Môi trường đại cương Giáo trình, bài giảng dành cho sinh viên Đại học, Cao đẳng

1
TR
NGă HăPH MăV Nă
NG
KHOAăK ăTHU TăCÔNGăNGH

B ăMÔN NÔNG LÂM NG

MÔIăTR

Bài gi ng

NGă

IăC

(Dành cho các l p Cao đ ng môi tr

NG

ng)

GV: ThS Phan Ý Nhi

Qu ngăNgƣi,ă5/2015
2
1


M CL C
L I NÓI

3 ..CH

U .................................................................................................................. 3

NG I. T NG QUAN V MÔI TR

1.1. Khái ni m môi tr

NG

4

ng .............................................................................................. 4

1.2. Các thành ph n c a môi tr
1.3. Ô nhi m môi tr

ng ................................................................................ 4

ng vƠ b o v môi tr

1.4. Tác đ ng c a con ng

i đ n môi tr

ng .............................................................. 12

ng ................................................................... 15

1.5. Phát tri n vƠ phát tri n b n v ng ............................................................................... 19

CH

NG 2. MÔI TR

NG KHÔNG KHÍ................................................................... 26

2.1. Các y u t chính trong môi tr
2.2. Ô nhi m môi tr

ng không khí........................................................... 26

ng không khí ................................................................................. 32

2.3. Ti ng n vƠ ô nhi m ti ng n ................................................................................... 49
Ch

ng III. MÔI TR

3.1.Khát quát v môi tr
3.2. Ô nhi m môi tr

C ............................................................................... 56

ng n

c ................................................................................... 56

ng n

3.3. B o v tài nguyên n

CH

NG N

NG IV. MÔI TR

4.1. Khái quát v môi tr

c ......................................................................................... 64
c ........................................................................................... 86

NG Đ T ................................................................................... 94
ng đ t ...................................................................................... 94

4.2. Ô nhi m vƠ thoái hóa đ t .......................................................................................... 98
4.3. B o v môi tr

ng đ t ............................................................................................. 102

2


L i nói đ u
Chúng tôi biên so n bài gi ng v i mong mu n trang b cho sinh viên h cao đ ng
nh ng ki n th c cô d ng nh t v môi tr
tr

ng, các hi n t

ng; các khái ni m, vai trò, th c tr ng c a môi tr

môi tr

ng t nhiên x y ra trong môi

ng n

c, môi tr

ng không khí,

ng đ t; ki n th c v ô nhi m, nguyên nhân d n đ n s ô nhi m, bi n pháp ki m

soát và x lý ô nhi m môi tr

ng không khí, môi tr

ng n

c, môi tr

ng đ t.

t đó, sinh viên có th t h c, t trang b cho mình đ ki n th c có th ti n
hành phân tích, đánh giá và nh n đ nh các v n đ v môi tr
th c nghiêm túc trong th c hi n b o v môi tr
vi xâm ph m môi tr

ng và xây d ng cho mình ý

ng, có thái đ phê phán đ i v i các hành

ng, tài nguyên trong xã h i, tôn tr ng và s ng có trách nhi m cao

đ i v i c ng đ ng xung quanh.
Tác gi

3


CH

1.1. Kháiăni mămôiătr

NGăI.ăT NG QUAN V MÔIăTR

ngă

Theo ngh a r ng nh t thì môi tr
nh h

NG

ng lƠ t p h p các đi u ki n vƠ hi n t

ng bên ngoƠi có

ng t i m y v t th ho c m t s ki n. B t c v t th , s ki n nƠo c ng t n t i vƠ

di n bi n rong môi tr

ng nh môi tr

t ầ Nh v y, môi tr

ng lƠ t t c các nhơn t t nhiên vƠ xƣ h i c n thi t cho s sinh

s ng, s n xu t c a con ng

ng v t lí, môi tr

ng pháp lỦ, môi tr

i, nh tƠi nguyên thiên nhiên, không khí, đ t, n

ng kinh

c, ánh sáng,

c nh quan, quan h xƣ h i...
Theo Lu t B o v môi tr

ng Vi t Nam n m 2006: Môi tr

nhiên và v t ch t nhân t o bao quanh con ng
t n t i, phát tri n c a con ng
Môi tr

i, có nh h

ng bao g m các y u t t
ng t i đ i s ng, s n xu t, s

i và sinh v t.

ng là t ng h p các đi u ki n bên ngoài có nh h

ơy có th xem lƠ khái ni m khái quát nh t v môi tr
1.2. Các thành ph n c aămôiătr

ng t i m t đ i t

ng nào đó.

ng.

ng

1.2.1. Th ch quy n
1.2.1.1. Khái ni m
Th ch quy n lƠ l p ngoài c a c u t o trái đ t. L p th ch quy n m ng vƠ c ng, có c u t o
hình thái r t ph c t p, có thƠnh ph n không đ ng nh t, có đ dƠy thay đ i theo v trí đ a
lỦ. V Trái đ t đ
+V đ id

c chia lƠm 2 ki u: v l c đ a vƠ v đ i d

ng.

ng có thƠnh ph n ch y u lƠ các đá giƠu CaO, FeO, MgO, SiO2 tr i

dƠi trên t t c các đáy c a các đ i d

ng v i chi u dƠy trung bình 8 km.

+ V l c đ a g m 2 l p v t li u chính lƠ đá bazan dƠy 10-20km
đá khác nh granit, sienit giƠu SiO2, Al2O3 vƠ đá tr m tích

i vƠ các lo i

bên trên. V l c đ a th

r t dƠy, trung bình 40km, có n i 60-70km nh dƣy núi Hymalaya.
n i ti p xúc gi a đ i d

d

ng

vùng th m l c đ a,

ng vƠ l c đ a, l p v l c đ a gi m còn 15-20km.

Trong th ch quy n, các nguyên t hóa h c nh O. Si, Al, Fe, Mg, Ca, Na, K chi m đ n
99% tr ng l

ng th ch quy n.
4

C u trúc bên trong c a trái đ t đ

c trình bày

hình sau:

sâu (Km)

3500

Hình 1.1: C u t o bên trong c a trái đ t

1.2.1.2. Tai bi n đ a ch t, xói mòn, tr
Tai bi n đ a ch t, xói mòn, tr

t l đ t đá

t l đ t đá lƠ các hi n t

ng t nhiên tham gia vào quá

trình bi n đ i đ a hình b m t th ch quy n.
Tai bi n đ a ch t là m t d ng tai bi n môi tr

ng phát sinh trong th ch quy n vƠ th

ng

liên quan t i các quá trình đ a ch t x y ra trong lòng trái đ t. Các d ng ch y u g m: núi
l a, đ ng đ t, n t đ t, lún đ t.

