Phân loại và quan hệ di truyền nhóm ếch cây xanh Rhacophorus (Amphibia Rhacophoridae) ở Việt Nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (448.95 KB, 27 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
VIỆN SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT
NGUYỄN THIÊN TẠO
PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY
XANH RHACOPHORUS (AMPHIBIA: RHACOPHORIDAE)
Ở VIỆT NAM
LUẬN VĂN THẠC SỸ SINH HỌC
HÀ NỘI - 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
VIỆN SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT
NGUYỄN THIÊN TẠO
PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY
XANH RHACOPHORUS (AMPHIBIA: RHACOPHORIDAE)
Ở VIỆT NAM
Chuyên nghành: Động vật học
Mã số: 60 42 10
LUẬN VĂN THẠC SỸ SINH HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐẶNG TẤT THẾ
HÀ NỘI - 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Đặng Tất Thế (Viện Sinh thái và Tài
nguyên sinh vật) đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực
hiện đề tài nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam,
Phòng Sinh học, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên và giúp đỡ trong quá trình
hoàn thiện luận văn này.
Xin cảm ơn sự giúp đỡ và hợp tác hiệu quả của các đồng nghiệp ở Viện
Sinh thái và Tài nguyên sinh vật; Khoa Sinh học, Đại học Khoa học tự nhiên,
Đại học Quốc gia Hà Nội; Viện Động vật St. Petersburg, Liên bang Nga; Bảo
tàng Leiden, Hà Lan; Vườn thú Cologne, Cộng hòa Liên bang Đức.
Xin cảm ơn gia đình đã ủng hộ và động viên tôi trong suốt quá trình học
tập và nghiên cứu.
Đề tài nghiên cứu này nhận được sự hỗ trợ kinh phí của Quỹ Học bổng
Nagao – Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên Môi trường (CRES); Quỹ Bảo tồn
Việt Nam (VCF); Chương trình Hỗ trợ dự án nhỏ (NEF) của Quỹ Nagao, Nhật
Bản; Quỹ Hỗ trợ trang thiết bị nghiên cứu IdeaWild và Hội Địa lý Quốc gia Hoa
Kỳ (National Geographic Society).
Hà Nội, ngày 20 tháng 12 năm 2010
Học viên
Nguyễn Thiên Tạo
Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan các số liệu, kết quả sử dụng trong luận văn này là do tôi
thu thập và phân tích. Đồng thời, luận văn này chưa từng được bảo vệ trước bất
cứ một hội đồng nào khác trước đây.
Hà Nội, ngày
tháng
năm 2010.
Nguyễn Thiên Tạo
Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên
NGUYỄN THIÊN TẠO: PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY XANH Ở VIỆT NAM
THUẬT NGỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
BMNH
Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Anh, Luân Đôn.
IEBR
Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Hà Nội.
KBTTN
Khu Bảo tồn thiên nhiên.
MNHN
Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Quốc gia Pháp, Paris.
MSNG
Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Genoa, I-ta-li-a.
VNMN
Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, Hà Nội.
VNUH
Bảo tàng Động vật, Trƣờng Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học
Quốc gia Hà Nội.
VQG
Vƣờn Quốc gia.
ZISP
Viện Động vật Xanh Pê-tec-bua, Viện Hàn lâm Khoa học Liên bang
Nga.
ZMH
Viện nghiên cứu và Bảo tàng Động vật, Đại học Ham-buốc, Cộng
hòa Liên bang Đức.
ZRC
Bảo tàng Nghiên cứu Đa dạng sinh học Raffles, Đại học Quốc gia
Sing-ga-po.
Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên
1
NGUYỄN THIÊN TẠO: PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY XANH Ở VIỆT NAM
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng II.1. Danh sách và thông tin về mẫu vật nghiên cứu.
Bảng II.2. Thành phần hỗn hợp PCR.
Bảng II.3. Chu trình nhiệt PCR.
Bảng III.1. Số đo mẫu vật loài Ếch cây chƣ yang sin Rhacophorus chuyangsinensis.
Bảng III.2. Số đo mẫu vật loài Ếch cây xanh đốm Rhacophorus dennysi.
