Nghiên cứu thành phần loài nấm đông trùng hạ thảo tại vườn quốc gia Hoàng Liên - huyện SaPa - tỉnh Lào Cai
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (434.52 KB, 27 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
TRẦN VĂN TÚ
NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN LOÀI NẤM
ĐÔNG TRÙNG HẠ THẢO TẠI VƯỜN QUỐC GIA
HOÀNG LIÊN - HUYỆN SAPA - TỈNH LÀO CAI
Chuyên ngành: Lâm nghiệp
Mã số: 60 62 60
TÓM TẮT
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP
THÁI NGUYÊN, NĂM 2011
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
Công trình được hoàn thành tại
VIỆN KHOA HỌC LÂM NGHIỆP VIỆT NAM
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Quang Thu
Phản biện 1:…………………………………………..
Phản biện 2:…………………………………………..
Luận văn sẽ được bảo vệ tại trước Hội đồng chấm luận văn tại
Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên
Vào hồi ... giờ..... ngày..... tháng.... năm 2011
Có thể tìm hiểu luận văn tại:
Trung tâm học liệu Đại học Thái Nguyên
Thư viện Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
TRẦN VĂN TÚ
NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN LOÀI NẤM
ĐÔNG TRÙNG HẠ THẢO TẠI VƢỜN QUỐC GIA
HOÀNG LIÊN - HUYỆN SAPA - TỈNH LÀO CAI
Chuyên ngành : LÂM HỌC
Mã số
: 60 62 60
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
PGS.TS. Phạm Quang Thu
THÁI NGUYÊN - 2011
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
2i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn
này là hoàn toàn trung thực và chưa hề sử dụng cho bảo vệ một học vị nào.
Mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đều đã được cảm ơn. Các
thông tin, tài liệu trong luận văn này đã được ghi rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn
Trần Văn Tú
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
ii3
LỜI CẢM ƠN
Với mong muốn góp phần công sức của mình vào sự nghiệp bảo tồn đa
dạng sinh học, từ năm 2010đến nay, tôi đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu
thành phần loài nấm Đông trùng hạ thảo tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên,
Lào Cai”.
Để hoàn thành được đề tài và bản luận văn này, ngoài sự cố gắng nỗ lực
của bản thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình và những ý kiến đóng
góp quý báu của các thày, cô giáo, bạn bè đồng nghiệp. Nhân dịp này cho tôi
bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo hướng dẫn khoa học PGS.TS Phạm
Quang Thu đã tận tình giúp đỡ tôi trong cả quá trình nghiên cứu và hoàn thiện
luận văn, xin cảm ơn các thày cô giáo và Ban giám hiệu Trường Đại học
Nông lâm Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu để hoàn thành các nội dung và chương trình mà luận văn đặt ra.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám đốc và cán bộ công nhân viên của
Vườn Quốc gia Hoàng Liên tỉnh Lào Cai, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh
Lào Cai đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong việc điều tra, nghiên cứu, thu
thập số liệu tại hiện trường và thừa kế các số liệu sẵn có để hoàn thành tốt
luận văn.
Vì điều kiện thời gian, nhân lực và những khó khăn khách quan nên bản
luận văn này chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận
được những ý kiến đóng góp của các các thày, cô giáo, bạn bè đồng nghiệp để
luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin trân thành cảm ơn!
