Đề xuất một số biện pháp quản lý giáo viên, bồi dưỡng giáo viên nhằm nâng cao chất lượng giáo viên đáp ứng chuẩn nghề nghiệp giáo viên THPT

Header Page 1 of 161.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

NGUYỄN TIẾN CÔNG

QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở
HUYỆN TAM ĐẢO - TỈNH VĨNH PHÚC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2016

Footer Page 1 of 161.


Header Page 2 of 161.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

NGUYỄN TIẾN CÔNG

QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở
HUYỆN TAM ĐẢO - TỈNH VĨNH PHÚC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ TỐ OANH

HÀ NỘI - 2016

Footer Page 2 of 161.


Header Page 3 of 161.

i

LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian được học tập chương trình Cao học chuyên ngành Quản
lý giáo dục tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 và nghiên cứu thực tiễn tại
huyện Tam Đảo, đến nay tác giả đã hoàn thành luận văn “Quản lý bồi dưỡng
giáo viên trung học phổ thông ở huyện Tam Đảo - tỉnh Vĩnh Phúc theo chuẩn
nghề nghiệp”.Để hoàn thành luận văn thạc sĩ này, tôi đã nhận được sự giúp
đỡ của nhiều tập thể và cá nhân.
Trước hết, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các thầy cô
giáo trong Ban Giám hiệu, Phòng sau đại học Trường Đại học sư phạm Hà
Nội 2 đã nhiệt tình giảng dạy và giúp đỡ trong suốt quá trình học tập và
nghiên cứu thời gian qua. Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến
TS. Trần Thị Tố Oanh, công tác tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, đã tận
tình hướng dẫn giúp đỡ tôi trong việc định hướng về nội dung đề tài, phương
pháp nghiên cứu khoa học cũng như trong suốt quá trình nghiên cứu để tôi
hoàn thành được luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn BGH và các thầy cô giáo ở 02 trường THPT
của huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc đã tạo điều kiện thuận lợi và nhiệt tình
giúp đỡ để có được các thông tin cần thiết phục vụ cho đề tài nghiên cứu.
Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác phong phú,

sinh động và có nhiều vấn đề cần giải quyết; bản thân dù đã cố gắng rất nhiều,
song chắc rằng luận văn này không thể tránh khỏi những thiếu sót. Kính
mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp thông cảm, giúp đỡ, đưa
ra những chỉ dẫn quý báu cho tôi.
Hà Nội, ngày tháng năm 2016
Tác giả luận văn

Nguyễn Tiến Công

Footer Page 3 of 161.


Header Page 4 of 161.

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tên tôi là: Nguyễn Tiến Công, công tác tại trường THPT Tam Đảo 2Tam Đảo - Vĩnh Phúc
Sau một thời gian học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu, đến nay tôi đã
hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài: “Quản lý bồi dưỡng giáo viên trung
học phổ thông ở huyện Tam Đảo - tỉnh Vĩnh Phúc theo chuẩn nghề nghiệp”.
Thuộc chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14
Tôi xin cam đoan đề tài luận văn này là do chính tôi nghiên cứu và viết
ra, dưới sự hướng dẫn của TS.Trần Thị Tố Oanh. Luận văn này chưa được
bảo vệ ở Hội đồng và chưa công bố trên bất kỳ phương tiện thông tin đại
chúng nào.
Lời cam đoan này đảm bảo nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Hà Nội, ngày tháng năm 2016

Người viết cam đoan

Nguyễn Tiến Công

Footer Page 4 of 161.


Header Page 5 of 161.

iii

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... I
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ II
MỤC LỤC…………………………………………………………………...III
DANH MỤC VIẾT TẮT .................................................................................. 1
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ 2
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................. 3
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 4
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 4
2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 7
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 7
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 7
4.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 7
4.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 7
5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 7
6. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 8
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận ..................................................... 8
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn.................................................. 8
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP................... 10
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................. 10
1.2. Các khái niệm cơ bản ............................................................................... 12
1.2.1. Quản lý giáo dục ................................................................................... 12
1.2.2. Quản lý nhà trường ............................................................................... 15
1.2.3. Bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng........................................................... 17
1.2.4. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên ................................................................ 20
1.3. Bồi dưỡng giáo viên THPT theo chuẩn nghề nghiệp............................... 21
1.3.1. Khái quát về chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học phổ thông.......... 21

Footer Page 5 of 161.


