SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN ĐỀ TÀI: THỦ THUẬT DẠY TẬP ĐỌC NHẠC THEO MÔ HÌNH VNEN
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (548.74 KB, 25 trang )
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PHỊNG GD-ĐT CƯ KUIN
TRƯỜNG TH NGUYỄN TẤT THÀNH
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TÊN ĐỀ TÀI:
THỦ THUẬT DẠY TẬP ĐỌC NHẠC THEO MƠ HÌNH VNEN
GV: Nguyễn Văn Thảo
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
-1-
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cư Kuin, tháng 1 năm 2017
MỤC LỤC
Đề mục
Trang
I. PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................2
1. Lý do chọn đề tài...............................................................................................2
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài..........................................................................3
3. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................3
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu...........................................................................3
5. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................3
II. PHẦN NỘI DUNG...........................................................................................4
1. Cơ sở lý luận......................................................................................................4
2. Thực trạng.........................................................................................................4
2.1. Thuận lợi – khó khăn.......................................................................................4
2.2. Thành công – hạn chế......................................................................................5
2.3. Mặt mạnh - mặt yếu.........................................................................................6
2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động.............................................................6
2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra..............7
3. Giải pháp, biện pháp.............................................................................8
3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp........................................................8
3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp.........................8
3.3. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp......................................................18
3.4. Mối quan hệ giữa giải pháp, biện pháp.........................................................19
3.5. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.....................19
4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên
cứu........................................................................................................................20
III. PHẦN KẾT LUẬN.......................................................................................20
1. Kết luận............................................................................................................21
2. Kiến nghị..........................................................................................................21
٭. Tài liệu tham khảo..........................................................................................23
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1 Lý do chọn đề tài
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
-2-
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Âm nhạc là món ăn tinh thần khơng thể thiếu được của tuổi thơ, giúp cho
cảm xúc các em thêm sâu sắc tâm hồn thêm trong sáng, ước mơ thêm bay bổng.
Những cảm xúc đó hằng ngày theo sát, nhắc nhở các em thực hiện năm điều Bác
Hồ dạy, phấn đấu trở thành con người tồn diện, có ích cho đất nước sau này.
Có rất nhiều phương pháp truyền đạt khi dạy hát, dạy tập đọc nhạc, dạy kể
chuyện âm nhạc và cũng tùy thuộc vào mỗi giáo viên có mỗi phương pháp truyền
đạt khác nhau cùng với kinh nghiệm của mỗi người.
Riêng đối với nội dung dạy “Tập đọc nhạc’’ có rất nhiều giáo viên nghĩ rằng
chỉ đàn lên là học sinh đọc được, sai chỗ nào thì dừng lại sửa. Với tơi cách nghĩ
đó nên áp dụng cho phương pháp dạy hát thì phù hợp hơn. Khi nghe giáo viên
đàn bài hát có sẵn lời ca thì các em hát theo được, cịn đọc nhạc mà chỉ nghe thơi
thì chỉ có học sinh giỏi mới thực hiện được, phải cho các em được quan sát trực
tiếp vào bảng phụ, chỉ từng nốt nhạc cụ thể cho các em thấy được nốt nằm ở vị trí
đó là nốt gì để các em nắm được. Các em nắm được nốt rồi thì mới kết hợp cho
nghe đàn và được nghe nhiều lần. Để giúp các em đọc được và thực hành tốt phải
thực hiện một lúc cả 3 giác quan như: mắt nhìn - tai nghe - miệng đọc kết hợp gõ
phách, qua đó giúp các em phát triển tai nghe và phát triển giọng. Vì vậy giáo
viên phải có những phương pháp, kinh nghiệm tối ưu để truyền đạt, với tơi trên
lớp tơi ln dạy hết mình, ln quan tâm, theo sát học sinh trong tiết dạy của
mình, ln áp dụng phương pháp nhẹ nhàng, thích hợp tùy vào từng đối tượng
học sinh, cùng với mong muốn đưa Tập đọc nhạc thực sự gần gũi với các em
đồng thời đem lại hiệu quả cao khi giảng dạy nội dung này.
Tôi mong muốn được chia sẽ với tất cả đồng nghiệp nhằm học hỏi, trao đổi
và rút kinh nghiệm để ngày càng có những phương pháp dạy tập đọc nhạc hiệu
quả hơn nữa, thông qua đề tài: “Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình
VNEN”
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
-3-
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- Học sinh hiểu bản chất của Tập đọc nhạc là quá trình khám phá ra giai điệu
bản nhạc.
- Học sinh nắm vững tên nốt nhạc, có kĩ năng giải mã về cao độ và trường
độ của nốt nhạc để đọc đúng giai điệu, biết đọc bài Tập đọc nhạc kết hợp gõ
phách hoặc đánh nhịp.
- Giúp học sinh phát triển tai nghe, cảm thụ về âm thanh, tư duy sáng tạo, hỗ
trợ việc học hát và phát triển năng khiếu âm nhạc của các em.
