tiết 29-32 NC12

Ngày soạn: 1/10/08
Lớp dạy: 12A5
Ngày dạy: 3/10/08
Tiết 29: Đọc văn:
ĐÀN GHI-TA CỦA LOR-CA
- Thanh Thảo -
A. PHẦN CHUẨN BỊ
I. YÊU CẦU BÀI HỌC:
* Giúp HS:
Kiến thức:
- Hiểu và cảm nhận được vẻ đẹp bi tráng của hình tượng Lor-ca qua mạch cảm xúc và suy tư
đa chiều vừa sâu sắc, vừa mãnh liệt của tác giả bài thơ.
Kĩ năng:
- Cảm nhận và phân tích những nét đặc sắc nghệ thuật của Thanh Thảo: vẻ đẹp độc đáo
trong hình thức thơ mang phong cách siêu thực tượng trưng.
Giáo dục – tư tưởng – tình cảm:
- Giúp HS bồi dưỡng tình yêu quê hương đất nước, trân trọng những con người tài năng.
II. CHUẨN BỊ
- Thầy: SGK, SGV, TLTK, giáo án.
- Trò: Đọc SGK, chuẩn bị theo hệ thống câu hỏi.
III. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH
- Gv trao đổi, nêu vấn dề, HS thảo luận, trả lời câu hỏi kết hợp phân tích, bình giảng.
B. PHẦN LÊN LỚP
Ổn định tổ chức:
I. KIỂM TRA BÀI CŨ (5p)
1. Câu hỏi: Đọc thuộc lòng bài thơ: Đò lèn. Cảm nhận của em về tình cảm của người cháu
với người bà qua bài thơ.
2. Đáp:
- Yêu cầu HS đọc thuộc lòng và chính xác bài thơ.
- Cảm nhận được t/cảm thương yêu tha thiết và sự hối lỗi, nuối tiếc xót xa đối với bà ngoại.
II. BÀI MỚI

• Vào bài : Từ câu trả lời của HS, vào bài mới, giới thiệu sơ lược về tác giả.
Hoạt động của GV & HS Tg Nội dung cần đạt
GV h/dẫn HS tìm hiểu những nét
cơ bản về tác giả trong phần tiểu
dẫn.
? Giới thiệu một vài nét về tác giả.
? Sự nghiệp sáng tác.
I. Tìm hiểu chung.
1. Tác giả.
* Thanh Thảo tên thật là Hồ Thành Công sinh
năm 1946 quê ở Mộ đức - Quảng Ngãi.
- là gương mặt tiêu biểu cho thơ trẻ thời kì chống
Mĩ.
* Sự nghiệp: có sáng tác hay và độc đáo về chiến
? Kể tên những tác phẩm chính.
? Thơ TT có những đặc điểm gì
nổi bật.
? Xuất xứ của tác phẩm.
- HS đọc chú thích về Lor-ca.
- Giới thiệu bài thơ: Đàn ghi-ta
được coi như 1 tuyên ngôn nghệ
thuật của Lor-ca:
Cây đàn ghi-ta. Cất tiếng thở than.
Những cuốc rượu ban mai. Sóng sánh đổ
tràn. Cây đàn ghita. bắt đầu nỗi ai oán.
Dỗ nó nín đi. Phỏng có ích gì. Chẳng thể
nào làm cây đàn im tiếng. Nó van vỉ.
Như dòng nước sâu thổn thức. Như gió
thở dài. Trên đỉnh tuyết lạnh băng… Ơi
ghita. Trái tim người tử thương. Dưới

năm đầu kiếm sắc.
? GV đọc, yêu cầu HS đọc và xác
định bố cục bài thơ.
? Hãy phát biểu quá trình phát
triển mạch cảm xúc của bài thơ.
? Từ đó, xác định chủ đề bài thơ.
Gv yêu cầu HS đọc lại bài tthơ,
chú ý những điểm chính.
tranh và thời hậu chiến.
- Tác phẩm: Những người đi tới biển, Khối vuông
rubíc, Những ngọn sóng mặt trời, Cỏ vẫn mọc…
- Đặc điểm thơ:
+ là tiếng nói của người tri thức nhiwuf suy tư trăn
trở về cuộc sống.
+ ông luôn tìm tói khám phá sáng tạo cách biểu
đạt mới qua hình thức câu thơ tự do, đem đến một
mĩ cảm cho thơ hiện đại bằng thi ảnh và ngôn từ
mới mẻ.
+ Thơ đậm chất triết lí. Mạch trữ tình hướng tới
những vẻ đẹp tự nhiên của nhân cách: nhân ái, bao
dung, can đảm, trung thực, yêu tự do. Thơ ông
dành mối quan tâm đặc biệt cho những con người
sống có nghĩa khí: CBQ, NĐC, Ê-xê-nhin, Lor-
ca…
2. Về bài thơ.
* Xuất xứ: Rút trong tập Khối vuông ru bíc
- Lấy cảm hứng từ số phận và nhân cách cao đẹp
của Lor-ca.
- Là tác phẩm tiêu biểu cho tư duy thơ TT: giàu
suy tư, mãnh liệt và phóng túng, ít nhiều nhuốm

