SKKN Vật lý 6


1
Trường THCS An Mỹ 1 “Vài phương pháp tổ chức cho học sinh làm thí nghiệm ...”
Giáo viiên: Hồ Hoà Hợp
Đề tài:
“PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC CHO HỌC SINH
LÀM THÍ NGHIỆM VẬT LÍ 6”
A. ĐẶT VẤN ĐỀ :
1. Tính cấp thiết của vấn đề:
Người xưa có câu “Học đi đôi với hành”, “Trăm nghe không
bằng một thấy”.
Thật vậy vấn đề “Thực hành thí nghiệm” trong việc học tập
đối với các thế hệ đi trước cũng được chú trọng rất nhiều.
Đối với phương pháp dạy học hiện nay giáo viên có nhiệm vụ
tổ chức điều khiển cho các em lónh hội kiến thức. Còn học sinh là
đối tượng tích cực, chủ động trong việc học tập để chiếm lónh kiến
thức cho mình. Do vậy vấn đề “Thực hành thí nghiệm” lại càng hết
sức quan trọng đối với phương pháp dạy và học hiện nay.
Đối với những nội dung thực hành tiết thực hành, giáo viên
phải tổ chức thao tác và hướng dẫn như thế nào để các em thao tác
thực hành thí nghiệm lại cho đúng và có hiệu quả.
Vả lại trong thực tế giảng dạy, dự giờ các giáo viên cùng dạy
môn Vật lý tôi nhận thấy rằng các giáo viên khi tổ chức cho các em
làm thí nghiệm, các giáo viên thao tác hướng dẫn vẫn gặp không ít
khó khăn vướng mắc. Chính vì vậy, là bản thân trực tiếp giảng dạy
môn Vật lý 6 tôi xin đưa ra một phương pháp tổ chức cho các em
thực hành thí nghiệm để từ đây về sau các giáo viên và học sinh
tránh được những khó khăn vướng mắc và khắc phục những khó
khăn đó để giúp cho việc dạy và học môn Vật lý 6 tới đây và về sau
ngày một có kết quả hơn.
2. Đối tượng nghiên cứu:

Với những khó khăn của giáo viên và học sinh trong lúc
hướng dẫn và thực hiện thao tác thực hành thí nghiệm môn Vật lý
6. Chính vì lẽ đó tôi tiến hành nghiên cứu “Phương pháp tổ chức cho
học sinh làm thực hành thí nghiệm môn Vật lý 6”
Trang

2
Trường THCS An Mỹ 1 “Vài phương pháp tổ chức cho học sinh làm thí nghiệm ...”
Giáo viiên: Hồ Hoà Hợp
3. Phạm vi nghiên cứu:
Đối với các môn học tự nhiên đặc biệt là môn vật lý, một môn
học có rất nhiều nội dung thí nghiệm. Vấn đề thực hành thí nghiệm
hiện nay là cơ sở để học sinh tiếp xúc, tin tưởng vào khoa học và
giúp các em lónh hội kiến thức mới tốt hơn.
Vả lại trong thao tác hướng dẫn thực hành thí nghiệm của
giáo viên và học sinh còn rất nhiều khó khăn vướng mắc. Để giúp
cho giáo viên và học sinh thao tác tốt trong khi thực hành thí
nghiệm đặc biệt là môn vật lý 6. Do vậy phạm vi nghiên cứu của tôi
là cách thức tổ chức cho các em học sinh lớp 6 làm thí nghiệm vật
lý.
4. Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện được sáng kiến này tôi đã sử dụng các phương
pháp sau:
- Phương pháp thực nghiệm khoa học.
- Phương pháp đọc sách và tài liệu.
- Phương pháp điều tra thăm dò
- Phương pháp trắc nghiệm
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ .
CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Phương pháp dạy mới hiện nay là hướng dẫn điều khiển cho

học sinh chủ động tìm ra kiến thức cho mình. Đối với môn vật lý
muốn cho các em rút ra một kết luận, một kiến thức nào đó… thì
phải thông qua nhiều thí nghiệm kiểm chứng. Do vậy công việc thực
hành thí nghiệm là hoạt động rất quan trọng trong việc học tập đối
với các môn học tự nhiên nói chung và vật lý nói riêng.
Chính vì vậy ngành giáo dục đã và đang đầu tư về ngân sách
để sản xuất ra các thiết bò dạy học và tổ chức các khóa tập huấn cho
giáo viên sử dụng thiết bò để phục vụ cho công tác dạy và học hiện
nay.
Trang

