Phát triển du lịch homestay tại tỉnh ninh bình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
Tr-êng ®¹i häc khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n
------------------

NGUYỄN THI ̣QUỲNH

PHÁT TRIỂN DU LICH HOMESTAY
TẠI TỈNH NINH BÌNH

Chuyên ngành: Du lịch học
(Chương trình đào tạo thí điểm)

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Người hướng dẫn khoa học : TS. Nguyễn Quang Vinh

Hà Nội, năm 2015


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài .....................................................................................1 2.
Lịch sử nghiên cứu vấn đề .................................................................................2 3. Mục
tiêuvà nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài.....................................................4 4. Đối tượng
và phạm vi nghiên cứu .....................................................................5 5. Phương pháp
nghiên cứu ...................................................................................5 6. Đóng góp của
Luận văn....................................................................................11 7. Cấu trúc của đề
tài............................................................................................11 Chương 1. CƠ SỞ LÝ
LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DU LỊCH HOMESTAY.......12
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vài trò của du lịch homestay, phát triển du lịch
homestay.................................................................................................................12
1.1.1. Du lịch homestay...........................................................................................12

1.1.2. Nhận diên và đặc trưng cơ bản của du lịch homestay..................................15
1.1.3. Vai trò của du lịch homestay.........................................................................17
1.1.4. Phát triển du lịch homestay...........................................................................20
1.2. Điều kiện phát triển du lịch homestay .........................................................21
1.2.1. Những điều kiện chung..................................................................................17
1.2.2. Điều kiện về cung du lic̣ h ..............................................................................21
1.2.3. Điều kiện về cầu du lic̣ h ................................................................................23
1.3. Kinh nghiệm phát triền du lịch homestay trên thế giới và ở Việt Nam ....28
1.3.1. Kinh nghiệm phát triển du lịch homestay ở một số quốc gia trên thế giới ...28
1.3.2. Kinh nghiệm phát triển về du lịch homestay ở Việt Nam..............................31
1.3.3. Những bài học kinh nghiệm cho việc phát triển du lịch homestay ở Ninh
Bình .........................................................................................................................33
Tiểu kết chương 1..................................................................................................35
Chương 2. THỰC TRẠNG DU LỊCH HOMESTAY TẠI TỈNH NINH BÌNH 36 ......
2.1. Khái quát du lịch tỉnh Ninh Bình .................................................................36
2.1.1. Vài nét chung về tỉnh Ninh Bình ...................................................................36
2.1.2. Tài nguyên du lịch tỉnh Ninh Bình ................................................................40 2.1.3.
Hiện trạng du lịch tỉnh Ninh Bình.................................................................43


2.2. Điều kiện chung để phát triển du lịch homestay ở Ninh Bình ...................55
2.2.1. Điều kiện an ninh chính trị, an toàn xã hội ..................................................55
2.2.2. Điều kiện kinh tế............................................................................................56
2.2.3. Chính sách phát triển du lịch ........................................................................58
2.3. Điều kiện về cung để phát triển du lịch homestay ở Ninh Bình ................60
2.3.1. Tài nguyên du lịch Ninh Bình để phát triển du lịch homestay......................60
2.3.2. Cơ sở hạ tầng phục vụ du lịchhomestay .......................................................60
2.3.3. Cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịchhomestay .........................................72
2.3.4. Nguồn nhân lực phục vụ du lịch homestay ...................................................73
2.3.5. Các hoạt động xúc tiến quảng bá du lịch homestay .....................................76

2.4. Điều kiện về Cầu để phát triển du lịch homestay ở Ninh Bình..................78
2.5. Nôị dung và kết quả của du lịch homestay tỉnh Ninh Bình........................81
2.5.1. Sản phẩm du lịch homestay...........................................................................81
2.5.2. Thị trường khách du lịch homestay...............................................................83
2.5.3. Phương thức tổ chức kinh doanh du lịch homestay tại tỉnh Ninh Bình ........85
2.5.4. Lượng khách du lịch homestay .....................................................................87
2.5.5. Doanh thu từ du lịch homestay .....................................................................90
2.6. Nhận xét và đánh giá......................................................................................92
2.6.1. Đánh giá của các đối tượng tham gia hoạt động du lịch homestay tại tỉnh
Ninh Bình.................................................................................................................92
2.6.2. Những kết quả và hạn chế ............................................................................97
2.6.3. Xu hướng phát triển .....................................................................................99
Tiểu kết chương 2................................................................................................100
Chương 3. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY ..................101 Ở
NINH BÌNH .....................................................................................................101 3.1.
Căn cứ đề xuất giải pháp .............................................................................101
3.1.1. Quan điểm, mục tiêu phát triển du lịch Ninh Bình đến năm 2020, định
hướng đến năm 2030.............................................................................................101 3.1.2.
Định hướng phát triển du lịch homestay.....................................................102
3.2. Nhóm các giải pháp chung. .........................................................................103
3.2.1. Giải pháp về cơ chế chính sách ..................................................................103


3.2.2. Giải pháp tổ chức quản lý ...........................................................................105
3.2.3. Giải pháp về quy hoạch và đầu tư ..............................................................107
3.3. Các giải pháp cụ thể để phát triển du lịch homestay ở Ninh Bình....................109
3.3.1. Giải pháp về cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật.............................................109
3.3.2. Giải pháp đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ........................................110
3.3.3. Giải pháp phát triển thị trường, xúc tiến quảng bá ....................................112
3.3.4. Tăng cường các hoạt động duy trì và đảm bảo môi trường du lic̣ h ...........113

3.3.5. Đa dạng hoá các sản phẩm du lịch homestay.............................................114
3.4. Một số kiến nghị ...........................................................................................116
3.4.1. Kiến nghị đối với UBND tỉnh Ninh Bình ....................................................116
3.4.2. Kiến nghị đối với UBND huyện Nho Quan, Gia Viễn, Hoa Lư. .................117
3.4.3. Kiến nghị đối với các công ty du lịch..........................................................117
Tiểu kết chương 3................................................................................................118
KẾT LUẬN ..........................................................................................................119 TÀI
LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................121
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CSLT
DLST
DNT
N
EU
GDP
GTNT
KH
NQ
TB
TCVN
TTXTDL
TU
UBND
UNESSCO
VHTT
VHTT&DL

Cơ sở lưu trú
Du lịch sinh thái
Doanh nghiệp tư nhân
Liên minh Châu Âu
Tổng sản phẩm quốc nội
Giao thông nông thôn
Kế hoạch
Nghị Quyết
Thông báo
Tiêu chuẩn Việt Nam
Thông tin Xúc tiến Du lịch
Tỉnh Ủy
Ủy ban nhân dân
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc
Văn hóa Thông tin
Văn hóa, Thể thao và Du lịch


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Tình hình phát triển CSLT tại tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2010-2014 ............46
Bảng 2.2. Tổng hợp lao động trong ngành du lịch tỉnh Ninh Bình giai đoạn (2009 2013).................................................................................................................. 49 Bảng
2.3. Kết quả kinh doanh du lịch tỉnh Nình Bình (2010 - 2014) ............................51
Bảng 2.4. Doanh thu bình quân trên lượt khách du lịch của tỉnh Nình Bình giai đoaṇ
2010 - 2014 ........................................................................................................................54
Bảng 2.5. Cơ cấu kinh tế Ninh Bình phân theo lĩnh vực kinh tế ....................................57
Bảng 2.6. Thống kê số hộ gia đình đăng ký kinh doanh homestay và số lượng buồng
phòng lưu trú năm 2015..................................................................................................... 73 Bảng
2.7. Thống kê số lao động phục vụ du lịch homestay ở các địa phương khảo sát năm
2015 ............................................................................................................................ 74 Bảng 2.8.

