SỨC MẠNH THỜI đại và NHỮNG NHÂN tố tạo nên sức MẠNH THỜI đại TRONG sự NGHIỆP xây DỰNG và bảo vệ tổ QUỐC VIỆT NAM xã hội CHỦ NGHĨA

1
NỘI DUNG
Thời đại hiện nay là thời đại quá độ của xã hội loài người từ chủ nghĩa
tư bản lên chủ nghĩa xã hội. Đây là thời kỳ lịch sử diễn ra lâu dài và và vận
động quanh co, phức tạp. Trong đó nhất định sẽ có những diễn biến khó
lường, thậm trí sẽ có bước thụt lùi của lịch sử. Từ khi chủ nghĩa xã hội ở Liên
Xô và các nước Đông Âu sụp đổ, chủ nghĩa xã hội tạm lâm vào thoái trào các
cường quốc đế quốc, đứng đầu là Mỹ đã và đang đe dọa độc lập chủ quyền,
toàn vẹn lãnh thổ, chế độ chính trị của các dân tộc khác không phải đồng
minh của Mỹ là một minh chứng cho sự phát triển đầy phức tạp của thời đại
chúng ta. Song thực tế không làm cho thời đại thay đổi tính chất và sức mạnh
của nó đối với sự phát triển của cộng đồng thế giới và từng quốc gia, dân tộc.
Thế giới đang có nhiều đổi thay, nhưng nội dung, tính chất thời đại vẫn
không thay đổi. Sự vận động của những nhân tố thời đại hiện nay đang tồn tại
một cách hiện hữu, vừa tạo ra những yếu tố có lợi, vừa tiềm ẩn những khó
khăn, thách thức, đang cản trở sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa. Sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay
đang được đặt ra trong bối cảnh toàn cầu hoá kinh tế. Các thế lực thù địch
thay đổi chiến lược và phương thức tiến hành chống phá nhân dân ta. Chúng
sử dụng phương thức phi vũ trang là chủ yếu, lợi dụng các chiêu bài dân chủ,
nhân quyền, tôn giáo, dân tộc để can thiệp vào nội bộ nước ta với chiến lược
hết sức nguy hiểm “diễn biến hoà bình” kết hợp với bạo loạn lật đổ. Do vậy,
trong thời kỳ mới mối quan hệ biện chứng giữa hai lĩnh vực kinh tế - xã hội
với quốc phòng – an ninh đã được nhìn nhận một cách toàn diện sâu sắc hơn.
Mục tiêu của sự kết hợp ấy là khai thác, sử dụng có hiệu quả nhất sức mạnh
tổng hợp quốc gia. Sức mạnh tổng hợp quốc gia trong sự nghiệp bảo vệ Tổ
quốc bao gồm sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại. Như vậy sức mạnh
thời đại là một bộ phận quan trọng của sức mạnh quốc gia, được Đảng, Nhà
nước và nhân dân ta tạo ra bằng cách khai thác, sử dụng và phát huy các khả
năng, điều kiện có lợi do sự vận động của các yếu tố thời địa đưa lại, được

2
chuyển hoá thành các lực lượng vật chất và lực lượng tinh thần tác động trực
tiếp vào nhiệm vụ củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc.
Trong các giai đoạn trước đây, đặc biệt là trong 20 năm đổi mới đất
nước, đảng và nhân dân ta đã khai thác có hiệu quả sức mạnh thời đại, thực
hiện các nhiệm vụ giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ
nghĩa. Trong các bài học rút ra tù công cuộc đổi mới đất nước, bài học về kết
hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh trong nước với sức
mạnh quốc tế, nội lực với ngoại lực. Giai đoạn hiện nay, thế giới và khu vực
có những đổi thay, nhất là chúng ta đang là thành viên chính thức của WTO,
hội nhập sâu hơn vào kinh tế thế giới, theo đó chúng ta phải đối mặt không ít
những thách thức mới về kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, đặc biệt là quốc
phòng an ninh. Do đó chúng ta phải tạo ra sức mạnh toàn diện trong sự
nghiệp bảo vệ Tổ quốc, đó là sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, của cả
hệ thống chính trị, dưới sự lãnh đạo của Đảng, là sự kết hợp sức mạnh dân tộc
với sức mạnh thời đại; giữa quốc phòng với an ninh, kinh tế, đối ngoại và các
lĩnh vực khác. trong đó sức mạnh thời đại là một bộ phận rất quan trọng , cần
phải được khai thác và phát huy bảo vẹ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa.

1. Sức mạnh thời đại và những nhân tố tạo nên sức mạnh thời
đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện
nay
1.1. Sức mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa hiện nay
Trong bối cảnh quốc tế biến đổi phức tạp, khó lường như hiện nay,
không ít người tỏ ra băn khoăn, liệu còn sức mạnh thời đại nữa không? và sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của chúng ta
có khai tác và phát huy sức mạnh thời đại để kết hợp sức mạnh dân tộc tạo

nên sức mạnh tổng hợp quốc gia như trong các giai đoạn cách mạng truớc


3
đây? Vấn đề đặt ra cần phải có những quan niệm mới về sức mạnh thời đại,
sức mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, để từ đó phân tích, khai
thác phát huy phù hợp có hiệu quả.
Bàn về sức mạnh thời đại có rất nhiều quan điểm của các tác giả đưa ra.
Mỗi quan điểm có cách tiếp cận riêng về ngoại diên của sức mạnh thời đại.
Tuy nhiên các định nghĩa của các tác giả đưa ra cũng chỉ ra được nội hàm của
khái niệm sức mạnh thời đại, đặc biệt là chỉ ra được các dấu hiệu khu biệt sức
mạnh thời đại với sức mạnh khác. Trong báo cáo tổng kết đề tài “sức mạnh
thời đại trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện
nay” - Viện khoa học xã hội nhân văn quân sự (2006) đã đưa ra định nghĩa:
sức mạnh thời đại là tổng thể các lực lượng vật chất và lực lượng tinh thần
hình thành trong quá trình vận động của các yếu tố thời đại (tính chất, nội
dung thời đại, mâu thuẫn thời đại, xu thế phát triển của thời đại) tác động
khách quan đến việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của mỗi quốc gia, dân tộc
trong từng giai đoạn lịch sử. Theo quan niệm đó thì sức mạnh thời đại là tổng
thể các sức mạnh do các yếu tố thời đại tạo nên, được biểu hiện ra sức mạnh
của quy luật vận động quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên
phạm vi toàn thế giới, sức mạnh của lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất
tiên tiêns của thời đại,. Sức mạnh của cách mạng và khoa học công nghệ hiện
đại, của văn minh nhân loại, sức mạnh của các lực lượng tiến bộ thế giới. Các
yéu tố của sức mạnh thời đại tuy tách ra trong nhận thức nhưng trong hiện
thực chúng có sự tác động qua lại biện chứng với nhau, gắn kết chặt chẽ thậm
trí chuyến hoá lẫn nhau trong sự hình thành sức mạnh tổng hợp chung. Sức
mạnh thời đại bao hàm trong nó cả sức mạnh vật chất và tinh thần, phản ánh
hai hình thức hoạt động cơ bản của loài người qua các thời đại khác nhau.
Trong quá trình vận động các yếu tố thời đại tác động lẫn nhau tạo nên sức

mạnh thúc đẩy sự phát triển của xã hội loài người. Sức mạnh thời đại có tính
lịch sử, cụ thể.