Header Page 6 of 161.

iv

1.3.2. Quan điểm vận dụng chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học phổ thông
trong hoạt động bồi dưỡng giáo viên .............................................................. 22
1.3.3. Nội dung và hình thức bồi dưỡng GV THPT theo chuẩn nghề nghiệp 23
1.4. Nguyên tắc và nội dung quản lý bồi dưỡng giáo viên THPT theo chuẩn
nghề nghiệp ..................................................................................................... 27
1.4.1. Nguyên tắc quản lý................................................................................ 27
1.4.2. Nội dung quản lý ................................................................................... 29
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng giáo viên THPT theo
chuẩn nghề nghiệp........................................................................................... 32
1.5.1. Nhu cầu và năng lực của nhà giáo ........................................................ 32
1.5.2. Hệ thống quản lý cấp trường ................................................................ 33
1.5.3. Môi trường quản lý cấp trường ............................................................. 33
Kết luận chương 1 ........................................................................................... 34

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN THEO
CHUẨN NGHỀ NGHIỆP Ở CÁC TRƯỜNG THPT TAM ĐẢO - VĨNH
PHÚC .............................................................................................................. 35
2.1. Tình hình phát triển kinh tế, xã hội và giáo dục THPT của huyện Tam
Đảo - Vĩnh Phúc .............................................................................................. 35
2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội ...................................................................... 35
2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục ................................................................ 36
2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên THPT huyện Tam Đảo và bồi dưỡng giáo
viên theo chuẩn nghề nghiệp ........................................................................... 38
2.2.1. Khái quát chung về đội ngũ giáo viên .................................................. 38
2.2.2. Đánh giá chất lượng đội ngũ giáo viên THPT huyện Tam Đảo - Vĩnh
Phúc so với quy định chuẩn ........................................................................... 39
2.2.3. Bồi dưỡng GV THPT theo chuẩn nghề nghiệp ở huyện Tam Đảo, tỉnh
Vĩnh Phúc ........................................................................................................ 42

Footer Page 6 of 161.


Header Page 7 of 161.

v

2.3. Khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng của giáo viên các trường THPT
huyện Tam Đảo - Vĩnh Phúc........................................................................... 45
2.3.1. Tổ chức khảo sát ................................................................................... 45
2.3.2. Kết quả khảo sát .................................................................................... 46
Kết luận chương 2 ........................................................................................... 70
CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN THEO
CHUẨN NGHỀ NGHIỆP Ở CÁC TRƯỜNG THPTHUYỆN TAM ĐẢO VĨNH PHÚC ................................................................................................... 71
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................ 71

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa.......................................................... 71
3.1.2. Nguyên tắc dựa vào chuẩn .................................................................... 71
3.1.3. Nguyên tắc dựa vào nhà giáo ................................................................ 72
3.1.4. Nguyên tắc dựa vào quản lý và tự quản lý ............................................ 72
3.2. Các biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên............................................. 72
3.2.1. Tổ chức học tập và tập huấn để nâng cao nhận thức của nhà giáo về
Chuẩn nghề nghiệp .......................................................................................... 72
3.2.2. Kết hợp các quyết định hành chính với tạo môi trường chính sách thuận
lợi cho nhà giáo hoạt động chuyên môn và bồi dưỡng nghề nghiệp .............. 76
3.2.3. Kết hợp hoạt động quản lý nhân sự của trường với quản lý chuyên môn
ở các tổ chuyên môn........................................................................................ 79
3.2.4. Khuyến khích nhà giáo tự quản lý trong hoạt động chuyên môn và học
tập .................................................................................................................... 82
3.2.5. Xây dựng các nguồn lực phục vụ bồi dưỡng chuyên môn cho GV theo
chuẩn nghề nghiệp........................................................................................... 88
3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................... 93
3.3. Đánh giá kết quả nghiên cứu bằng phương pháp chuyên gia .................. 94
3.3.1. Mục đích, qui mô và thành phần chuyên gia đánh giá ......................... 94

Footer Page 7 of 161.


Header Page 8 of 161.

vi

3.3.2. Nội dung đánh giá ................................................................................. 95
3.3.3. Phương pháp và kĩ thuật tiến hành ........................................................ 95
3.3.4. Kết quả đánh giá.................................................................................... 95
Kết luận chương 3 ........................................................................................... 98

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 99
1. Kết luận ....................................................................................................... 99
2. Khuyến nghị .............................................................................................. 100
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 102
PHỤ LỤC ...................................................................................................... 111

Footer Page 8 of 161.


Header Page 9 of 161.

1

DANH MỤC VIẾT TẮT
STT

Viết tắt

Viết đầy đủ

1
2
3
4
5
6
7
8

BD

BGH
CBQL
CNTT
CSVC
CSVC-TBDH
CNH-HĐH
ĐT-BD

Bồi dưỡng
Ban giám hiệu
Cán bộ quản lý
Công nghệ thông tin
Cơ sở vật chất
Cơ sở vật chất-Thiết bị dạy học
Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
Đào tạo - Bồi dưỡng

9

ĐNNG

Đội ngũ nhà giáo

10

ĐNNG THPT

Đội ngũ nhà giáo trung học phôt thông

11

ĐMGD

Đổi mới giáo dục

12

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

GV
GV THPT
HS
HT
KTĐG
LĐ
ND
NG
NG THPT
NV
NQ TW2
PPDH
QLGD
QTDH
SGK
THPT
UBND
XHX

Giáo viên
Giáo viên trung học phổ thông
Học sinh
Hiệu trưởng
Kiểm tra đánh giá
Lao động
Nội dung
Nhà giáo
Nhà giáo trung học phổ thông
Nhân viên
Nghị quyết trung ương 2

Phương pháp dạy học
Quản lý giáo dục
Quá trình dạy học
Sách giáo khoa
Trung học phổ thông
Ủy ban nhân dân
Xã hội hóa

Footer Page 9 of 161.