Bảng khảo sát nhu cầu của khách du lịch đến Ninh Bình.............................. 79 Bảng 2.9. Bảng
khảo sát mức độ sẵn sàng tham gia du lịch homesatay của du khách đến Ninh
Bình ........................................................................................................................... 80 Bảng
2.10. Thị trường khách du lịch homestay Ninh Bình ............................................84 Bảng 2.11.
Lượng khách du lịch homestay ở các địa phương điều tra tại tỉnh Ninh Bình 20122015 ...........................................................................................................................88 Bảng
2.12. Doanh thu từ du lịch homestay Ninh Bình giai đoạn 2012 - 2015 .............90 Bảng 2.13.
Đánh giá của khách du lịch về tài nguyên thiên nhiên, văn hóa nhân văn ..93 Bảng 2.14.
Đánh giá của khách du lịch về vệ sinh môi trường, cơ sở vật chất và chất lượng dịch
vụ ......................................................................................................................94 Bảng 2.15. Nhu
cầu đào tạo của các hộ kinh doanh homestay....................................... 96


DANH MỤC HÌNH
Biểu đồ 2.1. Biểu đồ cơ cấu khách du lịch Quốc tế đến Ninh Bình giai đoạn
2010 - 2014 ............................................................................................. 52
Biểu đồ 2.2. Biểu đồ cơ cấu khách du lịch nội địa đến Ninh Bình giai đoạn
2010-2014 ............................................................................................... 53
Biểu đồ 2.3. Biểu đồ thể hiện mục đích khách du lịch đến Ninh Bình...... 78


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi Nguyễn Thị
Quỳnh, học viên cao học khóa 2013 - 2015, khoa Du lịch học, Trường Đại học Khoa
học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Tôi xin chịu trách nhiệm trước
Hội đồng Khoa học khoa Du lịch học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,
Đại học Quốc Gia Hà Nội.

Học viên

Nguyễn Thị Quỳnh

M Ở ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong lĩnh vực du lịch, Ninh Bình là tỉnh phát triển muộn hơn so với các
tỉnh, thành phố trong cả nước bởi vốn là tỉnh thuần nông. Tuy nhiên với tiềm năng
du lịch đa dạng và phong phú, đặc biệt với việc quần thể danh thắng Tràng An Ninh
Bình được UNESSCO vinh danh là di sản hỗn hợp văn hóa thiên nhiên thế giới, nên
trong những năm qua du lịch Ninh Bình luôn có những phát triển vượt bậc cả về số
lượng khách du lịch và doanh thu từ hoạt động du lịch. Được tỉnh xác định là lĩnh vực
kinh tế mũi nhọn (Định hướng thu nhập du lịch thuần tuý >10%). Trong những năm
gần đây, ngành Du lịch Ninh Bình đang khai thác hiệu quả những tiềm năng, thế mạnh
góp phần vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế của toàn tỉnh[42].
Cũng như nhiều quốc gia và địa phương khác, khi ngành kinh tế du lịch trở
thành một ngành kinh tế mũi nhọn thì vấn đề phát triển du lịch bền vững luôn được
các cấp ủy, chính quyền tỉnh quan tâm nhằm tìm ra các giải pháp phát triển. Và du lịch
cộng đồng nói chung, du lịch homestay nói riêng đã và đang là hướng đi mới trong vấn
đề phát triển bền vững ngành kinh tế du lịch Ninh Bình.
Loại hình du lịch homestay đã xuất hiện và nhen nhóm phát triển ở Ninh Bình
từ nhiều năm nay khi du khách đến với Khu bảo tồn đất ngập nước Vân Long đã có
nhu cầu vào tham quan nhà dân xung quanh khu vực để tìm hiểu và khám phá cuộc
sống của cư dân địa phương. Đến nay loại hình du lịch này cũng đã phát triển rộng ra
một số địa phương khác của tỉnh và bước đầu đã thu được những kết quả tốt. Tuy
nhiên trong quá trình phát triển loại hình du lịch này ở một số địa phương trên địa bàn
tỉnh Ninh Bình đang gặp phải rất nhiều khó khăn. Sản phẩm và dịch vụ vẫn còn sơ sài,
nghèo nàn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Điều kiện cho phát triển loại
hình này dù đa dạng nhưng vẫn chưa được khai thác đúng mức, thậm chí còn được
thực hiện một cách manh mún tự phát không những nảy sinh những hạn chế về hiệu
quả kinh doanh mà còn tác động tiêu cực tới tài nguyên du lịch của địa phương. Đặc
biệt là thông tin về du lịch homestay ở Ninh Bình đến với khách du lịch còn nghèo

nàn và hoạt động

1


quảng bá, xúc tiến cho du lịch homestay còn rời rạc chưa đem lại hiệu quả tương
xứng với tiềm năng phát triển của loại hình du lịch này.
Tình hình thực tế trên đây đòi hỏi phải có những công trình nghiên cứu một
cách tổng thể và khoa học về điều kiện phát triển, thực trạng và giải pháp phát triển
du lịch homestay ở Ninh Bình nhằm đánh giá đúng mức để khai thác một cách tối ưu
hướng tới sự phát triển bền vững, đem lại hiệu quả kinh tế, xã hội, văn hóa cho các
chủ thể tham gia, đặc biệt là cộng đồng địa phương.
Xuất phát từ những lý do thực tiễn trên đây, tác giả đã chọn đề tài "Phát
triển du lịch homestay tại tỉnh Ninh Bình" làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nghiên cứu về du lịch nói chung và du lịch homestay nói riêng đã được
quan tâm nghiên cứu từ nhiều góc độ khác nhau trên thế giới cũng như ở Việt
Nam:
Trên thế giới
Các tác giả Lynch. P. A & Mac Whannell, D, (2000) trong "Home and
Commercialised Hospitality. In Search of Hospitality: Theoretical Perspectives and
Debates" đã đưa ra nhận định du lịch homestay là một trong những hình thái của du
lịch cộng đồng. Áp dụng các nguyên tắc phát triển du lịch cộng đồng trong phát triển
du lịch homestay.
Tác giả Lashley, C & Morrison, A, (2000) trong "In Search of Hospitality:
Theoretical Perspectives and Debates" Và tác giả Wang. Y trong "Customized
authenticity begins at home" đã đưa ra một số khái niệm và đặc trưng cơ bản của loại
hình du lịch homestay.
Ngoài ra, Trong "The Character of Community-Based Tourism" tác giả
Hatton, MJ. (1999) đã nhấn mạnh về những tác động của du lịch homestay đến xã

hội: Tăng cường giáo dục ý thức về bảo vệ môi trường, bảo tồn các di tích văn hóa, lịch
sử của người dân bản địa và du khách. Tạo ra sự giao lưu văn hóa, phong tục tập
quán giữa các dân tộc và các quốc gia khác nhau. Tăng cường các mối quan hệ trong
cộng đồng người dân, sự gắn bó của chính quyền địa phương và người dân bản xứ
trong cộng đồng người dân.

