất nước của dân tộc
mang đậm nét đặc thù của sự phát triển xã hội trong lịch sử Việt Nam.
Các giá trị đạo đức truyền thống cơ bản của dân tộc ta bao gồm:Tinh
thần yêu nước, lòng nhân ái, ý thức cộng đồng, tinh thần đoàn kết,
truyền thống cần cù, tiết kiệm trong lao động, tinh thần hiếu học...
2.2.2.Phát huy giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Việt Nam
trong thời đại cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại
2.2.2.1. Phát huy là một quá trình tất yếu khách quan của sự phát
triển đạo đức
Phát huy giá trị đạo đức truyền thống là biểu hiện của sự kế
thừa có chọn lọc cái cũ trong quá trình phát triển của sự vật, hiện
tượng khách quan.
2.2.2.2.Phát huy các giá trị đạo đức truyền thống trong thời đại
cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại
Dưới tác động của khoa học và công nghệ hiện đại đã tạo ra sự

biến đổi không nhỏ đến các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc.
18


Về những tác động tích cực
Thứ nhất, nhận thức của con người về các giá trị đạo đức
truyền thống ngày càng được củng cố và phát triển phù hợp với điều
kiện mới
Thứ hai, tạo ra nhiều phương thức hiện đại giúp con người
hiện thực hóa các giá trị đạo đức truyền thống
Về những tác động tiêu cực
- Về mặt nhận thức, xuất hiện hai khuynh hướng, hai thái độ
ứng xử trái ngược nhau: Khuynh hướng tôn sùng các giá trị khoa học
và công nghệ hiện đại và khuynh hướng bảo thủ, bài trừ cái mới, giữ
khư khư các chuẩn mực truyền thống không còn phù hợp.
- Về mặt hành động: xuất hiện những hành vi đạo đức sai lệch
trong xã hội.
2.2.2.3.Phát huy các giá trị đạo đức truyền thống trong thời đại
hiện nay cần đảm bảo các yêu cầu sau:
- Kế thừa phải gắn liền với đổi mới
- Trong mối quan hệ giữa cái truyền thống và cái hiện đại, cần
lấy cái hiện đại là cái chủ yếu
- Phát huy các giá trị đạo đức truyền thống phải nhằm mục tiêu
xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc
2.3. Vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại trong việc
phát huy giá trị đạo đức truyền thống
2.3.1. Khoa học và công nghệ hiện đại góp phần định hướng
trong việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống
Từ việc thay đổi lối sống mới, lối sống hiện đại được tạo ra chủ
yếu từ những thành tựu khoa học và công nghệ hiện đại trong mọi

lĩnh vực của đời sống xã hội, con người đang có sự thay đổi rõ rệt
trong nhận thức và thái độ đối với các giá trị đạo đức truyền thống
dân tộc.

19


2.3.2. Khoa học và công nghệ hiện đại là công cụ, phương tiện để
phát huy các giá trị đạo đức truyền thống trong điều kiện mới
Khi khoa học và công nghệ trở thành động lực để thỏa mãn các
nhu cầu mới của con người hiện đại thì cũng chính là lúc khoa học và
công nghệ thực hiện vai trò là phương tiện giúp hiện thực hóa những
nhu cầu, ước mơ, những lý tưởng đạo đức của mình.
2.3.3.Khoa học và công nghệ hiện đại góp phần tạo ra cơ sở
cho việc đấu tranh, cải tạo các phong tục, tập quán lạc hậu, những
chuẩn mực đạo đức không còn phù hợp với thời đại mới
Để phát huy các giá trị đạo đức truyền thống trong xã hội hiện
đại thì bên cạnh việc tạo ra những điều kiện thuận lợi cho việc phát
huy còn là quá trình đấu tranh, cải tạo các phong tục, tập quán lạc
hậu, những chuẩn mực đạo đức không còn phù hợp với thời đại mới.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
Khoa học và công nghệ hiện đại với đạo đức là hai lĩnh vực khác
nhau của đời sống xã hội, tuy nhiên giữa chúng có mối quan hệ biện
chứng với nhau. Vì vậy, để các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc
tồn tại và phát triển trong điều kiện cách mạng khoa học và công nghệ
thì cần phải nâng cao vai trò của chính khoa học và công nghệ hiện đại
đối với việc phát huy các giá trị truyền thống.
Chương 3
VAI TRÒ CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆHIỆN ĐẠI TRONG
VIỆC PHÁT HUY CÁC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨCTRUYỀN THỐNG –

THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA
3.1. Thực trạng vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại
trong việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Việt
Nam trong giai đoạn hiện nay
3.1.1.Thực trạng vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại
trong việc phát huy "truyền thống yêu nước"