- Tạo tâm lý thoải mái, hứng thú, ý thức học tập tốt mỗi khi học Tập đọc
nhạc, đồng thời kích thích tiềm năng nghệ thuật, kỹ năng sáng tạo, phát triển khả
năng cảm thụ âm nhạc. Giúp học sinh có kiến thức cơ bản, vững chắc về âm
nhạc, làm nền tảng cho các em học tốt hơn chương trình âm nhạc ở các lớp sau.
3. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh khối 4, khối 5 trường Tiểu học Nguyễn Tất Thành, huyện CưKuin,
tỉnh Đăk Lăk.
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Phân môn Tập đọc nhạc của học sinh khối 4 và khối 5
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp quan sát sư phạm
- Phương pháp trải nghiệm thực tế
- Phương pháp phân tích tổng hợp
- Phương pháp thực hành
- Khảo sát trình độ học sinh
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
-4-
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hiện nay trên Thế Giới có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về vai trò của âm
nhạc đối với đời sống của con người và sự tác động của âm nhạc tới sự hình
thành và phát triển nhân cách sống đăc biệt là lứa tuổi tiểu học.
M. Gorki nhận xét: “Âm nhạc có tác động kì diệu đến tận đáy lịng, nó khám
phá ra các phẩm chất cao q của con người. Chính vì vậy, người lớn cần đặc biệt
quan tâm đến việc giáo dục âm nhạc cho trẻ càng sớm càng tốt”.
Ở Việt Nam cũng có một số nhà sư phạm nghiên cứu về một số phương pháp
giảng dạy âm nhạc trong các trường phổ thông. Như Giáo sư Dương Viết Á
chuyên nghiên cứu các làn điệu dân ca để vào các trường học phổ thơng,Nhạc sĩ
Hồng Long là chủ biên của sách nghệ thuật 1,2,3,NXB Giáo dục Hà Nội 20012003.Đồng thời cũng là chủ biên của cuốn sách Hỏi đáp về phương pháp dạy
học 1,2,3 và Nghệ thuật 4,5NXB Giáo dục, Hà Nội, 2004.
Việc lựa chọn các phương pháp dạy học khơng cịn là vấn đề mới mẻ,nhưng
dạy như thế nào, phối hợp các phương pháp dạy học ra sao để học sinh học mà
không bị nhàm chán, không bị gị bó hay ép buộc, làm cho học sinh cảm thấy
thích thú, hào hứng, phấn khởi sau mỗi giờ học nhạc thì bản thân tơi qua nhiều
năm trực tiếp giảng dạy âm nhạc cũng đã ứng dụng một số phương pháp dạy học
nhằm bồi dưỡng kỹ năng học Tập đọc nhạc cho học sinh. Từ đó giúp trẻ tự tin,
mạnh dạn, hứng thú với các bài Tập đọc nhạc, đọc đúng cao độ, tiết tấu các nốt
nhạc.
2. Thực trạng
2.1. Thuận lợi – khó khăn
* Thuận lợi
- Cho đến nay các trường đã có giáo viên dạy Âm nhạc, phong trào học Âm
nhạc ngày càng sôi nổi, hầu hết các em học sinh hào hứng học và môn học đã
được chú ý. Tất cả mọi người đã hiểu được đây là một mơn học nghệ thuật, mơn
học có đóng góp rất lớn đến việc giáo dục trẻ, mơn học góp phần không nhỏ vào
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
-5-
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
việc hình thành nhân cách và phát triển tồn diện cho học sinh. Vì vậy khơng ít
giáo viên, học sinh, các bậc phụ huynh đã coi trọng và đầu tư cho mơn học.
Để giảng dạy mơn Âm nhạc trong chương trình đào tạo được thành công,
điều này phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố như : Tài liệu, phương tiện, đồ dùng
trực quan.
Trường Tiểu học Nguyễn Tất Thành được trang bị một số đồ dùng cần thiết
cho việc giảng dạy Âm nhạc và học như : Bộ đồ dùng dạy học từ lớp 1 đến lớp 5,
sách tham khảo, một số tranh ảnh, đàn Piano điện tử, đàn Organ, thanh phách,
bảng phụ các bài Tập đọc nhạc…phương tiện dạy học được nhà nước và các cấp
lãnh đạo quan tâm, đầu tư nên việc dạy học ngày càng được cải thiện đem lại
hiệu quả rõ rệt.
* Khó khăn
Tuy nhiên việc vận dụng các dụng cụ hỗ trợ cho việc dạy và học của giáo viên
chưa linh hoạt, một số đồ dùng được trang bị chưa hợp lí khơng sử dụng được.
Bên cạnh đó do quan niệm của một số giáo viên, phụ huynh về mơn học cịn hạn
chế, chưa coi trọng môn học, chưa quan tâm mua sắm đồ dùng học tập cho học
sinh, ...