màu sắc tượng trưng và siêu thực.
* Thể loại: thơ tự do (tri thức đọc hiểu)
* Bố cục: 3 phần:
- Phần 1: 6 dòng đầu: giới thiệu Lor-ca là nghệ sĩ
tự do cô đơn, một nghệ sĩ cách tân trong khung
cảnh chính trị vàn ghệ thuật TBN.
- Phần 2: Tiếp … không ai chôn cất tiếng đàn ->
cái chết oan khuất gây ra bởi thế lực tàn ác.
- Phần 3: còn lại -> niềm xót thương Lor-ca và
những suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của L.
* Chủ đề:
- Ca ngợi nhân cách và bản lĩnh của Lor-ca.
II. Đọc hiểu văn bản.
1. Đọc văn bản.
- Yêu cầu: Đọc chậm, chú ý nhịp của câu thơ. Các
thủ pháp láy từ, điệp từ, sự kết hợp ngẫu hứng từ
ngữ.
+ Chú ý những từ mô phỏng âm thanh và nốt đàn
GV h/dẫn HS tìm hiểu bài thơ
theo bố cục.
? H/ả L được hiện lên ntn.
? Những h/ả nào thể hiện rõ nét
văn hoá TBN.
- h/ả áo choàng đỏ gắt giúp ta liên tưởng
đến khung cảnh đấu trường quyết liệt
giữa công dân L cùng khát vọng dân chủ
với nền chính trị độc tài, giữa nền nghệ
thuật già nua TBN với nghệ thuật cách
tân của L.
? Qua những h/ả thể hiện Văn hoá

TBN, ta biết được gì về con người,
tính cách của L.
? Nhận xét về nghệ thuật xây dựng
hình tượng thơ, có tác dụng ntn
trong việc thể hiện t/c của nhà
thơ.
HS đọc phần 2.
? Cái chết của L được miêu tả ntn.
? để miêu tả sự việc bi phẫn này,
tg đã sử dụng những bpnt nào, tác
dụng.
? Cái chết của L tạo nên cảm xúc
ntn.
ghi ta.
2. Đọc hiểu.
2.1. Hình ảnh Lor-ca - nghệ sĩ tự do.
* L được miêu tả trên nền rộng lớn của văn hoá
TBN:
- Áo choàng đỏ gắt: đấu bò tót -> khiến TBN nổi
tiếng.
- Yên ngựa.
- Cô gái Di-gan
- Mô phỏng nốt nhạc ghi ta: li la li la li la.
-> H/tượng L nổi bật trên nền Vh đó: là một con
người tự do, một ca sĩ dân gian, một ca sĩ đơn độc
lang thang hát nghêu ngao cùng tiếng đàn bọt
nước cùng vầng trăng chuyếnh choáng/ trên yên
ngựa mỏi mòn. A đã dùng tiếng đàn để giãi bày
nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân
dân mình.

* Lựa chọn chi tiết NT đặc sắc làm nên bản sắc
dân tộc, tạo dựng được không khí chính trị: áo
choàng đỏ gắt. sử dụng bp điệp từ, từ láy, câu thơ
ngắn dài xen kẽ, mô phỏng âm thanh của các nốt
đàn -> làm nổi bật hình tượng L đồng thời thể
hiện sự đồng cảm sâu sắc giữa TT và L.
2.2. Cái chết oan khuất của Lor-ca.
* Cái chết: - áo choàng bê bết máu đỏ
- Tiếng ghi ta dòng dòng máu chảy
- giọt nước … đáy giếng.
-> L đã bị bọn phát xít Prăng-cô giết và ném xác
xuống giếng để phi tang.
* Nghệ thuật:
- đối lập: + tự do cuả người nghệ sĩ >< thế lực bạo
tàn của phát xít.
+ Tiếng hát yêu đời vô tư >< hiện tựhc phũ phàng
đến kinh hoàng (áo bê bết máu đỏ)
+ T/y, cái đẹp >< hành động tàn ác, dã man
-> cái chết đau đớn, oan khuất.
- Nhân cách hoá: Tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy
-> Tạo sức ám ảnh lớn với người đọc.
- Hoán dụ: + Tiếng hát -> L; áo bê bết máu -> cái
chết.
- So sánh chuyển đôỉ cảm giác: tiếng gghi ta nâu,
lá xanh, tròn-> làm nổi bật t/y, cái đẹp, cái chết,
nỗi đau trong tư tưởng, khát vọng t/cảm của L.
=> cái chết oan khuất của L gây lòng căm thù với
bọn phát xít và sự thương cảm sâu sắc đối với
Đọc phần 3, cảm nhận chung của
em?