4
Sức mạnh thời đại không đồng nhất với sức mạnh dân tộc. Sức mạnh
dân tộc được tạo ra từ việc khai thác các yếu tố dân tộc, được quy định bởi
các đặc điểm và thuộc tính dân tộc, các giá trị dân tộc, còn sức mạnh thời đại
được quy định bởi các đặc điểm và thuộc tính thời đại. Tuy không đồng nhất
nhưng sức mạnh thời đại quan hệ chặt chẽ với sức mạnh dân tộc, hàm chứa
lẫn nhau, do vậy kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại là một
nguyên nhân thắng lợi, một bài học thành công, một vấn đề có tính quy luật
trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Sức mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc là sức mạnh do các
yếu tố thuận lợi về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, khoa học - công nghệ…
của quốc tế tồn tại bên ngoài quốc gia dân tộc nhưng góp phần làm tăng
thêm sức mạnh của chúng ta thực hiện nhiệm vụ bảo vệ vững chắc độc lập,
chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an
toàn xã hội và nền văn hóa; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã
hội chủ nghĩa; bảo vệ sự nghiệp đổi mới, lợi ích quốc gia, dân tộc. Sức mạnh
thời đại được đặt trong mối quan hệ chặt chẽ với sức mạnh dân tộc. Với
những quốc gia có chế độ chính trị khác nhau và ở những giaia đoạn, hoàn
cảnh lịch sử khác nhau thì quan niệm về sức mạnh thời đại cũng khác nhau và
hiệu quả phát huy sức mạnh đó không giống nhau. Thực tiễn cách mạng Việt
Nam và thế giới đã chứng tỏ rằng: sức mạnh thời đại trong mỗi giai đoạn lịch
sử tuy mạnh, yếu khác nhau, song khi nào cuãng có. Vấn đề quan trọng là
phải nhận thức đúng, nỗ lực trong xây dựng và triệt để tận dụng sức mạnh
thời đại sao cho có hiệu quả nhất.
Sức mạnh thời đại của mỗi quốc gia, dân tộc được tạo nên bởi một loạt
các yếu tố thuận lợi về kinh tế, chính trị, xã hội, khoa học và công nghệ…trên

thế giới. Những yếu tố thuận lợi ấy, tuy thuộc những lĩnh vực khác nhau,
trong những mối quan hệ khác nhau, nhưng đều cùng một hướng , tạo nên
một hợp lực làm cho thế và lực của quốc gia, dân tộc đó tăng lên. Hợp lực này
cường độ mạnh hay yếu, quy mô lớn hay nhỏ, lại tuỳ thuộc vào nhân tố chủ


5
quan của mỗi quốc gia, dân tộc. Do vậy, về thực chất sức mạnh thời đại trong
sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc là sức mạnh tổng hợp do các yếu tố thuận lợi của
quốc tế tạo nên trong thời đại mới, góp phần làm cho thế và lực quốc phòng an ninh của quốc gia, dân tộc ta được tăng cường.

1.2. Những nhân tố cơ bản tạo nên sức mạnh thời đại trong sự
nghiệp bảo vệ Tổ quốc ở nước ta hiện nay
Để hiểu rõ hơn về sức mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc
xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay, cần phải chỉ ra cấu trúc sức mạnh thời
đại gồm những nhân tố nào, những lực lượng nào tạo nên sức mạnh thời đại.
Có nhiều cách tiếp cận, song cách tiếp cận theo cấu trúc của sức mạnh thời
đại bao gồm những chủ thể, những lực lượng chính trị - xã hội cơ bản tạo
thành động lực của thời đại. Theo đó, những lực lượng chủ yếu tạo nên sức
mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
hiện nay là:
Các lực lượng đấu tranh cho chủ nghĩa xã hội. Hiện nay, trên thế giới
chủ nghĩa xã hội tạm lâm vào thoái trào. Chủ nghĩa tư bản hienẹ đại đnag nắm
về vốn, khoa học công nghệ hiện đại vẫn còn khả năng phát triển, song không
thể khắc phục nổi những mâu thuẫn vốn có thuộc về bản chất của nó. Mặc dù
vậy các lực lượng đấu tranh cho chủ nghĩa xã hội, từ những bài học thành
công và thất bại, từ khát vọng giải phóng của giai cấp công nhân và nhân dân
lao động đã và đang có những bước phát triển mới. Một số nước kiên định
con đường xã hội chủ nghĩa, sau những trấn động dữ dội vào cuối thế kỷ
trước đã khẳng định sự ổn định và phát triển vững mạnh, tiếp tục đổi mới và

cải cách thành công. Biểu hiện là kinh tế - xã hội phát triển, đời sống nhân
dân từng bước được cải thiện, vị thế quốc tế từng bước được nâng cao. Trong
phong trào cộng sản và công nhân quốc tế nhiều Đảng Cộng sản và công nhân
đã từng bước được khôi phục và ngày càng có vị trí quan trọng trên chính
trường nhiều nước. đây là lực lượng di tiên phong trong cuộc đấu tranh vì hoà
bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Phù hợp với quy luật tiến hoá


6
của lịch sử, nhất định các lực lượng đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội sẽ ngày
càng phát triển lớn mạnh, từng bước phát huy vai trò là trung tâm đoàn kết
các lực lượng đấu tranh vì hoà bình, độc lập dântộc, dân chủ và tiến bộ xã hội
như đã từng có.
Cùng mục tiêu, lý tưởng chiến đấu với nhân dân ta, đã cùng sát cánh
cùng chúng ta giành độc lập dân tộc và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Các
lực lượng đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội là một chỗ dựa quan trọng cả vật chất
và tinh thần để chúng ta có thêm sức mạnh bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Trong
tình hình hiện nay, để phát huy sức mạnh của lực lượng này, đòi hỏi phải coi
trọng và phát triển quan hệ hữư nghị hợp tác với tất cả các nước xã hội chủ
nghĩa, củng cố và tăng cường quan hệ đoàn kết hợp tác với các Đảng Cộng
sản và công nhân trên cơ sở giữa vững độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ
của đất nước.
Phong trào đấu tranh vì độc lập dân tộc. Lợi dụng ưu thế về kinh tế kỹ thuật và toàn cầu hóa kinh tế các nước tư bản phát triển, đứng đầu là Mỹ
đang tìm mọi biện pháp kể cả xâm lược để chói chặt các nước đang phát triển
vào cỗ máy tư bản chue nghĩa nhằm phục vụ lợi ích của chúng. Điều đó dẫn
đến mâu thuẫn giữa các nước tư bản phát triển với các nước đang phát triển
ngày càng sâu sắc và tất yếu làm cho phong trào đấu tranh vì độc lạp dân tộc
diễn ra nmgày càng quyết liệt. Đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc chủ quyền
quốc gia, bảo vệ những lợi ích chính đáng của mình trong bối cảnh quốc tế
hiện nay là một xu thế khách quan của nhiều quốc gia, dân tộc. Cuộc đấu

tranh bảo vệ độck lập chủ quyền quốc gia của phong trào độc lập dân tộc
nhằm vào chủ nghĩa đế quốc và các thế lực phản động, góp phần quan trọng
làm suy yếu kẻ thù tạo điều kiện thuận lợi cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc của
nhân dân ta.
Phong trào độc lập dân tộc hiện nay vẫn là một lực lượng có tiềm năng
rất hùng hậu, với hơn một trăm nước, có nguồn tài nguyên dồi dào ngày càng
không thể xem thường trên trường quốc tế. Hơn nữa họ lại có chung kẻ thù,