Lứa tuổi các em còn quá nhỏ để hiểu rõ về nhịp, phách, tiết tấu, một số em gõ
đệm chưa chuẩn, một số em chưa nhớ vị trí các nốt nhạc, nhiều em khơng có
năng khiếu về nghe và cảm thụ âm nhạc. Đặc biệt là bản thân các em, nhiều em
chưa nhớ hết các nốt nhạc, vì vậy giáo viên phải mất khá nhiều thời gian để dạy
cái căn bản nhất về kiến thức lớp 3, đó là cho các em nắm được tên nốt và vị trí
nốt ở trên khng nhạc
2.2. Thành cơng – hạn chế
* Thành công
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
-6-
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Đa số học sinh đều háo hức tham gia các hoạt động giáo dục âm nhạc và đã
biết phân biệt rõ các hình nốt nhạc, trường độ các nốt, đọc tương đối đúng tên gọi
và cao độ các nốt nhạc. Đọc tương đối tốt các bài Tập đọc nhạc có trong chương
trình.
* Hạn chế
Ở độ tuổi này các em cịn hiếu động nên chưa tập trung chú ý khi giáo viên
hướng dẫn. Khi đọc bài Tập đọc nhạc trước lớp các em cịn thiếu tự tin dẫn đến
đọc chưa chính xác cao độ, đọc sai tên nốt nhạc
2.3. Mặt mạnh - mặt yếu
* Mặt mạnh
Đa số các em nắm chắc kiến thức môn học, kết quả học tập của học sinh
khối 4 và khối 5 trong thời gian qua có nhiều chiều hướng tích cực, chất lượng
nâng cao, tất cả các em đều hồn thành mơn học. Âm nhạc giúp các em có tinh
thần thoải mái để hứng thú học các môn học khác.
* Mặt yếu
Khả năng ghi nhớ của các em chưa tốt, có khi tiết học này nhớ, tiết sau đã
quên. Việc cảm nhận về cao độ, tiết tấu đối với học sinh tiểu học còn hạn chế
2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động
* Nguyên nhân của thành cơng
Trong q trình vận dụng đề tài tơi đã thu được một số thành công nhất
định . Đa số các em u thích mơn học, các em đã biết đọc, viết đúng các
bài Tập đọc nhạc. Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học.
* Nguyên nhân của hạn chế
Về CSVC của trường chưa thật đầy đủ, chưa có phịng chức năng riêng
ở điểm trường phụ để học Âm nhạc nên trong giờ học còn nhiều hạn chế
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
-7-
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
như : khơng sử dụng hết các nhạc cụ, chưa có khơng gian tham gia một số
trị chơi âm nhạc...
Do mơn học địi hỏi phải có năng khiếu nên một số em còn đọc sai cao
độ, chưa đọc đúng tên nốt nhạc, chưa biết gõ đệm chính xác theo nhịp,
phách, tiết tấu.
Điều kiện giảng dạy của giáo viên còn hạn chế, các tài liệu tham khảo,
phục vụ dạy Tập đọc nhạc như tranh trị chơi âm nhạc cịn ít, chưa phong
phú.
Trường có một số em là học sinh đồng bào, các em tiếp thu chậm và
còn rụt rè, nhút nhát.
Ý thức học tập và khả năng tiếp thu của một số học sinh chưa cao.
Một số phụ huynh chưa quan tâm, nhắc nhở con em mình học tập, cũng
như chuẩn bị đồ dùng học tập môn Âm nhạc chưa đầy đủ.
2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra
Đối với học sinh Tiểu học tâm lý các em chưa ổn định, trí tuệ các em
phát triển chưa hoàn chỉnh nên các em học dễ thuộc nhưng nhanh quên, mỗi
tiết học âm nhạc thời lượng chỉ có 35 đến 40 phút mà phân mơn Tập đọc
nhạc chỉ có thời gian khoảng 20 phút để học một bài Tập đọc nhạc nên ít có
thời gian để kiểm tra, chỉnh sửa cho từng học sinh. Hơn nữa ở lớp 3 các em
chỉ có hai tiết học để làm quen với các nốt nhạc nên lên lớp 4 các em chưa
nhớ hết vị trí các nốt nhạc trên khuông. Vậy, làm thế nào để giúp học sinh
đọc tốt các bài Tập đọc nhạc, nhớ vị trí, tên gọi, hình nốt, trường độ các nốt
nhạc là điều trăn trở của tôi mỗi khi đến lớp.
Để các em học tập tốt hơn. Mỗi giáo viên cần có tâm với nghề, phải tự
học, tự tìm tịi, nghiên cứu các phương pháp dạy học phù hợp đối với từng
nhóm đối tượng học sinh. Căn cứ vào tài liệu hướng dẫn môn học, vào
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
-8-
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
chuẩn kiến thức kỹ năng để kết hợp nhiều phương pháp trong một tiết học,
tổ chức các trò chơi âm nhạc giúp các em hứng thú học tập, giúp các em
mạnh dạn, tự tin hơn trước tập thể và trong quá trình học tập chắc chắn các
em sẽ hứng thú học tập và đạt kết quả cao hơn.
