Giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở từ thực tiễn quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRẦN THÙY DƢƠNG

GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG YÊU NƢỚC CHO
HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TỪ THỰC TIỄN
QUẬN LÊ CHÂN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 60 31 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN NGHỊ THANH

HÀ NỘI - 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình do tôi nghiên cứu. Thông tin, các
trích dẫn và số liệu trong luận văn rõ ràng và trung thực. Các kết luận trong
luận văn này chưa từng được công bố trong các công trình khác.

Học viên

Trần Thùy Dƣơng


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

THCS

Trung học cơ sở

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

GDCD

Giáo dục công dân

HCM

Hồ Chí Minh

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

CNH-HĐH

Công nghiệp hóa-hiện đại hóa


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU: ............................................................................................................. 1
Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ GIÁO TRUYỀN THỐNG
YÊU NƢỚC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ ................................. 12
1.1. Khái niệm giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở .. 12

1.2. Vai trò của giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở . 13
1.3. Nội dung, hình thức, phương pháp và phương tiện giáo dục truyền thống
yêu nước cho học sinh trung học cơ sở ............................................................... 21
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG YÊU NƢỚC
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TỪ THỰC TIỄN QUẬN LÊ
CHÂN- THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG .............................................................. 36
2.1. Những yếu tố tác động đến giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh
trung học cơ sở quận Lê Chân - thành phố Hải Phòng . ..................................... 36
2.2. Thực trạng dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở ở
quận Lê Chân- thành phố Hải Phòng .................................................................. 45
Chƣơng 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO
CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG YÊU NƢỚC CHO HỌC
SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ QUẬN LÊ CHÂN-THÀNH PHỐ HẢI
PHÒNG .............................................................................................................. 61
3.1. Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng giáodục truyền thống
yêu nước cho học sinh trung học cơ sở ............................................................... 61
3.2. Một sô kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng giáo dục truyền thống yêu
nước cho học sinh trung học cơ sở...................................................................... 73
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 76
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 79
PHỤ LỤC ........................................................................................................... 83


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Lòng yêu nước là tài sản, là truyền thống quý báu mà cha ông ta trao
lại, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt tiến trình lịch sử, là giá trị cao quý luôn được
Đảng, Nhà nước và nhân dân ta trân trọng, giữ gìn. Những giá trị tinh thần vô
cùng quý báu của dân tộc được hình thành từ buổi đầu sơ khai dựng nước,
được kết tinh từ nền văn minh độc đáo của người Việt được nuôi dưỡng và

phát triển trong các thế hệ trở thành một truyền thống quý báu thấm sâu vào
lòng đồng bào, làm nên sức mạnh dân tộc Việt Nam.
Khái quát vai trò của lòng yêu nước, Hồ Chí Minh cho rằng: “Tinh thần
yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính,
trong bình pha lê, rõ ràng, dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong
rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý, kín đáo
ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ
chức lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được
thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến” [33, tr.171-172].
Lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta đã chứng minh : „„Dân ta có
một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta....‟‟ [49,
tr 25]. Niềm tự hào luôn cháy trong tim của hơn 90 triệu đồng bào Việt Nam
ở trong nước và hơn 4 triệu kiều bào ta ở nước ngoài.
Giáo dục lòng yêu nước là một trong những nhiệm vụ hết sức quan
trọng của nước ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc Việt Nam
XHCN. Mục đích là nhằm nâng cao hơn nữa tinh thần yêu nước, yêu chế độ
CNXH, tinh thần bất khuất, kiên cường trong chống giặc ngoại xâm cũng như
tinh thần hiếu học, cần cù sáng tạo trong lao động.
Trong sự nghiệp cách mạng, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến
công tác truyền thống yêu nước cho thanh niên, học sinh nhằm giáo dục lý
tưởng cách mạng, nâng cao bản lĩnh chính trị, xây dựng những lớp người kế
1


tục trung thành với lý tưởng của Đảng và của cách mạng Việt Nam : “Độc lập dân
tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội”. Báo cáo chính trị tại Đại hội X của Đảng khẳng
định: “Coi trọng bồi dưỡng cho học sinh khát vọng mãnh liệt xây dựng đất nước
giàu mạnh, gắn liền lập nghiệp bản thân với tương lai của cộng đồng, của dân
tộc, trau dồi cho học sinh bản lĩnh, phẩm chất và lối sống của thế hệ trẻ Việt
Nam hiện đại” [6].

