Thực trạng và giải pháp công tác thu hồi đất nông nghiệp tại thành phố Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

LÊ QUANG TIẾN

ĐỀ TÀI:
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CÔNG TÁC THU HỒI
ĐẤT NÔNG NGHIỆP TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Quản lý đất đai

Thái Nguyên – Năm 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

LÊ QUANG TIẾN

ĐỀ TÀI:
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CÔNG TÁC THU HỒI
ĐẤT NÔNG NGHIỆP TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Quản lý đất đai
Mã số: 60-62-16

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS TRẦN VIẾT KHANH

Thái Nguyên – Năm 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT...................................................... 3
DANH MỤC CÁC BẢNG ......................................................................................... 4
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH VẼ ............................................................ 5
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 6
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................... 6
2. Mục đích nghiên cứu đề tài ...................................................................................... 7
3. Ý nghĩa khoa học của đề tài ..................................................................................... 7
CHƢƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CÔNG TÁC THU HỒI ĐẤT ... 8
1.1. Cơ sở lý luận về trình tự, thủ tục thu hồi đất .......................................................... 8
1.1.1. Khái niệm “thu hồi đất” và “trình tự, thủ tục thu hồi đất” ............................ 8
1.1.2. Ý nghĩa pháp lý của việc thu hồi đất .......................................................... 12
1.1.3. Cơ sở pháp lý cho việc quy định về trình tự, thủ tục thu hồi đất và các vi
phạm pháp luật thường xảy ra khi thực hiện các thủ tục thu hồi đất ..................... 14
1.2. Chính sách khi thu hồi đất ở một số nước và Việt nam ........................................ 16
1.2.1. Chính sách khi thu hồi đất ở một số nước .................................................. 16
1.2.2. Chính sách thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để thực hiện thu hồi đất
ở Việt Nam.......................................................................................................... 18
1.2.3. Chính sách thực hiện bồi thường hỗ trợ tái định cư ở tỉnh Thái Nguyên. ........ 20
CHƢƠNG II ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 25

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 25
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................ 25
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 25
2.2. Nội dung nghiên cứu ........................................................................................... 25
2.2.1. Thực trạng công tác thu hồi đất và ảnh hưởng của nó đến quá trình phát
triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ................................... 25
2.2.2. Đánh giá ảnh hưởng công tác GPMB tới đời sống nhân dân ...................... 26
2.2.3. Những giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thu hồi đất nông nghiệp trên
địa bàn thành phố Thái Nguyên ........................................................................... 26
2.3. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 26
2.3.1. Phương pháp nghiên cứu cụ thể ................................................................. 26
2.3.2. Phương pháp xử lý số liệu ......................................................................... 29
CHƢƠNG III KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................... 30
3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên – kinh tế xã hội thành phố Thái Nguyên ................. 30
3.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên ................................................................. 30
3.1.2. Khái quát về kinh tế - xã hội thành phố Thái Nguyên ................................ 33

1
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




3.2. Thực trạng công tác quản lý nhà nước về đất đai và công tác thu hồi đất trên địa
bàn trên địa thành phố Thái Nguyên .......................................................................... 40
3.2.1. Hiện trạng sử dụng đất của thành phố ........................................................ 40
3.2.2. Thực trạng công tác quản lý đất đai ........................................................... 43
3.3. Thực trạng công tác thu hồi đất ........................................................................ 49
3.3.1. Thực hiện triển khai công tác bồi thường , tái định cư ở Thành phố Thái
Nguyên ............................................................................................................... 49