2


Ở Việt Nam
Đề tài nghiên cứu cấp bộ "Nghiên cứu vận dụng kinh nghiệm của nước
ngoài trong việc quản lý phát triển loại hình lưu trú cho khách du lịch ở nhà dân"
của Tổng cục Du lịch Việt Nam (2006) với nội dung chủ yếu là thu thập, tổng hợp
một số kinh nghiệm phát triển loại hình du lịch homestay của một số quốc gia và khu
vực trên thế giới trên cơ sở đó lựa chọn những điểm phù hợp của mỗi nước để đề xuất,
vận dụng vào điều kiện và hoàn cảnh thực tế của Việt Nam.
"Tài liệu hướng dẫn vận hành Du lịch lưu trú tại nhà dân" của Tổng cục Du
lịch (2013). Được Liên minh Châu Âu(EU) tài trợ, Chương trình Phát triển du lịch
có trách nhiệm với môi trường và xã hội (Dự án EU) đã biên soạn tài liệu này nhằm
nâng cao năng lực cho những người điều hành homestay ở các khu vực nông thôn xa
xôi hẻo lánh ở Việt Nam nhằm tăng cường chuẩn điều hành homestay, tạo việc làm
và thu nhập cho người dân địa phương.
Một số đề tài luận văn thạc sỹ của học viên cao học trường Đại học Khoa học
Xã hội và Nhân văn như: Đề tài " Nghiên cứu điều kiện phát triển du lịch homestay
ở SaPa (Lào Cai)" của tác giả Lê Thị Hiền Thanh (2008). Đề tài "Phát triển du lịch
homestay tại xã Việt Hải- Cát Bà" của tác giả Nguyễn Thị Huệ (2012) và đề tài
"Nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số giải pháp phát triển du lịch homestay ở
Mộc Châu" của tác giả Nguyễn Thị Hồng Vân (2013). Trong các đề tài trên các tác
giả đã tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về du lịch homestay. Đưa ra các
điều kiện để phát triển du lịch homestay và đánh giá thực trạng phát triển homestay ở

một số địa phương của nước ta. Trên cơ sở đó
đề xuất các giải pháp cụ thể để phát triển du lịch homestay ở từng địa phương.
Ở Ninh Bình
Du lịch Ninh Bình cũng được nhiều học giả quan tâm nghiên cứu nhằm
tìm ra các giải pháp thúc đẩy du lịch Ninh Bình phát triển tương xứng với tiềm năng
của tỉnh, một số đề tài khoa học cấp tỉnh: "Nghiên cứu cơ sở khoa học và giải pháp
khai thác tiềm năng hang động KARST phục vụ phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình" của
tác giả Nguyễn Ngọc Luyên (2005); "Nghiên cứu xác lập các giải pháp để hình
thành và khai thác có hiệu quả hệ thống tour, tuyến, điểm du

3


lịch nhằm thu hút du khách đến Ninh Bình" của tác giả Nguyễn Ngọc Khánh
(2010)….
Có rất đề tài luận văn thạc sỹ của học viên cao học trường đại học khoa học
xã hội và nhân văn, nghiên cứu về du lịch tỉnh Ninh Bình như: Đề tài "Nghiên cứu
hoạt động xúc tiến du lịch Ninh Bình giai đoạn 2003-2009" của tác giả Bùi Văn Mạnh
(2010); Đề tài "Nghiên cứu hoạt động quản lý điểm đến du lịch Ninh Bình" của tác
giả Ngô Thị Huệ (2011); Đề tài "Phát triển du lịch nông thôn Ninh Bình" của tác giả
Nguyễn Thị Bích Huyền (2011); Đề tài "Nghiên cứu phát triển du lịch làng nghề
trên địa bàn tỉnh Ninh Bình" của tác giả Vũ Thị Hường (2012); Đề tài "Phát triển
nguồn nhân lực du lịch tỉnh Ninh Bình" của tác giả Phạm Duy Phong (2014)…. .
trong nghiên cứu của mình các tác giả đã nêu lên được những đặc điểm tài nguyên du lịch
tỉnh Ninh Bình, thực trạng phát triển du lịch Ninh Bình qua các thời kỳ, đưa ra các
giải pháp phát triển các loại hình du lịch trên địa bàn tỉnh Ninh Bình.
Như vậy, những công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến những vấn đề liên
quan đến du lịch homestay, và những vấn đề liên quan đến du lịch Ninh Bình. Tuy
nhiên, chưa có công trình nào tập trung nghiên cứu về phát triển du lịch homestay ở
tỉnh Ninh Bình. Thực tế này đòi hỏi phải nghiên cứu về loại hình du lịch homestay cho

sự phát triển của loại hình du lịch này ở Ninh Bình nhằm đáp ứng nhu cầu của khoa
học và thực tiễn.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Phát triển du lịch homestay tại tỉnh Ninh
Bình" là nghiên cứu một cách đầy đủ thực trạng phát triển du lịch homestay tại tỉnh
Ninh Bình. Người viết mong muốn vận dụng những kiến thức đã học trong nhà
trường về chuyên ngành du lịch để đánh giá thực trạng phát triển, trên thực trạng đó
sẽ đề ra các giải pháp phát triển, nhằm nâng cao mức sống của cộng đồng địa
phương, góp phần phát triển du lịch bền vững.
Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Để thực hiện những mục đích trên, nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra cho đề tài
bao gồm:

4


- Xác lập cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu phát triển du lịch homestay tại
tỉnh Ninh Bình.
- Nghiên cứu tổng quan các đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội. Nghiên
cứu các điều kiện, thực trạng phát triển du lịch homestay tại tỉnh Ninh Bình.
- Đề xuất các giải pháp phát triển du lịch homestay tại tỉnh Ninh Bình.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu là điều kiện để phát triển và thực trạng phát triển du
lịch homestay tỉnh Ninh Bình. Ninh Bình tập trung nhiều điều kiện để phát triển nhiều
loại hình du lịch nhưng luận văn chỉ chú trọng vào việc nghiên cứu điều kiện và thực
trạng phát triển loại hình du lịch homestay.
Phạm vi nghiên cứu:
-