T i các n i v đ a ch t có k t c u y u, dòng nhi t xu t phát t mantia d
nóng ch y ho c khói và h i n
l a: đai núi l a

i d ng đ t đá

c phun trào t o thành núi l a. Trên trái đ t có 2 đai núi

a Trung h i vƠ đai núi l a Thái Bình d

ng. Khi s phun trào dung

nham ho c s d ch chuy n các kh i đ t đá trong v trái đ t di n ra m t cách đ t ng t gây
nên hi n t

ng đ ng đ t làm phá ho i b m t và các công trình xây d ng trên b m t

th ch quy n. Kèm theo các hi n t

ng trên là s xu t hi n các v t n t, khe n t trên b

m t th ch quy n.
Ho t đ ng c a n
nh t th
th

c và gió gây s xói mòn. Xói mòn do m a lƠ d ng xói mòn ph bi n

ng x y ra

vùng núi vƠ trung du. Xói mòn do gió th

ng g p

nh ng n i

ng xuyên gió có t c đ l n, trong các vùng l p ph th c v t kém phát tri n.
5


Tr

t l đ t là do m t kh i l

Hi n t

ng tr

t l đ t th

ng đ t đá b tr ng l c kéo tr

t xu ng các đ a hình th p.

ng xu t hi n m t cách t nhiên trong các vùng núi, vào th i

k m a nhi u h ng n m.

Hình 1.2: Xói mòn đ t vùng đ i núi

1.2.2. Th y quy n
1.2.2.1. Khái ni m
Th y quy n bao g m:

id

ng, bi n, ao h , sông ngòi, n

c ng m vƠ b ng tuy t. Di n

tích che ph th y quy n chi m kho ng 71% (361 tri u km2) b m t trái đ t, v i đ sâu
trung bình 3800m. Th y quy n là l p v l ng không liên t c bao quanh trái đ t g m:
n

c ng t, n

cm n

c 3 tr ng thái r n, l ng vƠ h i.

1.2.2.2. Thành ph n c a th y quy n
a.

id

ng và bi n:

Hi n nay trên trái đ t chia thƠnh 4 đ i d
a hình đáy bi n: Ng

-

ng, 4 vùng bi n và 1 vùng v nh l n.

i ta chia đ a hình đáy bi n theo chi u sâu trong vùng

chuy n ti p gi a bi n và l c đ a g m: Th m l c đ a, đáy bi n, v c bi n và các dãy núi
gi a đ i d

ng.

- Chu k tri u: D
m cn

i tác đ ng t ng h p c a l c h p d n c a m t tr ng vƠ m t tr i,

c bi n trung bình dao đ ng theo 1 chu k th i gian.
6


- Dòng ch y trong bi n: Kh i n

c bi n chuy n đ ng theo chi u đ ng và chi u

ngang t o ra các dòng ch y nh dòng ch y nóng Gulfstream
nóng Kuroshivo B c Thái Bình d

i Tơy d

ng, dòng ch y

ng vƠ dòng ch y l nh Peru. Các h th ng dòng ch y

trong bi n có tác đ ng r t l n đ n th i ti t, khí h u trên trái đ t, ch ng h n chúng gây
nên hi n t

ng mang tính chu k là El Nino và La Nina.

L cđa
Th ml c đ a

200m

D cl cđa

2000m

áy bi n
V c bi n

6.000m

Hình 1.3. C u trúc đi hình c a đáy bi n

b. N
N

c ng t l c đ a
c ng t l c đ a chi m 2,3% kh i l

ao h , h i n

c trong khí quy n. N

ng th y quy n g m dòng ch y, n

c ng m, n

c

c ng t có vai trò to l n đ i v i đ i s ng trên trái đ t

nh đi u hòa khí h u, ngu n cung c p n

c ng t, d tr n ng l

ng s ch.

c. B ng
B ng lƠ m t thành ph n quan tr ng c a th y quy n, t p trung ch y u
Theo các s li u hi n nay, kh i l
ng t và g n 2% kh i l

2 c c Trái đ t.

ng b ng trên Trái đ t chi m trên 75% t ng l

ng th y quy n. Kh i l

ng n

c

ng b ng trên Trái đ t thay đ i theo th i

gian đ a ch t, ph thu c vào nhi t đ trung bình c a Trái đ t.
Trong nh ng n m g n đơy, s gia t ng nhi t đ c a khí quy n toàn c u b i hi u ng nhà
kính, đang lƠm cho t c đ tan b ng

hai c c và m c n

t c đ t ng nƠy, vƠo cu i th k XXI, s tan b ng
n

c bi n dâng cao t 65-100cm.

1.2.3. Khí quy n
7

c bi n ngƠy cƠng t ng lên. V i

vùng c c và núi cao s làm cho m c


1.2.3.1. C u trúc khí quy n theo chi u th ng đ ng
Khí quy n là l p v ngoài c a Trái đ t, v i ranh gi i d

i là b m t th y quy n, th ch

quy n và ranh gi i trên là kho ng không gi a các hành tinh. Khí quy n Trái đ t đ

hình thành do s thoát h i n

c

c, các ch t khí t th y quy n và th ch quy n.

Khí quy n Trái đ t có c u trúc phân l p v i các t ng đ c tr ng t d

i lên trên nh sau: t ng

đ i l u, t ng bình l u, t ng trung gian, t ng nhi t, t ng đi n ly.

200C 00C

-200C

-400C

-600C

-800C Nhi t đ không khí

Hình 1.4. C u trúc c a khí quy n theo chi u th ng đ ng

Trong t ng đ i l u, thƠnh ph n t
m nh, l

ng b c h i n

ng đ i n đ nh, nh ng n ng đ CO2 và H2O dao đ ng

c thay đ i theo th i ti t: 4% th tích và mùa nóng m và 0,4%

khi mùa khô l nh.
Trong t ng bình l u luôn t n t i m t quá trình hình thành và phá h y khí ozon, d n t i
vi c xu t hi n m t l p ozon m ng vài ch c centimet, có tác d ng ng n tia t ngo i chi u
xu ng trái đ t.
1.2.3.2. Thành ph n c a khí quy n

8


Thành ph n khí quy n Trái đ t khá n đ nh theo ph
ph

ng n m ngang và bi n đ i theo

ng th ng đ ng. Thành ph n không khí c a khí quy n thay đ i theo th i gian đ a

ch t, cho đ n nay đƣ khá n đ nh, bao g m ch y u là N2, O2, h i n

c, CO2, H2, O3,

NH4, và m t s lo i khí tr . Trong đó: N2: chi m kho ng 78% th tích, O2 chi m kho ng
21% th tích.
B ng 1.1. Hàm l
Ch t khí

ng trung bình các ch t khí c a khí quy n

% th tích

% tr ngăl

ng

Kh iă l

ng (n.