20


Thứ nhất, khoa học và công nghệ hiện đại góp phần định hướng
cho nhận thức và thái độ của con người Việt Nam đối với truyền thống
yêu nước của dân tộc.
Thứ hai, bên cạnh vai trò định hướng, khoa học và công nghệ
hiện đại còn trở thành công cụ, phương tiện giúp con người phát huy
truyền thống yêu nước một cách tích cực, phong phú và hiệu quả hơn
so với khi đất nước ta còn nghèo nàn, lạc hậu.
Thứ ba, khi khoa học và công nghệ hiện đại trở thành động lực
để hiện thực hóa tình yêu đối với quê hương, đất nước, con người
Việt Nam thì đồng thời nó cũng tham gia tích cực vào cuộc đấu tranh,
cải tạo các phong tục, tập quán lạc hậu, hay những chuẩn mực cũ
không còn phù hợp với cuộc sống hiện đại. Bên cạnh những kết quả
đạt được, việc nâng cao vai trò của khoa học và công nghệ đối với
việc phát huy "truyền thống yêu nước" vẫn còn có những hạn chế,
tồn tại.
3.1.2.Thực trạng vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại
trong việc phát huy "truyền thống nhân ái".
Thứ nhất, sự phát triển của khoa học và công nghệ hiện đại góp
phần định hướng nhận thức mới về truyền thống nhân ái của dân tộc ta.
Thứ hai, các thành tựu của khoa học và công nghệ hiện đại

ngày càng được sử dụng rộng rãi nên con người có nhiều cách thức
khác, hiện đại và hiệu quả hơn để thể hiện tinh thần yêu thương giữa
con người với nhau.
Thứ ba, ngày nay, bên cạnh các công trình nghiên cứu cùng các
sản phẩm khoa học và công nghệ hiện đại giúp cuộc sống con người
trở nên tốt đẹp hơn, môi trường sống thêm trong lành, chất lượng
cuộc sống được nâng cao, sức khỏe, tuổi thọ con người được cải
thiện,... thì cũng có không ít những nguy cơ đang rình rập, đe dọa
cuộc sống của con người hàng ngày, hàng giờ.
3.1.3. Thực trạng vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại
trong việc phát huy "truyền thống cần cù, tiết kiệm trong lao động"
21


Thứ nhất, vai trò của khoa học và công nghệ hiện đại trong việc
định hướngvề mặt nhận thức.
Thứ hai, với vai trò là động lực và phương tiện, sự phát triển
của khoa học và công nghệ đã và đang tạo ra cho con người nhiều cơ
hội và điều kiện để con người phát huy truyền thống cần cù, tiết kiệm
trong lao động.
Thứ ba,trong vai trò đấu tranh, cải tạo những quan niệm sai
lầm, lạc hậu, những hành vi đi ngược lại truyền thống cần cù, tiết
kiệm trong lao động của người Việt Nam hiện nay, khoa học và công
nghệ cũng góp phần làm thay đổi nhận thức của một bộ phận người
dân còn có nhận thức chưa đúng đắn về truyền thống này trong bối
cảnh thời đại mới.
3.1.4.Thực trạng vai trò của khoa học và công nghệ hiện
đại trong việc phát huy "truyền thống hiếu học"
Thứ nhất, sự phát triển của khoa học và công nghệ hiện đại
đang tạo ra sự thay đổi sâu sắc và toàn diện trong nhận thức, quan

niệm của người học về mục tiêu học tập, nội dung kiến thức, phương
pháp và cách thức học tập so với các giai đoạn trước.
Thứ hai, là công cụ, phương tiện phát huy truyền thống hiếu
học của dân tộc, những thành tựu của khoa học và công nghệ đã tạo
ra những điều kiện hết sức thuận lợi để mỗi người thực hiện mong
muốn được học tập, mở mang kiến thức về các lĩnh vực của đời sống.
Thứ ba,khoa học và công nghệ hiện đại góp phần tạo ra cơ sở
cho việc đấu tranh, cải tạo và xóa bỏ những quan niệm cũ, lệch lạc về
học tập.
3.2. Những vấn đề đặt ra từ thực trạng vai trò của khoa học
đến việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Việt Nam
hiện nay
3.2.1. Đảm bảo kết hợp hài hòa giữa mục tiêu phát triển kinh
tế với mục tiêu phát huy các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc
trong chiến lược phát triển khoa học và công nghệ
Hiện nay, trong chiến lược phát triển cũng như trong quá trình
triển khai ứng dụng các thành tựu khoa học và công nghệ vào thực
22


tiễn chúng ta nhấn mạnh mục tiêu phát triển kinh tế. Chính vì vậy,
mục tiêu hướng đến phục vụ phát triển các lĩnh vực khác như văn
hóa, nâng cao đời sống tinh thần của người dân chưa thực sự được
nhấn mạnh trong đường lối, chính sách phát triển khoa học và công nghệ.
3.2.2.Giải quyết tốt mâu thuẫn giữa việc phát huy giá trị đạo
đức truyền thống với xu hướng xa rời các chuẩn mực giá trị đạo
đức truyền thống bởi những tác động tiêu cực của khoa học và
công nghệ
Quá trình giữ gìn và phát huy các giá trị đạo đức truyền thống
trong bối cảnh hiện nay đang gặp phải không ít trở ngại mà trước hết