7
chung nguiyện vọng bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia, chung mong muốn
hoà bình, ổn định để phát triển như nhân dân ta, vì thế phong trào đấu tranh vì
độc lập dân tộc sẽ là một lực lượng to lớn giúp đỡ chúng ta trong sựu nghiệp
bảo vệ Tổ quốc.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ trước đây, sự phát triển sôi nổi,
rộng khắp và tình đoàn kết chiến đấu của phong trào giải phóng dân tộc trên
thế giới thực sự là mặt trận thứ hai phối hợp với nhân dân ta đánh Mỹ. Sự
nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ngày nay, đòi hỏi chúng ta
phải biết kế thừa nhứng kinh nghiệm xây dựng tình đoàn kết chiến đấu ấy và
phát triển nó trong điều kiện mới. Theo đó cần tiếp tục mở rộng và củng cố
mối quan hệ đoàn kết với các nước dộc lập dân tộc, các nước trong phong trào
không liên kết trên các lĩnh vực kinh tế, kỹ thuật, văn hóa, ngoaii giao…phối
hợp đấu tranh bảo vệ lợi ích chính đáng của nhau, và cao hơn là từng bước
xây dựng để hình thnàh một mặt trận chung chống đế quốc, bảo vệ độc lập
dân tộc và chủ quyền quốc gia mỗi nước.
Các lực lượng đấu tranh cho hoà, bình hợp tác và phát triển. Ngày
nay, sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ, sự cuốn hút mạnh
mẽ của xu thế toàn cầu hoá kinh tế đã đòi hỏivà tạo điều kiện để các nước
tăng cường hợp tác, gia tăng sự phát triển vì lợi ích của mình. Tuy nhiên
chính sách của các thế lực hiếu chiến và phản động đã làm cho chiến tranh

cục bộ, xung đọt vũ trang, xung đột dân tộc, sắc tộc, tôn giáo, chạy đua vũ
trang, hoạt động can thiệp, lật đổ, khủng bố xảy ra ở nhiều nơi với tính chất
phứca tạp ngày càng tăng, đe doạ nghiêm trọngk hoà bình, ổn định ở nhiều
nước, nhiều khu vực trên thế giới. Đây là một nguyen nhân cơ bản cản trở quá
trình hợp tác, phát triển của nhiều quốc gia, dan tộc. Vì vậy dể hợp tác, phát
triển tất yếu phải đấu tranh bảo vệ hoà bình; hoà bình, hợp tác và phát triển
trở thành một xu thế lớn, phản ánh đòi hỏi bức xúc của các quốc gia, dân tộc.
Đây là một đặc điểm mới của tình hình quốc tế quy định sức mạnh thời đại
trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc hiện nay.


8
Cuộc đấu tranh cho hòa bình, hợp tác và phát triển đã tập hợp hầu hết
các lực lượng hòa bình, tiến bộ và cách mạng của thời đại. Trong đó không
chỉ có các lực lượng đấu tranh cho độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội mà còn
bao hàm cả các lực lượng đấu tranh cho dân sinh, dân chủ và tiến bộ xã hội,
đã lôi cuốn mạnh mẽ các quốc gioa, dân tộc, các tổ chức quốc tế và khu vực.
Đây thực sự là một lực lượng rất to lớn và hùng hậu, giúp chúng ta giữ vững
môi trường hòa bình và ổn định để xây dựng đát nước, cùng chúng ta chống
lại những âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực phản động đối với
cách mạng Việt Nam. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế
quốc mỹ, những lực lượng đấu tranh vì hòa bình, dân sinh, dân chủ ở cac
nước đế quốc đã cóa vai trò rất to lớn, phối hợp chặt chẽ với nhân dân ta làm
suy yếu kẻ thù ngay trên sào huyệt của chúng.
Để phát huy vai trò của các lực lượng đấu tranh cho hòa bình, hợp tác
và phát triển trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đòi
hỏi chúng ta phải mở rộng quan hệ với các nước, các vùng lãnh thổ, đặc biệt
chú ý xây dựng và tăng cường quan hệ với các lực lượng hòa bình, dân sinh,
dân chủ và tiến bộ xã hội ở chính ngay các nước đang thực hiện chính sách
thù địch với nhân dân ta. Ngoài ra còn có các lực lượng kháccũng góp phần

tạo nên sức mạnh thời đại trong sự nghiệpk bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta,
đó là các lực lượng đấu tranh cho những vấn đề toàn cầu về bảo vệ môi
trường, dân số, chống bệnh tật, đói nghèo…Quan niệm về sức mạnh thời đại
còn bao hàm cả những hoàn cảnh, thời cơ thuận lợi khác do sự phát triển của
khoa học công nghệ, kinh tế, quan hệ các nước lớn tạo ra. Tất cả những yếu tố
đó phải được trnah thủ phục vụ cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa. Tuy nhiên có thể khẳng định những lực lượng đấu tranh cho
chủ nghĩa xã hội, độc lập dân tộc, hòa bình, hợp tác và phát triển là những lực
lượng chính trị - xã hội chủ yếu cấu thành sức mạnh thời đại trong sự nghiệp
bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta. Gắn liền với các xu thế chủ yếu của thời đại,
sức mạnh của những lực lượng này không chỉ là sức mạnh của hiện tại, mà


9
còn là sức mạnh của tương lai, sức mạnh của những nhân tố đại biểu cho xu
thế phát triển tất yếu của lịch sử.
Để xây dựng, phát huy sức mạnh thời đại, biến nó thành thế và lực của
đất nước, tạo nên sức mạnh tổng hợp bảo vệ Tổ quốc, đòi hỏi đảng, Nhà nước
ta phải có chiến lược, chính sách đối ngoại đúng đắn. Chiến lược và chính
sách ấy phải gắn liền với chiến lược và chính sách phát huy nội lực, đồng thời
là một bộ phận của chiến lược bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, chiến lược phát huy sức mạnh thời đại
dựa trên vấn đề có tính nguyên tắc là liên minh, hợp tác toàn diện với các
nước xã hội chủ nghĩa. Ngày nay, chiến lược phát huy sức mạnh thời đại phải
dựa trên vấn đề có tính nguyên tắc là xây dựng liên minh có tính chiến lược
trên từng mặt, trong từng lĩnh vực cụ thể, phải rất linh hoạt và sáng tạo, thực
hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, rộng mở, đưa phương hoá,
đưa dạng hoá quan hệ quốc tế, nhằm bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa.

1.3. Những yếu tố thuận lợi và những tác động tiêu cực, cản
trở việc phát huy sức mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc
ở nước ta hiện nay
* Về những yếu tố thuận lợi:
- Trên thế giới, hoà bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn. đây là
xu hướng phát triển cơ bản của cục diện quốc tế. trong những năm đầu thế
kye XXI, mặc dù tình hình thế giới rất phức tạp, nhất là sau sự kiện 11/9/2001
ở Mỹ, nhưng sự vận động của mâu thuẫn chủ yếu của thời đại cho thấy,
không phải các thế lực thù địch muốn làm gì cũng được, vì đang gặp nhiều
khó khăn và buộc phải có sự điều chỉnh nhất định trong thực hiện chiến lược
toàn cầu. Các nước lớn đang tranh thủ thời cơ vươn lên mạnh mẽ. Lợi ích đan
xen của các nước lớn tạo cục diện vừa có đấu tranh, vừa hợp tác.
- Kinh tế thế giới và khu vực tiếp tục phục hồi và phát triển. Toàn cầu
hoá kinh tế tạo ra cơ hội phát triển cho các quốc gia, dân tộc. Sự phát triển


10
mạnh mẽ của khoa học công nghệ hiện đại, sự xuất hiện kinh tế tri thức là
nhân tố mới động lực mới của thời đại hiện nay. Những thành tựu đó là điều
kiện khách quan vô cùng quan trọng, để từng quốc gia, dân tộc phát triển kinh
tế, văn hoá, khoa học tăng cường sức mạnh quốc phòng để chống lại mọi sự
xâm lược.
- Do đặc điểm của thời địa và sự chuyển hoá của các thế lực trong thế
giới hiện đại, đặc biệt là tham vọng về thế giới một cực của Mỹ đã giúp cho
chúng ta lợi dụng những rạn nứt của kẻ thù để thức đẩy sự nghiệp xây dựng
đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trong thực tế, sự lấy lại vị
thế của nước Nga trong quan hệ quốc tế, sự vươn lên của một nước đông dân
như Trung Quốc; sự lớn mạnh của cộng đồng Châu Âu và một số nước lớn đã
dần dần đưa thế giới lại thế cân bằng hơn giữa các thế lực. Trong bối cảnh đó,
chúng ta biết phát huy quan h song phương, đa phương thì sẽ có cơ hội thuận

lợi để tranh thủ được sức mạnh vật chất và sức mạnh tinh thần của các lực
lượng có nguyện vọng hoà bình, hợp tác, chống sử dụng sức mạnh quân sựu
trong quạ h quốc tế.
- Ngoài quan hệ quốc gia, chính phủ trong điều kiện hiện nay có nhiều
điều kiện để phát triển mối quan hệ với quan đội của nhiều nước học tập kinh
nghiệm xây dựng quân đội, đổi mới vũ khí trang bị, trao đổi các dự báo khoa
học về sự phát triển của chiến tranh hiện đại, khả năng phòng chống bảo vệ
đất nước trong tình hình mới.
* Những tác động tiêu cực, cản trở đến việc phát huy sức mạnh thời
đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Trong bối cảnh quốc tế, khu vực diễn biến phức tạp hiện nay, việc phát
huy sức mạnh thời đạị trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, ngoài những nhân tố
thuận lợi, còn tiềm ẩn nhiều yếu tố tác động tiêu cực cản trở đến việc phát huy
sức mạnh thời đại, được thể hiện trên một số vấn đề cơ bản sau:
- Sự phát triển kinh tế, văn hoá, khoa học, giáo dục đã đạt được những
thành tựu quan trọng nhưng chưa vững chắc; bốn nguy cơ chưa được đẩy lùi,