1010t n)
N2

78,08

75,51

386.480

O2

20,91

23,15

118.410

Ar

0,93

1,28

6.550

CO2

0,035

0,005

233

Ne

0,0018

0,00012

6,36

He

0,0005

0,000007

0,37

CH4

0,00017

0,000009

0,43

Kr

0,00014

0,000029

1,46

N2O

0,00005

0,000008

0,4

H2

0,00005

0,0000035

0,02

O3

0,00006

0,000008

0,35

Xe

0,000009

0,00000036

0,18

1.2.3.3. Ch đ nhi t, b c x và hoàn l u khí quy n
Trái đ t ti p nh n n ng l
n ng l

ng t v tr trong đó ch y u t n ng l

ng m t tr i. H ng s

ng m t tr i xu ng m t đ t là 1,946 Kcal/cm2/phút. S phân b n ng l

tr i trên trái đ t đ

c th hi n

hình 1.5.

9

ng m t


T hình nh phân b n ng l
m t ph n n ng l
l yd

ng m t tr i trên trái đ t cho th y, trái đ t hoàn tr l i v tr

ng t m t tr i d

i d ng b c x nhi t sóng dài. Ph n còn l i đ

c tích

i d ng nhiên li u hóa th ch ho c sinh kh i.

Quá trình ti p nh n và phân ph i dòng n ng l

ng t m t tr i đ n trái đ t thông qua các

quy n nh khí quy n, sinh quy n, th ch quy n và th y quy n đ t tr ng thái cân b ng
trong su t th i gian g n 2 t n m tr l i đơy lƠm cho nhi t đ trên b m t trái đ t h u
nh không có thay đ i đáng k theo th i gian.
Do chuy n đ ng t quay quanh m t tr i nên dòng nhi t t m t tr i phân b không đ ng

đ u trên b m t trái đ t t o nên hi n t

ng ngƠy đêm vƠ bi n đ i mùa trên trái đ t.

ng

th i ánh sáng m t tr i chi u xu ng b m t trái đ t theo nh ng góc đ khác nhau, nên
l

các khu v c trên trái đ t h p th c ng khác nhau. T t c các hi n t

ng nhi t

ng trên

làm cho nhi t đ b m t trái đ t thay đ i theo chu k ngƠy đêm, theo mùa vƠ gi a các
vùng có v đ khác nhau.
B m t trái đ t sau khi ti p nh n n ng l

ng m t tr i s b nung nóng lên, kéo theo s

nóng lên c a toàn b kh i khí n m trên, dòng khí nóng tr nên nh h n không khí xung
quanh nên chuy n lên các t ng trên c a khí quy n. Không khí
s có xu h

các vùng khác l nh h n

ng di chuy n đ n thay th cho không khí nóng đƣ bay đi t o ra s chuy n

d ch c a các kh i không khí d

i d ng gió. Quá trình này di n ra liên t c, theo xu h

san b ng s chênh l ch nhi t đ và áp su t không khí

ng

các đ i khí h u, các khu v c c c

b trên trái đ t. Không khí nóng, khi bay lên trên ho c chuy n đ ng ngang, mang theo
nhi u h i n

c t o ra m a. Vì th , quá trình hoƠn l u c a khí quy n luôn đi kèm v i chu

trình tu n hoƠn n

c trong t nhiên.

Các kh i không khí có tính ch t khác nhau t o nên s chênh l ch nhi t đ và áp su t theo
chi u ngang t o nên gió và các hi n t
v i các hi n t

ng th i ti t khác. N ng l

ng vƠ h i n

c đi kèm

ng th i ti t trên góp ph n đi u hòa nhi t đ và khí h u c a các vùng khác

nhau trên Trái đ t. HoƠn l u khí quy n còn có các hi n t
vòi r ng.

10

ng đ c bi t nh bƣo, giông,


Nh v y có th th y: HoƠn l u khí quy n vƠ chu trình hoƠn l u n

c trong t nhiên là

các nguyên nhơn c b n t o nên đ c đi m khí h u, th i ti t vƠ chúng tác đ ng m nh m
t i ch t l

ng môi tr

ng không khí vƠ đi u ki n s ng c a con ng

i và sinh v t.

1.2.4. Sinh quy n
1.2.4.1. Khái ni m
N m 1926 nhƠ đ a hóa ng

i Nga V.N.Vernatxki đ a ra h c thuy t v sinh quy n

(biosphere): Sinh quy n là toàn b d ng v t ch t s ng t n t i

bên trong, bên trên và

phía trên trái đ t ho c là l p v s ng c a trái đ t, m t h th ng đ ng vô cùng ph c t p
v is l

ng l n các y u t ng u nhiên và nhi u quá trình mang đ c đi m xác su t.

ơy

là m t h th ng đ ng và r t ph c t p.
Sinh quy n không có gi i h n rõ r t vì n m trong t t c các quy n trái đ t và không liên
t c vì ch t n t i và phát tri n trong đi u ki n môi tr
Nh ho t đ ng c a các h sinh thái mƠ n ng l

ng nh t đ nh.

ng ánh sáng m t tr i đƣ b bi n đ i c

b n đ t o thành v t ch t h u c trên trái đ t. S s ng trên b m t Trái đ t đ

c phát

tri n nh s t ng h p các m i quan h t

ng t o

ng h gi a các sinh v t v i môi tr

thành dòng liên t c trong quá trình trao đ i v t ch t vƠ n ng l

ng. Nh v y, trong s

hình thành sinh quy n có s tham gia tích c c c a các y u t bên ngoƠi nh n ng l

ng

m t tr i, s nâng lên và h xu ng c a v trái đ t, các quá trình t o núi, b ng hƠ,...Các c
ch xác đ nh tính th ng nh t và toàn di n c a sinh quy n là s di chuy n và ti n hóa c a
th gi i sinh v t; vòng tu n hoƠn sinh đ a hóa c a các nguyên t hóa h c; vòng tu n hoàn
n

c t nhiên. Sinh quy n t n t i trên trái đ t trong m i cân b ng đ ng v i các h sinh

thái khác.
1.2.4.2. Vai trò c a sinh quy n
Sinh quy n đ

c duy trì và phát tri n trong nh ng h th ng tác đ ng t

v t vƠ môi tr

ng vô sinh xung quanh, nh m t th c th khách quan, xác đ nh trong

không gian và th i gian, đ

c g i là h sinh thái. Sinh quy n đ

ng h gi a sinh

c xem là h sinh thái

kh ng l c a trái đ t. Trong h sinh thái liên t c x y ra quá trình t ng h p và phân h y
11