3. Giải pháp, biện pháp
3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Để thực hiện đề tài bản thân tôi xác định mục tiêu của đề tài này là giúp
học sinh xác định đúng vị trí các nốt nhạc trên khng nhạc, phân biệt đúng
hình các nốt nhạc, ghi nhớ trường độ của mỗi hình nốt nhạc, đọc đúng cao
độ các bài Tập đọc nhạc trong chương trình Tập đọc nhạc Tiểu học.
3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
a. Luyện tập cao độ
Đối với học sinh tiểu học, đây là một phần tương đối khó. Muốn vậy thì
khơng phải chờ đến lớp 4 khi có phần tập đọc nhạc trong bài học mới vội vàng
cho học sinh tập đọc cao độ của bài theo đàn. Điều đó khơng thể mang lại kết quả
khả quan được. Với tôi, ngay từ lớp 1 tôi đã cho các em thường xuyên nghe giai
điệu của bài hát, làm quen với chuỗi âm thanh đi lên, đi xuống, đi ngang qua các
trò chơi như: Nghe giai điệu đoán tên bài hát, nhận biết chuỗi âm thanh đi lên, đi
xuống, đi ngang… giúp các em ý thức được phần giai điệu của các bài hát qua
các trò chơi như: Hát thay lời ca bằng các nguyên âm a, o, i, e, u theo giai điệu
một bài hát nào đó. Chính những trị chơi đã lơi cuốn các em vào tiết học và
những âm thanh của giai điệu các bài hát đã thấm dần vào tâm hồn các em một
cách từ từ nhưng chắc chắn. Tiếp tục đến lớp 2 và lớp 3 khả năng nghe và phân
biệt âm thanh đối với các em đã trở thành kĩ năng hết sức thuần thục, nhuần
nhuyễn. Và khi ấy, tôi cho các em làm quen với các tên nốt nhạc qua các câu
truyện kể và qua trò chơi "gọi tên nốt", "bảy anh em nhà nốt nhạc", Sắp xếp tên
nốt nhạc thành câu có nghĩa như “Đồ Mi Là Đồ Xí Xọn, Đồ Mi Là Đồ Mi
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
-9-
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phá”… Qua trò chơi tên nốt nhạc đã trở nên thân thiết, gần gũi với các em như
những người bạn. Có những em sau khi tham gia trò chơi trong tiết học xong thì
khi ra ngồi các em đã gọi đùa nhau bằng chính tên nốt nhạc mà em đó vừa đóng
vai. Qua đó ta có thể thấy bài học qua trị chơi ấy đã được khắc sâu vào tâm trí
của học sinh.
Khi tiến hành luyện cao độ cho những bài tập đọc nhạc cụ thể, tơi thay đổi
hình thức của thang âm độ cao giúp học sinh hứng thú hơn khi luyện tập thay vì
với hình thức truyền thống như:
Thay bằng:
SI
LA
SON
PHA
MI
RÊ
ĐÔ
Hoặc:
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 10 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ĐƠ
SI
LA
SON
PHA
MI
RÊ
ĐƠ
Bằng sự bồi dưỡng lâu dài và thường xuyên, học sinh đã được chuẩn bị kĩ
năng đọc cao độ của nốt nhạc khá thuần thục và chuẩn xác.
b. Luyện tập tiết tấu
Tuy phần tiết tấu tương đối đơn giản hơn phần luyện cao độ nhưng khơng
phải vì vậy mà học sinh dễ dàng thực hiện. Bởi độ dài của các hình nốt nhạc
khơng phải được đo bằng cm như trong tốn học mà được tính bằng độ dài vang
lên của âm thanh. Đối với học sinh tiểu học thì đó là sự trừu tượng khó nắm bắt.
Vậy nên trong các trị chơi tơi đã lấy chính những mơ hình nốt nhạc như hình nốt
trắng, hình nốt đen, hình nốt móc đơn, hình nốt móc kép làm phần thưởng cho
những nhóm hay những cá nhân vừa trả lời đúng. Chính những phần thưởng ý
nghĩa đó đã kích thích các em tích cực, năng động tham gia vào tiết học và cũng
qua đó các em dễ dàng nhớ tên các hình nốt nhạc để rồi sau đó việc nắm bắt độ
dài của mỗi hình nốt trở nên đơn giản hơn.
Khi giới thiệu về độ dài hình nốt tơi mơ hình hố cho học sinh dễ nhận ra.