11
các tệ nạn tiêu cực xã hội chưa được ngăn chặn làm cản trở về nội lực trong
việc phát huy sức mạnh thời đại để bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Thực tế
trên đây đang kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội, gây những khó khăn rất
lớn cho việc tăng cường quốc phòng - an ninh và các nhân tố đang tạo nên cơ
hội thuận lợi cho các thế lực thù địch chống phá Việt Nam trên nhiều mũi,
nhiều hướng. Kẻ thù sẽ tìm mọi cách để thủ tiêu, làm suy yếu vai trò lãnh đạo
của Đảng, vô hiệu hoá hiệu lực quản lý của Nhà nước, thực hiện "phi chính trị
hoá" quân đội, kích động quần chúng nhân dân chống đối và nghe theo những
luận điệu thù địch dẫn đến mất cảnh giác bị kẻ thù lôi kéo. Do vậy để có thể
phát huy tốt sức mạnh thời đại trong bảo vệ Tổ quốc, chúng ta phải ra sức
phát triển nhanh, vững chắc kinh tế - xã hội; không ngừng tăng cường quốc

phòng, an ninh; đẩy mạnh mọi hoạt động để đẩy lùi nguy cơ và các tiêu cực
xã hội. Đồng thời phải tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng đối với xã hội;
nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước; tăng cường đại đoàn kết dân tộc;
nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng.
- Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch sẽ gây nhiều khó khăn, cản
trở nhằm hạn chế tối đưa việc phát huy sức mạnh thời đại trong bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Khó khăn này trước hết, chủ nghĩa đế quốc
và các lực lượng thù địch tìm mọi thủ đoạn để phá hoại sự phát triển kinh tế xã hội và sự nghiệp củng cố quốc phòng, tăng cường an ninh. Theo đó kẻ thù
tìm mọi cách chia rẽ dân tộc, tôn giáo nhằm phá hoại sự đoàn kết thống nhất
của dân tộc để thuận lợi trong việc thực hiện chiến lược "diễn biến hoà bình",
bạo loạn lật đổ. Đồng thời tìm mọi cách để cô lập nước ta trong quan hệ quốc
tế, dùng chính sách cấm vận và các đạo luật, sự đe doạ về quân sự để áp đặt
các điều kiện, phạm vi về nguyên tắc trong quan hệ quốc tế.
- Tình hình khu vực và các nước lân cận chúng ta còn chứa đựng những
diễn biến rất phức tạp, có ảnh hưởng rất lớn đến nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc xã
hội chủ nghĩa. Hiện nay, trên thế giới các nước đều đề cao lợi ích quốc gia,
dân tộc trong quan hệ quốc tế. Vì vậy sự giúp đỡ, ủng hộ các nước khác bao


12
giờ cũng gắn liền với lợi ích của các nước đó. Một số nước láng giềng, tình
hình kinh tế, chính trị chưa thật ổn định, chính sách đối ngoại với Việt Nam
chưa thật nhất quán. Bối cảnh đó có thể dẫn đến khả năng có thể thoả hiệp,
bắt tay với nước lớn, cường quốc vì lợi ích dân tộc để chống lại Việt Nam.
Nếu khẳ năng xấu này xảy ra sẽ gây ra cho chúng ta những khó khăn lớn như
việc phải đối phó với nhiều đối tượng một lúc, phải dàn lực lượng để bảo vệ
biên giới, hải đảo, vùng trời, vùng biển. Tình hình đó bắt buộc chúng ta phải
huy động số lượng quân lớn, vũ khí trang bị phải bố trí phân tán làm cho nền
kinh tế của ta không thể chịu đựng nổi và tạo nên những sơ hở để cho kẻ xâm
lược thực hiện mục tiêu.

- Vai trò của Liên Hợp quốc và dư luận quốc tế trong tình hình hiện nay
đã có những nét mới so với trước đây. Các nghị quyết của Hội đồng bảo an
Liên Hợp quốc hoặc các nước thường trực của nó không có sức nặng nhằm để
hạn chế hoặc ngăn chặn những hành động xâm lược hoặc các hoạt động của
một số quốc gia trái với luật pháp quốc tế. Sự ủng hộ quốc tế đối với nước
này hay nước khác chỉ thể hiện thông qua phong trào quần chúng, ít có tiếng
nói của Nhà nước hoặc có cũng chỉ rất yếu ớt và chung chung. Vai trò của
Liên Hợp quốc, thái độ của thế giới đối với hành động xâm lược của mỹ và
chống xâm lược của nhân dân Irắc trong cuộc chiến tranh vừa qua là một biểu
hiện của nhận định trên. Mặt khác cũng nên nghiên cứu nguyên nhân của tình
hình đó, phải chăng đó là kết cục tất yếu khi đế quốc Mỹ không có cường
quốc đối trọng? Sự thật có thể nhận thức rõ hơn vấn đề đó qua phân tích
tương quan so sánh lực lượng trên thế giới đã có lợi cho các thế lực hiếu
chiến, chống độc lập dân tộc, tiến bộ xã hội và chủ nghĩa cộng sản do Mỹ
đứng đầu. Tình hình trên còn diễn ra lâu dài và ảnh hưởng rất lớn đến vấn đề
động viên sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại.

2. Phương hướng phát huy sức mạnh thời đại trong sự nghiệp
bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay


13

2.1. Phương hướng
Trong quá trình vận động và phát triển của các yếu tố, các lực lượng,
các xu thế thời đại, đều chứa đựng những nguồn lực, tiềm năng, những điều
kiện thuận lợi cho mọi quốc gia, dân tộc có thể tận dụng khai thác và chuyển
hoá thành các sức mạnh vật chất và sức mạnh tinh thần để phục vụ sự nghiệp
phát triển đất nước. Hiện nay, sức mạnh thời đại có những đặc điểm mới, nội
dung mới. Vai trò của các nhân tố tạo nên sức mạnh thời đại cũng có sự thay

đổi phù hợp với tình hình thế giới hiện nay. Do vậy việc khai thác, phát huy
sức mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ở nước ta
hiện nay và trong những năm tới cần phải đổi mới về nhận thức và phương
thức tiến hành.
Thứ nhất, khai thác các điều kiện có lợi từ sự tác động của tính chất
và xu thế của thời đại hiện nay.
Trước những biến động tình hình chính trị thế giới, Đảng ta phân tích
tình hình cụ thể trong nước, quốc tế hiện nay và khẳng định: "Chế độ xã hội
chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ khiến chủ nghĩa xã hội tạm
lâm vào thoái trào, nhưng điều đó không làm thay đổi tính chất của thời đại,
loài người vẫn đang ở trong thời đại từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã
hội"1 Sự hiện hữu tính chất thời đại hiện nay ở xu thế phát triển ngày càng
mạnh mẽ của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, mà trong đó Đảng
Cộng sản cầm quyền ở các nước xã hội chủ nghĩa còn lại như Trung Quốc,
Việt Nam, Cu Ba, Triều Tiên và Lào là tấm gương tiêu biểu. Tính chất thời
đại hiện nay còn ở xu thế giai cấp công nhân, các lực lượng tiến bộ và nhân
dân lao động toàn thế giới ngày càng tăng cường đoàn kết rộng rãi và mạnh
mẽ trong phong trào đấu tranh cho những mục tiêu chung của nhân loại vì hoà
bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội .
Trong hơn 30 năm đổi mới đất nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam, chúng ta đã tận dụng có hiệu quả những yếu tố và điều kiện có
Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biẻu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 1996, Tr. 76
1