v t ch t h u c vƠ n ng l

ng. Sinh quy n đƣ t o ra nh ng thay đ i đáng k trong các

quy n c a trái đ t.
- Quá trình quang h p là quá trình chuy n hóa n ng l

ng bên trong sinh v t và sinh

quy n, qua đó đƣ t o ra oxy t do lƠm thay đ i thành ph n hóa h c c a khí quy n
- Sinh v t tham gia vƠo các quá trình sinh đ a hóa hình thành m t s lo i đá h u c vƠ
khoáng s n nh than bùn, than đá, d u m , khí đ t...
- Quá trình hình thƠnh đ t là m t quá trình lâu dài và ph c t p, có th chia thành ba giai
đo n: quá trình phong hóa đá, quá trình tích l y vƠ bi n đ i ch t h u c trong đ t, quá
trình di chuy n khoáng ch t và v t li u h u c trong đ t. Tham gia vào các quá trình này
có các y u t : đá g c, sinh v t, ch đ khí h u, đ a hình và th i gian; trong đó sinh v t là
y u t có vai trò quy t đ nh.
- Sinh quy n nh h
môi tr

ng n

ng đ n th y quy n qua quá trình trao đ i v t ch t gi a sinh v t vào

c.

1.3.ăÔănhi mămôiătr

ngăvƠăb oăv ămôiătr

ng

1.3.1.ăKháiăni m
Ô nhi m môi tr

ng lƠ s lƠm thay đ i tính ch t c a môi tr

đ ng s ng bình th

ng c a con ng

i vƠ sinh v t. Ho c ô nhi m môi tr

đ i b t l i m t s thành ph n môi tr

ng, s suy gi m ch t l

n ng gơy h i đ n s c kh e c a con ng
tri n c a sinh v t xung quanh. Và môi tr
hƠm l

ng, n ng đ ho c c

x u đ n con ng

ng, có h i cho các ho t

ng là s thay

ng môi tr

ng có kh

i, đ n tính b n v ng c a v t li u, đ n s phát
ng ch đ

c coi lƠ b ô nhi m n u trong đó

ng đ các tác nhơn trên đ t đ n m c có kh n ng tác đ ng

i, sinh v t vƠ v t li u.

1.3.2. Nguyên nhân gơyăôănhi m
Các tác nhơn ô nhi m bao g m các ch t th i

d ng khí (khí th i), l ng (n

c th i), r n

(ch t th i r n) ch a hoá ch t ho c tác nhơn v t lỦ, sinh h c vƠ các d ng n ng l
nhi t đ , b c x .

12

ng nh

Có th chia nguyên nhơn gơy ô nhi m theo nhi u cách khác nhau: ngu n gơy ô nhi m do
ngu n g c phát sinh, theo tính ch t ho t đ ng ho c theo kho ng cách không gian.
1.3.1.1. Theo ngu n phát sinh:
Ng

i ta phơn ô nhi m lƠm hai lo i: ô nhi m nhơn t o vƠ ô nhi m t nhiên. Ô nhi m t

nhiên lƠ lo i ô nhi m hình thƠnh t quá trình t nhiên. Ô nhi m nhơn t o lƠ nh ng lo i ô
nhi m có nguòn g c t ho t đ ng c a con ng

i.

1.3.1.2. Theo tính ch t ho t đ ng
+ Do quá trình s n xu t (nông nghi p, công nghi p, du l ch, ti u th công nghi p)
+ Do quá trình giao thông v n t i
+ Do sinh ho t
+ Do t nhiên
1.3.1.3. Chia theo phân b không gian
+ Ði m ô nhi m c đ nh, nh
+Ð

ng khói nhƠ máy gơy ô nhi m.

ng ô nhi m di đ ng, nh xe c gơy ô nhi m trên đ

ng.

+ Vùng ô nhi m lan to : vùng thƠnh th , khu công nghi p gơy ô nhi m vƠ lan to trong
thƠnh ph đ n nông thôn.
1.3.1.4. Chia theo ngu n g c phát sinh:

+ Ngu n s c p là ô nhi m t ngu n, th i tr c ti p vƠo môi tr
+ Ngu n th c p: ch t ô nhi m đ
gian r i m i t i môi tr

ng.

c t o thành t ngu n s c p vƠ đƣ bi n đ i qua trung

ng gây ô nhi m.

1.3.3. Phân lo i ô nhi m
Tác nhân ô nhi m là d ng v t ch t t
l ng, khí và các d ng n ng l
n ng đ ho c hƠm l

nhiên hay nhân t o t n t i

ng nh nhi t đ , b c x đ

d ng th r n ho c th

c chuy n vƠo môi tr

ng đ t đ n m c có kh n ng tác đ ng x u đ n con ng

và v t li u.
13

ng v i

i, sinh v t


Có hai d ng ô nhi m c b n:
Ô nhi m do ch t không b phân hu : v t li u và các ch t đ c h i nh h p nhôm, mu i
thu ngân, h p ch t phenol m ch dài, thu c tr sơuầ lƠ nh ng ch t có kh n ng tích lu
sinh h c và t n t i b n v ng trong môi tr

ng.

Ô nhi m do nh ng ch t d phân hu : có t n t i c ch bi n đ i vƠ đ ng hoá trong t
nhiên. V n đ n y sinh là ch t th i đ a vƠo môi tr

ng v

t quá kh n ng đ ng hoá c a

t nhiên.
Ô nhi m môi tr

ng đ

c chia theo các đ i t

Ô nhi m môi tr

ng n

c; Ô nhi m môi tr

* Ô nhi m môi tr
Ô nhi m môi tr

ng b ô nhi m: Ô nhi m môi tr

ng đ t;

ng không khí.

ng đ t
ng đ t đ

c xem là các hi n t

ng làm nhi m b n môi tr

các ch t gây ô nhi m, là h u qu c a các ho t đ ng c a con ng

i lƠm thay đ i các nhân

t sinh thái ra ngoài gi i h n sinh thái c a các qu n xã s ng trong đ t. Ng
cách phân lo i đ t ô nhi m, có th đ

ng đ t b i
i ta có nhi u

c phân lo i nh sau:

Theo ngu n g c phát sinh: do các ch t th i sinh ho t, do các ch t th i công nghi p, do
các ho t đ ng nông nghi p.