? Vì sao có thể nói lòng xót
thương của tác giả đã được
chuyển hoá thành niềm tin về sự
bất tử của tiếng đàn L.
? Tiếng đàn của L tượng trưng
cho điều gì.
? Lời di chúc: nếu tôi chết hãy
chôn tôi với cây đàn ghi ta có ý
nghĩa nói lên điều gì trong tâm
tư,t/c của L.
- Vì L ra đi bất ngờ khiến hành trình
cách tân nghệ thuật của ông bị dang dở,
và con đường ông đã đi qua không ai
thực sự hiểu. Ô đang là nạn nhân của
những quan điểm nghệ thuật già nua bảo
thủ.
? Chính vì thế, L đã phải chấp
nhận điều gì.
? Qua đó thể hiện t/c gì của nhà
thơ TT.
? Điều đó được thể hiện rất rõ
trong câu kết như thế nào, nó có ý
nghĩa gì.
Gv h/dẫn HS tổng kết bài học.
? Hãy trình bày những nét nghệ
thuật mới và chính yếu được tác
giả sử dụng trong bài thơ.
người nghệ sĩ dân gian.
2.3. Nỗi xót thương và suy tư về cuộc giã từ của
L

* Nỗi niềm xót thương L được chuyển hoá thành
niềm tin về sự bất tử của tiếng đàn L:
Không ai chôn cất tiếng đàn,
tiếng đàn như cỏ mọc hoang.
- Tiếng đàn tượng trưng cho nghệ thuật của L. Đó
là cái đẹp mà sự tàn ác không thể huỷ diệt nổi. Nó
sẽ sống, lưu truyền mãi như thứ cỏ dại mọc xứ
hoang.
- giọt nước mắt vầng trăng
Long lanh trong đáy giếng
-> Tiếng đàn còn là nỗi xót thương của mọi người
trước cái chết của 1 thiên tài. Tiếng đàn ấy mãi
đẹp và long lanh còn lại mãi trong tim mọi người.
- Lời dặn thể hiện nhân cách nghệ sĩ, t/y say đắm
với nghệ thuật và t/y tha thiết với đất nước TBN
của L. Ông cho rằng cần phải biết chôn nghệ thuật
của ông để thi ca đó không trở thành vật án ngữ,
cản trở sự sáng tạo nghệ thuật giúp nghệ thuật đi
tới.
* Con người ấy: ném lá bùa vào xoáy nước, ném
trái tim mình vào lặng im bất chợt để bơi sang
ngang trên chiếc ghi ta màu bạc.
-> Nhà thơ tài hoa của TBN ấy đành chấp nhận số
phận phũ phàng. Dòng sông rộng mênh mang
tượng trưng cho thế giới vô cùng mà nhà thơ sẽ
gửi gắm mình nơi đó tìm thấy sự giải thoát.
- TT đã thật sự cảm thông đến tận cùng với L.
Dường như ông đã sống và đồng cảm cùng nhà
thơ tài hoa ấy.
* Tiếng đàn ghi ta với chuỗi âm thanh luyến láy

sau 2 câu đầu. và chuỗi âm thanh ấy còn được
dùng để kết thúc bài thơ như một nốt nhạc cuối
của bản nhạc mang ý nghĩa của sự tri âm và kính
trọng đối với người nhạc sĩ, nhà thơ TBN Lor-ca.
III. Củng cố, luyện tập.
1. Tổng kết.
* Giá trị nghệ thuật:
- Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu hiệu
mở đầu, kết thúc.
- Sử dụng h/ả biểu tượng siêu thực có sức chứa
? Qua những h/ả và biện pháp
nghệ thuật của bài thơ, nhà thơ TT
muốn nói lên điều gì.
Gv h/dẫn HS làm bài tập
lớn về nội dung.
- Tạo màu sắc TBN rất đậm nét.
* Giá trị nội dung:
- Nhà thơ thể hiện nỗi đau và sự xúc động sâu sắc
trước cái chết bi thảm của L - một nghệ sĩ khao
khát tự do dân chủ luôn mong muốn sự cách tân
nghệ thuật và nghệ thuật phải luôn đi tới không
ngừng. T/y con người, t/y nghệ thuật và khát vọng
tự do mà L hằng ôm ấp là cái đẹp mà sự tàn ác
không thể nào huỷ diệt được.
2. Bài tập.
- Những tiếng đàn bọt nước.
- TBN áo choàng đỏ gắt
III. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI VÀ CHUẨN BỊ BÀI MỚI.
1. Học thuộc lòng bài thơ, phân tích hình tượng người nghệ sĩ Lor-ca.
2. Chuẩn bị: Tự do.

- Đọc trước bài.
- Soạn theo câu hỏi HDHB.
- Dự kiến hướng tìm hiểu.