Bảng III.3. Số đo mẫu vật loài Ếch cây phê Rhacophorus feae.
Bảng III.4. Số đo các mẫu vật loài Ếch cây ki-ô Rhacophorus kio.
Bảng III.5. Số đo mẫu vật loài Ếch cây lớn Rhacophorus maximus.
Bảng III.6. So sánh các đặc điểm hình thái chính 5 loài ếch cây xanh giống
Rhacophorus ở Việt Nam.
Bảng III.7. Khoảng cách di truyền giữa các mẫu nghiên cứu trên đoạn gen 16S
rRNA.
Bảng III.8. Khoảng cách di truyền giữa các mẫu vật nghiên cứu trên đoạn gen
Cytochromeb.
Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên
2
NGUYỄN THIÊN TẠO: PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY XANH Ở VIỆT NAM
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1. Bản đồ điểm nóng đa dạng sinh học Đông dƣơng – Mi-an-ma.
Hình II.1. Bản đồ các địa điểm khảo sát thực địa.
Hình III.1. Ếch cây chƣ yang sin Rhacophorus chuyangsinensis thu tại Chƣ Yang
Sin, Đắk Lắk.
Hình III.2. Ếch cây chƣ yang sin Rhacophorus chuyangsinensis thu tại Hòn Bà,
Khánh Hoà.
Hình III.3. Bản đồ phân bố loài Ếch cây chƣ yang sin Rhacophorus
chuyangsinensis.
Hình III.4. Ếch cây xanh đốm Rhacophorus dennysi thu tại Tam Đảo, Vĩnh Phúc.
Hình III.5. Bản đồ phân bố loài Ếch cây xanh đốm Rhacophorus dennysi ở Việt
Nam.
Hình III.6. Ếch cây phê Rhacophorus feae.
Hình III.7. Bản đồ phân bố loài Ếch cây phê Rhacophorus feae ở Việt Nam.
Hình III.8. Ếch cây ki-ô Rhacophorus kio thu tại Nguyên Bình, Cao Bằng và tại
Kon Plông, Kon Tum.
Hình III.9. Bản đồ phân bố loài Ếch cây ki-ô Rhacophorus kio ở Việt Nam.
Hình III.10. Ếch cây lớn Rhacophorus maximus thu tại Sơn Động, Bắc Giang.
Hình III.11. Bản đồ phân bố loài Ếch cây lớn Rhacophorus maximus ở Việt Nam.
Hình III.12. Đối chiếu trình tự nucleotide và axit amin từ các mẫu nghiên cứu trên
gen 16S rRNA.
Hình III.13. Cây phát sinh chủng loại NJ (Neighbor Joining).
Hình III.14. Cây phát sinh chủng loại MP (Maximum Parsimony).
Hình III.15. Đối chiếu trình tự nucleotide và axit amin từ các mẫu nghiên cứu trên
gen Cytochromeb.
Hình III.16. Cây phát sinh chủng loại NJ (Neighbor Joining).
Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên
3
NGUYỄN THIÊN TẠO: PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY XANH Ở VIỆT NAM
Hình III.17. Cây phát sinh chủng loại MP (Maximum Parsimony),
Hình III.18. Sinh cảnh loài Ếch cây chƣ yang sin ở Hòn Bà, Khánh Hoà.
Hình III.19. Sinh cảnh loài Ếch cây xanh đốm ở Nguyên Bình, Cao Bằng.
Hình III.20. Sinh cảnh loài Ếch cây phê ở Chƣ Yang Sin, Đắk Lắk.
Hình III.21. Sinh cảnh loài Ếch cây ki-ô ở Kon Plông, Kon Tum.
Hình III.22. Sinh cảnh loài Ếch cây lớn ở Sơn Động, Bắc Giang.
Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên
4
NGUYỄN THIÊN TẠO: PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY XANH Ở VIỆT NAM
MỤC LỤC
THUẬT NGỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ............................................ 1
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ 2
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................. 3
MỤC LỤC ......................................................................................................... 5
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 7
CHƢƠNG I. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................... 10
I.1. Các nghiên cứu về phân loại nhóm ếch cây xanh ..................................... 10
I.2. Các nghiên cứu về quan hệ di truyền của nhóm ếch cây xanh ................. 13
I.3. Các nghiên cứu về sinh thái học của nhóm ếch cây xanh ........................ 14
CHƢƠNG II. THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM, VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU ................................................................................................ 15
II.1. Thời gian, địa điểm nghiên cứu ............................................................... 15
II.2. Thu thập và xử lý mẫu vật ....................................................................... 15
II.3. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................... 17
II.3.1. Phân tích mối quan hệ di truyền .................................................... 17
II.3.1.1. Gen nghiên cứu ....................................................................... 17
II.3.1.2. Thiết kế mồi PCR .................................................................... 18
II.3.1.3. Tách chiết DNA tổng số .......................................................... 18
II.3.1.4. Nhân bản đoạn DNA đích bằng kỹ thuật PCR ........................ 18
II.3.1.5. Giải mã và phân tích trình tự DNA ......................................... 20
II.3.1.6. Phân tích số liệu ...................................................................... 20
II.3.2. Đặc điểm hình thái ......................................................................... 21
CHƢƠNG III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ................................................ 23
III.1. Phân loại nhóm ếch cây xanh giống Rhacophorus ................................ 23
III.1.1. Ếch cây chƣ yang sin Rhacophorus chuyangsinensis Orlov,
Nguyen & Ho, 2008 .............................................................................. 23
III.1.2. Ếch cây xanh đốm Rhacophorus dennysi Blanford, 1881 ........ 29
III.1.3. Ếch cây phê Rhacophorus feae Boulenger, 1893 ..................... 34
III.1.4. Ếch cây ki-ô Rhacophorus kio Ohler & Delorme, 2006........... 39
III.1.5. Ếch cây lớn Rhacophorus maximus Günther, 1858.................. 44
Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên
5
NGUYỄN THIÊN TẠO: PHÂN LOẠI VÀ QUAN HỆ DI TRUYỀN NHÓM ẾCH CÂY XANH Ở VIỆT NAM
III.1.6. Khóa định loại 5 loài ếch cây xanh giống Rhacophorus ở Việt
Nam ....................................................................................................... 49
III.2. Quan hệ di truyền giữa các loài ếch cây xanh ở Việt Nam .................... 50
III.2.1. Kết quả giải trình tự nucleotide trên gen 16S rRNA .................... 50
III.2.1.1. Sai khác về mặt di truyền giữa các mẫu cùng loài ................ 58
III.2.1.2. Khoảng cách di truyền giữa các loài ..................................... 59
III.2.1.3. Xây dựng cây phát sinh chủng loại........................................ 59
III.2.2. Kết quả giải trình tự nucleotide trên gen Cytochromeb ............... 61
III.2.2.1. Sai khác về mặt di truyền giữa các mẫu cùng loài ................ 67
II.2.2.2. Khoảng cách di truyền giữa các loài ...................................... 68
II.2.2.3. Xây dựng cây phát sinh chủng loại ......................................... 68
III.3. Một số đặc điểm sinh học, sinh thái của các loài ếch cây xanh giống
Rhacophorus ở Việt Nam ................................................................................ 70
III.3.1. Loài Ếch cây chƣ yang sin Rhacophorus chuyangsinensis.......... 71
III.3.2. Loài ếch cây xanh đốm Rhacophorus dennysi ............................. 71
III.3.3. Loài ếch cây phê Rhacophorus feae............................................. 73
III.3.4. Loài ếch cây ki ô Rhacophorus kio .............................................. 73
III.3.5. Loài ếch cây lớn Rhacophorus maximus...................................... 75
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 76
1. Kết luận ....................................................................................................... 76
1.1. Về phân loại nhóm ếch cây xanh giống Rhacophorus ở Việt Nam .. 76
1.3. Về đặc điểm sinh học, sinh thái của các loài ếch cây xanh giống
Rhacophorus ở Việt Nam ......................................................................... 77
2. Kiến nghị ..................................................................................................... 77
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 78
Số hóa bởi Trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên
6
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