Theo tác nhân gây ô nhi m: do tác nhân hoá h c, do tác nhân sinh h c, do tác nhân v t lý.
* Ô nhi m môi tr
Ô nhi m môi tr
n

ng n
ng n

c

c là s thay đ i tính ch t lý h c, hóa h c vƠ đi u ki n vi sinh c a

c. S thay đ i nƠy có tác đ ng x u đ n s t n t i và phát tri n c a con ng

i và sinh

v t.
C n c vào tác nhân gây ô nhi m ng

i ta phân lo i ô nhi m môi tr

ng n

c: do tác

nhơn vô c , h u c , vi sinh v t; do tác nhơn c h c hay v t lý, nhi t hay phóng x .
Theo v trí không gian ng
nhi m môi tr

ng n

m t; Ô nhi m môi tr

i ta phân lo i thành: Ô nhi m môi tr

c h ; Ô nhi m môi tr
ng n

c ng m.
14

ng n

ng n

c bi n; Ô nhi m môi tr

c sông; Ô
ng n

c


* Ô nhi m không khí
Ô nhi m không khí là nh ng thay đ i tính ch t v t lý, hóa h c c a môi tr

ng không

khí, có kh n ng gơy tác đ ng x u đ i v i đ i s ng đ ng th c v t vƠ con ng

i, đ n các

quá trình công ngh trong s n xu t và các tr ng thái tài nguyên thiên nhiên m t cách tr c
ti p ho c gián ti p, t c th i hay lâu dài.
Có nhi u cách phân lo i các ngu n gây ô nhi m không khí. M t s cách phân lo i thông
d ng nh : D a vào ngu n phát sinh (t nhiên và nhân t o); d a vào tính ch t ho t đ ng
(ô nhi m do quá trình ho t đ ng s n xu t, ô nhi m do giao thông, ô nhi m do sinh ho t, ô
nhi m do quá trình t nhiên); d a vƠo đ c tính hình h c (đi m ô nhi m, đ

ng ô nhi m,

vùng ô nhi m); d a vào tính ch t khu ch tán (ngu n th i th p, ngu n th i cao).
Ngoài ra còn có m t s lo i hình ô nhi m khác nh : ô nhi m ti ng n, ô nhi m phóng x ,
ô nhi m nhi t và ô nhi m th c ph m.
1.4. Tácăđ ng c a conăng
1.4.2.ăConăng
Con ng

i đ n môiătr

ng

i gây ra s bi năđ i và suy thoái c a các h sinh thái t nhiên

i là m t thành viên trong h sinh thái, có quan h t

khác c u t o nên môi tr

ng và có quan h v i môi tr

ng h v i các thành viên

ng v t lí và quan h xã h i thông

qua xích th c n, các ho t đ ng ch c n ng khác vƠ qua cách c x .
Khi m i ra đ i, dơn c r t th a th t, t p trung chính
đ

c hình thƠnh. Hái l

c b c l . Tr i qua quá trình phát tri n, con ng

tƠi nguyên mƠ tr

i

m, đánh cá vƠ s n b t là ngu n s ng chính nh ng r t l thu c

vào thiên nhiên. Tuy nhiên, s can thi p c a con ng
d nđ

vùng nhi t đ i, n i con ng

i vào các h sinh thái t nhiên đƣ
i c ng thích nghi d n v i ngu n

c h t là ngu n th c n hƠng ngƠy nh m giúp h khai thác l

ng th c,

th c ph m ngày m t nhi u thêm.
N n v n minh nông nghi p ra đ i cách đơy kho ng 8.000 n m. Khi bi t tr ng tr t vƠ ch n
nuôi, con ng

i ngƠy cƠng tích l y nh ng hi u bi t v cây c i và muôn thú. Công c lao

đ ng c ng ngƠy m t c i ti n làm cho ngh tr ng tr t vƠ ch n nuôi ngƠy m t th nh v
Sau n n v n minh nông nghi p là th i đ i công nghi p hóa vƠ đô th hóa v i nh ng b
15

ng.
c


kh i đ u vào gi a th k 18. Máy móc thay d n lao đ ng c b p n ng nh c, vƠ tác đ ng
c a con ng

i vào th gi i t nhiên ngày m t sâu s c và toàn di n.

1.4.2.ăConăng

i gây ra s bi năđ i và suy thoái c a các h sinh thái t nhiên

Tài nguyên sinh v t trên trái đ t này r t đa d ng, phong phú; ch a đ ng trong các h sinh
thái c trên c n vƠ d

in

c. H sinh thái r ng đóng vai trò quan tr ng b c nh t trên các

l c đ a v nhi u khía c nh : giàu có v ngu n l i th c v t, đ ng v t, đi u ti t ngu n n

c,

duy trì tính n đ nh c a cân b ng đ t (CO2/O2) c ng nh các y u t khác c a khí quy n.
ƣ có th i kì, r ng vƠ đ t r ng bao ph 6 t ha l c đ a. T ng s đó sau gi m xu ng còn
4,4 t . Nh ng đánh giá m i đơy cho th y, di n tích r ng toàn th gi i vƠo n m 1985 ch
còn 32% (4147 tri u ha). HƠng n m có kho ng 4-5 tri u ha r ng khép kín, giàu có b đ n
h vƠ trên 90% đ t c a vùng đó chuy n thƠnh đ t canh tác. Kho ng 14,5 tri u ha khác là
đ t hoang hóa do m t r ng, trong đó 3,3 tri u ha chuy n thƠnh đ t nông nghi p lâu dài,
s còn l i đ cho r ng t tái sinh. R ng còn b h y di t do các tr n m a axit, do chi n
tranh tàn phá...
Các h sinh thái

các n

c, nh t là trong vùng n i đ a c ng b bi n đ i to l n và nhanh

chóng do các ho t đ ng kinh t c a con ng
thành các v c n

c giƠu dinh d

i. Nhi u ao h , sông su i b nhi m b n tr

ng r i suy thoái, ho c b h y di t do ti p nh n các ch t

th i r n, ch t đ c (kim lo i n ng, hóa ch t, d u, m ...). Vi c khai thác khoáng s n
khai thác đá san hôầ đƣ lƠm thay đ i và h y di t n i
gi m s l

c a nhi u loài sinh v t bi n và

ng c a chúng. Nhi u bi n n i đ a ho c b m t ngu n dinh d

ho c b nhi m b n (
1.4.3. Conăng

bi n,

ng (bi n Aral),

a Trung H i, Baltic...).

i làm xu t hi n các h sinh thái m i

Do nhu c u v đ i s ng v t ch t và tinh th n, con ng

i đƣ bi n đ i nhi u h sinh thái t

nhiên thành các h sinh thái nhân t o. H sinh thái nông nghi p là m t h sinh thái nhân
t o đi n hình, xu t hi n do ho t đ ng s n xu t c a con ng

i. Trên l c đ a có kho ng

3.200 tri u ha đ t có th s d ng cho canh tác, song hi n t i ch khai thác 1.500 tri u ha
(11% t ng di n tích đ t ). Trong đó các n
còn

các n

c phát tri n đƣ s d ng 70% ti m n ng đ t,

c đang phát tri n ch m i đ t 36%.
16

c đi m n i b t c a các h sinh thái


nông nghi p là gieo tr ng theo ki u đ c canh, tr i dài theo b r ng, nên nhìn chung, tính
n đ nh kém, d b sâu b nh và th t bát mùa v .
ph c v t

i tiêu cho n n nông nghi p hàng lo t các h ch a nhân t o đƣ vƠ đang

xu t hi n v i s l

ng vƠ kích th

c ngày m t t ng. H Brast (Liên Xô c ) có dung tích

169,3 km2; h Volta (Gana) có di n tích 8.480km2; h Hòa Bình: 20.800 ha và dung tích
9,45.109m3; h Tr An có dung tích 2,55.109m3... Chúng là nh ng h sinh thái m i đ

c

t o ra b i con ng

i.