là xu hướng xa rời các chuẩn mực giá trị đạo đức truyền thống bởi
những tác động tiêu cực của khoa học và công nghệ. Yêu cầu đặt ra
đòi hỏi phải có sự đổi mới các hình thức, phương pháp cho phù hợp,
hiệu quả hơn trên cơ sở ứng dụng các thành tựu của khoa học và công
nghệ hiện đại.
3.2.3. Phát huy vai trò của các chủ thể đồng thời đảm bảo sự
phối hợp tích cực, hiệu quả giữa các chủ thể trong việc phát huy
các giá trị đạo đức truyền thống
Muốn nâng cao hiệu quả vai trò của các chủ thể phát huy, bên
cạnh việc nâng cao năng lực tổ chức thực hiện của các chủ thể cần
phải đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên, có hiệu quả giữa
Đảng, Nhà nước, các tổ chức đoàn thể, các cơ sở giáo dục, các gia
đình và đặc biệt là đội ngũ các nhà nghiên cứu khoa học.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
Phát huy các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc trong thời đại
cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại là một vấn đề có ý nghĩa
quan trọng không chỉ đối với sự phát triển của các giá trị đạo đức, mà
còn quan trọng đối với cả sự nghiệp phát triển khoa học và công nghệ
của đất nước ta hiện nay.Chính vì vậy, trong thời gian qua, các chủ
thể tham gia trực tiếp nhất vào quá trình này đã có những chuyển
biến tích cực trong nhận thức và hành động đem lại những kết quả tốt
đẹp. Đó là sự chỉ đạo định hướng của Đảng, sự quản lý của Nhà
nước, giáo dục từ phía nhà trường, gia đình và các tổ chức chính trị 23


xã hội, đội ngũ các nhà khoa học. Tuy nhiên, bên cạnh đó còn tồn tại
những bất cập, dẫn đến chưa thực sự nâng cao được vai trò của
khoa học và công nghệ trong việc phát huy các giá trị đạo đức
truyền thống tốt đẹp của dân.
Thực trạng đó đòi hỏi phải có những phương hướng và giải

pháp đúng đắn, cụ thể, kịp thời nhằm nâng cao hơn nữa vai trò của
khoa học và công nghệtrong việc phát huy các giá trị đạo đức truyền
thống dân tộc Việt Nam hiện nay.
Chương 4
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM
NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
HIỆN ĐẠI ĐẾN VIỆC PHÁT HUY CÁC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC
TRUYỀN THỐNG DÂN TỘC VIỆT NAM HIỆN NAY
4.1. Phương hướng nâng cao vai trò của khoa học và công
nghệ hiện đại đến việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống
dân tộc Việt Nam hiện nay
4.1.1. Phát triển khoa học và công nghệ theo hướng nhân văn,
nhân đạo
Quan điểm của Đảng ta luôn nhất quán với đường lối phát triển
khoa học, công nghệ là nhằm “phát triển lực lượng sản xuất, phát
triển kinh tế để xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật của chủ nghĩa xã
hội, nâng cao đời sống nhân dân”, nghĩa là hướng đến mục tiêu phục
vụ con người, vì sự phát triển của con người và xã hội.
4.1.2. Tạo môi trường xã hội lành mạnh cho việc nâng cao vai
trò của khoa học và công nghệ đối với việc phát huy các giá trị đạo
đức truyền thống
* Điều kiện kinh tế - xã hội
* Điều kiện chính trị - xã hội

24


4.2. Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao vai trò của
khoa học và công nghệ hiện đại đến việc phát huy các giá trị đạo
đức truyền thống dân tộc Việt Nam hiện nay

4.2.1.Nâng cao nhận thức về vai trò của khoa học và công
nghệ trong việc phát huy các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc.
Mọi hoạt động khoa học từ việc đưa ra định hướng đến nghiên
cứu và tổ chức ứng dụng các thành tựu của khoa học và công nghệ đều
phải xuất phát từ nhận thức của các chủ thể tham gia vào quá trình đó.
Mỗi chủ thể đều có vai trò, nhiệm vụ khác nhau nhưng đều phải nhận
thức rõ tầm quan trọng của khoa học và công nghệ trong việc phát huy
các giá trị đạo đức truyền thống dân tộc, từ đó xác định phương thức
phù hợp nhất để nâng cao vai trò của khoa học và công nghệ.
4.2.2. Tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý về khoa học và công
nghệ trong nền kinh tế thị trường nhằm tạo động lực, đồng thời
hạn chế những tác động tiêu cực cho việc phát huy các giá trị đạo
đức truyền thống
Trong thời gian qua, bằng các quy định trong các chính sách và
cơ chế quản lý kinh tế do Nhà nước ban hành đã có tác dụng kích
thích đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ của sản xuất, đảm bảo
kết hợp hài hòa giữa mục tiêu phát triển kinh tế và văn hóa tinh thần
trong xây dựng, hoạch định và thực thi các chiến lược, kế hoạch phát
triển khoa học và công nghệ.

25