Thái Nguyên
tháng
năm 2011
Tác giả luận văn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
iii
4
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...... 4
1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu về nấm Đống trùng hạ thảo ......................... 4
1.1. Tình hình nghiên cứu ở ngoài nước ......................................................... 4
1.1.1. Nghiên cứu về phân loại, thành phần loài nấm Đông trùng hạ thảo ..... 4
1.1.2. Nghiên cứu về thành phần hóa học của nấm Đông trùng hạ thảo ......... 7
1.1.3. Nghiên cứu về giá trị dược liệu của nấm Đông trùng hạ thảo............. 12
1.1.4. Nghiên cứu về nuôi trồng thể quả trên giá thể và nuôi cấy sinh khối hệ
sợi ................................................................................................................ 13
1.1.5. Thị trường và giá ................................................................................ 15
1.2. Tình hình nghiên cứu ở trong nước ........................................................ 15
1.2.1. Nghiên cứu về thành phần loài các loài nấm ký sinh côn trùng và nấm
Đông trùng hạ thảo ...................................................................................... 15
1.2.2. Nghiên cứu về thành phần hóa học và giá trị dược liệu của nấm Đông
trùng hạ thảo ................................................................................................ 16
1.2.3. Nghiên cứu về nuôi trồng thể quả ....................................................... 17
Chƣơng 2: MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU ............................................................................................... 18
2.1. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................. 18
2.2. Nội dung nghiên cứu ............................................................................. 18
2.2.1. Điều tra thu mẫu và giám định nấm Đông trùng hạ thảo tại Vườn quốc
gia Hoàng Liên Sa Pa Tỉnh Lào Cai. ............................................................ 18
2.2.2. Đánh giá đa dạng sinh học các loài nấm Đông trùng hạ thảo tại VQG
Hoàng Liên .................................................................................................. 18
2.2.3. Nghiên cứu đặc điểm sinh học của một loài nấm ĐTHT có giá trị cao,
thu được trong khu vực nghiên cứu .............................................................. 18
2.2.4. Đề xuất hướng bảo tồn, khai thác, sử dụng và phát triển một số loài
nấm quý ........................................................................................................ 19
2.3. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 19
2.3.1. Quan điểm và cách tiếp cận trong nghiên cứu .................................... 19
2.3.2. Phương pháp nghiên cứu chung ......................................................... 20
2.3.3. Công tác chuẩn bị............................................................................... 20
2.3.4. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể................................................... 20
2.3.4.1. Điều tra thu mẫu và giám định nấm đông trùng hạ thảo VQG Hoàng
Liên Sa Pa Tỉnh Lào Cai .............................................................................. 20
2.3.4.2. Đánh giá đa dạng sinh học các loài nấm Đông trùng hạ thảo tại
Vườn quốc gia Hoàng Liên........................................................................... 22
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
iv
vi
5
2.3.4.3. Nghiên cứu đặc điểm sinh học của một loài nấm ĐTHT có giá trị cao,
thu được trong khu vực nghiên cứu .............................................................. 23
2.3.4.4. Đề xuất hướng bảo tồn, khai thác, sử dụng và phát triển một số loài
nấm quý ........................................................................................................ 26
Chƣơng 3: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ XÃ HỘI CỦA KHU
VỰC NGHIÊN CỨU .................................................................................. 27
3.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 27
3.1.1. Ranh giới, hành chính......................................................................... 27
3.1.2. Địa hình ............................................................................................. 27
3.1.3. Địa chất và thổ nhưỡng ...................................................................... 29
3.1.4. Khí hậu ............................................................................................... 30
3.1.5. Thuỷ văn ............................................................................................. 34
3.1.6. Đa dạng thực vật, động vật rừng trong khu vực nghiên cứu ............... 35
3.1.6.1. Đa dạng sinh học ............................................................................. 35
3.1.6.2. Thực vật........................................................................................... 35
3.1.6.3. Động vật .......................................................................................... 37
3.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ...................................................................... 38
3.2.1. Dân số ................................................................................................ 38
3.2.2. Lao động và tập quán ......................................................................... 39
3.2.3. Các hoạt động về nông lâm nghiệp ..................................................... 39
3.2.4. Văn hoá xã hội.................................................................................... 40
3.2.5. Tình hình giao thông và cơ sở hạ tầng ................................................ 41
3.2.6. Các đặc điểm về lịch sử văn hoá ......................................................... 41
Chƣơng 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ....................... 42