3.3.2. Những bất cập của chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thu hồi
đất nông nghiệp ................................................................................................... 52
3.3.3. Thực trạng của công tác thu hồi đất nông nghiệp trên địa bàn thành phố
............................................................................................................................ 54
3.4. Ảnh hưởng của công tác thu hồi đất nông nghiệp đến đời sống của các hộ nông
dân mất đất sản xuất .................................................................................................. 61
3.4.1. Thực trạng về cuộc sống của những người dân mất đất sản xuất ................ 61
3.4.2. Đánh giá sự ảnh hưởng của thu hồi đất tới đời sống người dân khi mất đất....... 67
3.5. Một số kiến nghị của người dân khi bị thu hồi đất nông nghiệp ........................... 70
3.5.1. Về đào tạo nghề chuyển đổi việc làm......................................................... 70
3.5.2. Đảm bảo đời sống theo hướng phát triển sản xuất và dịch vụ..................... 71
3.5.3. Một số ý kiến khác .................................................................................... 72
3.6. Ảnh hưởng của công tác thu hồi đất đến quá trình phát triển kinh tế xã hội của
thành phố ................................................................................................................... 73
3.7 Những giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thu hồi đất nông nghiệp trên địa bàn
thành phố Thái Nguyên .............................................................................................. 76
3.7.1. Về chính sách từ trung ương và của tỉnh .................................................... 76
3.7.2. Nhóm giải pháp liên quan tới chính quyền Thành phố ............................... 80
CHƢƠNG IV KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................... 93
4.1. Kết luận .............................................................................................................. 93
4.2. Kiến nghị ............................................................................................................ 94
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................. 95

2
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

HĐND

Hội đồng nhân dân

UBND

Ủy ban nhân dân

GPMB

Giải phóng mặt bằng

BTGPMB

Bồi thường giải phóng mặt bằng

CN

Công nghiệp

TTCN

Tiểu thủ công nghiệp

VLXD

Vật liệu xây dựng

KH-KT

Khoa học kỹ thuật

GTGT

Giá trị gia tăng

TDTT

Thể dục thể thao

TPTN

Thành phố Thái Nguyên

CTCC

Công trình công cộng

QSDĐ

Quyền sử dụng đất

NSDĐ

Người sử dụng đất

SDĐ

Sử dụng đất

CSHT

Cơ sở hạ tầng

QLNN

Quản lý nhà nước

KTTT

Kinh tế thị trường

ATK

An Toàn Khu

3
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Phân loại địa hình theo cấp độ dốc thành phố Thái Nguyên ....................... 31
Bảng 3.2. Diện tích, dân số theo đơn vị hành chính trên địa bàn Thành phố Thái
Nguyên ...................................................................................................................... 33
Bảng 3.3. Cơ cấu tổng sản phẩm theo giá thực tế phân theo 3 khu vực kinh tế của
Thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2006-2009 ........................................................... 34
Bảng 3.4. Dân số tạm trú trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên ................................. 35

Bảng 3.5. Bảng thống kê lao động việc làm trên địa bàn Thành phố năm 2009 .......... 36
Bảng 3.6. Các chỉ tiêu kinh tế xã hội trên địa bàn Thành phố năm 2007-2009............ 37
Bảng 3.7. Cơ cấu hiện trạng sử dụng đất đô thị Thành phố Thái Nguyên năm 2009 ... 40
Bảng 3.8. Kết quả thực hiện kế hoạch sử dụng đất năm 2007, 2008, 2009 ................. 44
Bảng 3.9. Tổng hợp giá trị phê duyệt về bồi thường GPMB 3 năm 2007-2009 .......... 51
Bảng 3.10. Kết quả công tác thu hồi đất trên địa bàn TP (2007-2009) ....................... 54
Bảng 3.11. Tổng hợp công tác thu hồi đất nông nghiệp trên địa bàn .......................... 56
Bảng 3.12. Một số thông tin cơ bản của các chủ hộ điều tra ....................................... 60
Bảng 3.13. Tình hình biến động đất đai của hộ trước và sau thu hồi đất ..................... 62
Bảng 3.14. Tình hình chuyển đổi nghề nghiệp của hộ trước và sau thu hồi đất ........... 62
Bảng 3.15. Thay đổi thu nhập của hộ qua quá trình thu hồi đất .................................. 64
Bảng 3.16. Tình hình sử dụng nguồn đền bù của hộ ................................................... 65
Bảng 3.17. Ý kiến của các hộ điều tra về mức độ tác động của thu hồi đất ................. 68
Bảng 3.18. Kiến nghị của lao động trong các hộ bị thu hồi đất sản xuất ..................... 70
Bảng 3.19. Ý kiến của các hộ điều tra về kế hoạch trong thời gian tới ........................ 71