Header Page 10 of 161.

2

DANH MỤC CÁC BẢNG
Số
hiệu
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
2.10
2.11
2.12

2.13
2.14
2.15
3.1
3.2

Tên Bảng

Trang

Số liệu thống kê về đội ngũ GV THPT huyện Tam Đảo
Kết quả đánh giá của GV THPT huyện Tam Đảo theo chuẩn
nghề nghiệp
Kết quả đánh giá của GV theo chuẩn nghề nghiệp của tổ
trưởng và hiệu trưởng
Nhận thức của GV về mức độ cần thiết của các nội dung bồi
dưỡng GV
Kết quả thăm dò ý kiến của CBQL về mức độ cần thiết của
các nội dung bồi dưỡng GV
Nhu cầu bồi dưỡng nghề nghiệp của GV THPT huyện Tam
Đảo
Thống kê ý kiến đánh giá về thực trạng việc xây dựng kế hoạch
quản lý bồi dưỡng GV theo chuẩn nghề nghiệp
Thống kê kết quả khảo sát việc quản lý các nội dung bồi dưỡng
về phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống.
Kết quả khảo sát việc quản lý các nội dung bồi dưỡng về
chuyên môn
Kết quả khảo sát việc quản lý các nội dung bồi dưỡng về kỹ
năng sư phạm
Kết quả khảo sát việc sử dụng các hình thức bồi dưỡng

Kết quả xin ý kiến về phương pháp bồi dưỡng GV theo
chuẩn nghề nghiệp
Kết quả khảo sát mức độ kiểm tra, đánh giá công tác bồi
dưỡng ĐNGV
Kết quả xin ý kiến về việc xây dựng đội ngũ cốt cán và quy
hoạch đối tượng tham gia bồi dưỡng
Kết quả khảo sát các điều kiện hỗ trợ hoạt động bồi dưỡng
Kết quả xin ý kiến chuyên gia về tính cần thiết của các biện pháp
Kết quả xin ý kiến chuyên gia về tính khả thi của các biện pháp

38
40

Footer Page 10 of 161.

41
46
48
50
52
53
54
55
56
58
60
61
63
95
96

Header Page 11 of 161.

3

DANH MỤC CÁC HÌNH

Số

Tên Hình

Trang

hiệu
3.1

Mối quan hệ giữa các biện pháp

94

3.2

So sánh các biện pháp theo tiêu chỉ Rất cần thiết và Rất khả thi

97

3.3

So sánh các biện pháp theo tiêu chí Cần thiết và Khả thi

97

Footer Page 11 of 161.


Header Page 12 of 161.

4

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Việc nâng cao năng lực cho giáo viên nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới
giáo dục luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm. Từ năm 1981, ngành giáo
dục đã tiến hành thay đổi chương trình, sách giáo khoa phổ thông theo chủ
chương cải cách giáo dục của Đảng và Nhà nước; công tác bồi dưỡng giáo
viên từ đó được coi trọng hơn, đa dạng hơn và diễn ra thường xuyên hơn.
Đất nước ta đang bước vào giai đoạn CNH - HĐH và hội nhập quốc tế
sâu rộng. Nhân tố quyết định thắng lợi của CNH - HĐH và hội nhập quốc tế
là con người, là nguồn nhân lực người Việt Nam phát triển cả về số lượng và
chất lượng.
Trong lý luận và thực tiễn, đội ngũ giáo viên luôn được xem là lực
lượng cốt cán của sự nghiệp giáo dục và đào tạo, là nhân tố chủ đạo quyết
định việc nâng cao chất lượng giáo dục. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban
Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII cũng đã xác định: “Giáo viên là nhân
tố quyết định chất lượng giáo dục”. Do đó, muốn phát triển giáo dục và đào
tạo phải chăm lo xây dựng, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ giáo viên. Điều đó
cũng thể hiện rõ trong Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 của
Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ
nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc

lần thứ XI của Đảng đã đề ra mục tiêu, nhiệm vụ phát triển đất nước giai đoạn
5 năm 2011 - 2015: “Phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo,
chất lượng nguồn nhân lực; phát triển khoa học, công nghệ và kinh tế tri
thức” . Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 xác định:“Phát
triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng
cao là một đột phá chiến lược” và phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ bộ
quản lý giáo dục là giải pháp then chốt để thực hiện Chiến lược. Đặc biệt,

Footer Page 12 of 161.


Header Page 13 of 161.

