Tỉ lệ mất an ninh lương thực hộ gia đình và các yếu tố liên quan ở các hộ gia đình tại xã EA siên, thị xã buôn hồ, tỉnh ĐAK LAK năm 2016

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA Y TẾ CÔNG CỘNG

TỶ LỆ MẤT AN NINH LƯƠNG THỰC
HỘ GIA ĐÌNH VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN
Ở CÁC HỘ GIA ĐÌNH TẠI XÃ EA SIÊN,
THỊ XÃ BUÔN HỒ, TỈNH ĐAK LAK
NĂM 2016

CN :Nguyễn Thị Ngọc Khanh


1

• Đặt vấn đề

2

• Câu hỏi ‐ Mục tiêu nghiên cứu

3

• Tổng quan y văn

4

• Đối tượng, phương pháp nghiên cứu

5

• Kết quả ‐ Bàn luận

6

• Kết luận

7

• Đề xuất, kiến nghị
2


ĐẶT VẤN ĐỀ 
Số lượng người đói trên toàn cầu năm 2010
(925 triệu người)
Các nước Mỹ
Latin và Caribe
6%

Các nước
châu Phi cận
Sahara
26%

Các nước
phát triển
2%

Các nước Tây
Phi và Bắc Phi
4%

Thống kê mất ANLT thế giới
(2015):
Thế giới: 28,4%  dân số
Châu Á: 8,4%  dân số

Các nước
châu Á
Thái Bình
Dương
62%

Nguồn: WHO

3


ĐẶT VẤN ĐỀ 
Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỉ: 
“ Xóa bỏ tình trạng nghèo
cùng cực và thiếu đói”

THÀNH TỰU 
Tỷ lệ nghèo đã giảm
nhanh chóng từ 58,1% 
năm 1993 xuống còn 6% 
năm 2014,
tiến bộ trong việc giảm
suy dinh dưỡng từ 41% 
xuống còn 11,7% trong

năm 2011 

HẠN CHẾ
‐ Nằm trong nước có thu nhập
trung bình thấp
‐Phụ nữ độ tuổi sinh đẻ (18‐49) 
thiếu năng lượng trường diễn (BMI 
<18,5) là 18,0%; thừa cân và béo
phì (BMI ≥ 25) là 8,2% 
‐Dân tộc thiểu số của Việt Nam chỉ
chiếm có 13% nhưng lại ảnh hưởng
đến 30% tỷ lệ đói nghèo của cả
nước
4


ĐẶT VẤN ĐỀ 

Tỷ lệ mất an ninh lương thực hộ gia đình (ANLT HGĐ)
tại xã Ea Siên, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đak Lak năm 2016 là bao
nhiêu? Và các yếu tố liên quan là gì?
5


MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

Xác định tỷ lệ mất ANLT HGĐ và các yếu tố liên quan ở các hộ gia
đình tại xã Ea Siên, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đak Lak năm 2016

6

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1

• Xác định tỷ lệ mất ANLT và tỷ lệ các mức độ
mất ANLT HGĐ 

2

• Xác định mối liên quan giữa tình trạng mất
ANLT HGĐ với các đặc tính nền

3

• Xác định mối liên quan giữa tình trạng mất
ANLT HGĐ với sự tiếp cận, sự sẵn có và sự kiện
ảnh hưởng đến nguồn lương thực gia đình

4

• Xác định mối liên quan giữa tình trạng mất
ANLT HGĐ với tần suất tiêu thụ thực phẩm

5

• Xác định mối liên quan giữa tình trạng mất
ANLT HGĐ với tình trạng tài sản vật chất

7


TỔNG QUAN Y VĂN 
• Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc: “Mất
ANLT tồn tại khi con người ở mọi nơi mọi lúc không đủ khả năng về
thể chất, xã hội và kinh tế để tiếp cận lương thực một cách đầy đủ, 
an toàn và dinh dưỡng, không thể đáp ứng nhu cầu và sở thích ăn
uống đảm bảo cho một cuộc sống năng động và khỏe mạnh”
• Biểu hiện: Đói, thiếu ăn

8


TỔNG QUAN Y VĂN 

• Gồm 4 cấp độ: Mất ANLT thế giới, mất ANLT cấp quốc gia, mất
ANLT hộ gia đình, mất ANLT cá nhân
• Điều kiện: Thực phẩm sẵn có, sự tiếp cận thực phẩm, tính an 
toàn, tính ổn định
• Đối tượng dễ bị tổn thương: nông dân, người nghèo, phụ nữ, 
phụ nữ có con, người già, dân tộc thiểu số, trẻ em, dân tị nạn,…
• Mất ANLT  góp phần tỷ lệ lớn các bệnh mãn tính (đái tháo
đường, tăng huyết áp) ở phụ nữ