Ví dụ:
Tơi dùng đàn mơ phỏng độ dài của âm thanh bằng các bước chân
Ví dụ: Nốt trắng: hai bước
Nốt đen: một bước
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 11 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nốt móc đơn: Nửa bước chân
Với cách cụ thể hố như trên sẽ giúp học sinh dễ dàng phân biệt được sự
khác nhau về độ dài các hình nốt nhạc. Qua đó tơi tích cực giúp các em thực
hành, luyện tập nhiều lần. Ngồi ra tơi cịn cho các em luyện tập tiết tấu thơng
qua các trị chơi như: "Nghe tiết tấu đoán câu hát trong bài" hoặc "Nghe tiết tấu
đoán tên bài hát". Trong chương trình âm nhạc của tiểu học có rất nhiều bài hát
cùng chung tiết tấu giống nhau như bài: Em u hồ bình (Em u hịa bình yêu
đất nước Việt Nam...) và Bầu trời xanh (La la lá la, la la lá là...); Bài: Múa vui và
Hoa lá mùa xn… , thơng qua trị chơi học sinh được thực hành, luyện tập một
cách thường xuyên và qua đó học sinh sẽ nắm bắt, thực hành các bài tập tiết tấu
một cách chính xác.
c. Đọc nốt nhạc trên khng nhạc
Đây là phần khó nhất trong bài bởi vì chính phần này sẽ đánh giá kĩ năng
thực hành của học sinh được tổng hợp từ hai phần trên. Ở lứa tuổi tiểu học sự kết
hợp cùng lúc vừa nhớ tên nốt, độ cao, vị trí và hình tiết tấu của nốt nhạc đó là
điều khơng hề đơn giản đối với các em. Nên tơi phải có sự chuẩn bị để rèn luyện
cho các em từ những lớp dưới. Cũng thơng qua trị chơi giúp các em nhớ nốt trên
khng như trị chơi: "Khng nhạc bàn tay". Có thể có hai cách thực hiện trị
chơi này như:
-
Tơi chỉ các vị trí nốt tương ứng trên bàn tay, học sinh nói tên nốt.
-
Tơi nói tên nốt, học sinh chỉ trên bàn tay của mình.
Ngồi ra cịn có thể tổ chức cho học sinh tham gia trò chơi: "Gắn nốt nhạc
trên khng"…
VD: Tơi chọn 2 nhóm, mỗi nhóm 7 học sinh. Mỗi nhóm được rút thăm một
đề bài và yêu cầu các nhóm nối tiếp nhau gắn các nốt nhạc có trong thăm lên
khng nhạc. Nhóm nào gắn nhanh, đúng thì được thưởng một nốt nhạc xinh.
Ban giám khảo là đại diện một số học sinh của lớp
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 12 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
VD: Trò chơi “ Lời chào nốt nhạc”
Khi bước vào lớp Tôi chào học sinh: Rê, Pha, La, Đô
( Hoặc: Đồ Rê Mi Pha Sol La Si Đố)
Học sinh sẽ chào lại: Đồ, Mi, Sol, Si
( Hoặc: Đố Si La Sol Pha Mi Rê Đồ)
Thơng qua các trị chơi thì việc nhớ tên nốt đối với học sinh trở nên dễ dàng
hơn, dễ khắc sâu vào trí nhớ của các em hơn. Đó cũng chính là sự thành cơng
trong việc thực hiện phương châm: "Học mà chơi, chơi mà học"
Hay tạo điều kiện để các bạn học khá giỏi giúp đỡ các bạn yếu hơn ghi nhớ
vị trí các nốt nhạc cũng là một biện pháp hiệu quả
d. Thực hành đọc bài tập đọc nhạc:
Với sự chuẩn bị chu đáo từ những lớp học dưới và với những kĩ năng đã
được trang bị trong suốt ba năm học lớp 1, lớp 2 và lớp 3 thì đến khi trực tiếp
thực hành bài tập đọc nhạc đầu tiên ở lớp 4 các em hào hứng tham gia và dễ dàng
đọc chính xác bài tập đọc nhạc mà Tôi không cần phải vất vả hướng dẫn và làm
mẫu. Tuy vậy nhiệm vụ của tơi lại trở nên khó khăn hơn bởi giáo viên không chỉ
giúp học sinh thực hành bài tập đọc nhạc một cách nhuần nhuyễn, thuần thục mà
cịn phải duy trì hứng thú của học sinh trong khi tham gia tập đọc nhạc. Muốn
vậy thì trong khi tổ chức cho học sinh tập đọc nhạc, Tơi lồng ghép các trị chơi
thích hợp để giúp học sinh tích cực, chủ động khi tham gia giờ học như trị chơi:
Em tập lái ơ tô khi học bài tập đọc nhạc số 7 (chương trình lớp 5), trị chơi ghép
hình ảnh phù hợp nội dung bài tập đọc nhạc khi cho học sinh học bài tập đọc
nhạc số 5, số 7, số 8 (chương trình lớp 4) …
Dạy Tập đọc nhạc là dạy cách đọc (thông qua bài đọc) chứ không phải chỉ
dạy bài đọc theo kiểu truyền khẩu, phải cho học sinh thực hiện 3 kĩ năng (Nhìn nghe – đọc).
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 13 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Vì thế, dạy tập đọc nhạc buộc phải có bảng phụ bài tập đọc nhạc để các em
được quan sát trực tiếp, Tôi chỉ từng nốt nhạc cụ thể cho các em thấy được nốt
nằm ở vị trí đó là nốt gì để các em nắm được. Khi nắm được nốt rồi thì Tơi kết
hợp cho các em nghe đàn để nghe cao độ chính xác và được nghe nhiều lần (được
nhìn - được nghe).
