Thuốc tránh thai tổng hợp Đề cương sản tổng hợp

Câu : thuốc tránh thai tổng hợp:CĐ, CCĐ, tác dụng phụ, ưu nhược điểm
I.

ĐẠI CƯƠNG.
1. Khái niệm.

- BPTT : Là các BP nhằm ngăn chặn sự thụ tinh và quá trình làm tổ của trứng. Nó có thể là 1
hàng rào cơ học hoặc hóa học ngăn cản sự thành lập giao tử hoặc ngăn cản sự làm tổ của trứng.
- Thuốc uống tránh thai là 1 pp tránh thai có phục hồi , bằng cách dùng nội tiết tố (estrogenprogesteron) làm ức chế phóng noãn hay gây trở ngại quá trình thụ thai và làm tổ của trứng.
- Viên thuốc tránh thai kết hợp là loại thuốc kết hợp bởi 2 loại hormon: progesteron và estrogen.
Trong đó Progesteron là thành phần tránh thai chủ yếu, estrogen để giải quyết chảy máu thấm
giọt và gây ra máu kinh.
- Liều estrogen càng nhỏ càng tốt.
- Progesteron mới gần đây giảm tác dụng nam hóa.
2. Phân loại.

* Dựa vào hàm lượng estrogen trong mỗi loại thuốc , có 2 loại:
- Viên tránh thai liều cao : EE (Ethinyl – Estradiol)= 50Mg/viên.
- Viên tránh thai liều thấp : EE = 20-40Mg/viên.
* Dựa vào cách phối hợp giữa 2 loại nội tiết tố estrogen & progesteron, có 4 loại :
- Viên tránh thai phối hợp : hàm lượng E và P giống nhau trong mọi viên của vỉ thuốc (Ovidon,
Marvelon)
- Dạng kế tiếp : Phần đầu của vỉ thuốc chỉ có E, phần sau của vỉ thuốc chứa cả E và P.
- Dạng 2 pha : hàm lượng E và P thay đổi 1 lần trong vỉ thuốc.
- Dạng 3 pha : hàm lượng E và P thay đổi 2 lần trong vỉ thuốc.
II.

CƠ CHẾ TÁC DỤNG.

Thuốc tác dụng lên 3 nơi :
1. Ở trung tâm dưới đồi – tuyến yên.

- Là tác dụng quan trọng nhất.


- Ức chế phóng noãn do ức chế trục dưới đồi - tuyến yên làm giảm [FSH] và [LH].
Khi đến ngày phóng noãn , không có đỉnh cao LH ức chế BT phóng noãn  tạo vòng kinh
không phóng noãn.
2. Ở nội mạc TC.

- Làm teo nm TC
- Làm loạn dưỡng nội mạc TC: Các tuyến không ở vào thời kỳ chế tiết, tuyến ít , mỏng ,
teo bé, không có các tiểu ĐM xoắn , màng rụng xh sớm không thích hợp cho trứng làm tổ.
3. Tác dụng lên tuyến CTC.

- Làm giảm tiết nhày ở CTC , làm đặc quánh chất nhày CTC  cản trở sự xâm nhập của
tinh trùng.
 vai trò nổi bật của từng cơ chế khác nhau tùy theo từng loại thuốc.
III.

CHỈ ĐỊNH.
1. Mục đích tránh thai :

- Tất cả PN trong độ tuổi sinh đẻ muốn tránh thai tạm thời mà không có CCĐ.
- Tránh thai khẩn cấp.
2. Ngoài mục đích tránh thai , điều trị 1 số bệnh như:
- Chữa trứng cá trước dậy thì
- Đau bụng kinh
- RL kinh nguyệt do nguyên nhân nội tiết.
- Bị thiếu máu vì hành kinh nhiều.
IV.

CHỐNG CHỈ ĐỊNH.
1. CCĐ tuyệt đối.

- Đang có thai/ nghi ngờ có thai.
- Đang cho con bú ( do làm giảm tiết sữa mẹ), nếu k cho con bú thì 3 tuần sau đẻ cũng k được
dùng.
- Bệnh lý nguyên bào nuôi.
- Bệnh lý K thuộc nội tiết tố : K vú , K nm TC


- Bệnh lý nguy cơ tắc mạch : bệnh lý tim mạch:
+ TS huyết khôi TM , ĐM.
+ THA , TBMN trong tiền sử hoặc hiện tại.
+ TS thiếu máu cơ tim , nằm lâu ,bệnh lý hemoglobin
- RLCH :
+ Tăng lipid máu.
+ ĐTĐ type 1
- Lupus ban đỏ hệ thống có kháng thể kháng Phospholipid.
- Bệnh lý gan mật tiến triển : vàng da ứ mật, viêm gan , xơ gan, K gan.
- Suy thận.
- Đau nửa đầu.
- Tâm thần ( vì không biết sử dụng thuốc)
- Dị ứng.
- Nghiện thuốc lá ở ng trên 35t ( vì tăng nguy cơ HK).
2. CCĐ tương đối.

- UXTC
- TS khi có thai : tăng cân quá mức , THA
- Béo phì.

- TS gia đình có : Tăng lipid máu, ĐTĐ , TBMN
- ĐTĐ type 2, Gout, cường giáp trạng
- Trầm cảm
- 1 số bệnh điều trị lâu , thuốc có phản ứng với thuốc tránh thai: thuốc chống lao, chống nấm,
chống co giật ( Carbamazepin)
- Hút thuốc lá > 10 điếu / ngày.
- Trong TH phải PT nên ngừng thuốc trước 4 tuần.