14
lợi từ sự tác động của tính chất thời đại góp phần quan trọng giữ vững ổn định
chính trị - xã hội, quốc phòng, an ninh được tăng cường, đưa đất nước phát
triển vững mạnh trên con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá, tạo cơ sở

vững chắc cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Tuy nhiên, vấn
đề có ý nghĩa quyết định là để khai thác và phát huy những điều kiện có lợi từ
tính chất thời đại, Đảng, Nhà nước ta cần tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu đề ra
những chiến lược, sách lược nhằm kết hợp với sức mạnh dân tộc tạo nên sức
mạnh quốc gia vững chắc để bảo vệ Tổ quốc.Thế giới hiện nay đang tồn tại
đan xen giữa các nhân tố ổn định và mất ổn định, phát triển và suy thoái, hoà
bình và chiến tranh, thống nhất và phân chia, hợp tác và cạnh tranh. Trong
một thế giới hiện hữu như vậy, các quốc gia, dân tộc tuy biệt lập về lãnh thổ,
nhưng đều tồn tại dưới sự tác động của xu thế thời đại ở các mức độ này hay
các mức độ khác.
Trước hết cần phải khai thác yếu tố có lợi từ xu thế độc lập dân tộc và
chủ nghĩa xã hội. Độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là ước mơ ngàn đời
của nhân dân ta. Đó là sợi chỉ đỏ xuyên suốt toàn bộ lịch sử cách mạng Việt
Nam từ khi có Đảng, là ngọn cờ bách chiến, bách thắng của cách mạng Việt
Nam. Có củng cố, giữ vững độc lập dân tộc mới giành được những thành tựu
mới ngày càng cao trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, tạo cơ sở
vững chắc cho sự nghiệp củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc trong
mọi hoàn cảnh.
Khai thác và phát huy yếu tố từ sự phát triển manh mẽ cuộc cách
mạng khoa học và công nghệ hiện đại. Trong bối cảnh quốc tế mới, cuộc
chiến tranh bảo vệ Tổ quốc nếu xảy ra sẽ là cuộc chiến tranh hiện đại, cho nên
cần phải có con người vừa có bản lĩnh chính trị, trình độ trí tuệ và các phẩm
chất cần thiết khác, vừa có trình độ kỹ thuật phù hợp. Vì vậy, nếu tận dụng
khai thác được những cơ hội từ thành tựu của cuộc cách mạng khoa học kỹ
thuật và công nghệ hiện đại, chúng ta sẽ có nhiều thuận lợi để đảy mạnh phát
triển nguồn nhân lực bậc cao phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ


15
quốc sẽ hiện đại hoá vũ khí, tramng bị, đổi mới phương thức và hình thức tác

chiến phù hợp với đặc điểm chiến tranh hiện đại, sẵn sàng đối phó có hiệu quả
các tình huống phức tạp xảy ra, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa trong điều kiện mới.
Khai thác và phát huy các yếu tố từ xu thế hoà bình, hợp tác và phát
triển giữa các nước trên thế giới. Ngày nay, giữ vững hoà bình ổn định và
cùng nhau hợp tác, phát triển giữa các quốc gia, dân tộc là một xu thế tất yếu,
xu thế lớn của thời đại. Đảng ta đã dự báo dù thế giới trong tương lại vẫn sẽ
xảy ra chién tranh cục bộ, xung đột vũ trang, hoạt động can thiệp, lật đổ, xung
đột dân tộc, sắc tộc, tôn giao vẫn xảy ra với tính chất ngày càng phức tạp, các
mâu thuẫn lớn của thời đại vẫn diễn ra gay gắt, nhưng xu thế hoà bình, hợp
tác và phát triển vbẫn là xu thế lớn, trở thành đòi hỏi, bức thiết của nhiều quốc
gia, dân tộc trên thế giới. Vấn đề giữ gìn môi trường hoà bình, hợp tác, phát
triển là một trong những tiêu chí về phát triển bền vững của Liên Hợp quốc
trong thế kỷ XXI, đã và đang được các quốc gia, dân tộc trên thế giới hưởng
ứng. Do vậy, phải tăng cường phối hợp hành động giữa các quốc gia với tổ
chức Liên Hợp quốc để góp phần đảm bảo xu thế hoà bình, hợp tác và phát
triển được duy trì bền vững.
Khai thác và phát huy các yếu tố có lợi từ hội nhập kinh tế quốc tế. Hội
nhập kinh tế quốc tế, một mặt tăng cường tièm lực quốc phòng, mặt khác mở
ra khả năng rất lớn để tiếp cận khoa học và công nghệ tiên tiến của các nước
trong đó có lĩnh vực quân sự. Đồng thời chúng ta có cơ hội đảy mạnh việc
tiép thu kinh nghiệm quản lý kinh tế, lĩnh hội những thông tin quân sự, quốc
phòng, trao đổi hàng hoá dịch vụ quân sự của các nước tiên tiến tạo cơ sở trực
tiếp đẩy mạnh công nghiệp quốc phòng và khoa học quân sự cho việc nâng
cao sức mạnh quốc phòng đất nước. Trong toàn cầu hoá, hội nhập kinh tế
quốc tế, các mối quan hệ quốc tế luôn có sự vận động, biến đổi phức tạp đan
xen tác động lẫn nhau giữa đói tác và đối tượng, giữa hợp tác và đấu trnah,
giữa thời cơ và thách thức, thì việc chúng ta chủ động hội nhập quốc tế, tích

16
cực nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm bạn bè, đối tác, đối tượnglà hết sức
cần thiết, điều đó có lợi không chỉ mặt kinh tế, chính trị, văn hoá, khoa học,
kỹ thuật và cả quốc phòng quân sự và an ninh quốc gia.
Thứ hai, khai thác và phát huy các yếu tố có lợi từ việc mở rộng quan
hệ và hợp tác với các nước.
Với phương châm "Việt Nam là bạn, là đối tác tin cạy của các nước
trong cộng đồng quốc tế, tham gia tích cực vào tiến trình hợp tác quốc tế và
khu vực"1. Do vậy, từ chỗ đất nước bị bao vây, cấm vận đến nay nước ta đã
hội nhập ngày càng sâu rộng vào khu vực và thế giới. Hiện nay nước ta đã
thiết lập quan hệ ngoại giao 167 nước thuộc tất cả các châu lục, 221 quốc gia
và vùng lãnh thổ, do đó cần phải tranh thủ khai thác, phát huy các yếu tố có
lợi trong quan hệ quốc tế và khu vực.
Đối với các nước xã hội chủ nghĩa, thông qua việc tăng cường mở rộng
quan hệtoàn diện các nước xã hội chủ nghĩa anh em, chúng ta học tập được
nhiều kinh nghiệm về xây dựng chủ nghĩa xã hội của các nước, đồng thời phát
triển ngày càng sâu rộng hơn tình đoàn kết hữu nghị trên các lĩnh vực chính
trị, tư tởng, lý luận, kinh tế, quốc phòng, an ninh…Thông qua đó vị thế của
Đảng và Nhà nước ta trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao, đã góp
phần tích cực và quan trọng làm thất bại mọi âm mưu "diễn biến hoà bình",
bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch chống phá cách mạng nước ta.
Khai thác và phát huy các yếu tố có lợi từ việc quan hệ với các nước
láng giềng. Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiên nay đặt ra yêu
cầu mới, cao hơn về củng cố quốc phòng, an ninh đất nước nhằm giữ vững ổn
định chính trị - xã hội để tập trung phát triển kinh tế, sẵn sàng đánh bại mọi
âm mưu và hành động của các thế lực thù địch. Với phương châm: "họ hàng
xa không bằng láng giềng gần", vì vậy trong quan hệ với các nước láng giềng
cần phải thực iện tốt chủ trương: "Phối hợp tốt với các nước láng giềng giải
Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biẻu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 2006, Tr. 112