Thời gian nghiên cứu:

Thời gian nghiên cứu tài liệu và thực địa từ tháng 09/2014 đến tháng
08/2015. Các số liệu hoạt động du lịch trong đề tài được lấy chủ yếu từ năm 2009 - 2015.
-

Không gian nghiên cứu:

Nghiên cứu tại một số địa phương có phát triển loại hình du lịch homestay
của tỉnh Ninh Bình cụ thể là tại xã Gia Hòa, xã Gia Vân thuộc huyện Gia Viễn, xã
Sơn Hà thuộc huyện Nho Quan, xã Trường Yên, xã Ninh Xuân và
xã Ninh Hải thuộc huyện Hoa Lư
5. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện nhiệm vụ và mục tiêu đặt ra, luận văn sử dụng một số
phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau:
5.1. Phương pháp thu thập và xử lý tài liệu, số liệu
Các dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các nguồn như sách, giáo trình trong
nước và nước ngoài, báo, tạp chí chuyên ngành, các báo cáo, các đề tài nghiên cứu
khoa học của tỉnh Ninh Bình, Tổng Cục Du lịch, Viện Nghiên cứu phát triển Du lịch,
các thông tin trên mạng internet là dữ liệu phục vụ cho việc phân tích và dẫn luận ở
chương 1 và chương 2.

5


Thu thập thông tin, dữ liệu cơ bản về hoạt động du lịch của tỉnh Ninh
Bình, về loại hình du lịch homestay tại tỉnh Ninh Bình từ các nguồn chính thống như
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Trung tâm Thông tin xúc tiến Du lịch Ninh Bình,
Cục Thống kê Ninh Bình, Các điểm du lịch, các doanh nghiệp kinh doanh du lịch

homestay, các hộ dân kinh doanh homestay ở một số địa phương của tỉnh Ninh Bình.
Các thông tin này chủ yếu được thu thập từ năm 2009 đến 2015, phục vụ cho công tác
phân tích, trích dẫn tại chương 2.
Việc sử dụng phương pháp này thể hiện sự kế thừa cần thiết các tri thức đã có
để thực hiện đề tài.
5.2. Phương pháp khảo sát thực địa
Khảosát thực địa được tiến hành tại một số địa phương phát triển du lịch
homestay của tỉnh Ninh Bình cụ thể là xã Gia Hòa, xã Gia Vân thuộc huyện Gia Viễn,
xã Sơn Hà thuộc huyện Nho Quan, xã Trường Yên, xã Ninh Xuân và xã Ninh Hải
thuộc huyện Hoa Lư. Phương pháp này nhằm điều tra tổng hợp về điều kiện tự nhiên,
xã hội, tìm hiểu giá trị tài nguyên du lịch, dịch vụ, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du
lịch của đối tượng nghiên cứu. Đồng thời, việc khảo sát thực địa tại địa phương đã
giúp tác giả đánh giá thực trạng hoạt động du lịch homestay tại địa phương, đó là cơ
sở thực tế giúp tác giả đề xuất một số giải pháp phát triển du lịch homestay phù hợp với
địa phương.
Khảo sát thực địa được tiến hành 4 đợt:
-

Khảo sát đợt 1: tháng 10 năm 2014 Khảo sát đợt 2: tháng 12 năm 2014. Khảo sát đợt 3: tháng 02 năm 2015 Khảo sát đợt 4: tháng 05 năm 2015

5.3. Phương pháp điều tra xã hội học
5.3.1. Phương pháp quan sát.
Phương pháp quan sát được thực hiện thông qua những đợt khảo sát thực địa.
Phương pháp quan sát bao gồm hai hình thức là quan sát tham dự và quan sát
không tham dự:
Quan sát tham dự là người quan sát trực tiếp tham gia vào hoạt động du lịch
homestay ở Ninh Bình để từ đó đưa ra những cảm nhận, ý kiến cá nhân về

6

đối tượng nghiên cứu. Phương pháp này được thực hiện tại một số nhà dân ở
Ninh Bình có tổ chức hoạt động du lịch homestay cho khách du lịch. Trong các
chuyến thực tế, tác giả đã tiến hành phương pháp quan sát tham dự nghĩa là tham gia
chương trình du lịch homestay tại nhà của bác Lê Thị Chè ở thôn Cầu Vàng, xã Gia
Hòa, huyện Gia Viễn trong khoảng thời gian hai ngày 1 đêm 30 - 31/12/2014 và
nhà anh Bùi Xuân Hồng ở thôn Mai Trung, xã Gia Vân, huyện Gia Viễn trong
khoảng thời gian hai ngày một đêm 12-13/03/2015.
Quan sát không tham dự là quan sát hiện trạng, biểu hiện của đối tượng
nghiên cứu để từ đó đưa ra những nhận xét định tính. Phương pháp này được thực
hiện trong các chuyến khảo sát thực địa tại một số nhà dân có tổ chức hoạt động
homestay cho khách du lịch ở xã Gia Hòa, xã Gia Vân thuộc huyện Gia Viễn, xã
Sơn Hà thuộc huyện Nho Quan, xã Trường Yên, xã Ninh Xuân và xã Ninh Hải thuộc
huyện Hoa Lư. Đồng thời, phương pháp này cũng được tiến hành tại các điểm du lịch
ở Ninh Bình, các cơ quan quản lý du lịch Ninh Bình, chính quyền địa phương tại bốn
xã và các công ty lữ hành có chương trình du lịch liên quan đến du lịch Ninh Bình và
du lịch homestay ở Ninh Bình.
5.3.2. Phương pháp bảng hỏi
Phương pháp bảng hỏi nhằm thu thập số liệu sơ cấp, đáp ứng cụ thể những
yêu cầu của hoạt động điều tra.
Tác giả thực hiện phương pháp này thông qua việc thiết kế 2 loại bảng hỏi với
2 đối tượng là: khách du lịch homestay và khách du lịch đến điểm du lịch khác ở
Ninh Bình. Với mục đích là nắm bắt được nhu cầu, nguyện vọng của khách du lịch
đến Ninh Bình, và những nhận xét, đánh giá của khách tham gia hoạt động du lịch
homestay tại Ninh Bình.
Đối với phiếu điều tra dành cho khách du lịch đến Ninh Bình, đề tài xây dựng
07 câu hỏi, tiến hành điều tra 200 khách du lịch (trong đó có 100 khách du lịch quốc
tế, và 100 khách du lịch Việt Nam) tại 2 điểm du lịch tập trung đông khách du lịch
đến Ninh Bình nhất là: Khu du lịch sinh thái Tràng An, và Khu di tích Cố đô Hoa Lư.
Phiếu điều tra được thực hiện trong 10 ngày chia làm 2 đợt. Đợt 1 từ ngày

10/12/2014 đến ngày 15/12/2014. Đợt 2 từ 26/5/2015 - 31/5/2015).