9


TỔNG QUAN Y VĂN 
• Các nghiên cứu về mất ANLT HGĐ 

Tác giả

Nội dung

Cỡ mẫu

Đối
tượng

Địa điểm

Năm

Loại nghiên
cứu

Amanda 
Lynn 
Chicoine

Đánh giá thang đo
mất ANLT HGĐ 
ELCSA

140 

Hộ gia
đình

Honduras

2014

Cắt ngang

Palanivel
Chinnakali

250 
Tỷ lệ mất ANLT 
HGĐ ở các mức độ
và yếu tố liên quan

Phụ
nữ đại
diện
cho
HGĐ

Ngoại ô
2014
Colony, Bắc
Ấn Độ

Cắt ngang

Vương
Ngọc Thùy

Tỷ lệ mất ANLT 

HGĐ, tình trạng
dinh dưỡng và
chất lượng bữa ăn

250

Các hộ Quận 8, 
gia
TP.HCM
đình

2013

Cắt ngang

Trương Thị
Thanh Lan

Tỷ lệ mất ANLT
HGĐ và các yếu tố
liên quan

255

Sinh
viên

2013

Cắt ngang

Khoa
YTCC, ĐH
Y Dược
TP.HCM

10


TỔNG QUAN Y VĂN 
• Thang đo tình trạng ANLT
HFSSM : Bộ câu hỏi điều tra về ANLT HGĐ Hoa Kì (U.S.Household
Food Security Survey Module)
HHS: Công cụ đo lường tình trạng đói của HGĐ (the Household 
Hunger Scale)
HFIAS: Công cụ đo lường sự tiếp cận thực phẩm của HGĐ mất ANLT 
(Household Food Insecurity Access Scale)
ELCSA : Thang đo lường về tình trạng ANLT của các nước châu Mỹ
La‐tinh (the Latin American and Caribbean Household Food 
Security Measurement Scale)

11


ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• Nghiên cứu cắt ngang mô tả
• Thời gian: tháng 4 – tháng 7 năm 2016
• Địa điểm: xã Ea Siên, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đak Lak

• Đối tượng nghiên cứu

Dân số mục tiêu
Các hộ gia đình tại xã Ea Siên, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đak Lak năm
2016
Dân số chọn mẫu
Các hộ gia đình ở xã Ea Siên, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đak Lak tại
thời điểm nghiên cứu
12


ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Cỡ mẫu:

n

2
1 / 2

z

p (1  p )
2
d

• α= 0,05
• Với độ tin cậy 95%, Z(1‐α/2) = 1,96)
• d : Độ chính xác (sai số cho phép): d = 0,1
• p = 0,344  [1]
 Với C=2

n = 174 hộ

[1] Vuong T. N, Gallegos D, Ramsey R (2015) "Household food insecurity, diet, and weight status in a disadvantaged district of Ho 
Chi Minh City, Vietnam: a cross‐sectional study". BMC Public Health, 15, 232.

13


ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• Kỹ thuật chọn mẫu : chọn mẫu ngẫu nhiên phân tầng
Nhóm 1 (<100 hộ)

Nhóm 2 (≥ 100 hộ )

Thôn 5

83

Thôn 1A

232

Thôn 6A

94

Thôn 1B

227

Thôn 6B

93

Thôn 2A

106

Buôn Đlung 2

78

Thôn 2B

126

Thôn 3

128

Thôn 7

114

Thôn 8

108

Tổng: 7 thôn buôn

1041(75%)

Tổng : 4 thôn buôn

348( 25%)

 Nhóm 1 số hộ cần lấy là : 25% x 174=44 hộ
Nhóm 2 số hộ cần lấy là : 75% x174 =130 hộ

14


ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• Kỹ thuật chọn mẫu :
Bốc ngẫu nhiên 1 thôn buôn ở nhóm 1 và 2 thôn buôn ở nhóm 2 
Nhóm 1: thôn 5
Nhóm 2: thôn 1A, thôn 8 . Mỗi thôn lấy 65 hộ
 Bắt đầu từ nhà trưởng thôn
Điều tra viên chọn ngẫu nhiên hướng thu thập
Chọn tiếp hướng thu thập khác nếu số hộ thu thập chưa đủ
Điều tra viên đi hết đường cho đến khi thu đủ số hộ mỗi thôn