1


17
quyết những vấn đề tồn tại,những vấnm đề nảy sinh và những tình huống trên
biên giới, đất liền và biển đảo, góp phần xây dựng biên giới hoà bình, hữu
nghị, ổn định lâu dài"2. Hiện nay, việc tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc
xã hội chủ nghĩa của chúng ta đều có sự tác động ảnh hưởng nhất định của
các mối quan hệ các nước Lào, Cam Pu Chia. Do vậy xây dựng tình đoàn kết,
thân thiện giữa Đảng, Nhà nước nhân dân ba nước trên bán đảo Đông Dương
là một vấn đề chiến lược. Vấn đề cốt lõi hiện nay, chúng ta phải chủ động,
tích cực cùng với các nứoc tập trung giải quyết tốt việc phân định cắm mốc
biên giới trên bộ để xác định cụ thể phạm vi chủ quyền của mỗi quốc gia;
tănmg cường mở rộng hợp tác về kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an
ninh, hợp tác chống khủng bố, chống buôn lậu ma tuý, tội phạm…
Trong quan hệ với các nước láng giềng, chúng ta rất chú ý quan hệ với
Trung Quốc. Trung Quốc là một nước lớn, đồng thời là một trong những nước
uỷ viên thường trực của Hội đồng bảo an Liên Hợp quốc. Sự phát triển mạnh
mẽ củâ trung Quốc trong những thập kỷ gần đây rất có lợi cho phong trào
cộng sản và công nhân quốc tế , cho các lực lượng hoà bình và tiến bộ trên thế
giới. Trong những năm gần đây quan hệ giữa hai Đảng, Nhà nước và nhân
dân hai dân tộc được phát triển lên tầm cao mới theo phương châm 16 chữ
vàng: "Làng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới
tương lai" và trên tinh thần 4 tốt "láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt và
đối tác tốt". Đối với vấn đè biển Đông nói chung và đảo Trường sa nói riêng
hiện nay vẫn còn có sự tranh chấp 5 nước, 6 bên. Trong khi đó, Mỹ đang âm
mưu tìm mọi cách để xác lập vai trò ở khu vực này nhằm can thiệp vào vấn đề
biển Đông, ngăn chặn ảnh hưởng của Trung Quốc tiến tới thực hiện chiến
luợc toàn cầu của Mỹ ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương. Nếu để Mỹ can
dự vào biển Đông, chắc chắn sẽ đâỷ tới sự tranh chấp rất căng thẳng, phức tạp

và dễ xảy ra xung đột quân sự với mức độ khó lờng giữa các nước, các bên.
Điều đó chắc chắn sẽ tác động đến quốc phòng, an ninh. Vì vậy với việc
Phùng QuangThanh, Một số vấn đề về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng trong nhiệm kỳ tới, Đảng Cộng sản
Việt Nam, Tham luận tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, Hà Nội, 2006, tr. 260
2


18
Trung Quốc đồng ý thương lượng với Việt Nam và cùng các nước có liên
quan vấn đề tranh chấp biển Đông ký "tuyên bố chung và cách ứng xử biển
Đông" đã làm cho âm mưu can thiệp, quốc tế hoá vấn đề biển Đông ở Mỹ khó
thành hiện thực. Cho nên việc tăng cường củng cố quan hệ giữa Việt Nam với
trung Quốc là điều kiện rất thuân lợi cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ
nghĩa hiện nay và những năm tới.
Trong bối cảnh hiện nay, cần phải khai thác và phát huy các yếu tố có
lợi trong quan hệ và hợp tác với các nước khối ASEAN, các nước lớn,các
nước phát triển trên thế giới nh: Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Nga, Ân Độ, các
nước thuộc liên minh châu Âu. Các nước đó đều xúc tiến điều chỉnh chính
sách hướng về khu vực Châu á Thái Bình Dương. Trong bối cảnh đó chúng ta
cần có những đối sách ứng xử linh hoạt để tận dụng, khai thác những yếu tố
có lợi, giữ vững ổn định chính trị, độc lập chủ quyền an ninh quốc gia và bản
sắc văn hoá dân tộc Việt Nam.
Đối với Mỹ, với tinh thần "khép lại quá khứ, hướng tới tương lai",
những năm qua, hai nước Việt Nam - Hoa kỳ dã bình thường hoá quan hệ
ngoạigiao, ký hiệp định thương mại, Mỹ là đối tác quan trọng để Việt Nam
gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO). trên cơ sở đó hai nước cùng
cam kết tôn trọng độclập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nhau, khônglàm
tổn hại lợi ích của nước thứ ba, thì qua đó cũng buộc chính quyền Mỹ không
được có bất cứ hành động xâm phạm nào, vũ trang nào đối với chủ quyền
lãnh thổ Việt Nam. Đây là một vấn đè có ý nghĩa chiến lược rất quan trọng trở

thành một điều kiện cơ lợi không những cho Việt Nam mà cho cả khu vực
Đông Dơng và Đông Nam Á. Vì vậy, quan hệ với Mỹ phải luôn được coi
trọng là hướng phát triển quan hệ trọng tâm với các nước lớn, các nước phát
triển trong thế kỷ XXI. Tuy nhiên trong khi phát triển quan hệ với Mỹ, chúng
ta luôn coi trọng sử lý những mâu thuẫn bất đồng nảy sinh từ sự khác biệt ý
thức hệ, đồng thời phải luôn luôn nêu cao cnảh giác trước mọi âm mu "diễn
biến hoà bình", bạo lạon lật đổ để chống phá cách mạng nước ta của các thế


19
lực thù địch, đã và tiếp tục được sự hậu thuẫn của một số thế lực cực hữu ở
Mỹ.
Chúng ta phát triển quan hệ với Liên Bang Nga về nhiều mặt không
những cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, mà còn tăng
thêm khả năng sức mạnh quốc phòng, quân đội. Trong thời kỳ Việt Nam tiến
hành chiến tranh giải phóng, Liên Xô (cũ), trong đó có Liên Bang Nga ngày
nay đã viện trợ không hoàn lại nhiều loại trang bị, vũ khí và xây dựng một số
cơ sở công nghiệp quốc phòng. Trong điều kiện mới chúng ta cần tiếp tục đẩy
mạnh quan hệ Nga cả lĩnh vực quốc phòng quân sự; bên cạnh đó cần khai
thác "nhân tố Nga" tạo lợi thế nhất định cho Việt Nam cân bằng quan hệ với
các nước lớn hiện nay.
Thứ ba, khai thác và phát huy những điều kiện có lợi từ quan hệ với
các lực lượng cách mạng, với các phong trào chính trị thế giới.
Đảng và Nhà nước ta chủ trương đẩy mạnh quan hệ với các lực lượng
cách mạng, các phong trào chính trị thế giới để nhân lên sức mạnh thời đại,
tạo điều kiện cho sự phát triển cách mạng nước ta trong thời kỳ mới. Đó là
phong trào cộng sản công nhân quốc tế, phong trào không liên kết, phong trào
hoà bình dân chủ và tiến bộ xã hội. Hiên nay, trước sự chống phá cách mạng
rất quyết liệt của các thế lực địch hòng tiêu diệt những nước xã hội chủ nghĩa
còn lại, cho nên mỗi nước xã hội chủ nghĩa đều có yêu cầu phải củng cố,tăng

cường đoàn kết, tập hợp lực lượng cách mạng phù hợp với tình hình mới. Cho
đến nay, Đảng ta đã quan hệ với 203 Đảng chính trị trên thế giới trong đó có
Đảng Cộng sản, Đảng cánh tả, Đảng cầm quyền và các Đảng khác. Củng cố
tăng cường quan hệ các Đảng, các phong trào độc lập dân tộc trên thế giới tạo
thêm sức mạnh thời đại, tiếp thêm nguồn lực mới, niềm tion mới trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Đối với phong trào không liên kết, lấy tôn chỉ, mục đích là đấu tranh
cho quyền tự quyết dân tộc, chống chủ nghĩa đế quốc, thủ tiêu chủ nghĩa thực