Để tăng cường hơn nữa công tác giáo dục lòng yêu nước cho học sinh,
sinh viên, năm 2014, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các cơ sở
giáo dục mầm non, phổ thông; các ĐH, học viện, trường ĐH, CĐ và TCCN
dạy nghề triển khai thực hiện nghiêm túc việc hát Quốc ca tại lễ chào cờ,
đảm bảo 100% học sinh, sinh viên hát đúng nhạc và lời Quốc ca, tạo điều kiện
cho trẻ mầm non được nghe Quốc ca thường xuyên nhằm giáo dục tinh thần
yêu nước, lòng tự hào dân tộc.
Trong giáo dục phổ thông trung học, giáo dục truyền thống yêu nước là
một phần không thể thiếu để hình thành và phát triển đạo đức, nhân cách của
học sinh và được diễn ra dưới nhiều hình thức tổ chức giáo dục như: tổ chức
các buổi nói chuyện chuyên đề cho học sinh, tổ chức các buổi thăm qua di
tích lịch sử, viện bảo tàng, các buổi gặp gỡ bà mẹ Việt Nam anh hùng, các
cựu chiến binh...Thông qua các buổi sinh hoạt ngoại khóa, đã trang bị thêm
cho học sinh kiến thức về chủ nghĩa yêu nước Việt Nam và đạo đức cách
mạng trong tình hình mới, giúp học sinh nhận thức đầy đủ hơn về truyền
thống yêu nước nồng nàn của dân tộc Việt Nam trong thời chiến cũng như
thời bình, tinh thần đoàn kết, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau trong bất cứ hoàn
cảnh nào. Từ đó giúp học sinh luôn gìn giữ và phát huy giá trị chủ nghĩa yêu
nước, ra sức phấn đấu học tập, rèn đức luyện tài cống hiến trí tuệ, sức lực xây
dựng quê hương, đất nước giàu mạnh hơn trong thời đại mới.
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, để góp một phần nhỏ vào
việc giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở, nhằm đáp
2


ứng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong sự nghiệp công nghiệp hoá,
hiện đại hoá đất nước. Trong các trường trung học cơ sở cần có nhiều biện
pháp, cách thức để giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh. Là một giáo
viên đang giảng dạy môn GDCD tại trường trung học cơ sở, tôi đã tìm hiểu
thực trạng và nguyên nhân, từ đó trăn trở để tìm ra những giải pháp nâng cao

hiệu quả công tác trong nhà trường, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay do đó
tôi đã chọn đề tài: “Giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học
cơ sở từ thực tiễn quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng” làm đề tài luận văn
thạc sĩ của mình.
2.Tình hình nghiên cứu của đề tài
2.1 Một số công trình lí luận về giáo dục truyền thống yêu nước
Giáo dục truyền thống yêu nước là một vấn đề luôn được Đảng, Nhà
nước, toàn dân ta đặc biệt quan tâm trong bất kì giai đoạn, thời điểm nào.
Trong những năm gần đây đã có rất nhiều công trình khoa học tập trung
nghiên cứu trên nhiều góc độ của truyền thống yêu nước và được công bố
rộng rãi cụ thể như:
Cuốn “Đại thắng lừng danh đất Việt” của tác giả Đặng Duy Phúc - Nxb
Văn học 2013 và cuốn “Lược sử Việt Nam” của Trần Hồng Đức - Nxb Văn
hóa thông tin 2012 đã cung cấp nhiều tư liệu quan trọng về quá trình phát
triển lịch sử Việt Nam từ buổi bình minh đến tận ngày nay qua những chặng
đường dựng nước và giữ nước khi gian nan, lúc hào hùng của dân tộc Việt
Nam. Cả hai cuốn sách này là nguồn tư liệu quý giá trong việc giáo dục
truyền thống yêu nước cho người dân Việt Nam nói chung và học sinh, sinh
viên nói riêng. Nó mang tính tuyên truyền, phổ biến lịch sử dân tộc một cách
ngắn gọn, rõ ràng theo diễn biến thời gian, xuyên qua các thời kỳ lịch sử. Đặc
biệt trong cuốn “Đại thắng lừng danh đất Việt”, tác giả đã khẳng định: Dù đất
nước khi mạnh, khi yếu, nhưng lòng yêu nước, ý chí kiên cường, bất khuất
của nhân dân thì không bao giờ yếu, nhân dân không bao giờ muốn cam chịu
3