N i

i là các thành ph , đô th l n, các c nh quan v n hóa xu t hi n ngày

c a con ng

càng nhi u.

nh ng khu v c phát tri n, t l dân s sông

(1970) lên 73% (1985), còn

các thành ph t ng t 66%

nh ng n i kém phát tri n h n, t l nƠy t ng t 25% (1970)

lên 39% (1985). Tính trên ph m vi toàn th gi i, dân s s ng

đô th đƣ t ng t 37% đ n

42% trong th i gian t 1970 đ n 1985 vƠ cho đ n n m 2000 con s nƠy t ng lên 50% ,
trong đó có kho ng 440 thành ph v i dân s trên 1 tri u ng

i (22 thành ph trên 10 ÷

20 tri u).
1.4.4.ăConăng

i gây ra s ô nhi mămôiătr

* Gây ô nhi mămôiătr
Con ng

ng và gi mătínhăđaăd ng sinh h c

ng

i gây ra s ô nhi m môi tr

ng trong ho t đ ng công nghi p, nông – lâm

nghi p, giao thông, chi n tranh và do nh ng ch t th i sinh ho t
c .L

các khu t p trung dân

ng ch t ô nhi m ngày m t t ng và lan tràn làm ô nhi m đ t, n

c đ id
các n

c, không khí k

ng vƠ b u khí quy n có đ cao trên ch c nghìn mét.
c công nghi p, đ t không ch m t l p ph th c v t mà tr thƠnh “ngh a đ a”

chôn c t bã phóng x , ch t th i công nghi p và ch t th i sinh ho t. Xu th thâm canh cao
làm đ t nông nghi p b thoái hoá và ô nhi m do hóa h c. Hi n nay, nhân lo i đƣ m t đi
500 tri u ha đ t canh tác trong su t th i gian l ch s c a mình. N u t c đ thoái hóa đ t
tr ng tr t là 5 ÷ 7 tri u ha/n m (0,3 ÷ 0,5%) thì không m t ch

tích đ t nƠo trong t
Ngu n n

ng trình m r ng di n

ng lai có th bù đ p n i.

c s ch, k c n

c ng m c ng b thu h p, không ch do t c đ khai thác ngày

càng cao mà còn do ô nhi m. HƠm l

ng nitrat trong n
17

c ng m t ng lên đƣ gơy nhi u lo


ng i cho các n

c. Trong th p k qua vi c chôn c t th i bã phóng x ngoài bi n lƠm t ng

thêm m i lo ng i cho nhi u ng

i. Trong th i gian 1967 đ n 1982, có kho ng 94.000 t n

ch t th i h t nhơn đ

c chôn c t d

i bi n lƠm t ng ho t tính phóng x anpha c a các

ch t th i nƠy trong n

c bi n t 250 đ n 1.428 curi, t ng ho t tính phóng x bêta t ng t

760 đ n 5.000 curi.
Không khí b ô nhi m, khí h u b xáo tr n. i đôi v i vi c thu h p r ng n n nông nghi p
hƠng n m th i vào khí quy n kho ng 1÷2 t t n cacbon d
t ng lên đ n 5 ÷ 7 t t n. HƠm l

i d ng CO2, đ n n m 2000 đƣ

ng CO2 trong khí quy n do đó t ng t 290 ppm (1750)

đ n 335 ppm (1985) và s đ t g n 600ppm vào cu i th k sau. L

ng oxit nit (NO)

hƠng n m th i vào khí quy n 30 tri u t n; khí mêtan (CH4) 550 tri u t n; còn CFC
(Cloflocacbon) 400 nghìn t n. Do s t p trung c a NO, CH4, H2S, CFC, b i vƠ h i n

c,

hi u ng nhà kính ngày m t t ng, do đó trong g n m t th k qua, nhi t đ toàn c u đƣ
t ng lên. N u m c t ng t 1,5 ÷ 4,5oC s d n đ n s nâng cao m c n
20 ÷140 cm. S

m lên c a Trái đ t có th

nh h

cđ id

ng thêm

ng đáng k đ n tính n đ nh và s

phân b c a n n s n xu t nông nghi p. Quá trình tích t khí CFC còn h y ho i t ng ozon
c a khí quy n. Nh ng đo đ c g n đơy cho th y,
ozôn gi m đi 50%, t o nên các l th ng l n, còn
vòng m

Nam C c (t v đ 45o ÷75o S) t ng
B c bán c u gi m t 4 ÷8% trong

i n m l i đơy. T ng ozon bao quanh các khu v c B c M , Canađa, Chơu Âu và

Liên Xô (c ) đƣ m ng d n t i 40% khi n cho mùa đông đ n mu n, còn mùa xuân l i đ n
s m. Suy gi m t ng ozôn (lá ch n c a các tia t ngo i) gây thi t h i cho mùa màng, s c
kh e c a con ng

i và v t nuôi.