4
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH VẼ
Hình 3.1: Bản đồ địa giới hành chính thành phố Thái Nguyên .................................. 30
Hình 3.2: Bản đồ hiện trạng sử dụng đất thành phố Thái Nguyên .............................. 42
Hình 3.3: Hình ảnh trước khi thu hồi đất để triển khai các dự án ................................ 57
Hình 3.4: Các dự án đang triển khai trên địa bàn ........................................................ 67
Hình 3.5: Các dự án, các khu đô thị trên địa bàn thành phố ........................................ 69
Hình 3.6: Các dự án được đầu tư trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ....................... 73

Biểu đồ 3.1. Cơ cấu sử dụng tiền đền bù giải phóng mặt bằng của hộ ........................ 65

5
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, sự phát triển mạnh mẽ kinh tế - xã hội đã phát sinh
hàng loạt những vấn đề về nhu cầu sử dụng đất của các cơ quan, đơn vị, các thành
phần kinh tế. Vì chỉ có đất đai mới là tiền đề để tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế.
Đi đôi với nó, công tác quản lý đất đai ngày càng nảy sinh những phức tạp do nhu cầu
sử dụng ngày càng tăng của xã hội.
Sau Luật Đất đai năm 1993, cùng với sự phát triển chung của cả nước tốc độ đô
thị hoá tại thành phố Thái Nguyên diễn ra ngày càng nhanh, từ đô thị loại 2 trở thành
đô thị loại I trực thuộc tỉnh vào năm 2010. Chính vì sự phát triển đó mà diện tích dành
cho sản xuất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp. Quan hệ kinh tế đất đô thị cũng được
thương mại hóa theo quy luật của kinh tế thị trường.
Công tác thu hồi đất nói chung và đất nông nghiệp nói riêng phục vụ cho lợi ích
quốc gia và lợi ích công cộng tại thành phố Thái Nguyên đã và đang gặp không ít những
khó khăn: Với khoảng 75 % số đơn khiếu kiện của công dân trên địa bàn thành phố đều
liên quan đến công tác thu hồi đất, giá đất và chính sách đền bù giải phóng mặt bằng.
Các dự án phát triển kinh tế và phục vụ nhu cầu quốc kế dân ngày càng gặp nhiều khó
khăn trong công tác thu hồi đất vì người dân bất hợp tác với chủ dự án hoặc người dân
đưa ra nhưng yêu cầu đòi hỏi mà thực tế luật pháp chưa qui định hoặc chính sách nhà
nước chưa thể đáp ứng. Việc giải quyết mối quan hệ giữa người có đất nông nghiệp với
việc thực thi quyền lực nhà nước đã và đang là vấn đề bức xúc trong quá trình quản lý

và điều hành của chính quyền các đô thị nói chung và thành phố Thái Nguyên nói riêng.
Vì vậy, việc tìm ra giải pháp nhằm cải thiện vấn đề nêu trên là một trong những nhiệm
vụ cấp bách mà chính quyền thành phố đã và đang hết sức quan tâm.
Nhằm góp phần làm sáng tỏ thực trạng sử dụng đất cũng như mong muốn tham
mưu, tìm ra những giải pháp có hiệu quả nhằm khắc phục những vấn đề bức xúc nêu
trên, tôi triển khai nghiên cứu đề tài: “Thực trạng và giải pháp công tác thu hồi đất
nông nghiệp tại thành phố Thái Nguyên”.