làm thân phận nô lệ, không bao giờ muốn để cho dân tộc mình phải nhục nhã,
khuất phục ngoại bang. Lòng yêu nước của nhân dân là vô biên, ý chí kiên
cường, quật khởi, bất khuất của dân tộc là bất tận.
Cuốn sách tư tưởng "Hồ Chí Minh về giáo dục và vận dụng vào đào tạo

đại học hiện nay" của tác giả Hoàng Anh, Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội
(2013). Tác giả phân tích nội dung giáo dục toàn diện theo tư tưởng Hồ Chí
Minh, những nội dung giáo dục này là: giáo dục chính trị tư tưởng, theo
Người: chính trị là linh hồn, chuyên môn là cái xác. Có chuyên môn mà
không có chính trị thì chỉ có cái xác không hồn. Phải có chính trị trước rồi
mới có chuyên môn; nội dung tiếp theo là giáo dục đạo đức cách mạng, giáo
dục văn hóa trình độ chuyên môn.
Trong tác phẩm " Xây dựng ý thức và tình cảm dân tộc chân chính cho
giai cấp công nhân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay" Nxb Lao động, Hà
Nội, 2005 của tác giả Nguyễn Thị Ngân. Cuốn sách tác giả đã phân tích sự
hình thành, phát triển nội dung cơ bản của ý thức và tình cảm dân tộc ở người
Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh –sự kết tinh cao nhất của ý thức và tình cảm
dân tộc Việt Nam đưa ra nhận định, phân tích ý thức và tình cảm dân tộc Việt
Nam trước những thách thức của thời đại, biểu hiện của ý thức và tình cảm
dân tộc ở giai cấp công nhân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, dự báo xu
hướng phát triển ý thức và tình cảm dân tộc trong giai cấp công nhân Việt
Nam những năm tới và đưa ra những giải pháp hết sức cụ thể. Trong cuốn
sách tác giả phân tích và chỉ rõ chủ nghĩa yêu nước luôn là động lực nội sinh
lớn nhất để xây dựng xã hội chủ nghĩa và bảo vệ Tổ Quốc.
Với đề tài khoa học cấp bộ tác giả Bùi Đình Phong với tác phẩm Chủ
nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh trong thời kì mở cửa hội nhập quốc tế Hà Nội,
năm 2008. Trong đề tài đề cập, nghiên cứu làm rõ nội dung chủ nghĩa yêu
nước Hồ Chí Minh và phát huy chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh trong xây
dựng nền kinh tế thị trường định XHCN ở Việt Nam hiện nay, phát huy chủ
4


nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh nhằm giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và xây
dựng nền văn hóa mới trong giao lưu văn hóa ; phát huy chủ nghĩa yêu nước
Hồ Chí Minh trong nhiệm vụ xây dựng nguồn lực.