* Gi m tínhăđaăd ng sinh h c
Trên hƠnh tinh
đ

c tính có kho ng 30 tri u loài sinh v t, song con ng

i m i xác đ nh

c 1,7 tri u loài th c v t, đ ng v t và vi sinh v t. Ph n l n chúng t p trung

nhi t đ i, n i mƠ môi tr

ng b tàn phá n ng n nh t hi n nay. S h y ho i môi tr

r ng
ng t

nhiên đ a đ n s gi m sút tính đa d ng sinh h c, đ c bi t là nh ng ngu n gen quý. Th t
v y, trong s 265.000 loài th c v t, có t i 60.000 loài hi n nay đang trong tình tr ng b
đe d a di t vong. Trong gi i đ ng v t, nh ng loài quý hi m đ
sát vƠ l

c li t kê nh sau: Thú, bò

ng c 728 loƠi (5% t ng s c a chúng), chim 683 loài (8%); cá 472 loài (3%),
18


côn trùng 895 loài (< 1%), nh ng loƠi đ ng v t không x

ng s ng khác và vi sinh v t

530 loài (< 1%).
1.5. Phátătri năvƠăphátătri n b năv ng
1.5.1.ăQuanăni măv ăphátătri n vƠăphátătri năb năv ng

M c tiêu c a phát tri n lƠ nơng cao đi u ki n và ch t l

ng cu c s ng, t o l p cu c s ng

công b ng vƠ bình đ ng gi a các thành viên. Tuy nhiên, trong m t th i gian khá dài
ng

i ta th

ng đ t m c tiêu kinh t quá cao, xem s t ng tr

ng v kinh t lƠ th

c đo

duy nh t c a s phát tri n. Sau m t th i k phát tri n m nh m c a n n kinh t th gi i,
vƠo các n m 1950 – 1980, loƠi ng

i nh n th c đ

c r ng: th

c đo kinh t không ph n

ánh đ y đ quan ni m v phát tri n. Vào nh ng n m 1980 t ch c môi tr
công b chi n l

c b o v toàn c u, chi n l

ng qu c t đƣ

c nƠy đƣ đ a ra m t thông đi p m i: b o v

không đ i l p v i phát tri n, nó nh n m nh b o v bao g m b o t n và s d ng h p lý tài
nguyên thiên nhiên mƠ đ c bi t lƠ con ng

i ph i đ t t i m t cu c s ng mà ph m giá và

h nh phúc c a nh ng th h hôm nay vƠ mai sau đ
Chi n l

c b o đ m.

c kh ng đ nh r ng s b o v không th th c hi n đ

c n u nh không có phát

tri n đ gi m b t s nghèo nàn và b t h nh c a hƠng tr m tri u con ng
thu n gi a môi tr

i. Các mâu

ng và phát tri n kinh t xã h i đƣ d n đ n m t s s th a nh n r ng:

ngu n tài nguyên c a trái đ t không ph i vô t n, các gi i h n c a t nhiên và s c n thi t
ph i s ng hài hòa v i t nhiên, c n thi t ph i tính toán đ n l i ích chung c a c ng đ ng,
c a các th h t

ng lai vƠ các chi phí môi tr

ng cho s phát tri n ầ. S th a nh n đó

đƣ d n đ n s xu t hi n m t khái ni m m i: “phát tri n b n v ng".
N m 1987, trong b n báo cáo có t a đ "T
c a

y ban Môi tr

ng lai c a chúng ta" (Báo cáo Brundtland)

ng và Phát tri n Th gi i (World Commission on Environment and

Development - WCED) l n đ u tiên công b chính th c thu t ng “Phát tri n b n v ng’’
– s đ nh ngh a vƠ cái nhìn m i v cách ho ch đ nh các chi n l
Phát tri n b n v ng là s phát tri n có th đáp ng đ
không nh h

c phát tri n lâu dài.

c nh ng nhu c u hi n t i mà

ng, t n h i đ n nh ng kh n ng đáp ng nhu c u c a các th h t

19

ng lai.


VƠ ngƠy nay, ng

i ta đƣ thay cho ch s duy nh t đánh giá s phát tri n c a các qu c gia

là ch s GDP (Gross Domestic Production) b ng các ch tiêu khác nh HDI, HFI.
- HDI – Human Development Index: Là ch s k t h p, đánh giá thƠnh t u đ t đ
con ng

cc a

i d a trên 3 khía c nh: tu i th , s hi u bi t và thu nh p.

Thang x p h ng c a UNDP:
+ R t cao

: HDI ≥ 0,9

+ Cao

: 0,8  HDI  0,9

+ Trung bình : 0,5  HDI  0,8
+ Th p

: HDI < 0,5

Báo cáo HDI 2014 cho bi t, Vi t Nam x p h ng 121 trong n m 2013, th h ng nh n m
2012. Ch s HDI c a Vi t Nam đang gi m ch m t kho ng 1,7 tr

c n m 2000 xu ng

còn kho ng 0,96 trong nh ng n m n m 2013. Tuy nhiên, h u h t các qu c gia

chơu Á

đ u có th h ng cao h n c a Vi t Nam, nh Trung Qu c th 91, Thái Lan 89, Indonesia
108, Phillipines 117, Malaysia 62, vƠ HƠn Qu c 15.
- HFI - Human Freedom Index: là ch s đ

c đánh giá d a trên các ch tiêu sau:

+ Ch tiêu v m c đ tiêu th n ng l

ng th c, n

ng, l

c, g , qu ng theo đ u ng

i và

theo đ n v t ng s n ph m kinh t qu c dân;
+ Ch s ch t th i các lo i;
+ T l sinh đ , m t đ dân s .
1.5.2.ăTh
- Th

căđoăv ăphátătri năb năv ng

c đo b n v ng v kinh t
+ T o ra giá tr th ng d cho s n ph m (GDP);
+ Ph i tính đ n s h n ch t i đa nhu c u tiêu th tƠi nguyên vƠ t ng c

n ng tái sinh ch t th i;

20

ng kh


+ C n quan tâm t i s thay đ i các giá tr GDP

các t ng l p dơn c khác nhau

nh m h n ch s chênh l ch thu nh p gi a các t ng l p.

Hình 1.5. Th

- Th

c đo b n v ng v môi tr
+ Khía c nh môi tr

tr

căđoăv phát tri n b n v ng

ng

ng trong PTBV đòi h i duy trì s cân b ng gi a b o v môi

ng t nhiên v i s khai thác ngu n tài nguyên thiên nhiên nh m m c đích duy trì

m c đ khai thác
s ng cho con ng
+ Gi m l

m t gi i h n nh t đ nh cho phép môi tr
i và các sinh v t s ng trên trái đ t;

ng ch t th i vƠo môi tr

ng, lo i b các ch t đ c;

+ S d ng các nguyên li u thân thi n v i môi tr
+

ng d ng các công ngh thân thi n v i môi tr

+ T p trung khai thác các ngu n n ng l
l

ng gió, n ng l

- Th

ng m t tr i, n ng l

ng;
ng trong các l nh v c khác nhau;

ng s ch, có kh n ng tái t o nh n ng

ng sinh h c, n ng l

ng đ a nhi t.

c đo b n v ng v xã h i
+ Khía c nh xã h i c a PTBV c n đ

cho t t c m i ng
đ

ng ti p t c h tr đi u ki n

c chú tr ng vào s phát tri n, s công b ng,

i c h i phát tri n ti m n ng b n thơn vƠ có đi u ki n s ng ch p nh n

c;
+ S c kh e c ng đ ng đ

c c i thi n;
21


+ Ch t l

ng cu c s ng đ

c nâng cao;