3
Trường THCS An Mỹ 1 “Vài phương pháp tổ chức cho học sinh làm thí nghiệm ...”
Giáo viiên: Hồ Hoà Hợp
Với sự đầu tư kinh phí của ngành Giáo dục cho các công việc
lớn lao như thế trong đó nhiều nhất là cho việc sản xuất ra các thiết
bò dạy học. Song ngành giáo dục cũng hy vọng rằng giáo viên và
học sinh đặc biệt là học sinh phải biết cách sử dụng các thiết bò và
sử dụng như thế nào cho đúng và có hiệu quả mang lại kết quả học
tập tốt cho các em, muốn đạt điều đó thì vấn đề giáo viên phải
hướng dẫn và thao tác như thế nào để cho các em hiểu, thực hiện
được và có nhiều hứng thú trong học tập các môn tự nhiên trong đó
có môn vật lý. Đó là vấn đề chúng ta sẽ bàn đến.
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ
Trong thực tế giảng dạy và dự giờ các giáo viên dạy môn vật
lý bản thân tôi nhận thấy khi dạy đến nội dung thực hành thí
nghiệm thì các giáo viên tổ chức cho các em còn gặp nhiều khó khăn
và vướng mắc rất nhiều.
Thật vậy có những thí nghiệm khó, phức tạp nguy hiểm như
tìm ra nhiệt độ sôi của nước giáo viên lại tổ chức cho các em tự làm

thí nghiệm. Chính vì vậy giáo viên tổ chức cho các em hoạt động
chưa đúng yêu cầu nội dung của tác giả viết sách.
Vẫn còn một số giáo viên thao tác mẫu và làm thí nghiệm
chưa thạo. Do đó việc hướng dẫn cho học sinh làm thí nghiệm cũng
chưa đạt yêu cầu với sự sai sót đó dẫn đến tiết dạy không đạt, học
sinh không nắm được bài, không hứng thú học tập về môn vật lý.
Kết quả chất lượng học tập về môn vật lý 6 ở tiết học đó của các em
chưa đạt.
Khi tổ chức cho các em làm thí nghiệm một số giáo viên
thường quên giới thiệu dụng cụ cho các em nắm. Chưa có hướng dẫn
cho các em cách sử dụng thiết bò hoặc hướng dẫn chưa rõ ràng mà
đã phân phát các thiết bò đến cho các em thực hiện.
Đồng thời cũng còn một số giáo viên chưa phân công nhiệm
vụ cụ thể cho từng nhóm mà đã yêu cầu các em thực hiện. Thậm chí
có số giáo viên quên không có đưa ra thời gian cụ thể cho các em
thực hiện một thí nghiệm, chính vì vậy các em không thể phân chia
thời gian phù hợp để thực hiện đủ thời gian cho từng phần, từng nội
dung của bài.
Trang

4
Trường THCS An Mỹ 1 “Vài phương pháp tổ chức cho học sinh làm thí nghiệm ...”
Giáo viiên: Hồ Hoà Hợp
Trong khi các em làm thí nghiệm còn một số giáo viên quản
lý chưa tốt, chưa có bổ sung uốn nắn thiếu sót khi các em đang thực
hành.
Bên cạnh đó các thiết bò thí nghiệm giáo viên và học sinh
quản lí, bảo quản chưa kó đôi khi dẫn đến hư hao.
Tồn tại nữa giáo viên và học sinh thao tác thực hành thí
nghiệm chưa khéo, chưa đúng kó thuật dẫn đến không an toàn trong