Cuốn sách „„Từ chủ nghĩa yêu nước truyền thống đến chủ nghĩa yêu
nước Hồ Chí Minh’’ do tác giả Nguyễn Hùng Hậu chủ biên đã khẳng định:
Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh là sự kế thừa, phát triển tất cả mọi truyền
thống tốt đẹp của dân tộc, trong đó chủ nghĩa yêu nước là lòng cốt. Bên cạnh
đó, chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh còn là kết quả của sự tiếp thu tinh hoa
văn hóa của nhân loại và dân tộc, sự vận dụng sáng tạo và phát triển sáng tạo
chủ nghĩa Mác- Lênin vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam. Trong các yếu tố
đó thì chủ nghĩa yêu nước truyền thống là cơ sở trực tiếp nhất, cốt lõi nhất.
Trần Doãn Tiến, "Phê phán các quan điểm sai trái về tư tưởng chính trị
trên mạng Internet góp phần bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện
nay", Luận án tiến sĩ triết học, Học viện chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ
Chí Minh, Hà Nội (2010). Tác giả luận án phân tích khá rõ những khái niệm
về tư tưởng chính trị, quan điểm sai trái về tư tưởng chính trị và phê phán các
quan điểm sai trái về tư tưởng chính trị, nhận diện các quan điểm sai trái về tư
tưởng chính trị trên mạng, tính đặc thù của việc phê phán các quan điểm sai
trái về tư tưởng chính trị trên mạng.
2.2. Một số công trình nghiên cứu về thực tiễn giáo dục truyền thống yêu nước
Đề tài “Vấn đề giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho sinh viên Việt
Nam hiện nay” - Luận văn thạc sĩ triết học của tác giả Doãn Thị Chín - Học
viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh - năm 2004 cũng đã bàn đến vấn đề giáo
dục truyền thống yêu nước: Người Việt Nam vốn có lòng yêu nước thiết tha,
có tinh thần dân chủ, bình đẳng trong quan hệ giữa người với người. “Thương
nước - thương nhà - thương người - thương mình” là truyền thống quý báu
của nhân dân ta. Nhờ có tinh thần yêu nước và dân chủ ấy mà trong suốt quá
trình lịch sử hàng ngàn năm, dân tộc ta đã làm nên những chiến công oanh
5


liệt. Từ ngày có Đảng, dưới ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội,
truyền thống yêu nước và dân chủ của nhân dân ta được nâng lên một trình độ

mới và phát huy mạnh mẽ hơn bao giờ hết.
Trong đề tài “Giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học
cơ sở huyện Kiên Lương tỉnh Kiên Giang qua môn lịch sử” - Luận văn thạc sĩ
Khoa học giáo dục của tác giả Nguyễn Ngọc Định - trường Đại học Sư phạm
Hà Nội, tác giả đã đề xuất các biện pháp giáo dục truyền thống yêu nước cho
học sinh, đặc biệt nhấn mạnh: giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh
phải bắt đầu từ việc giáo dục cho các em nhận thức được tình yêu quê hương,
đất nước, với ý thức xã hội chủ nghĩa tạo nên sức mạnh của con người Việt
Nam trong thời đại mới.
Đề tài „„Giáo dục chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh cho thế hệ trẻ tỉnh
Hà Nam hiện nay‟‟ – Luận văn thạc sĩ khoa học triết học của tác giả Đặng
Thị Thanh Tâm - trường Đại học Sư phạm Hà Nội đề cập tới vấn đề công
cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã và đang đem lại những
kết quả to lớn trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Hiện nay, đất nước
ta đang hội nhập với khu vực và thế giới. Bên cạnh những thời cơ, thuận lợi
lớn thì khó khăn và thách thức cũng không nhỏ. Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí
Minh càng đóng vai trò quan trọng trong thời kỳ mới. Bên cạnh đó, trong
những năm gần đây, do nhận thức rõ tính cấp thiết về vai trò của việc giáo
dục truyền thống yêu nước cho học sinh nên đã có nhiều nhà khoa học, nhiều
tác giả quan tâm nghiên cứu vấn đề này.
Những bài viết, những công trình nghiên cứu khoa học đó đã được
đăng trên các sách, báo, tạp chí, trang website, đó là những bài viết về: “Giáo
dục truyền thống và bản sắc văn hóa dân tộc trong các trường đại học” của
tác giả Lê Đình Viên - hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế công nghiệp Long
An, tác giả cũng đã khẳng định rằng: Lòng yêu đồng bào, đất nước là truyền
thống cực kỳ quý báu của dân tộc Việt Nam. Đức tính này đã chảy xuyên suốt
6