15


ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• Kỹ thuật chọn mẫu : chọn mẫu ngẫu nhiên phân tầng

16

ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Những phụ nữ trực tiếp nấu
ăn ≥ 2 bữa/ngày và ít nhất 5 
ngày /tuần cho gia đình và
Tiêu chí đưa vào
Tiêu chí loại ra

đồng ý tham gia nghiên cứu[2].
 Gia đình ăn chay do tôn giáo
 Ăn vì mục đích giảm cân.
 Dinh dưỡng do bác sĩ yêu
cầu.

[2] Chinnakali P, Upadhyay R. P, Shokeen D, Singh K, Kaur M, et al. (2014) "Prevalence of household-level food
insecurity and its determinants in an urban resettlement colony in north India". J Health Popul Nutr, 32 (2), 227-36.

17


ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• Công cụ thu thập
Bộ câu hỏi phỏng vấn gồm 4 phần:

Phần A:  Đặc tính mẫu, 30 câu. 
Phần B:  Tần suất tiêu thụ thực phẩm ( FFQs),19 câu
Phần C: Tình trạng mất ANLT, 15 câu
1 câu hỏi về dự định để cải thiện tình trạng
Phần D: Tình trạng tài sản vật chất, 22 câu

18

ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• Liệt kê, định nghĩa biến số
BSPT:
Mất ANLT HGĐ
(trong 3 tháng qua)
Hộ không có
con < 18 tuổi

Hộ có con
< 18 tuổi

(9 câu)  

(15 câu) 

Phân loại

Điểm 9 câu

Điểm 15  câu

Có ANLT 

0

0

Mất ANLT nhẹ

1 – 3 

1 – 5  

Mất ANLT trung bình

4 – 6 

6 – 10 

Mất ANLT nặng

7 – 9 

11 – 15 

19


ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Kiểm soát sai lệch chọn lựa
 Tuân thủ tiêu chí chọn mẫu
và tiêu chí loại ra. 

Kiểm soát sai lệch thông tin
 Định nghĩa biến số rõ ràng, cụ
thể
 Sử dụng cân đo, thước đo.
 Luôn có người phiên dịch đi

cùng với điều tra viên . 
 Sai lệch hồi tưởng: gợi nhớ, 
tạo không khí thoải mái, nói
chuyện thân mật

20


ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• Phân tích dữ kiện
Sử dụng phần mềm Epidata 3.1 để nhập liệu
Phần mềm Stata 13.0 để phân tích
Số thống kê mô tả:
Biến định tính: Tần suất, tỷ lệ (%), biểu đồ hình cột, biểu đồ hình
bánh để thống kê mô tả cho các biến định tính.
Biến định lượng:Trung vị, tứ phân vị để thống kê mô tả cho các biến
định lượng phân phối không bình thường.

21


ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• Phân tích dữ kiện
Thống kê phân tích: : Kiểm định Chi bình phương, Chi bình phương
khuynh hướng, kiểm định Fisher nếu có >20% số ô vọng trị nhỏ
hơn < 5, Hồi quy logistic, Mann ‐ Whitney 

22

ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• Vấn đề Y đức

Thông qua và có sự cho phép của chính quyền địa phương

Không xâm lấn đến cơ thể của đối tượng. 

Giải thích rõ ràng mục đích nghiên cứu cho đối tượng trước
khi phỏng vấn.

Đối tượng tự nguyện đồng ý bằng văn bản có chữ ký mới
được phép phỏng vấn đối tượng.

Mọi thông tin được giữ bí mật hoàn toàn, dừng cuộc phỏng
vấn bất kì khi nào nếu muốn.

23


KẾT QUẢ‐ BÀN LUẬN
• Đặc điểm nhân khẩu học (n=174) 
Tỷ lệ thôn buôn
Thôn 1A

Thôn 5

Thôn 8

Tỷ lệ các dân tộc
Nùng

Tày

Kinh

khác

0%

37%

37%
26%

15%
11%
74%

24


KẾT QUẢ‐ BÀN LUẬN
• Đặc điểm nhân khẩu học (n=174) 
Tỷ lệ nghề nghiệp
Làm nông
4%

14%

Nội trợ

82%

Khác (giáo viên, 
buôn bán…)

25