5

Nghị quyết số 29-NQ/TW, Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ
8, khóa XI về “Đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu CNH HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội
nhập quốc tế” đã khẳng định vai trò của đội ngũ nhà giáo và đề ra giải pháp
:“Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD, đáp ứng yêu cầu đổi mới
GD&ĐT”.
Một trong những thành tựu to lớn mà Đảng, Nhà nước và nhân dân ta
đạt được trong sự nghiệp giáo dục - đào tạo được khẳng định trong Nghị
quyết Trung ương 8 khoá XI là: “Đã xây dựng được hệ thống giáo dục và đào
tạo tương đối hoàn chỉnh từ mầm non đến đại học. Cơ sở vật chất, thiết bị
giáo dục, đào tạo được cải thiện rõ rệt và từng bước hiện đại hóa. Số lượng
học sinh, sinh viên tăng nhanh, nhất là ở giáo dục đại học và giáo dục nghề
nghiệp. Chất lượng giáo dục và đào tạo có tiến bộ. Đội ngũ nhà giáo và cán
bộ quản lý giáo dục phát triển cả về số lượng và chất lượng, với cơ cấu ngày
càng hợp lý”[18, tr.115,116]. Đa số nhà giáo tâm huyết với nghề, làm việc
tận tụy với tinh thần trách nhiệm cao; có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm

chất đạo đức tốt, lối sống trong sạch, lành mạnh, giỏi về chuyên môn. Song
một số hạn chế mà Nghị quyết Trung ương 8 chỉ ra là: “Đội ngũ nhà giáo và
cán bộ quản lý giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ
phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết,
thậm chí vi phạm đạo đức nghề nghiệp”[18, tr.117]. Gần đây một số ít nhà
giáo đã vi phạm nghiêm trọng đạo đức làm ảnh hưởng không nhỏ đến danh
dự và uy tín của nghề dạy học, gây dư luận xấu, giảm sút niềm tin của nhân
dân đối với đội ngũ nhà giáo. Quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện có hiệu
quả Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về "Đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế" là rất cấp

Footer Page 13 of 161.


Header Page 14 of 161.

6

bách. Do đó, vấn đề bồi dưỡng nâng cao chất lượng của đội ngũ nhà giáo có ý
nghĩa vô cùng quan trọng.
Vấn đề bồi dưỡng GV theo chuẩn nghề nghiệp đã được đề cập đến
trong một số luận văn thạc sĩ như Đinh Văn Ánh [1], Nguyễn Văn Chính [13],
Nguyễn Văn Dũng [23], Huỳnh Quốc Khánh [47], Trần Văn Trọng [83]. Tuy
nhiên, vấn đề sử dụng Chuẩn nghề nghiệp trong hoạt động bồi dưỡng GV vẫn
chưa được quan tâm đúng mức trong các công trình nghiên cứu trên.
Cho đến nay chất lượng đội ngũ GV các trường THPT ở huyện Tam
Đảo- tỉnh Vĩnh Phúc vẫn chưa đồng đều, còn nhiều hạn chế không chỉ về mặt
trình độ, chuyên môn mà còn cả về tinh thần, thái độ, về trình độ dạy học và
giáo dục. Đội ngũ giáo viên ở các trường THPT của huyện Tam Đảo chất

lượng chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu của chuẩn nghề nghiệp. Cơ cấu
đội ngũ GV ở một số trường chưa hợp lý, có bộ môn thừa, có bộ môn còn
thiếu. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, trong đó phải kể đến
chất lượng và hiệu quả quản lý giáo dục nói chung và quản lý công tác bồi
dưỡng GV nói riêng còn hạn chế và bất cập. Thực trạng này đang đặt ra yêu
cầu cấp thiết phải tìm tòi những biện pháp quản lý giáo dục, quản lý nhà
trường và công tác bồi dưỡng giáo viên phù hợp, khả thi và có tính hiệu quả.
Việc đổi mới công tác bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
ở các trường THPT Huyện Tam Đảo đang trở thành một nhu cầu cấp thiết.
Trong những năm qua, tuy đã có nhiều công trình, luận văn nghiên cứu
về bồi dưỡng giáo viên THPT theo chuẩn nghề nghiệp ở các tỉnh, thành phố
nhưng chưa có luận văn nào nghiên cứu về bồi dưỡng giáo viên THPT theo
chuẩn nghề nghiệp ở huyện Tam Đảo. Với lý do trên, tôi chọn đề tài: “Quản
lý bồi dưỡng giáo viên Trung học phổ thông ở huyện Tam Đảo tỉnh Vĩnh Phúc
theo chuẩn nghề nghiệp” làm đề tài luận văn theo chuyên ngành quản lý giáo
dục với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và chất

Footer Page 14 of 161.


Header Page 15 of 161.