trong dòng máu của từng người Việt. Lòng yêu nước cũng là một nét văn hóa

tiêu biểu của dân tộc Việt Nam, thể hiện ở tinh thần “giặc đến nhà đàn bà
cũng đánh”. Hay trong bài phát biểu của chủ tịch nước Trương Tấn Sang trước
gần 200 đại biểu nguyên là cán bộ chủ chốt phong trào đấu tranh yêu nước của
thanh niên, học sinh, sinh viên, trí thức, văn nghệ sĩ ở các đô thị miền Nam
(đăng trên báo điện tử ngày 14/1/2013) cũng đã đề cập: Việc giáo dục thế hệ trẻ
lòng yêu nước, trách nhiệm tiếp bước cha ông trong công cuộc xây dựng và
bảo vệ tổ quốc đang đặt lên vai mỗi chúng ta. Dù còn nhiều điều trăn trở, hãy
giữ vững niềm tin và truyền lửa cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.
Trong bài viết “Bàn về lòng yêu nước chân chính”của Nam Hoàng tác
giả đã đưa ra giải pháp: mỗi người dân Việt Nam ta, đặc biệt là thế hệ trẻ
chúng ta hãy cùng suy ngẫm và bằng sự hiểu biết của mình để xác định đâu là
đúng, đâu là sai và tự trang bị cho mình một “vacxin đề kháng” đó là nhận
thức đúng đắn về “lòng yêu nước chân chính”. Khi đã có nhận thức đúng đắn
thì mỗi cá nhân hãy lên tiếng để phản bác lại luận điệu tuyên truyền sai trái
của bọn phản động bán nước, để không có thêm một bạn trẻ nào nữa bị lầm
đường lạc lối, tự mình bán rẻ danh dự và tiền đồ của mình. Và hơn hết chúng
ta cần biến truyền thống tốt đẹp đó, cùng nhau xây dựng đất nước Việt Nam
ngày càng giàu mạnh, đập tan mọi âm mưu chống phá cách mạng ta của các
thế lực thù địch [13].
Ngày 10/8/2013 tại Hà Nội, Bộ GD&ĐT đã khai mạc Hội thảo quốc gia
về giáo dục đạo đức công dân trong giáo dục phổ thông Việt Nam. Hội thảo
nhằm mục đích góp phần đánh giá những kết quả nghiên cứu lý luận, thực
tiễn giảng dạy học tập giáo dục đạo đức công dân ở trường phổ thông, công
tác đào tạo giáo viên đạo đức giáo dục công dân trong những năm đầu của thế
kỷ 21, đề xuất định hướng đổi mới chương trình, nội dung phương pháp dạy
học, kiểm tra đánh giá đạo đức giáo dục công dân ở trường phổ thông trong
thời gian tới, phục vụ việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông sau 2015.
7

2.3. Một số công trình nghiên cứu về giải pháp giáo dục truyền thống yêu nước
“Nhiệm vụ cơ bản của thanh niên Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước”, tác giả Đoàn Văn Thái, Nxb Thanh niên, Hà
Nội, 2004. Ông đã đi sâu nghiên cứu và cung cấp những thông tin cơ bản về
tình hình thanh niên, yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước và kinh tế tri thức đối với thanh niên. Tác giả cũng đã tổng hợp một
cách có hệ thống những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về vai trò của thanh niên
trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và đề xuất các giải pháp
giúp thanh niên thực hiện được các nhiệm vụ cơ bản của mình.
“Vai trò của giáo dục đạo đức trong xây dựng nhân cách sinh viên
hiện nay”, tác giả Nguyễn Thế Kiệt đã dựa trên kiến thức liên ngành triết
học, tâm lý học, đạo đức học, xã hội học, tác giả đã đi sâu nghiên cứu, phân
tích và làm rõ phạm trù nhân cách, giáo dục và đạo đức, từ đó nêu bật lên
vai trò và tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức và xây dựng nhân
cách cho sinh viên hiện nay với mục đích xây dựng đội ngũ trí thức tương
lai vừa “hồng” vừa “chuyên”, kế tục các thế hệ cha anh trong sự nghiệp
cách mạng mới[25].
“Giáo dục bản lĩnh chính trị Hồ Chí Minh cho thế hệ trẻ Việt Nam
trong thời kỳ hội nhập”, tác giả Bùi Thị Cần đã đi sâu nghiên cứu và nêu bật
được sự cần thiết và tầm quan trọng của việc giáo dục bản lĩnh chính trị Hồ
Chí Minh cho thế hệ trẻ trong thời kỳ hội nhập. Qua nghiên cứu các tác phẩm
và tư tưởng của Người, tác giả cũng đã nêu ra 3 nội dung quan trọng trong
công tác giáo dục bản lĩnh chính trị Hồ Chí Minh cho thế hệ trẻ Việt Nam,
góp phần xây dựng một thế hệ trí tuệ, bản lĩnh với tinh thần không sợ khó
khăn, gian khổ, không sợ bất cứ một kẻ thù nào; trước khó khăn không lùi