+ Chú tr ng t i các l i ích c a ng
- Th

i khuy t t t.

c đo thông tin
PTBV đ m b o thông tin v ch t l

ng cu c s ng c a ng

i dân ph i đ

c công b

công khai minh b ch v các v n đ :
+ Các k ho ch phát tri n c a Chính ph có nh h

ng đ n cu c s ng c a ng

i

dân;
+ Ch t l

ng môi tr

ng không khí, n

c, đ t n i ng

i dơn đang s ng có b o đ m

nh quy đ nh hay không;
+ Ch t l

ng l

ng th c, th c ph m ng

i dân hi n đang s d ng

tình tr ng nh

th nào.
- Th

c đo v phong cách s ng
+ Phát tri n b n v ng đòi h i ph i thay đ i các thói quen và phong các s ng có h i

cho môi tr

ng chung c a trái đ t;

+ Thay đ i các quan ni m v đ o đ c s ng;
+ M i ng

i là m t thành viên c a c ng đ ng sinh v t;

+ M i ng

i đ u có quy n c b n ngang nhau;

+ Ý th c s phân chia công b ng nh ng phúc l i và t n phí c a vi c s d ng ngu n
tài nguyên gi a nh ng vùng nghèo và nh ng vùng giàu, gi a th h hi n t i vƠ t

ng lai.

1.5.3.ăB ăch ăs ăphátătri năb năv ngăcóăth ăápăd ngă ăVi tăNam
- Phát tri n kinh t : T ng s n ph m qu c n i (GDP) trên đ u ng

i, các chính sách và công

c kinh t tr thành các nguyên t c b t bu c trong th c hi n các m c tiêu PTBV và BVMT,
chi phí v b o v môi tr

ng t ng theo % GDP, t ng v n ODA cho phát tri n b n v ng.

- Phát tri n xã h i :
+ M c đ gia t ng dơn s ,
22


+ T l dân s c n

c s ng d

+ T l bi t ch c a ng

i m c nghèo đói,

i l n,

+ T l t vong khi sinh,
+ M t mát kinh t vƠ con ng

i do thiên tai,

+ T ng quy n l c và dân ch cho Qu c h i,
+ Tham gia tích c c các di n đƠn vƠ cam k t th c hi n các th a thu n qu c t ,
+ H th ng hƠnh chính đ n ng l c, trong s ch và c i m ,
+ Các c quan BVMT đ

c ki n toàn, th c hi n có hi u qu ,

+ Th c hi n hi u qu c ch hòa nh p các nhân t kinh t , xã h i vƠ môi tr

ng

trong các giai đo n và quy mô c a quá trình quy ho ch phát tri n,
+ Các chi n l

c và k ho ch hƠnh đ ng môi tr

ng đ

c ti n hƠnh đ nh k theo

các th i k (giai đo n) quy ho ch phát tri n kinh t – xã h i và ph i đ

c các ngành c a

chính ph th c hi n hi u qu ,
+ Thi t l p h th ng t ng h p giám sát vi c th c hi n công tác môi tr
l

ng c a các chính sách và d án phát tri n hi n nay vƠ t

ng và ch t

ng lai,

+ Tái sinh và tái s d ng ch t th i.
- Phát tri n môi tr

ng t nhiên

+ T ng t ng đ che ph , m t đ và ch t l
+ M c h th p hƠng n m c a n
+ An toƠn n
+ X lỦ n

ng r ng,

c ng m vƠ n

c b m t,

c sinh ho t,
c th i,

+ M c tiêu th n ng l
+ Tiêu th n ng l

ng hàng n m trên đ u ng

i,

ng t ngu n tái t o (tính theo % t ng m c tiêu th n ng l

+ S loài b đe d a (tính theo % t ng loài b n đ a),
23

ng),


+S l

ng các k ho ch qu n lý khu b o t n và t ng m c kinh phí đ u t cho b o

t n,
+S nl

ng khai thác th y s n n đ nh.

1.5.4. Ti păc năphátătri năb năv ngă ăVi tăNam
Sau 1980: khi các ho t đ ng kinh t c a đ t n

c đã có nh ng k t qu ti n b , chính ph

Vi t Nam quan tâm t i công tác đi u tra tài nguyên đ t n

c và tìm hi u các bi n pháp s

d ng h p lý tài nguyên hi n có.
N m 1988: qu c h i, h i đ ng b tr
tr ng nh Lu t

ng Vi t Nam đã ban hành hàng lo t các v n ki n quan

t đai, lu t b o v s c kh e cho nhân dân, lu t khoáng s n, lu t b o v r ng

12/1990 (s ki n n i b c): v i s giúp đ c a UNDP và UNEP, Vi t Nam đƣ đ ng cai vƠ t
ch c thành công h i ngh qu c t v môi tr
qu c t đ u tiên v PTBV đ

c t ch c

ng vƠ PTBV.

m tn

ơy lƠ m t trong các h i ngh

c đang phát tri n. T i h i ngh , v i g n

100 đ i bi u qu c t đ i di n cho 40 t ch c khác nhau, Vi t Nam đƣ đ a ra b n D th o k
ho ch qu c gia v môi tr

ng và PTBV 1991 – 2000, đ

c các nhà khoa h c vƠ đ i bi u

qu c t đóng góp Ủ ki n, tr thành n i dung c a K ho ch qu c gia v môi tr

ng và PTBV

giai đo n 1991 – 2000.
12/1993: qu c h i n
vƠ PTBV đ t n

c Vi t Nam đƣ thông qua lu t b o v môi tr

ng v công tác BVMT

c.

4/1995: v i s giúp đ c a World Bank, t ch c CIDA Canda, Vi t Nam hoàn thành b n
phác th o k ho ch hƠnh đ ng qu c gia v môi tr

ng (National Environmental Action Plan

- NEAP). N i dung ch y u g m 3 ph n:
+ Ph n 1 – Các v n đ chính c a môi tr
trong t

ng Vi t Nam hi n nay và xu th bi n đ ng

ng lai.

+ Ph n 2 –

c p các hƠnh đ ng c n ph i đ

c ti n hành.

+ Ph n 3 – Các ch d n làm th nƠo đ th c hi n đ

24

c các ch

ng trình.


CÂU H I ÔN T P
1. Môi tr

ng lƠ gì? Nêu các đ c đi m chính c a các thành ph n môi tr

2. Ô nhi m môi tr

ng là gì? Phân tích m i quan h gi a con ng

ng?

i vƠ môi tr

ng?

3. Th nào là phát tri n b n v ng? vì sao có thu t ng “Phát tri n b n v ng”? Phơn tích

các th

c đo phát tri n b n v ng?

25