20
dân cũ và mới. mọi hoạt động của phong trào là tuân thủ 5 nguyên tắc: Hoà
bình, độc lập, phát triển, không liên kết, không tham gia khối quân sự. Những
t tởng tiến bộ được thể hiện trong tôn chỉ, mục đích và theo 5 nguyên tắc là
cơ sở tạo được sự đoàn kết, đồng thuận củ phong trào trong cuộc đấu tranh
cho các mục tiêu chung là hoà bình, độc lập dân tộc, tôn trọng chủ quyền toàn
vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau. Nhờ vậy phong
trào này đã có những đóng góp to lớn và tích cực vào giải quyết những vấnd
đề trọng đại của thế giới. Bớc vào thời kỳ mới, phong trào không liên kết
hướng sự đoàn kết và đấu tranh của các nước thành viên đòi các nước lớn
phải tuân thủ các nguyên tắc của Hiên chơng Liên Hợp quốc, đồng thời bác
bỏ những hgành động quân sự đơn phương, chính sách cường quyền lợi dụng
"chống khủng bố" để đe doạ, can thiệp các nước khác. Vì vậy trong các yếu tố
sức mạnh thời đại, chúng ta cần tận dụng khai thác và phát huy, thì phong trào
không liên kết chính là chỗ dựa tinh thần, là diễn đàn không thể thiếu để Việt
Nam tăng cường tình đoàn kết, hợp tác phát triển với các nước khác, bảo vệ
lợi ích đất nước mình và của cả phong trào.
Hiện nay, xu thế đấu tranh cho hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và
tiến bộ xã hội vẫn diễn ra mạnh mẽ. Mối quan tâm hàng đầu của các quốc gia,
dân tộc trên thế giới là giữ vững mội trường hoà bình, ổn định, độc lập, hợp

tác để phát triển đất nước. Các nước tư bản phát triển, đứng đầu là Mỹ đã lợi
dụng quá trình toàn cầu hóa để can thiệp một cách thô bạo, tiến tới xoá nhoà
bản sắc dân tộc và xoá bỏ chủ quyền của các quốc gia, dân tộc đang phát triển
và chậm phát triển. Vì thế hơn lúc nào hết, phong trào hoà bình độc lập dân
tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội đang trở thành một lực lượng rất quan trọng và
hùng hậu của cách mạng, đang dấy len những phong trào đấu tranh mạnh mẽ
nhằm bảo vệ nền độc lập, chủ quyền quốc gia, giữ gìn bản sắc dân tộc quyền
lựa chọn con đường phát triển, chống lại sự áp đặt về chính trị và văn hóa của
ngoại bang.


21
Thứ tư, cần phải khai thác các thời cơ và điều kiện có lợi xuất hiện
trong quá trình vận độngcủa thế giới, trong sự đấu tranh giữa các nước lớn.
Sau khi chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, so sánh
lực lượng giữa các nước lớn trên thế giới có sự thay đổi theo hướng có lợi cho
Mỹ. Trở thành siêu cường thế giới duy nhất, với sức mạnh tổng hợp cũng như
trên từng phương diện kinh tế, quân sự khoa học và công nghệ, Mỹ đã vượt
xa tất cả các “đồng minh chiến lược” và tự cho mình có quyền chi phối cacá
hoạt động của thế giới. Hiện nay các nước lớn như Mỹ, Nhật bản, Trung
quốc, Liên bang Nga và một số các nước khác đang có sự điều chỉnh chiến
lược vừa hợep tác, vừa cạnh tranh với nhau về chính trị, quân sự và kinh tế,
hình thành xu hướng quan hệ song phương, tam giác, tứ giác với sự vận động
khá phức tạp, không ít nghi kỵ, mâu thuẫn thậm trí phải thoả hiệp với nhau để
cân bằng lợi ích. Ví dụ như các cặp quan hệ Mỹ - Trung Quốc, Mỹ - Nga, Mỹ
- Nhật Bản, Mỹ - Ấn Độ, Nhật Bản - Trung Quốc hoặc quan hệ ba nước Nga Trung - Ấn…Như vậy, những năm tới cục diện quan hệ giữa các nước lớn có
thể vẫn ẩn chứa nhiều diễn biến phức tạp, vừa thoả hiệp, mâu thuẫn cạnh
tranh, thậm trí dẫn đến xung đọt cục bộ vì lợi ích, nhưng klhông vì thế mà xảy
ra chiến tranh thế giới. Trong thời điểm hiện nay khi vấn đề hậu chiến ở Irắc
và vấn đề khủng hoảng hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên và ở Iran còn diễn

biến phức tạp, khó lường, cũng như nhiều vấn đề liên quan lợi ích của các
nước lớn, thì cục diện biến đổi quan hệ giữa các nước lớn, giữa các trung tâm
quyền lực thế giới cũng khó đoán định. Với bối cảnh như vậy, chúng ta phải
biết phát huy nghệ thuật quan hệ song phương, đưa phương, lường trước được
những khó khăn, thách thức và có biện pháp khắc phục, vượt qua thì sẽ tạo
được nhiều cơ hội lớn đề tranh thủ vật chất và tinh thần của các nước lớn
phục vụ cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.
Thứ năm, cần phải khai thác từ những yếu tố có lợi khi Việt Nam tham
gia tích cực vào các tổ chức quốc tế và khu vực. Các tổ chức quốc tế và khu
vực có vai trò rất quan trọng đối với tất cả các quốc gia, dân tộc trong quá


22
trình phát triển. Đối với nước ta trong hơn 20 năm đổi mới theo định hướng
xã hội chủ nghĩa, nền kinh tế của đất nước đã chủ động hội nhập thành công
vào kinh tế khu vực và kinh tế thế giới; đồng thời chúng ta cũng tăng cường
mở rộng quan hệ tham gia vào nhiều tổ chức thế giới và khu vực, đem lại lợi
ích thiết thực phục vụ chio sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong
quan hệ đa phương, Việt Nam tham gia vào các tổ chức lớn của thế giới như:
Liên Hợp quốc, Phong trào không liên kết, Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân
hàng thế giới (WB), Tổ chức phi chính phủ (NGO), Tổ chức thương mại thế
giới (WTO), Diễn đàn hợp tác Á - Âu, Diễn đàn hợp tác Châu á Thái Bình
Dương (APEC); (ASEAN) và gia nhập AFTA (khu vực mậu dịch tự do
ASEAN. Tham gioa vào các tổ chức thế giới và khu vực, chúng ta tạo được
yếu tố có lợi từ những cam kết, thoả thuận, giàng buộc, vừa tranh thủ được sự
ủng hộ giúp đỡ của các tổ chức đó để duy trì hoà bình và an ninh quốc tế, đấu
tranh chống xâm lược, bảo vệ độc lập dân tộc, bảo vệ quyền con người, bảo
vệ luật pháp quốc tế…Do đó chúng ta cần tăng cường quan hệ, tích cực tận
dụng khai thác từ những yếu tố có lợi từ các tổ chức quốc tế và khu vực, trước
hết là Liên Hợp quốc để phát huy sức mạnh thời đại, tăng thêm sức mạnhtổng

hợp quốc gia, tiềm lực và sức mạnh quốc phòng phục vụ cho sự nghiệp bảo
về vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trên đây là những phương hướng cơ bản để khai thác và phát huy sức
mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong những năm tới. Những
phương hướng cơ bản đó cần phải được hiện thực hoá trong nhận thức và
hành động của toàn đảng, toàn dân và toàn quân ta. Trong khi tận dụng các
yếu tố có lợi từ sức mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, nhưng
không tuyệt đối hoá, mà phải đặt trong mối quan hệ chặt chẽ sức mạnh dân
tộc, có như vậy mới tạo nên sức mạnh tổng hợp quốc gia để bảo vệ Tổ quốc.