Bên cạnh đó Tơi dạy cách đọc sẽ giúp cho các em không chỉ đọc đúng một
bài Tập đọc nhạc mà còn vận dụng để đọc các bài khác tương tự.
Tôi luôn quan tâm, theo sát học sinh trong tiết dạy của mình, áp dụng
phương pháp nhẹ nhàng, thích hợp tùy vào từng đối tượng học sinh giúp các em
hiểu bài, nắm vũng kiến thức, thực hành được.
Trên lớp tơi ln dạy hết mình, xem em nào đọc chưa được thì dùng
“Khng nhạc bàn tay” để HS nhớ lại tên gọi và vị trí các nốt nhạc, và kiểm tra
em đó ở các tiết kế tiếp đến khi em nắm được thì thơi .
Ngồi phương pháp và kinh nghiệm truyền đạt thì việc chuẩn bị bài trước
khi lên lớp là vô cùng quan trọng, giúp Tôi tự tin, dạy tốt, tiết học đạt hiệu quả.
Để dạy một tiết tập đọc nhạc lớp 4 tôi chuẩn bị thật kĩ:
Thứ nhất: Sử dụng đàn phím điện tử
Thứ 2: Đặt hợp âm cho bài TĐN. Đa số các bài đều viết ở giọng Đô trưởng
Hợp âm Đô trưởng: C
Hợp âm Pha trưởng: F
Hợp âm Son bảy:
G7
Hợp âm Rê trưởng: D
Hợp âm Mi thứ: Em
Thứ 3: Đàn thành thạo bài TĐN sau đó vừa đàn vừa xướng âm, rồi tập đánh
nhịp vài lần.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 14 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Thứ 4: Đàn và đọc phần luyện tập cao độ (SGK)
Thứ 5: Đọc kết hợp gõ tiết tấu:
Ví dụ:
Nốt móc đơn: Đọc là đơn (Gõ1 cái nhanh)
Nốt đen: Đọc là đen (Gõ 1 cái)
Nốt trắng: Đọc là trắng (Gõ 2 cái)
Hoặc:
Nốt móc đơn: Đọc là rinh (Gõ 1 cái nhanh)
Nốt đen: Đọc là tùng (Gõ 1 cái)
Nốt trắng: Đọc là tùng (Gõ 2 cái).
Thứ 6: Sử dụng bảng phụ TĐN, quan sát, đánh dấu chỗ chia câu, số ô nhịp
cho hợp lý, để dạy các em đọc từng câu hoặc vài ô nhịp một, phân chia làm sao
để các em dễ đọc.
Thứ 7: Soạn bài đầy đủ, chính xác, chi tiết, phân bố thời gian các hoạt
động sao cho hợp lý, cân đối
Thứ 8: Chuẩn bị thêm trò chơi hoặc đố vui, để giờ học thêm sinh động, phát
huy tích cực cho học sinh.
Thứ 9: Sưu tầm các bài hát có trong bài (Trích) TĐN để kết thúc phần đọc
nhạc, giáo viên hát cho học sinh nghe một đoạn họăc cả bài hát đó, nếu học sinh
thuộc thì cho học sinh hát. Hoặc chỉ định 1-2 học sinh thuộc bài hát đó hát cho cả
lớp cùng nghe, làm cho tiết học sơi nổi hơn, thêm phần hiệu quả. Kích thích niềm
say mê học tập đọc nhạc hơn, không chỉ học tập đọc nhạc mà các em biết về bài
hát.
Chẳng hạn dạy bài: TĐN số 5: Hoa bé ngoan (tiết 20)
(Trích)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 15 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nhạc và lời: Hồng Văn Yến
-Tơi chuẩn bị lời hai của bài tập đọc nhạc này là:
Em được mẹ thương nhất, em được cô giáo yêu.
Khi mà em ngoan nhất, sẽ là hoa bé ngoan.
Và tôi sưu tầm cả bài hát này rồi viết thêm hợp âm để đệm cho các em hát.
Bài TĐN số 8: Bầu trời xanh (Trích )
Nhạc và lời: Nguyễn Văn Quỳ
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 16 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tơi chuẩn bị 02 câu hát đầu bài hát Bầu trời xanh là:
Và viết hợp âm cho bản nhạc để đệm cho học sinh hát và viết thêm các
hợp âm cho 02 câu của bài tập đọc nhạc trên (5 hợp giống trên: Am- A7- Dm- GC).
Thứ 10: Chuẩn bị đồ dùng dạy học:
-Đàn phím điện tử.
- Một trong các nhạc cụ gõ như:
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 17 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Song loan.
Thanh phách.
Mõ
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 18 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
e. Ghép lời ca
Phần ghép lời ca vào giai điệu bài tập đọc nhạc đã học ln mang lại niềm
vui thích cho học sinh khi tham gia giờ học có phần tập đọc nhạc. Đây cũng là
phần hoàn thiện toàn bộ bài tập đọc nhạc nên khi hát lời ca có nhiều học sinh
phấn khích nên đã hát với âm lượng lớn gần như gào thét. Như vậy sẽ mất đi sự
hài hoà khi phối hợp tập đọc nhạc và hát lời ca. Tơi đã vận dụng sáng tạo các
hình thức ghép lời ca như:
Nửa lớp đọc tên nốt, nửa lớp hát lời ca.