7


Đối với phiếu điều tra dành cho khách du lịch tham gia hoạt động du lịch
homestay tại Ninh Bình, đề tài xây dựng 12 câu hỏi, tiến hành điều tra 200 khách du
lịch, trong đó có 100 khách du lịch tham gia hoạt động du lịch homestay thông qua
DNTN Ngôi Sao tại xã Gia Hòa, Gia Vân huyện Gia Viễn và xã Sơn Hà, huyện Nho
Quan. Và 100 khách du lịch tham gia hoạt động du lịch tại các hộ kinh doanh
homestay ở các xã Gia Vân, Gia Viễn, xã Ninh Xuân, Ninh Hải, Trường Yên, huyện
Hoa Lư. Phiếu điều tra được thực hiện trong nhiều ngày của
4 đợt khảo sát:
-

Khảo sát đợt 1: tháng 10 năm 2014 Khảo sát đợt 2: tháng 12 năm 2014. Khảo sát đợt 3: tháng 02 năm 2015 Khảo sát đợt 4: tháng 05 năm 2015

5.3.3. Phương pháp phỏng vấn
Phỏng vấn là công cụ điều tra, nghiên cứu hiệu quả nhằm thu thập những
thông tin mong muốn và phù hợp với từng đối tượng phỏng vấn mà bảng hỏi chưa
đáp ứng được. Phương pháp này được áp dụng đối với người dân địa phương kinh
doanh homestay và người dân không kinh doanh homestay, các công ty kinh doanh
du lịch trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. Tác giả đã tiến hành
phương pháp này thông qua rất nhiều cuộc phỏng vấn bao gồm:
- Ba mươi cuộc phỏng vấn người dân địa phương đang kinh doanh
homestay (trong đó 15 hộ nhận khách từ DNTN Ngôi Sao,15 hộ tự kinh doanh) ở xã
Gia Hòa, xã Gia Vân của huyện Gia Viễn, xã Sơn Hà thuộc huyện Nho Quan, xã
Trường Yên, xã Ninh Xuân và xã Ninh Hải thuộc huyện Hoa Lư. Để tìm hiểu về
phương thức tổ chức kinh doanh, tình hình kinh doanh. Và những nguyện vọng của
người dân.

- Mười cuộc phỏng vấn người dân địa phương chưa kinh doanh homestay
ở xã Gia Hòa, xã Gia Vân của huyện Gia Viễn, xã Sơn Hà thuộc huyện Nho Quan, xã
Trường Yên, xã Ninh Xuân và xã Ninh Hải thuộc huyện Hoa Lư.
- Năm cuộc phỏng vấn khách du lịch tham gia chương trình du lịch
homestay ở xã Gia Hòa, xã Gia Vân thuộc huyện Gia Viễn, xã Sơn Hà thuộc

8


huyện Nho Quan, xã Trường Yên, xã Ninh Xuân và xã Ninh Hải thuộc huyện
Hoa Lư. Để biết được đánh giá của du khách về sản phẩm du lịch homestay.
- Một cuộc phỏng vấn đại diện doanh nghiệp đang kinh doanh du lịch
homestay để tìm hiểu tình hình kinh doanh của doanh nghiệp về doanh thu, số lượng
khách, thị trường khách. Sự đầu tư của doanh nghiệp để kinh doanh du lịch homestay,
và nhận xét, đánh giá thực trạng du lịch homestay trên địa bàn Ninh Bình.
- Bốn cuộc phỏng vấn đại diện 4 doanh nghiệp kinh doanh du lịch trên địa
bàn tỉnh Ninh Bình, nhưng chưa kinh doanh du lịch homestay về lí do doanh nghiệp
chưa kinh doanh. Những rào cản khiến doanh nghiệp chưa kinh doanh homestay.
Những mong muốn của doanh nghiệp …. Đánh giá về tài nguyên phát triển du lịch
homestay, và thực trạng phát triển du lịch homestay trên địa bàn tỉnh Ninh Bình.
Phương pháp này được tiến hành tại Ninh Bình trong khoảng thời gian từ
tháng 10/2014 đến hết tháng 05/2015.
5.3.4. Phương pháp phân tích tổng hợp
Phương pháp này là nhằm lựa chọn, sắp xếp các thông tin, số liệu, dữ liệu từ
các nguồn thứ cấp, sơ cấp để định lượng chính xác và đầy đủ phục vụ cho mục đích, yêu
cầu nghiên cứu, làm cơ sở cho việc nhìn nhận, đánh giá tổng thể về đối tượng nghiên
cứu.
Ngoài ra tác giả còn sử dụng một số công cụ hỗ trợ việc phân tích và tổng hợp
dữ liệu là phần mềm EXCEL. Phương pháp này được tiến hành từ tháng 9/2014 đến
hết tháng 08/2015.

5.3.5. Phương pháp khác
Ngoài bốn phương pháp nêu trên tác giả còn sử dụng thêm một số phương
pháp khác trong quá trình làm luận văn của mình như: Phương pháp chuyên gia,
phương pháp tham chiếu, phương pháp dự báo… nhằm kiểm tra tính logic và
chính xác của kết quả điều tra và tính khả thi của định hướng và giải pháp
5.4. Điều tra, Xử lý kết quả điều tra xã hội học
Để đảm bảo tính khoa học, tính đại diện của số liệu sơ cấp, tác giả sử dụng
phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên phân tầng theo tiêu chí địa bàn, tiêu chí

9


phương thức kinh doanh. Số liệu sơ cấp của nghiên cứu được thu thập thông qua
tiến trình sau:
Bước 1: Liên hệ địa điểm điều tra chọn điểm nghiên cứu; tác giả xin ý kiến
của giáo viên hướng dẫn, tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong ngành du lịch
Ninh Bình để chọn địa điểm nghiên cứu. Sau khi được tư vấn, tác giả chọn 3 địa
phương ở tỉnh Ninh Bình có loại hình du lịch homestay phát triển, đó là: Nho Quan,
Gia Viễn, Hoa Lư. Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là Khách du lịch đến Ninh
Bình và Khách du lịch tham gia loại hình du lịch homestay tại tỉnh Ninh Bình.
Bước 2: Thực hiện điều tra thử 20 phiếu( 10 phiếu điều tra khách du lịch đến
Ninh Bình, 10 phiếu điều tra Khách du lịch tham gia du lịch homestay). Sau khi có
phiếu điều tra soạn sẵn, tác giả tiến hành điều tra thử để kiểm tra tính phù hợp của
phiếu điều tra, đồng thời hiệu chỉnh phiếu điều tra cho phù hợp với điều kiện thực tế,
và mục tiêu nghiên cứu của Luận văn.
Bước 3: Thực hiện điều tra chính thức 400 phiếu (200 phiếu điều tra khách
du lịch đến Ninh Bình, 200 phiếu điều tra Khách du lịch tham gia du lịch homestay).
Sau khi hiệu chỉnh phiếu điều tra, tác giả tiến hành điều tra chính thức. Do có điều
kiện thuận lợi là tác giả đang làm việc trực tiếp trong ngành du lịch Ninh Bình, và các
địa phương tác giả tiến hành điều tra gần nơi sinh sống, và làm việc của tác giả nên tác