thực hành thí nghiệm như đứt tay, bò bỏng hoặc bò đổ vỡ thiết bò…
Vẫn còn một số giáo viên không biết khắc phục điều kiện môi
trường, chưa có linh họat sáng tạo. Chính vì vậy công việc thực hành
thí nghiệm dẫn đến mất thời gian, kết quả thực hành thí nghiệm
xảy ra chậm hoặc độ chính xác chưa cao…
Mặc dù cơ sở vật chất đặc biệt là vấn đề thiết bò được ngành
giáo dục cung cấp rất nhiều cho các trường học. Song vẫn chưa đáp
ứng đủ, vẫn còn thiếu một số thiết bò hoặc đã sử dụng hết hoặc bò hư
hao mất mát, với khó khăn thiếu thốn đó một số giáo viên chưa biết
khắc phục, không biết tự tạo các thiết bò dụng cụ khác thay thế cho
những thiết bò còn thiếu để đáp ứng đủ nhu cầu dạy và học.
Khi làm thí nghiệm đa phần các em không có tính kó luật,
trật tự dẫn đến không an toàn lao động đối với các em.
Khi các em thực hiện xong một thí nghiệm nào đó vẫn còn
một số giáo viên không có giáo dục các em. Tức là giáo dục các em
làm thí nghiệm, các em rút ra được nhận xét gì? Ứng dụng được gì
vào bài học, vào đời sống hàng ngày.
Thậm chí khi giáo viên tổ chức cho các em làm thí nghiệm,
khi các em làm xong giáo viên không yêu cầu các em nộp các dụng
cụ thí nghiệm lên bàn giáo viên. Chính vì thế khi các em hoạt động
tiếp các em có thể va chạm vào các thiết bò đó, làm đổ vỡ.
CHƯƠNG III. NHỮNG GIẢI PHÁP ĐỀ RA ĐỂ KHẮC PHỤC
NHỮNG SAI SÓT KHI TỔ CHỨC THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM
Với những khó khăn và vướng mắc trên mà các giáo viên và
học sinh thường hay vấp phải, tôi xin đưa ra một số hướng khắc
phục để giúp giáo viên và học sinh làm tốt hơn trong hoạt động thực
hành thí nghiệm.
Trang

5

Trường THCS An Mỹ 1 “Vài phương pháp tổ chức cho học sinh làm thí nghiệm ...”
Giáo viiên: Hồ Hoà Hợp
Bước 1: Trước khi dạy một bài nào đó giáo viên nên nghiên
cứu kỹ nội dung SGK, SGV để tổ chức cho các em hoạt động cho
đúng cho phù hợp với yêu cầu bài học, đồng thời cho đúng với công
việc của thầy và trò.
Bước 2: Trước khi thực hiện một thí nghiệm nào đó giáo viên
cần nghiên cứu kỹ nội dung, hướng dẫn làm thí nghiệm trong SGK,
quan sát kó thao tác làm trong tranh ảnh của SGK. Song giáo viên
cần phải làm thí nghiệm trước ở nhà cho thuần thạo trước khi lên
lớp. Trong khi làm thí nghiệm giáo viên nên linh hoạt khắc phục
điều kiện môi trường chẳng hạn như “gió”.
Đối với bài 23 “Thực hành đo nhiệt độ” muốn cho kết quả
diễn ra mau tiết kiệm được thời gian dành cho các em hoạt động
khác, giáo viên nên khắc phục yếu tố “gió” bằng cách yêu cầu các em
tạm thời đóng bớt các cửa sổ lại, nếu cần đóng luôn cả cửa lớn và tắt
quạt gió thì kết quả thí nghiệm xảy ra mau hơn…
Bước 3: Trước khi tiến hành làm thí nghiệm, giáo viên nên
giới thiệu sơ lược về dụng cụ và cách sử dụng cho học sinh rõ. Đồng
thời giáo viên cần hướng dẫn và thao tác mẫu một lần cho các em
xem.
Chẳng hạn đối với bài 20 “Sự nở vì nhiệt của chất khí” chúng
ta cần hướng dẫn và thao tác mẫu cho các em như sau:
- Cắm một ống thủy tinh nhỏ xuyên qua một nút cao su của
một bình cầu.
- Nhúng một đầu ống vào cốc nước màu. Dùng ngón tay bòt
chặt đầu còn lại, rồi rút ống ra khỏi cốc sao cho còn một giọt nước
màu trong ống.
- Lắp chặt nút cao su gắn ống thủy tinh với nước màu vào
bình cầu để nhốt một lượng khí trong bình. Xát hai bàn tay vào

nhau cho nóng lên, rồi áp chặt vào bình cầu. Quan sát hiện tượng
xảy ra với giọt nước màu.
Bước 4: Phải giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm và một số
em trong nhóm.
Trang