6
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




2. Mục đích nghiên cứu đề tài
- Tìm hiểu công tác quản lý đất đai và công tác thu hồi đất trên địa bàn thành phố.
- Đánh giá tác động và ảnh hưởng của việc thu hồi đất nông nghiệp đến biến
động sử dụng đất của thành phố và ảnh hưởng của việc thu hồi đất nông nghiệp đến
các hộ nông dân mất đất sản xuất.
- Đưa ra một số giải pháp nhằm khắc phục những khó khăn trong công tác thu hồi
đất nông nghiệp cũng như cải thiện đời sống kinh tế của hộ nông dân mất đất nông nghiệp.
3. Ý nghĩa khoa học của đề tài
- Nghiên cứu lý luận về “thu hồi đất” và “trình tự, thủ tục thu hồi đất” các khó
khăn và thuận lợi khi thực hiện các trình tự, thủ tục thu hồi đất để đề ra giải pháp khắc
phục vừa đảm bảo lợi ích và an toàn cho người sử dụng đất, vừa đảm bảo lợi ích cho
toàn xã hội, đảm bảo cho công tác quản lý nhà nước về đất đai.
- Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến đời sống của người dân bị thu hồi đất
nông nghiệp, từ đó rút ra nguyên nhân của những khó khăn, vướng mắc trong công tác
thu hồi đất nông nghiệp và đề ra các giải pháp để khắc phục.
- Thông qua các nghiên cứu kiến nghị cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh

vực thu hồi đất giúp cho công tác này đạt hiệu quả hơn nữa trong thời gian tới.

7
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




CHƢƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CÔNG TÁC THU HỒI ĐẤT

1.1. Cơ sở lý luận về trình tự, thủ tục thu hồi đất
1.1.1. Khái niệm “thu hồi đất” và “trình tự, thủ tục thu hồi đất”
1.1.1.1.Khái niệm “thu hồi đất”
Đất đai là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá, có vai trò đặc biệt quan trọng
trong đời sống kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Đất đai nước ta có cơ cấu đa dạng
như: đất nông nghiệp, đất rừng, đất công nghiệp, đất khai thác khoáng sản. Tất cả được
quản lý, sử dụng, khai thác một cách hợp lý khoa học sẽ trở thành nguồn lực lớn mạnh.
Điều 17 Hiến pháp năm 1992 đã khẳng định: “đất đai, rừng núi, sông, hồ, nguồn nước
tài nguyên thiên nhiên trong lòng đất, nguồn lợi ở vùng biển, thềm lục địa và vùng
trời… đều thuộc sở hữu toàn dân”. Tính nhất quán trong quan niệm xây dựng chế độ
sở hữu toàn dân được tiếp tục khẳng định tại Điều 1 Luật Đất đai năm 2003: “…Nhà
nước đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai”. Trên tinh thần đó, Nhà nước ta trong
quá trình quản lý đã phân phối và phân phối lại quỹ đất quốc gia theo nhiều mục đích
sử dụng cho nhiều chủ sử dụng. Để thực hiện điều này, việc thu hồi đất để có quỹ đất
là hết sức cần thiết.
Thu hồi đất không chỉ hiểu một cách thuần tuý là Nhà nước sẽ tước đi quyền sử
dụng của các chủ sử dụng đất mà còn để thiết lập một quan hệ sử dụng đất phù hợp với
lợi ích Nhà nước và xã hội. Thực tế thu hồi đất là giai đoạn kết thúc việc sử dụng đất
của chủ thể này nhưng là bước kế tiếp sử dụng đất của một chủ thể khác. Do vậy các

quy định về thu hồi đất cần kết nối được ba lợi ích của ba chủ thể quan trọng là: Nhà
nước - người bị thu hồi đất - người được phân phối đất.
Giáo trình Luật Đất đai 2005 - Trường Đại học Luật Hà Nội đưa ra định nghĩa về
thu hồi đất như sau: “thu hồi đất là văn bản hành chính của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền nhằm chấm dứt một quan hệ pháp Luật Đất đai để phục vụ lợi ích của Nhà nước
của xã hội hoặc xử lý hành chính hành vi vi phạm pháp Luật Đất đai của người sử dụng
đất”. (Trường Đại học Luật Hà Nội - Giáo trình Luật Đất đai 2005)

8
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....



data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....