giả quyết định tiến hành điều tra 200 khách du lịch đến Ninh Bình để tìm hiểu mục
đích, nhu cầu của khách du lịch đến Ninh Bình và điều tra 200 khách du lịch tham gia
du lịch homestay tại 3 địa phương của tỉnh ( trong đó điều tra 100 khách tham gia qua
DNTN Ngôi Sao và 100 khách tham gia ở các hộ kinh doanh homestay khác) để tìm
hiểu những nhận xét, đánh giá của khách du lịch đối với hoạt động du lịch homestay tại
tỉnh Ninh Bình.
Sau khi tiến hành điều tra, tác giả thu về được 186 phiếu điều tra khách du lịch
đến Ninh Bình, 193 phiếu điều tra Khách du lịch tham gia du lịch homestay. Tác giả sử
dụng phần mềm Excel để xử lý kết quả điều tra, dựa trên các tiêu chí mà tác giả đưa
ra trong phiếu điều để tổng hợp kết quả điều tra, phục vụ cho việc trích dẫn số liệu để
đánh giá thực trạng ở chương 2.

10


6. Đóng góp của Luận văn
- Đúc kết được cơ sở lý luận và thực tiễn về du lịch homestay.
- Đưa ra được các điều kiện phát triển, thực trạng phát triển du lịch
homestay tại tỉnh Ninh Bình
- Đề xuất những giải pháp nhằm phát triển có hiệu quả loại hình du lịch
homestay tại tỉnh Ninh Bình.
7. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, luận văn được
kết cấu thành 3 chương với nội dung chính như sau:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về du lịch homestay
Nội dung chính của chương trình bày cơ sở lý luận và thực tiễn về du lịch
homestay trong đó trọng tâm là khái niệm, đặc điểm vai trò của du lịch homestay.
Những điều kiện để phát triển du lịch homestay. Và cuối cùng là tổng hợp kinh
nghiệm tổ chức homestay ở một số quốc gia trên thế giới và một số địa phương khác
ở Việt Nam, đồng thời đưa ra những bài học cho việc phát triển du lịch homestay tại

tỉnh Ninh Bình.
Chương 2. Thực trạng du lịch homestay tại tỉnh Ninh Bình
Nội dung chính của chương 2 là trình bày khái quát về du lịch tỉnh Ninh
Bình. Các điều kiện để phát triển du lịch homestay tại tỉnh Ninh Bình bao gồm: Các
điều kiện chung, các điều kiện về Cung và các điều kiện về Cầu. Trình bày kết quả
du lịch homestay tỉnh Ninh Bình. Qua đó đánh giá những tác động của du lịch
homestay tới đời sống kinh tế, văn hóa xã hội của địa phương.
Chương 3. Giải pháp phát triển du lịch homestay tại tỉnh Ninh Bình
Nội dung chính của chương 3 là trình bày các mục tiêu phát triển của du
lịch tỉnh Ninh Bình nói chung và du lịch homestay tỉnh Ninh Bình nói riêng. Các giải
pháp cụ thể nhằm phát triển du lịch homestay tại tỉnh Ninh Bình. Và định hướng phát
triển du lịch homestay tỉnh Ninh Bình trong tương lai.

11


Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
VỀ DU LỊCH HOMESTAY
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vài trò của du lịch homestay
1.1.1. Du lịch homestay
1.1.1.1. Sơ lược lịch sử hình thành và phát triển của du lịch homestay
Thuật ngữ homestay xuất hiện đầu tiên trong lĩnh vực giáo dục, khi việc hợp
tác quốc tế về giáo dục và du học phổ biến. Các lưu học sinh, sinh viên mới nhập học
được đến ở tại các gia đình người bản xứ và được đối xử như một thành viên của gia
đình họ. Phương thức lưu trú như vậy giúp học sinh tiếp cận và hòa nhập dễ dàng
vào một nền văn hóa mới, đặc biệt thuận lợi trong việc học ngôn ngữ bản địa. Hơn
nữa, những người dân bản địa cũng có cơ hội tiếp xúc, giao lưu với những nền văn
hóa mới và có điều kiện tăng thêm thu nhập cho gia đình. Từ đó trở đi, thuật ngữ
homestay được phổ biến rộng rãi trong lĩnh vực giáo dục, đặc
biệt là những nước có nền giáo dục phát triển như Pháp, Mỹ, Nga…

Sau khi đã rất phổ biến trong lĩnh vực giáo dục thì thuật ngữ "homestay" cũng
xuất hiện trong một số lĩnh vực khác, trong đó có lĩnh vực du lịch. Nếu như trước
đây, homestay đơn thuần để chỉ một hoạt động lưu trú ở - nhà - dân thì ngày nay,
không chỉ là một phương thức lưu trú mà phát triển trở thành một loại hình du lịch.
Một loại hình du lịch mới nhưng đã hấp dẫn và thu hút đông đảo khách du lịch.
Loại hình du lịch này giúp con người quay trở về với tự nhiên thoát khỏi cuộc
sống bận rộn và những căn phòng đầy ắp tiện nghi để đi, đến và khám phá những
vùng đất mới lạ với những nền văn hóa đậm đà bản sắc. Không chỉ dừng lại ở sự gặp
gỡ hay tiếp xúc mà khách du lịch còn trải nghiệm bằng cách hòa nhập vào nền văn
hóa đó, gắn bó với những con người bản xứ để được làm người bản xứ trong khoảng
thời gian của chuyến đi.
Homestay với tư cách là một loại hình du lịch mới ra đời nhưng hình thức sơ
khai của nó đã xuất hiện từ thời cổ đại. Thời kỳ đó, tuy du lịch chưa phải là hoạt
động dành cho đại bộ phận quần chúng nhân dân nhưng việc đi du lịch xa nhà và ở
lại nơi đến là phổ biến. Các cung điện, khách sạn, biệt thự hay nhà nghỉ dành cho du
lịch nghỉ dưỡng mà đối tượng khách chủ yếu là tầng lớp vua chúa,