8

bước, trước thắng lợi không kiêu ngạo, trước cám dỗ không lay chuyển và
khuất phục để tự tin hội nhập sâu rộng hơn với bạn bè năm châu [4].
“Nâng cao nhận thức chính trị, lý tưởng sống đúng đắn, ý thức trách
nhiệm với cộng đồng trong thanh niên, xứng đáng truyền thống tự hào của
cha anh”, tác giả Nguyễn Đắc Vinh, Tạp chí Cộng sản, số tháng 12/2015.
Trong nghiên cứu này, tác giả Nguyễn Đắc Vinh đã khái quát truyền thống vẻ
vang của thế hệ trẻ Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử, từ đó nêu bật tầm
quan trọng của của đối tượng này đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc. Tác giả cũng chỉ rõ những khó khăn, thách thức mà thế hệ trẻ Việt Nam
đang phải đối mặt bên cạnh những thành tích đã đạt được. Trên cơ sở lý luận
và thực tiễn, tác giả đã nêu ra 4 giải pháp nhằm nâng cao nhận thức chính trị,
lý tưởng sống đúng đắn, ý thức trách nhiệm với cộng đồng trong thanh niên
nhằm xây dựng một lớp thanh niên “ vừa hồng”, “ vừa chuyên”, đủ sức gánh
vác những nhiệm vụ lớn lao của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước, xứng đáng với truyền thống tự hào của cha anh.
Trong các tác phẩm và công trình nghiên cứu nêu trên, các tác giả đã đề
cập đến thực trạng và công tác giáo dục tư tưởng, truyền thống yêu nước, giáo
dục đạo đức, nhân cách cho thế hệ thanh niên, sinh viên Việt Nam. Thông qua
đó cũng đề ra một số giải pháp để tăng cường công tác giáo dục, đào tạo, bồi
dưỡng ý thức chính trị cho thanh niên, sinh viên; góp phần nâng cao tinh thần
đoàn kết, yêu nước chân chính cho thế hệ trẻ Việt Nam.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn công tác giáo dục
truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở những năm gần đây, đề
tài đề xuất nội dung về giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung
học cơ sở ở quận Lê Chân – thành phố Hải Phòng nhằm góp phần tạo ra một

9

thế hệ học sinh vừa hồng vừa chuyên, đáp ứng nhu cầu thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế tri thức, tích cực, chủ động
trong hội nhập quốc tế.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu và hệ thống hoá và phát triển một số vấn đề lý luận.
- Phân tích thực trạng giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung
học cơ sở ở quận Lê Chân – thành phố Hải Phòng hiện nay.
- Đề xuất một số giải pháp về giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh
trung học cơ sở ở quận Lê Chân – thành phố Hải Phòng trong thời gian tới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các yếu tố trong hệ thống giáo dục truyền thống yêu
nước cho học sinh trung học cơ sở hiện nay: chủ thể giáo dục, mục tiêu,
chương trình, nội dung, phương pháp, hình thức, phương tiện giáo dục và đối
tượng giáo dục đó là học sinh trung học cơ sở, chủ yếu ở độ tuổi 11- 15.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu nâng cao hiệu quả giáo dục của truyền thống
yêu nước cho học sinh trung học cơ sở từ thực tiễn quận Lê Chân – thành phố
Hải Phòng trong giai đoạn từ 2015-2020.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Đề tài dựa vào phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ
nghĩa duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan điểm của Đảng và
Nhà nước ta về giáo dục truyền thống yêu nước nói chung, giáo dục truyền
thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở nói riêng.