7

lượng đội ngũ giáo viên THPT trên địa bàn của huyện miền núi Tam Đảo.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên nhằm nâng cao
chất lượng giáo viên đáp ứng chuẩn nghề nghiệp GV THPT.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1.Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng giáo viên ở trường

THPT theo chuẩn nghề nghiệp.
3.2. Đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn nghề
nghiệp ở các trường THPT huyện Tam Đảo - Vĩnh Phúc .
3.3. Đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng GV THPT ở huyện Tam
Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc theo chuẩn nghề nghiệp và khảo nghiệm các biện pháp
về tình khả thi và cần thiết bằng phương pháp chuyên gia.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Các quan hệ quản lý trong hoạt động bồi dưỡng nghề nghiệp giáo viên
THPT ở các trường THPT.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Khảo sát được giới hạn trong 02 trường THPT công lập trên địa bàn
huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Đối tượng khảo sát là 120 cán bộ quản lý Sở
GD, cấp trường và GV ở các trường.
Các số liệu được thu thập từ năm học 2010-2011 đến năm học 20142015.
5. Giả thuyết khoa học
Nếu các biện pháp quản lý bồi dưỡng GV trung học phổ thông được
xây dựng nhằm phát triển kĩ năng nghề nghiệp của giáo viên trên cơ sở sử
dụng Chuẩn nghề nghiệp trong kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi

Footer Page 15 of 161.


Header Page 16 of 161.

8

dưỡng, trong việc xây dựng nội dung bồi dưỡng theo hướng Chuẩn nghề
nghiệp thì sẽ nâng cao chất lượng đội ngũ GV, đáp ứng được chuẩn nghề
nghiệp.

6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, khái quát hoá các tài liệu khoa học
có liên quan để xác định hệ thống khái niệm công cụ và khung lý thuyết phục
vụ cho việc triển khai quá trình nghiên cứu thực tiễn.
Thu thập, hồi cứu các tư liệu, các văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà
nước và của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các công trình khoa học liên quan.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Bằng bảng phiếu hỏi dành cho
CBQL Sở GD&ĐT tỉnh Vĩnh Phúc, Ban giám hiệu, giáo viên các trường
THPT ở huyện Tam Đảo để điều tra thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên
Trung học phổ thông theo chuẩn nghề nghiệp.
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Nghiên cứu kinh nghiệm quản lý
của một số hiệu trưởng có năng lực
Phương pháp chuyên gia: Thu thập ý kiến chuyên gia quản lý, chuyên
gia giáo dục trong quá trình nghiên cứu.
Sử dụng toán thống kê để xử lý số liệu.
Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3
chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông
theo chuẩn nghề nghiệp.
Chương 2. Thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ở

Footer Page 16 of 161.


Header Page 17 of 161.

9

các trường THPT huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc.
Chương 3. Biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ở
các trường TPPT huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc.

Footer Page 17 of 161.


Header Page 18 of 161.

10

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu về bồi dưỡng GV theo chuẩn nghề nghiệp
Sau hơn 30 năm qua, kể từ ngày đất nước hoàn toàn thống nhất, việc
đào tạo, bồi dưỡng GV phục vụ sự nghiệp giáo dục nước nhà luôn sôi động.
Đến thời điểm hiện nay sau khi đã đủ về số lượng, vấn đề chất lượng của đội
ngũ GV được đặt lên hàng đầu. Vấn đề này được coi trọng trong quá trình đào
tạo và được quan tâm ngày càng mạnh mẽ trong quá trình sau đào tạo, quá
trình công tác của GV. Việc tìm kiếm các giải pháp nâng cao chất lượng bồi
dưỡng GV luôn là mối quan tâm của các người làm công tác giáo dục, đặc
biệt là các cấp quản lý.
Từ những yêu cầu thực tế đó, trong những năm qua đã có nhiều công
trình nghiên cứu về lý luận cũng như các giải pháp, biện pháp bồi dưỡng GV.
Các công trình nghiên cứu này đã được xuất bản thành các sách chuyên đề
hoặc được chuyển tải dưới dạng chuyên đề cho cao học QLGD. Có thể kể đến
các công trình nghiên cứu, các bài viết của các tác giả hàng đầu Việt Nam

xung quanh vấn đề này như các tác giả: Trần Xuân Bách với “Đào tạo, bồi
dưỡng giáo viên trong bối cảnh đổi mới căn bản toàn diện giáo dục” [2]; tác
giả Phạm Minh Hạc với “ Về phát triển con người toàn diện thời kỳ CNHHĐH” [29]; Đặng Thành Hưng với bài báo “Bản chất của quản lý giáo dục”
đăng trên Tạp chí Khoa học giáo dục, số 60 tháng 9/2010 [40]; Trần Kiểm
với cuốn “ Khoa học quản lý nhà trường phổ thông” [51]; tác giả Lục Thị
Nga với “Kinh nghiệm một số nước trên thế giới về bồi dưỡng và quản lý
công tác bồi dưỡng nhà giáo” [57] ...Các công trình nghiên cứu trên đã cung
cấp cơ sở lý luận đáp ứng đòi hỏi thực tiễn trong quản lý giáo dục. Tuy nhiên

Footer Page 18 of 161.


Header Page 19 of 161.