2.2. Quân đội nhân dân với việc phát huy sức mạnh thời đại
trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay


23
Quân đội ta là lực lượng chính trị tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân
dân. Quân đội là lực lượng nòng cốt thể hiện sức mạnh vũ trang tạo nên sức
mạnh tổng hợp trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Từ khi ra
đời đến nay, quân đội ta luôn khẳng định là một đội quân anh hùng, bách
chiến, bách thắng, vừa chiến đấu gan dạ, dũng cảm, vừa là đội quân tích cực
lao động sản xuất kinh tế, vừa là đội quân công tác giỏi gắn bó máu thịt với
nhân dân. Chính vì vậy, quân đội ta được nhân dân tôn vinh danh hiệu cao
quý “Bộ đội Cụ Hồ”. Sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc ở nước ta hiện nay đang đặt
ra yêu cầu mới, đòi hỏi quân đội phải nâng cao chất lượng tổng hợp, tăng
cường sức mạnh chiến đấu và trình độ sẵn sàng chiến đấu, đáp ứng sự biến
đổi của tình hình thế giới, xu thế thời đại, những điều kiện, khẳ năng của đất
nước. Để khai thác và phát huy sức mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ
quốc ở nước ta hiện nay, cần quán triệt và thực hiện tốt những vấn đề cơ bản
sau:
Một là, tăng cường và nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư

tưởng cho cán bộ, chiến sỹ quân đội. Trong điều kiện hiện nay, cần phải giáo
dục cho cán bộ, chiến sỹ quân đội nhận thức sau sắc về sự biến đổi của tình
hình thế giới, khu vực và trong nước; xu thế và vai trò của sức mạnh thời đại;
thời cơ và thách thức tác động đến sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc; âm mưu, thủ
đoạn của chủ nghĩa đé quốc và các thế lực phản động quốc tế; giáo dục mục
tiêu bảo vệ Tổ quốc, tư duy mới của Đảng ta về bảo vệ Tổ quốc trong tình
hình mới; giáo dục nhiệm vụ và yêu cầu xây dựng quân đội trong tình hình
mới. Từ đó nâng cao nhận thức chính trị, tư tưởng, bồi dưỡng lý tưởng chiến
đấu, bản lĩnh chính trị, tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong quân đội
trước tác động của những nhân tố thời đại.
Hai là, tiếp tục đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục,
huấn luyện, đào tạo phù hợp với yêu cầu tác chiến trong điều kiện mới. Trong
huấn luyện cần nắm vững phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc, đồng
bộ và chuyên sâu”. Chú trọng tổ chức đào tạo “liên thông”, “liên kết” các Học


24
viện, nhà trường trong nước và hội nhập quốc tế. Coi trọng đào tạo, bồi dưỡng
cán bộ lãnh đạo, chỉ huy toàn năng, nhân tài quân sự và nhân viên kỹ thuật
giỏi, sẵn sàng tiếp nhận và sử dụng thành thạo các loại vũ khí, trang thiết bị
do ta mua sắm hoặc được sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế.
Ba là, đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học quân sự, bao gồm khoa
học nhân văn quân sự và khoa học kỹ thuật quân sự, phương pháp tác chiến
hiện đại. Tích cực, chủ động khai thác có hiệu quả các thành tựu khoa học
công nghệ hiện đại vào việc nghiên cứu, cải tiến, hiện đại hoá vũ khí trang,
thiết bị. Kết hợp chặt chẽ giữa tiềm lực trong nước với sự ủng hộ giúp đỡ của
các nước có tiềm lực quân sự mạnh, từng bước mua sắm vũ khí, trang thiết bị
hiện đại (trong điều kiện cho phép), đáp ứng yêu cầu của cuộc chiến tranh
hiện đại nếu xảy ra.
Bốn là, tăng cường và phát huy hiệu quả của công tác đối ngoại quân

sự. Trong bối cảnh hiện nay, quân đội cần phải tích cực, chủ động tăng cường
quan hệ với các đối tác quân sự, nhằm tạo nên sự thân thiện, học hỏi kinh
nghiệm lẫn nhau, tranh thủ sự giúp đỡ của những nước có tiềm lực quân sự
mạnh. Thậm trí trong mỗi đối tượng cần tranh thủ hợp tác trên lĩnh vực quan
sự như: hợp tác đào tạo cán bộ khoa học kỹ thuật quân sự, hợp tác sản xuất
các trang thiết bị phục vụ cho ngành công nghiệp quốc phòng. Mặt khác trong
bối cảnh quốc tế và khu vực diễn ra phức tạp hiện nay, quân đội cần phải tăng
cường quan hệ quân đội các nước trong khu vực nhằm hiểu biết lẫn nhau,
thống nhất quan điểm về những vấn đề bảo vệ biên giới, lãnh thổ, cùng nhau
xây dựng phương án tác chiến, phối hợp hành động khi có chiến tranh hoặc
tình huống phức tạp xảy ra, đe doạ chủ quyền an ninh của các quốc gia trong
khu vực.
Năm là, thường xuyên nêu cao cảnh giác cách mạng, chủ động ngăn
ngừa từ xa và thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực phản
động, thù địch từ bên ngoài và trong nước. Chủ động, khôn khéo, linh hoạt,
mềm dẻo trong xử lý các tình huống xảy ra trên biển, biên giới, hải đảo và


25
thềm lãnh thổ. Đồng thời chủ động xây dựng và luyện tập phương án đấu
tranh vô hiệu hoá các hành động vi phạm độc lập chủ quyền Tổ quốc, các
hành động bạo loạn lật đổ, chống phá chế độ…bảo vệ vững chắc Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
KẾT LUẬN
Khai thác và phát huy sức mạnh thời đại trong sự ghiệp bảo vệ Tổ quốc
xã hội chủ nghĩa là một trong những vấn đề có tính quy luật của sự nghiệp đổi
mới nước ta hiện nay. Đòi hỏi chúng ta phải luôn nhậ thức sâu sắc tính chất,
đặc điểm, nội dung và xu thế thời đại hiện nay; phải nắm chắc sự vận động và
phát triển của tình hình quốc tế , những tác động tích cựcm tiêu cực của nó.
Đồng thời phải trên cơ sở nắm vững đường lối ch8ính sách đối ngoại của

Đảng và Nhà nước ta thực hiện đúng quan điểm “Phát huy cao độ nội lực,
đồng thời ra sức tranh thủ ngoại lực, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh
thời đại trong điều kiện mới”1, từ đó đề ra chiến lược và sách lược đúng đắn,
sáng tạo để khai thác tối đưa những yếu tố có lợi của sức mạnh thời đại vào
nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Trong bối cảnh diễn biến phức tạp
của tình hình thế giới hiện nay, chúng ta phải luôn chủ động, nhạy bén, khôn
kghéo sử lý đúng các mối quan hệ và các vấn đề quốc tế, nhất là những vấn đề
nhạy cảm như “dân tộc”, “dân chủ”, “nhân quyền”, “tôn giáo”, vùng tranh
chấp biển đảo…nhằm khai thác và phát huy tối đưa các yếu tố có lợi, hạn chế
thấp nhất những yếu tố bát lợi, góp phần phát hiện, ngăn chặn và loại trừ hữu
hiệu các nguy cơ đe doạ đến độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ
quốc, đến chế độ xã hội chủ nghĩa mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa
chọn. Khai thác và phát huy sức mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ
quốc xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay, đó là trách nhiệm của toàn đảng,
toàn dân và của Quân đội ta, phấn đấu vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, công bằng, văn minh./.
Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 2006, tr. 71
1