10

5.2. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể như: logic –
lịch sử, phân tích - tổng hợp, quy nạp - diễn dịch, điều tra xã hội học... nhằm
thực hiện mục đích, nhiệm vụ đã đặt ra.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận:
Những luận điểm và kết luận của đề tài sẽ góp phần làm sáng tỏ và cung
cấp luận cứ khoa học cho việc xác định các quan điểm về giáo dục truyền
thống yêu nước nói chung, giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung
học cơ sở nói riêng.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn:
- Đề tài góp thêm kinh nghiệm cho giáo viên giảng dạy môn GDCD, Lịch
sử, các nhà quản lý, lãnh đạo của ngành GD&ĐT và những ai quan tâm đến
công tác giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở hiện
nay.
- Đề tài đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở hiện nay.
7. Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, tổng
quan đề tài được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Một số vấn đề lí luận về giáo dục truyền thống yêu nước cho
học sinh trung học cơ sở .
Chương 2: Thực trạng giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung
học cơ sở từ thực tiễn quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng hiện nay.
Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục truyền
thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở quận Lê Chân, thành phố Hải
Phòng.

11

Chƣơng 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ GIÁO TRUYỀN THỐNGYÊU NƢỚC
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Khái niệm giáo dục truyền thống yêu nƣớc cho học sinh trung học cơ sở
1.1.1. Khái niệm truyền thống
Có nhiều quan niệm khác nhau về khái niệm truyền thống. Theo Từ
điển Triết học của Liên Xô cũ, khái niệm truyền thống có nguồn gốc từ tiếng
Latinh là traditio - sự chuyển giao, lưu truyền lại, đó là các giá trị tinh hoa văn
hóa được lưu truyền từ những thế hệ trước và nó được gìn giữ ở các xã hội,
giai cấp hay nhóm xã hội nhất định. Trong cuốn Giá trị truyền thống trước
những thách thức của toàn cầu hóa có đoạn viết:“Từ đây, cái được gọi là
truyền thống chỉ khi nào nó trở thành một bộ phận thiết yếu của cuộc sống
chúng ta và chỉ khi nào nó có khả năng phát triển cuộc sống của chúng ta”
[10, tr. 23]. Truyền thống bao gồm những đức tính, thói quen, những phong
tục tập quán xã hội của các thế hệ nối tiếp nhau, có các đặc trưng : tính cộng
đồng, bình ổn, lưu truyền.“Nói đến truyền thống là nói đến phức hợp những
tư tưởng, tình cảm, tập quán, thói quen, những phong tục, lối sống, cách ứng
xử, ý chí... của một cộng đồng người đã hình thành trong lịch sử, đã trở nên
ổn định và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác ” [10, tr.16- 19].
Theo giáo sư Phan Huy Lê :“Truyền thống là tập hợp những tư tưởng ,
tình cảm, những thói quen tư duy, trong lối sống và ứng xử của một cộng
đồng người nhất định được hình thành trong lịch sử, đã trở nên ổn định, được
lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác” [2,3 - 4].
Truyền thống không phải là tất cả những gì diễn ra trong lịch sử mà chỉ
là yếu tố di tồn, truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, từ đời này sang đời
khác chi phối hành vi xã hội của cộng đồng người. C.Mác và Ph.Ăng ghen đã
nói rõ trong tác phẩm Hệ tư tưởng Đức:“Lịch sử chẳng qua chỉ là sự nối tiếp