4.1. Kết quả điều tra thu mẫu và giám định nấm Đông trùng hạ thảo tại VQG
Hoàng Liên .................................................................................................. 42
4.1.1. Thành phần loài nấm ĐTHT của khu vực nghiên cứu ......................... 42
4.1.2. Mô tả đặc điểm hình thái các loài nấm tại VQG Hoàng Liên -Sapa Lào Cai ........................................................................................................ 44
4.1.2.1. Nấm Cordyceps crinalis .................................................................. 44
4.1.2.2. Nấm Cordyceps formosana .............................................................. 45
4.1.2.3 Nấm Cordyceps militaris .................................................................. 46
4.1.2.4 Nấm Cordyceps nutans ..................................................................... 47
4.1.2.5. Nấm Cordyceps pseudomilitaris ...................................................... 48
4.1.2.6. Nấm Bạch cương Bauveria bassiana ............................................... 49
4.1.2.7. Nấm Isaria farinosa ......................................................................... 50
4.1.2.8. Nấm Isaria tenuipes ......................................................................... 51
4.2. Đánh giá đa dạng sinh học các loài nấm Đông trùng hạ thảo tại VQG
Hoàng Liên .................................................................................................. 52
4.2.1. Đa dạng về thành phần loài, tần suất xuất hiện .................................. 52
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
vii
v6
4.2.2. Đa dạng về phân bố ............................................................................ 54
4.2.2.1. Phân bố theo sinh cảnh.................................................................... 54
4.2.2.2. Phân bố ĐTHT theo độ cao ............................................................. 57
4.2.2.3. Phân bố theo độ tàn che .................................................................. 60
4.2.2.4. Phân bố theo thời gian..................................................................... 62
4.2.3. Đa dạng về ký chủ .............................................................................. 64
4.2.4. Đa dạng về giá trị sử dụng và giá trị dược liệu .................................. 66
4.3. Nghiên cứu đặc điểm sinh học của chủng nấm Cordyceps militaris ...... 68
4.3.1. Phân lập thuần khiết nấm. .................................................................. 68
4.3.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của nhiệt độ không khí đến sự sinh trưởng của
hệ sợi nấm Cordyceps militaris. .................................................................. 69
4.3.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của độ ẩm không khí đến sự sinh trưởng của hệ
sợi nấm Cordyceps militaris ........................................................................ 70
4.3.4. Nghiên cứu ảnh hưởng của pH môi trường đến sự sinh trưởng của hệ
sợi nấm Cordyceps militaris ........................................................................ 71
4.3.5. Nghiên cứu ảnh hưởng của môi trường dinh dưỡng tới sinh trưởng của
hệ sợi Cordyceps militaris ........................................................................... 72
4.4. Đề xuất hướng bảo tồn, phát triển và khai thác, sử dụng một số loài nấm
quý ............................................................................................................... 73
KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................... 76
1. Kết luận .................................................................................................... 76
2. Tồn tại ...................................................................................................... 77
3. Khuyến nghị ............................................................................................. 77
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 79
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
vi
7
DANH MỤC CÁC CỤM, TỪ VIẾT TẮT
VQG
: Vườn quốc gia
ĐTHT
: Đông trùng hạ thảo
PDA
: Potato Dextrose. Aga
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
8vii
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Thành phần hóa học chủ yếu của hai loại nấm Đông trùng hạ thảo
quan trọng ................................................................................... 8
Bảng 4.1: Danh sách các loài ĐTHT khu vực VQG Hoàng Liên ............... 43
Bảng 4.2 : Tần suất xuất hiệ n của nấm Đông trùng hạ thảo
thu được tại khu vực nghiên cứu ............................................... 53
Bảng 4.3 : Tổng hợp phân bố theo loại hì nh rừng của các
loài nấm ĐTHT thu được tại khu vực nghiên cứu ..................... 55
Bảng 4.4: Tổng hợp phân bố theo đai cao của các loài nấm
ĐTHT thu được tại khu vực nghiên cứu ................................... 58
Bảng 4.5 : Tổng hợp phân bố theo độ tàn che của các
loài nấm ĐTHT thu được tại khu vực nghiên cứu .................... 60
Bảng 4.6 : Tổng hợp số lượng nấm ĐTHT phân bố theo thời gian ............. 63
Bảng 4.7 : Tổng hợp số lượng, tỷ lệ thành phần Bộ côn trùng ký chủ
của các loài nấm ĐTHT thu được tại VQG Hoàng Liên .......... 65
Bảng 4.8 : Bảng xác đị nh loài nấm ĐTHT ký sinh trên bộ côn trùng
ký chủ, thu được tại .................................................................. 65
Bảng 4.9 : Phân loại giá trị sử dụng của các loài nấm ĐTHT
thu được tại VQG Hoàng Liên .................................................. 66
Bảng 4.10: Sinh trưởng của hệ sợi nấm dưới ảnh hưởng của nhiệt độ không khí... 69
Bảng 4.11: Sinh trưởng của hệ sợi nấm dưới ảnh hưởng của độ ẩm không khí . 70
Bảng 4.12: Sinh trưởng của hệ sợi nấm dưới ảnh hưởng của pH môi trường .. 71
Bảng 4.13: Sinh trưởng của hệ sợi nấm trên các môi trường dinh dưỡng ... 72
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