Các bạn nữ đọc tên nốt, các bạn nam hát lời ca và đổi ngược lại.
Nửa lớp hát lời ca, nửa lớp còn lại gõ đệm theo các cách đã học…
Với các hình thức học như trên sẽ làm cho tiết học thêm sinh động, học sinh
sẽ tích cực tham gia và kết quả giờ học sẽ cao hơn.
g.Giáo dục tình cảm thẩm mĩ
Qua mỗi giờ học nhạc học sinh không chỉ được trang bị những kiến thức,
kĩ năng của một phân môn nghệ thuật mà thông qua mỗi bài học Tơi đã Giáo dục
các em tính thẩm mĩ, năng động, tự tin, hòa nhã với bạn bè. Khơi gợi lên trong
tâm hồn các em tình yêu quê hương, đất nước, yêu con người. Dạy các em biết
yêu lao động, vâng lời cha mẹ, thầy cơ. Hình thành cho trẻ một tâm hồn nhạy
cảm, yêu cái đẹp. Giúp các em cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong âm nhạc và
trong đời sống để qua đó giúp các em hồn thiện nhân cách của mình.
3.3. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp
Giáo viên phải nắm vững về chun mơn, có kỹ năng sư phạm tốt, sáng tạo,
đổi mới trong tổ chức các hoạt động học tập.
Chuẩn bị kỹ bài dạy trước khi đến lớp. Tìm hiểu và nắm được trình độ tiếp
thu của từng học sinh để giao nhiệm vụ và có những hình thức, phương pháp dạy
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 19 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
học phù hợp để đảm bảo tất cả học sinh đều tích cực tham gia học tập với ý thực
tự giác, chủ động, tích cực.
Cơ sở vật chất phục vụ mơn học phải tương đối đầy đủ như: phòng học rộng
rãi để học sinh tham gia trò chơi, đàn organ, thanh phách, mõ, trống, các nốt nhạc
đồ chơi.... tạo khơng khí vui tươi, sơi động khi học sinh thực hành.
Có sự phối hợp của giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh học sinh, ý thức tự học
của học sinh.
Giáo viên chuyển việc truyền thụ của học sinh thành việc hướng dẫn học
sinh tự học. Lớp học diễn ra với nhiều hình thức như: Làm việc theo cặp, làm
việc cá nhân, làm việc theo nhóm...Học sinh được học trong mơi trường thoải
mái, khơng bị gị bó, ln được gần gũi với thầy cơ, bạn bè, được sự giúp đỡ của
các bạn trong lớp, phù hợp với tâm sinh lý của các em. Tạo mơi trường học thân
thiện, an tồn.
3.4. Mối quan hệ giữa giải pháp, biện pháp
Các biện pháp định hướng cho những giải pháp tiến hành và có mối quan hệ
chặt chẽ với nhau, ln có sự hỗ trợ lẫn nhau, bám sát vào hoàn cảnh và mức độ
tiếp thu bài của từng đối tượng học sinh. Bởi vậy trong quá trình giảng dạy giáo
viên cần lựa chọn các phương pháp phù hợp để giảng dạy sao cho tiết học đạt kết
quả cao nhất.
3.5. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.
Kết quả khảo nghiệm học sinh khối 4 và khối 5 học kì I năm học 2016-2017,
sau khi tôi áp dụng các giải pháp trên như sau:
Mức độ đạt được của học sinh
Trước khi thực hiện
Học sinh xác định đúng vị trí nốt
Sau khi thực hiện
48%
95%
53%
97%
nhạc trên khuông
Học sinh biết gõ đệm theo phách,
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 20 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
nhịp, tiết tấu
Học sinh đọc đúng các bài Tập
43%
94%
đọc nhạc
Qua thực tiễn dạy học chương trình trường học mới VNEN, đối với môn
Âm nhạc tôi nhận thấy các em đã mạnh dạn, tự tin, hứng thú trong khi học hát và
đối với phần tập đọc nhạc các em đã thành công trong việc đọc chính xác cao độ,
tiết tấu và ghép lời ca của bài. Điều đó chứng tỏ rằng học tập đọc nhạc khơng chỉ
khơ khan, nhàm chán, khó khăn mà nó vẫn có những lý thú riêng nhờ sự động
viên, khuyến khích, quan tâm của giáo viên đến từng em học sinh và quan trọng
nhất là sự vận dụng sáng tạo của giáo viên trong quá trình giảng dạy và bồi
dưỡng kĩ năng tập đọc nhạc cho các em.
Qua các bước thực hiện trong tiết dạy như trên, tôi thấy học sinh tiếp thu bài
chủ động, hứng thú và u thích mơn học. Bước đầu các em đã biết cảm thụ âm
nhạc , góp phần vào hiệu quả chung của nhà trường.