11

vẫn còn hạn chế về mặt hiệu quả, chất lượng đội ngũ nhà giáo còn thiếu đồng
đều, công tác bồi dưỡng chưa thực sự đáp ứng tốt yêu cầu nâng cao chất
lượng giáo dục.
1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng GV theo chuẩn nghề nghiệp
Một số năm gần đây, những nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng GV theo
chuẩn nghề nghiệp rất đa dạng và chủ yếu được thực hiện trong các luận án và
luận văn khoa học giáo dục. Nhìn chung các nghiên cứu này đã đặt ra và giải
quyết các vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng GV theo chuẩn nghề nghiệp ở
cấp trường và cấp địa phương tại những tỉnh, thành khác nhau. Ví dụ:
Đinh Văn Ánh với đề tài "Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo
viên theo chuẩn nghề nghiệp của hiệu trưởng trường THPT huyện Gia Bình
tỉnh Bắc Ninh" [1]; Nguyễn Văn Chính: "Biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo
viên trung học phổ thông huyện Thanh Oai - Hà Nội theo hướng chuẩn hóa"
[13]; luận văn “Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên theo hướng chuẩn

nghề nghiệp ở các trường THPT Thạch Thất - Hà Nội” của thạc sĩ Nguyễn
Văn Dũng [23]; luận văn "Quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ giáo viên
theo chuẩn nghề nghiệp ở trường THCS Nguyễn Huy Tưởng, Đông Anh, Hà
Nội” của Nguyễn Thị Thu Hà [33]; tác giả Huỳnh Quốc Khánh với đề tài
"Quản lý bồi dưỡng giáo viên THPT theo chuẩn nghề nghiệp tại huyện Đam
Rông tỉnh Lâm Đồng " [47]; hay Phạm Duy Thắng với đề tài "Quản lý hoạt
động bồi dưỡng giáo viên Trung học phổ thông của Sở Giáo dục và Đào tạo
tỉnh Lai Châu trong bối cảnh hiện nay" [68]...
Các luận văn kể trên đã nghiên cứu tổng quan một số khái niệm về
quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, bồi bưỡng, Chuẩn và Chuẩn
nghề nghiệp giáo viên… từ mầm non, THCS, THPT. Bên cạnh đó, luận văn
đã nghiên cứu, phân tích đúng thực trạng công tác quản lý hoạt động bồi
dưỡng đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ở các cơ sở hoặc địa

Footer Page 19 of 161.


Header Page 20 of 161.

12

phương khác nhau. Qua nghiên cứu thực trạng, các luận văn đã đề xuất nhiều
biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề
nghiệp có tính khả thi cao.
Mặc dù các đề tài đã phân tích và đưa ra rất nhiều giải pháp quản lý
hoạt động bồi dưỡng GV theo Chuẩn nghề nghiệp nhưng những đề xuất đó có
giá trị thực tiễn trong phạm vi địa bàn nghiên cứu và chưa có giải pháp, biện
pháp nào được đề xuất phù hợp với địa bàn huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc.
Vì vậy, chúng tôi đã sử dụng các đề tài nêu trên như những tài liệu quý có giá
trị tham khảo để tiến hành nghiên cứu đề tài của mình.

1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý giáo dục
1.2.1.1. Quản lý
Quản lý (QL) là một trong những hoạt động cơ bản nhất của con người
xét trên nhiều phạm vi cá nhân, tập đoàn, quốc gia hoặc nhóm quốc gia. Hoạt
động quản lý xuất hiện khi loài người hình thành hoạt động nhóm. Qua lao
động để duy trì sự sống, đòi hỏi sự phối hợp giữa các cá nhân con người. Hoạt
động QL là một hiện tượng tất yếu phát triển cùng với sự phát triển của xã hội
loài người nhằm đoàn kết nhau lại tạo nên sức mạnh tập thể, thống nhất thực
hiện một nục đích chung.
Khái niệm quản lý được hiểu theo nhiều cách. Có nhiều định nghĩa khái
niệm này, trải qua nhiều thế hệ nghiên cứu và phát triển quản lý (F.W. Taylor,
A. Fayol, H.Koontz, A. Church v.v…) nhưng chưa cách giải thích nào được
chấp nhận hoàn toàn
H.Koontz [34] khẳng định: "Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó
đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục
đích của nhóm (tổ chức). Mục tiêu của quản lý là hình thành một môi trường
mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian,

Footer Page 20 of 161.


Header Page 21 of 161.

13

tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất".
Một số nhà nghiên cứu trong nước cũng cố gắng tìm cách định nghĩa
khái niệm này từ góc độ hành chính, kinh tế, giáo dục, điều khiển học, và
thậm chí cả chính trị. Ví dụ [dẫn từ Phạm Minh Hạc, 29]:

Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức của chủ thể quản lý đến tập
thể người lao động nói chung (khách thể quản lý) nhằm thực hiện những mục
tiêu dự kiến.
Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công
việc của các thành viên thuộc một hệ thống đơn vị và việc sử dụng các nguồn
lực để đạt mục đích đã định.
Quản lý là sự tác động liên tục, có tổ chức, có định hướng của chủ thể
quản lý (Người quản lý) tới khách thể quản lý (Người bị quản lý), trong một
tổ chức về mặt chính trị, văn hoá, kinh tế, xã hội v.v... bằng một hệ thống các
luật lệ chính sách, nguyên tắc, các phương pháp và biện pháp cụ thể... Nhằm
làm cho tổ chức vận hành và đạt mục tiêu của tổ chức...
Theo Đặng Thành Hưng đã tổng hợp một số định nghĩa dưới đây [39,
40,41]:
- Quản lý là hoạt động nhằm đảm bảo sự hoàn thành công việc thông
qua sự nỗ lực của người khác.
- Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công
việc của các thành viên thuộc một hệ thống đơn vị và việc sử dụng các nguồn
lực phù hợp để đạt được các mục đích đã định.
- Quản lý là một hoạt động thiết yếu nhằm đảm bảo phối hợp những nỗ
lực cá nhân nhằm đạt được mục đích của cả nhóm.
- Quản lý chính là các hoạt động do một hay nhiều người điều phối
hành động của những người khác nhằm thu được kết quả theo mong muốn.

Footer Page 21 of 161.


Header Page 22 of 161.

14

- Quản lý là một nghệ thuật, biết rõ chính xác cái gì cần làm và làm cái
đó như thế nào bằng phương pháp tốt nhất, rẻ nhất.
Nói chung quản lý là một quá trình tác động có mục đích hoặc một hoạt
động có tổ chức, có định hướng, có chủ thể và đối tượng v.v... Đó là ý tưởng
căn bản của những định nghĩa quản lý phổ biến hiện nay, nhưng rõ ràng chưa
phải là khái niệm khoa học, mà là quan điểm hay ý kiến cụ thể nói về quản lý.
Trong luận văn này sử dụng khái niệm quản lý theo quan niệm của
Đặng Thành Hưng [39] như sau:
Quản lý là một dạng lao động đặc biệt nhằm gây ảnh hưởng, điều
khiển, phối hợp lao động của người khác hoặc của nhiều người khác trong
cùng tổ chức hoặc cùng công việc nhằm thay đổi hành vi và ý thức của họ,
định hướng và tăng hiệu quả lao động của họ, để đạt mục tiêu của tổ chức
hoặc lợi ích của công việc cùng sự thỏa mãn của những người tham gia.
Theo cách hiểu này, bản chất của quản lý là gây ảnh hưởng chứ không
trực tiếp sản xuất hay tạo ra sản phẩm, có mục tiêu và lợi ích là cái chung chứ
không nhằm mục tiêu và lợi ích của riêng cá nhân nào, có tính hệ thống chứ
không phải quá trình hay hành động đơn lẻ. Đó là sự vật có thực thể, cấu trúc
và chức năng phức tạp, năng động, vận hành dựa trên những nguồn lực tinh
thần (lý luận, tư tưởng khoa học-công nghệ, chính trị, văn hóa, qui tắc đạo
đức, v.v…) và vật chất rõ ràng (tiền vốn, hạ tầng kĩ thuật và thông tin, sức
người, công cụ chính sách, bộ máy, cơ chế, thủ tục…).
1.2.1.2. Quản lý giáo dục
Cũng như khái niệm QL nói chúng, khái niêm quản lý giáo dục
(QLGD) được nhiều tác giả đem ra bàn luận như:
Theo tác giả Trần Kiểm, khái niệm quản lý giáo dục đối với cấp vĩ mô:
“QLGD được hiểu là hệ thống những tác động tự giác, có ý thức, có mục
đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật của chủ quản lý đến tập thể GV,

Footer Page 22 of 161.

Header Page 23 of 161.

15

công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội
trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục
tiêu giáo dục của nhà trường” [51,Tr 37].
Dễ hiểu rằng quản lý giáo dục là dạng quản lý dành cho một lĩnh vực
xã hội cụ thể là giáo dục. Bản chất của quản lý giáo dục cũng là quản lý. Cái
khác ở đây là mục tiêu, chủ thể, đối tượng, nguồn lực, công cụ và môi
trường… khi so sánh với quản lý lĩnh vực khác. Vì vậy khái niệm quản lý
giáo dục trong luận văn này được xác định theo quan điểm của Đặng Thành
Hưng như sau:
Quản lý giáo dục là dạng lao động xã hội đặc biệt trong lĩnh vực giáo
dục nhằm gây ảnh hưởng, điều khiển hệ thống giáo dục và các thành tố của
nó, định hướng và phối hợp lao động của những người tham gia công tác
giáo dục để đạt được mục tiêu giáo dục và mục tiêu phát triển giáo dục, dựa
trên thể chế giáo dục và các nguồn lực giáo dục [39, 40, 41].
Quản lý giáo dục thường được thực hiện ở 3 cấp: cấp trung ương, cấp
địa phương và cấp cơ sở. Cấp trung ương và cấp chính quyền địa phương
tỉnh, thành phố được gọi chung là cấp cao. Cấp ngành ở tỉnh, thành phố và
cấp chính quyền quận. huyện gọi là cấp trung, và cấp trường là cấp cơ sở.
1.2.2. Quản lý nhà trường
Quản lý nhà trường chính là hoạt động QLGD của một cơ cấu tổ chức
giáo dục, đồng thời cùng là tác động quản lý trực tiếp tới các hoạt động giáo
dục - học tập trong phạm vi nhà trường. Hoạt động của nhà trường rất đa
dạng, phong phú và phức tạp, nên việc quản lý, lãnh đạo một cách khoa học
sẽ đảm bảo đoàn kết, thống nhất được mọi lực lượng, tạo nên sức mạnh đồng
bộ nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục đích giáo dục.