12


qúy tộc hay những người giàu có. Du lịch hành hương, du lịch tôn giáo là một
trong những loại hình du lịch chính trong giai đoạn này. Những chuyến hành hương
về thánh địa, nhà thờ diễn ra một cách rầm rộ. Khách hành hương thường nghỉ tại các
nhà dân ven đường. Chủ nhà phục vụ khách ăn nghỉ tận tình không phải vì mục đích
kinh tế mà chủ yếu là xuất phát từ bổn phận của các con chiên với đấng toàn năng.
Khách trước khi đi có tặng chủ nhà một hiện vật hay một khoản tiền tượng trưng như
một sự tỏ lòng biết ơn.
Đặc biệt, sau chiến tranh thế giới thứ hai ở châu Âu, nhiều người mong muốn
được sống những ngày tháng yên bình ở vùng nông thôn, xa rời cuộc sống thành phố
và những áp lực của quá khứ chiến tranh. Và việc ở nhà dân, trải nghiệm cuộc sống

đích thực ở nông thôn với mức giá thấp hơn dịch vụ lưu trú khác là sự lựa chọn của
ngày càng nhiều người. Áo là nước đầu tiên ở châu Âu đưa ra chương trình kỳ nghỉ
tại các ngôi nhà xây trong trang trại. Nhiều nước sau đó đã áp dụng sáng kiến này và
tổ chức các chương trình du lịch tương tự. Khi đó loại hình du lịch này được mô tả và
xác định bằng các khái niệm như: nhà ngủ qua đêm có ăn sáng (best and breakfast
houses), nhà ở xây trong trang trại (farmhouses), nhà khách (guesthouses) hay nghỉ
tại nhà dân (homestay houses).
[20, tr 19 - 21]
Hiện nay du lịch homestay đã phát triển hầu khắp trên thế giới đem lại nguồn
thu ổn định cho du lịch các quốc gia và người dân địa phương tại các điểm du lịch.
Nhưng không chỉ có thế, du lịch homestay còn góp phần phát triển du lịch theo
hướng bền vững, góp phần bảo vệ tài nguyên du lịch tự nhiên, bảo tồn và phát huy các
giá trị văn hóa, lối sống của các dân tộc tại các điểm du lịch và tăng cường giao lưu văn
hóa và sự hiểu biết giữa các cộng đồng.
Người Việt Nam biết đến hình thức homestay qua hành trình thường niên của
con tàu Thanh niên Đông Nam Á (SSEAYP), cập cảng lần đầu tiên ở thành phố Hồ
Chí Minh vào năm 1995. Con tàu mang tên Nippon Maru này có sự tham gia của hàng
trăm thanh niên các nước ASEAN và Nhật Bản, lần lượt cập cảng biển của các nước
thành viên. Khi cập cảng một nước, các thành viên trên tàu ngoài việc cùng tham gia
những hoạt động văn hóa cộng đồng sẽ được bố trí đến ở tại nhà những người dân bản
xứ. Qua những năm tham gia tàu Thanh niên

13


Đông Nam Á, nhiều bạn trẻ Việt Nam đã được sống trong các gia đình người
Nhật, Malaysia, Thái Lan… Ngược lại, nhiều bạn trẻ nước ngoài đã ở tại các gia đình người
Việt để học hỏi, tìm hiểu về văn hóa, lối sống… Từ đó, người Việt Nam bắt đầu làm
quen với tên gọi của một loại hình du lịch homestay.
Tuy nhiên, sự hình thành của du lịch homestay ở Việt Nam không phải xuất

phát từ ý tưởng của các công ty lữ hành mà từ nhu cầu và sự thâm nhập của những
khách du lịch "Tây ba lô". Nhiều khách du lịch khi đến Việt Nam đã nhờ môi giới,
hướng dẫn viên hoặc tự liên hệ để được nghỉ homestay ở những gia đình người Việt
thân thiện với mục đích tìm hiểu, khám phá những nét văn hóa bản địa.
Những công ty lữ hành như Saigontourist, Handspan Adventure Travel…
nhận thấy đây là một loại hình du lịch mới hứa hẹn những sản phẩm du lịch thú vị,
hấp dẫn khách du lịch nên họ bắt tay vào việc thiết kế, xây dựng, quảng bá, bán và tổ
chức thực hiện các chương trình du lịch homestay. Cho đến nay, công ty lữ hành vẫn
đóng vai trò chủ chốt trong kinh doanh loại hình du lịch này. Công ty đã tổ chức thực
hiện một số chương trình du lịch homestay tại các điểm du lịch miền núi phía Bắc hay
vùng sông nước phương Nam, chương trình du lịch "Một ngày làm dân phố cổ" ở
phố cổ Hội An hay "Ăn Tết với người Sài Gòn" nhân dịp Tết âm lịch hàng năm.
Du lịch homestay đã bước đầu phát triển ở một số nơi như: Sa Pa, Mai Châu,
Ba Bể, Hội An, Huế, Sài Gòn, đồng bằng sông Cửu Long… Như vậy, du lịch
homestay đã được triển khai tại các địa bàn ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam
và cả đô thị, nông thôn, đồng bằng, miền núi…[20, tr 47]
1.1.1.2. Một số khái niệm về du lịch homestay
Cũng như nhiều loại hình du lịch khác. Loại hình du lịch homestay có nhiều
khái niệm khác nhau được nhiều nhà nghiên cứu đưa ra dưới nhiều tên gọi khác nhau
như du lịch nghỉ tại nhà dân, du lịch nếp sống thường nhật. Một số ý kiến cho rằng
du lịch homestay chỉ đơn giản là một phương thức lưu trú, nhưng cũng có nghiên
cứu cho rằng đó là tên gọi của loại hình du lịch.
Du lịch homestay là một trong những hình thái của du lịch cộng đồng. Đây là
loại hình mà điểm đến của khách du lịch là tại nhà người dân, chia sẻ

14


không gian sống với gia đình người dân, nơi mà có thể không được đầy đủ tiện
nghi như các nhà nghỉ hoặc khu du lịch (Lynch & Mac Whannell,2000)