4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề
nghiên cứu.
Đa số học sinh đều yêu thích và hứng thú khi học Hoạt động giáo dục Âm
nhạc. Các em yêu thích các nốt nhạc, thích đọc bài Tập đọc nhạc, các em đã xác
định đúng vị trí các nốt nhạc trên khng nhạc.
Một số em có năng khiếu đã biết tự đọc bài Tập đọc nhạc, giúp đỡ các bạn
trong nhóm hồn thành nhiệm vụ học tập môn Âm nhạc.
Một số em chưa mạnh dạn, học yếu đã có ý thứ học tập, đã biết đọc các nốt
nhạc và tham gia học tập cùng nhóm
III. Phần kết luận, kiến nghị
1. Kết luận
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 21 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Mục đích của dạy học là học sinh tiếp nhận kiến thức mà giáo viên truyền
đạt một cách nhẹ nhàng, thoải mái, đầy đủ và phong phú. Từ những kiến thức tiếp
thu, học sinh cịn có khả năng mở rộng phát triển và vận dụng một cách linh hoạt
để giải quyết những cơng việc cụ thể sau này. Vì vậy việc chủ động lĩnh hội kiến
thức phải thuộc về học sinh, nhất là học sinh tiểu học - lứa tuổi mà ý thức học tập
chưa được xác định một cách đầy đủ, đúng đắn. Các em học đấy nhưng vui mà
học, khi vui thích thì việc học tập sẽ là tự nguyện, khơng bị gị ép thúc bách. Khi
học như chơi thì việc học sẽ trở nên nhẹ nhàng, thoải mái. Học âm nhạc trở thành
một trong những nhu cầu của trẻ.
Song để học sinh thích học mới là vấn đề cơ bản của dạy học mà giáo viên
cần phải chú ý. Suy cho cùng học sinh tích cực học tập thì dạy học mới có hiệu
quả. Khi sự tích cực học tập của học sinh được thể hiện thì các em sẽ chú ý lắng
nghe, hăng hái trả lời những câu hỏi của giáo viên, nêu lên những thắc mắc,
những gì mình chưa rõ, chưa hiểu và chịu khó tìm tòi cái mới lạ. Muốn làm được
điều này giáo viên phải làm tròn trọng trách của một "kĩ sư tâm hồn" với đầy đủ
trách nhiệm và lương tâm khi tham gia quá trình giáo dục thế hệ trẻ.
2. Kiến nghị
- Để nâng cao chất lượng dạy và học môn âm nhạc ở Tiểu học và nâng cao
chất lượng tiếng hát cũng như bồi dưỡng khả năng âm nhạc cho học sinh. Tôi
mạnh dạn đề xuất một số vấn đề sau:
- Cần đầu tư cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học hiện đại như: Máy nghe, máy
chiếu, ti vi, đầu đĩa, phịng học chức năng…
- Có kế hoạch bồi dưỡng kiến thức âm nhạc và kĩ năng đàn hát thường
xuyên cho đội ngũ giáo viên âm nhạc để họ có điều kiện được tham gia học hỏi,
trao đổi kinh nghiệm để nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc trong nhà trường.
Những giải pháp trên đã được chứng minh ở một số lớp tại trường Tiểu
học Nguyễn Tất Thành tôi thấy thực hiện những giải pháp trên đạt hiệu quả
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 22 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
cao. Vì thế tơi mạnh dạn thực hiện giảng dạy trong những năm học tới. Vì
thời gian có hạn nên tơi mới tìm ra được một số giải pháp trên, nhưng tơi sẽ
cố gắng hơn nữa để tìm ra một số giải pháp tối ưu hơn, để đóng góp cho nền
giáo dục Âm nhạc trong trường Tiểu học Nguyễn Tất Thành nói riêng được
tốt hơn và nền giáo dục Âm nhạc của tồn ngành nói chung giúp học sinh
phát triển tồn diện về “Đức - Trí - Thể - Mĩ”./.
EaHu, ngày 12 tháng 01 năm 2017
Người viết
Nguyễn Văn Thảo
Nhận xét và xác nhận của Hiệu Trưởng
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 23 -
Trường TH Nguyễn Tất
Thủ thuật dạy Tập đọc nhạc theo mơ hình VNEN
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Phương pháp giảng dạy Mĩ thuật, Âm nhạc - Nhà xuất bản Giáo dục
- Thiết kế bài giảng Âm nhạc lớp 1; 2; 3; 4; 5 - Nhà xuất bản Văn Hoá
- Tài liệu tập huấn dạy học theo mơ hình trường học mới Việt Nam – Nhà
xuất bản giáo dục.
- Sách giáo khoa Âm nhạc lớp 1; 2; 3; 4; 5 - Nhà xuất bản giáo dục.
- Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên Tiểu học
- Giáo trình Âm nhạc - Nhà xuất bản Đại học sư phạm.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GV: Nguyễn Văn Thảo
Thành
- 24 -
Trường TH Nguyễn Tất