V.

TÁC DỤNG PHỤ.
1. RLKN: SL ít , số ngày ít , ra máu giữa 2 kỳ kinh ( do giảm estrogen), ra máu thấm

giọt.
2. Buồn nôn, nhức đầu(td phụ estrogen) . Sau 2 tháng TC này giảm.
3. Đau vú, căng vú , đb giữa kỳ kinh. Đôi khi có cảm giác như nghén.
4. Trứng cá , sạm da(progesteron)
5. Giảm lượng sữa mẹ
6. Tăng đông máu do tăng sinh sợi huyết, tăng kết dính tiểu cầu nguy cơ HK tắc

mạch.
7. Tăng cholesterol do tăng CH Lipid.
8. RLCH đường làm tăng insulin, dung nạp đường giảm, có xu hướng tăng đường

máu ( NN có thể do cả estrogen & P).
9. Ảnh hưởng nội tiết tố  nặng thêm Basedow , ĐTĐ.
10. Gây vàng da, ứ mật, tăng sỏi túi mật.
11. Tăng cân giữ nước , THA (estrogen)
12. Trầm cảm, thay đổi tâm tính.

VI.

CÁCH SỬ DỤNG.
1. Uống thuốc:

- Bắt đầu uống từ ngày 1-5 của vòng kinh:
+ Vỉ 28 viên = 21v tránh thai + 7v giả uống liên tục rồi sang vỉ khác.
+ Vỉ 21 viên = 21v tránh thai  uống hết vỉ rồi nghỉ 1 tuần
- Uống đều hàng ngày và nên uống vào 1 giờ nhất định ( buổi tối) theo chiều mũi tên ghi trên vỉ
thuốc. Hiệu quả tránh thai ngay trong CK đầu tiên.
- Đối với PN sau đẻ : khi đã ngừng cho con bú .
- Sau nạo sảy thai thì sau 7 ngày.


- Trong TH muốn dùng tránh thai khẩn cấp :
+ Nên sử dụng vỉ 21 viên ,.
+ Mỗi lần uống Levonogestrel 0,5mg và Ethinylestradion 100Mg tương đương 4 viên thuốc.
+ Lần đầu uống 48h sau giao hợp, lần 2 cách 12h
2. Nếu quên thuốc

* Nếu quên uống viên thuốc có nội tiết ( từ tuần 13):
- Nếu quên 1 /2 viên đv loại thuốc có [E] từ 30-35Mg
hoặc quên 1 viên với loại thuốc có [E] =< 20Mg
hoặc bđ vỉ thuốc chậm 1-2 ngày
 thì cần uống 1 viên ngay khi nhớ ra.Tiếp tục uống mỗi lần 1 viên như thường lệ .
Để an toàn thì dùng thêm BPTT khác.
- Nếu quên từ 3 viên trở lên với loại thuốc có [E] = 30-35Mg
hoặc quên từ 2 viên trở lên với loai thuốc có [E] =< 20Mg
hoặc bđ vỉ thuốc chậm từ 3 ngày trở lên
thì uống ngay 1 viên khi nhớ ra , tiếp tục uống thuốc như thường lệ + BPTT hỗ trợ trong 7

ngay kế tiếp.
+ Nếu xảy ra ở tuần lễ thứ nhất + có giao hợp k bảo vệ trong vòng 5 ngày vừa qua  cần dùng
thêm BPTT khẩn cấp.
+ Nếu xảy ra ở tuần lễ thứ 3  cần uống tiếp các viên thuốc có nội tiết, bỏ các viên thuốc k có
nội tiết , tiếp tục ngay bằng vỉ thuốc mới.
* Nếu quên viên thuốc k có nội tiết ( viên 2228) thì bỏ viên thuốc quên, uống tiếp viên
thuốc kế.
3. Nếu tiêu chảy, nôn trong vòng 4h sau uống  uống như thường lệ + BPTT

khác trong vòng 7 ngày ???
4. Ngừng thuốc:

- Trước PT 4 tuần.
- Trước khi có thai it nhất 3 tháng để nm TC về bt, hạn chế đa thai


- Nếu chậm kinh  khám xem có thai k.
Nếu có thai  ngừng thuốc , vẫn giữ thai bt.
5. Sau nạo hút thai : nên dùng loại kế tiếp để giúp cho nm TC tái tạo tốt , hạn chế

dính buồng TC.
VII.

ƯU NHƯỢC ĐIỂM.
1. Ưu điểm.

- Hiệu quả cao, có hồi phục, dễ sd , thuận tiện
- Giảm 1 số triệu chứng phụ khoa : giảm đau bụng kinh, giảm rong kinh, giảm kinh nhiều , giảm
viêm PP.
- Giảm GEU , U lành tính BT , K nội mạc TC , K vú.

- Không ảnh hưởng đến giao hợp.
- Giảm nguy cơ thiếu máu thiếu Fe.
- Dùng cho mọi lứa tuổi trong độ tuổi sinh đẻ
2. Nhược điểm.

- Đắt tiền , cần cung cấp đều đặn viên thuốc
- Nhớ uống thuốc hàng ngày, dễ quên với ng mới sd
- Nhiều tác dụng phụ.
- Giảm lượng sữa mẹ  không dùng khi cho con bú
- Không phòng được STDs.