Theo tác giả Phạm Minh Hạc : Quản lý nhà trường là thực hiện đường
lối giáo dục của Đảng và Nhà nước trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức

Footer Page 23 of 161.


Header Page 24 of 161.

16

là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo
dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và từng học sinh.
[29, tr.27].
Còn tác giả Trần Kiểm thì cho rằng : Quản lý trường học có thể hiểu là
một hệ thống những tác động sư phạm hợp lý và có hướng đích của chủ thể
quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài
nhà trường nhằm huy động và phối hợp sức lực, trí tuệ của họ vào mọi mặt
hoạt động của nhà trường hướng vào việc hoàn thành có chất lượng và hiệu
quả mục tiêu dự kiến…[ 51, tr. 27]
Trường học là đơn vị cơ sở của tổ chức và hệ thống giáo dục, đồng thời
là một dạng của tổ chức trong xã hội. Vì vậy có thể hiểu quản lý trường học
theo hai nghĩa cơ bản sau:
Thứ nhất đó là quản lý giáo dục tại cơ sở.
Thứ hai đó là quản lý một tổ chức trong xã hội, và cụ thể là tổ chức
giáo dục.
Theo nghĩa đầu, quản lý trường học lại có hai khía cạnh khác nhau
nhưng thống nhất với nhau mật thiết đến mức đôi khi khó phân biệt. Khía
cạnh thứ nhất liên quan đến các cấp quản lý chính quyền và chuyên môn
thuộc các cấp trên của trường. Mỗi trường học thực chất vẫn do các cấp nhà
nước từ địa phương đến trung ương quản lý. Luận văn này sử dụng khái niệm

quản lý trường học của Đặng Thành Hưng [39, 40, 41] như sau:
Quản lý nhà trường là quản lý giáo dục tại cấp cơ sở trong đó chủ thể
quản lý là các cấp chính quyền và chuyên môn trên trường, các nhà quản lý
trong trường do hiệu trưởng đứng đầu, đối tượng quản lý chính là nhà trường
như một tổ chức chuyên môn - nghiệp vụ, nguồn lực quản lý là con người, cơ
sở vật chất - kĩ thuật, tài chính, đầu tư khoa học-công nghệ và thông tin bên

Footer Page 24 of 161.


Header Page 25 of 161.

17

trong trường và được huy động từ bên ngoài trường dựa vào luật, chính sách,
cơ chế và chuẩn hiện có.
Quản lý giáo dục và quản lý trường học về bản chất là một. Quản lý
giáo dục thực chất chỉ có giá trị khi đến được trường học, cho dù nói về cấp
quản lý nào. Quá trình giáo dục chỉ diễn ra ở trường, các hoạt động giáo dục
theo chương trình giáo dục chỉ diễn ra ở trường, chứ không phải ở bộ, tỉnh,
huyện… Quản lý giáo dục là quản lý hệ thống các trường học nằm trong
phạm vi quyền hạn của cấp quản lý nhất định. Đồng thời quản lý trường học
chính là quản lý giáo dục diễn ra tại cấp cơ sở. Cho nên nội dung quản lý giáo
dục nói chung và nội dung quản lý trường học đều như nhau, chỉ khác nhau
về qui mô mà thôi, bao gồm:
1. Quản lý tài chính giáo dục.
2. Quản lý cơ sở vật chất, hạ tầng kĩ thuật (tài sản vật chất).
3. Quản lý nhân sự (cán bộ, công chức, nhân viên, giáo viên, học sinh tài nguyên con người).
4. Quản lý chuyên môn (chương trình, hoạt động giảng dạy, hoạt động
học tập, phát triển nguồn nhân lực giảng dạy và quản lý, các hoạt động nghiên

cứu và phát triển khác).
5. Quản lý môi trường (tự nhiên và văn hóa).
6. Quản lý các quan hệ giáo dục của ngành giáo dục với các thiết chế
xã hội khác (Đoàn, Đội, Công đoàn, các hội nghề nghiệp, các hội chính trị xã hội, gia đình học sinh, cộng đồng dân cư).
1.2.3. Bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng
1.2.3.1. Bồi dưỡng
Có nhiều quan niệm khác nhau về bồi dưỡng:
Theo quan niệm của UNESCO "Bồi dưỡng với ý nghĩa là nâng cao
nghề nghiệp, quá trình này chỉ diễn ra khi cá nhân và tổ chức có nhu cầu nâng

Footer Page 25 of 161.