Du lịch homestay là nơi du khách được gần gũi với thiên nhiên và du khách
có thể thanh toán các khoản chi phí sinh hoạt, chi phí lưu trú trực tiếp hoặc gián tiếp
với chủ hộ gia đình (Lashley & Morrison,2000), (Wang,2007).
Du lịch homestay là việc du khách tham gia vào đời sống gia đình của người
dân bản xứ thông qua việc học tập, du lịch, tham quan, tìm hiểu văn hóa…. Đặc biệt,
theo hình thức này, du khách sẽ được "cùng ăn, cùng ở và cùng làm‟‟ với chủ nhà cũng như
luôn được xem như là người nhà (Thompson,1998).
Theo Hiệp hội Homestay Malaysia, "Homestay là loại hình du lịch mà du
khách sẽ được ở và sinh hoạt cùng nhà với người dân bản xứ như thành viên trong
gia đình, để khám phá phong cách sống của người dân, trải nghiệm cuộc sống thường
này của họ để biết được văn hóa nơi đó".
Trong phạm vi luận văn, tác giả đã chọn lọc và đưa ra khái niệm du lịch
homestay dưới góc độ và tên gọi cho một loại hình du lịch. Khái niệm homestay
có thể được hiểu như sau:
Du lịch homestay là một loại hình du lịch dựa vào cộng đồng. Thông qua loại
hình du lịch này du khách được trải nghiệm cuộc sống thường nhật của người dân
bản địa cùng sinh hoạt và lao động sản xuất với người dân bản địa nhằm mục đích
thỏa mãn nhu cầu tìm hiểu và khám phá các giá trị văn hóa bản địa.
1.1.2. Nhận diện vàđặc trưng cơ bản của du lịch homestay
1.1.2.1. Nhận diện du lịch homestay
Loại hình du lịch homestay được nhận dạng dựa trên các tiêu chí sau:
- Theo tiêu chí môi trường tài nguyên bao gồm loại hình du lịch dựa trên
yếu tố tài nguyên du lịch văn hóa và loại hình du lịch dựa trên yếu tố tài nguyên
du lịch tự nhiên:
Du lịch homestay thuộc loại hình du lịch văn hóa vì hoạt động du lịch
homestay diễn ra chủ yếu trong môi trường nhân văn và khai thác các tài nguyên du
lịch nhân văn, đặc biệt là văn hóa bản địa của cộng đồng địa phương.
- Theo tiêu chí mục đích chuyến đi:

15

Du lịch homestay là loại hình du lịch tham quan, khám phá những nét văn
hóa độc đáo của cộng đồng địa phương thông qua những hoạt động cùng ăn - cùng ở
- cùng sinh hoạt với gia đình người dân bản địa tại điểm đến giúp khách du lịch mở
rộng hiểu biết, nâng cao nhận thức về thế giới xung quanh.
- Theo tiêu chí loại hình lưu trú:
Du lịch homestay là loại hình du lịch ở nhà dân nghĩa là nhà người dân
chính là cơ sở lưu trú phục vụ khách du lịch trong chuyến du lịch. Việc nhà dân
chính là cơ sở lưu trú cho khách du lịch không chỉ góp phần đa dạng hóa các loại hình
lưu trú mà ngôi nhà với những nét sinh hoạt của các thành viên chính là tài nguyên
du lịch nhân văn vô giá mà khách du lịch muốn khám phá trong chuyến du lịch.
- Theo tiêu chí đặc điểm địa lý của điểm du lịch:
Khó có thể xác định du lịch homestay thuộc loại hình du lịch nông thôn
như cách hiểu của nhiều người trước đây. Vì khái niệm du lịch homestay không phải để
chỉ đặc điểm địa lý của một điểm du lịch mà đơn giản để chỉ nhà người dân bản địa; vì
vậy, du lịch homestay hoàn toàn có thể được tiến hành ở địa bàn thành phố nếu nhà tổ
chức đáp ứng đầy đủ các điều kiện cho hoạt động du lịch
homestay. [20, tr 22-23]
1.1.2.2. Một số đặc điểm cơ bản của du lịch homestay
- Du lịch homestay là loại hình du lịch phát triển dựa trên những giá trị hấp
dẫn của thiên nhiên và đặc biệt là văn hóa bản địa, thông qua đó du lịch homestay
góp phần chia sẻ lợi ích từ du lịch với cộng đồng địa phương.
- Du lịch homestay thường được hình thành ở những vùng không đủ điều kiện
để xây dựng khách sạn, nhà nghỉ, nhà hàng, hay quán ăn phục vụ nhu cầu khách du
lịch. Và các khu vực có tài nguyên hoang dã đang bị hủy hoại cần phải bảo tồn, hay
các khu vực dân cư có tài nguyên văn hóa đa dạng, có những nét đặc trưng cơ bản về
văn hóa tộc người.
- Du lịch homestay là loại hình du lịch mà khách du lịch được bố trí đến ở tại
nhà người dân và du khách được cùng ăn, cùng ngủ, cùng sinh hoạt và lao động sản

xuất với người dân bản địa. Du khách sẽ được tự khám phá nét đẹp của thiên nhiên và
tìm hiểu những nét văn hóa đặc sắc của văn hóa bản địa. Cách tiếp

16


cận gần gũi nhất với văn hóa địa phương này giúp các thành viên có ý thức hơn
trong việc bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa dân tộc, trải nghiệm sâu sắc hơn về
cuộc sống.
- Du lịch homestay với phương thức hoạt động kinh doanh mà cộng đồng dân
cư là người cung cấp chính các sản phẩm dịch vụ cho khách du lịch. Khi đi du lịch
homestay khách du lịch sẽ được hòa mình vào cuộc sống của cư dân bản địa với các
dịch vụ du lịch được cung cấp bởi chính những người dân nơi đây. Đó chính là dịch
vụ "cùng ở, cùng sinh hoạt và cùng lao động sản xuất". Thông qua việc cung cấp
dịch vụ cho du khách người dân địa phương đã có những thu nhập đáng kể, được
hưởng lợi trực tiếp từ du lịch. Du lịch homestay đã góp phần chia sẻ lợi ích từ du lịch
với cộng động địa phương, đảm bảo sự phân chia công bằng cho các bên tham gia,
đóng góp cho những nỗ lực bảo tồn các giá trị tài nguyên và phát triển cộng đồng.
1.1.3. Vai trò của du lịch homestay
1.1.3.1. Vai trò của du lịch homestay với việc phát triển kinh tế
Du lịch là một trong những ngành kinh tế phát triển nhanh nhất tại các quốc
gia trên thế giới. Nó tạora rất nhiều việc làm và là nguồn phát triển quan trọng và
việc làm, đặc biệt cho những đối tượng khótiếp cận thị trường lao động như phụ nữ,
thanh niên, lao động nhập cư và cư dân nông thôn. Du lịch có thể đóng góp đáng kể
vào phát triển kinh tế xã hội và giảm nghèo.
Tại nhiều địa phương, nhất là những vùng núi, vùng sâu vùng xa chưa có
điều kiện để phát triển kinh tế. Người dân chủ yếu sống bằng nghề sản xuất nông
nghiệp trồng trọt và chăn nuôi. Trong lúc nông nhàn, người dân không có công ăn
việc làm phải đi đến những khu công nghiệp, các thành phố lớn để tìm kiếm việc làm.
Du lịch homestay với đặc điểm thường được tổ chức và phát triển ở những khu

vực chưa có điều kiện xây dựng các khu lưu trú nhà hàng, khách sạn. Khách du lịch
được bố trí vào nghỉ trong nhà dân, tiêu dùng những sản phẩm dịch vụ do chủ nhà
cung ứng. Và chủ nhà là đối tượng được nhận thù lao cho những dịch vụ đó. Việc chi
trả này mang tính kinh tế vì nó đem lại một khoản thu đáng kể cho chủ nhà mà nếu
không có khách du lịch thì không có khoản thu này. Chủ nhà

17