12

của những thế hệ riêng rẽ trong đó mỗi thế hệ đều khai thác những vật liệu,
những tư bản, những lực lượng sản xuất do tất cả các thế hệ trước đó để lại,
do đó, mỗi thế hệ một mặt tiếp tục cái hoạt động truyền lại, trong những hoàn
cảnh đã hoàn toàn thay đổi và mặt khác lại biến đổi những hoàn cảnh cũ bằng
một hoạt động hoàn toàn thay đổi”[44 ,65].
1.1.2. Khái niệm yêu nước
Từ điển Tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng (2011) định nghĩa:“Yêu nước là một
trong những tình cảm sâu sắc nhất, đã được củng cố qua hàng trăm năm, hàng
nghìn năm tồn tại của các quốc gia biệt lập”[31, tr.226].
Tinh thần yêu nước của người Việt hình thành và biểu hiện rõ nhất
trong đấu tranh chống kẻ thù xâm lược. Thật hiếm thấy dân tộc nào trên thế
giới lại có quá trình chống ngoại xâm kiên cường bền bỉ như dân tộc ta mà kẻ
thù là những đế chế hoặc đế quốc vào loại hùng mạnh bậc nhất thế giới.
Trước cuộc chiến đấu không cân sức như vậy thì con đường sống còn chiến
thắng là phải biết huy động sức mạnh tổng hợp cả vật chất lẫn tinh thần của
toàn dân. Hoàn cảnh ấy đã tác động sâu sắc đến sự hình thành và phát triển
của truyền thống yêu nước, ý chí quật cường bất khuất và niềm tự tôn dân tộc.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là
truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ Quốc bị xâm lăng
thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn
nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và
cướp nước” [32, tr 171].
1.1.3. Khái niệm giáo dục và giáo dục truyền thống yêu nước
“Giáo dục” có nguồn gốc từ tiếng Latinh là “Educare” (tiếng Anh là
Education) có nghĩa là “làm bộc lộ ra”. Theo nghĩa chung nhất là hình thức
học tập theo đó kiến thức, kỹ năng, thói quen của một nhóm người được trao
truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua giảng dạy, đào tạo hay nghiên

13


cứu. Giáo dục thường diễn ra dưới sự hướng dẫn của người khác nhưng cũng
có thể thông qua tự học.
Theo từ điển Tiếng Việt, giáo dục:“là hoạt động nhằm tác động một
cách có hệ thống đến sự phát triển tinh thần, thể chất của một đối tượng nào
đó, làm cho đối tượng ấy dần dần có được những phẩm chất và năng lực như
yêu cầu đặt ra”.
Dưới góc độ triết học, giáo dục được xem là một quá trình hai mặt: một
mặt đó là sự tác động từ bên ngoài vào đối tượng giáo dục (sự tác động của tri
thức, văn hóa nhân loại thông qua nhà sư phạm đến đối tượng học sinh, sinh
viên; mặt khác (chủ yếu hơn) là thông qua sự tác động này mà làm cho đối
tượng tự biến đổi bản thân mình, tự hoàn thiện, tự nâng mình lên thông qua
giáo dục.
Một qua điểm khác về giáo dục: giáo dục hiểu theo nghĩa rộng là hoạt
động (hay quá trình) chuyển giao hệ thống tri thức, kinh nghiệm xã hội của thế
hệ này cho các thế hệ kế tiếp nhằm hình thành và phát triển nhân cách, đáp ứng
nhu cầu tồn tại và phát triển của đời sống xã hội trong những giai đoạn lịch sử.
Theo nghĩa hẹp, giáo dục gắn với quá trình hình thành và phát triển hệ thống
nhà trường (giáo dục nhà trường) là các hoạt động giáo dục có mục đích và có
nội dung chính xác cho từng bậc học và loại hình trường, được thực hiện một
cách có kế hoạch, có hệ thống trong khuôn khổ nhà trường.
Ngày nay, giáo dục được coi là một yếu tố giải phóng tiềm năng của
con người, được coi như một lực lượng sản xuất thúc đẩy trực tiếp sự phát
triển kinh tế xã hội, đào tạo lớp người có khả năng giải quyết các mâu thuẫn
của thời đại. Phát triển giáo dục trở thành đòn bẩy phát triển kinh tế - xã hội
bền vững.
Giáo dục có nội dung rất phong phú bao gồm giáo dục đạo đức, giáo
dục thẩm mỹ, lao động, kinh tế, quốc phòng, an ninh, chính trị, tư tưởng…

Trong đó chính trị - tư tưởng được xác định là một nội dung chủ đạo và có vị
14


trí đặc biệt trong việc rèn luyện, xây dựng các tri thức chính trị, hình thành
nhân cách, củng cố niềm tin, quy định bản chất xã hội, bản chất giai cấp cho
đối tượng giáo dục.
Giáo dục truyền thống yêu nước là giáo dục cho học sinh sống có lý
tưởng và trung thành với lý tưởng cách mạng. Đồng thời cũng chính là thực
hiện mục tiêu của giáo dục: “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn
diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với
lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm
chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”
[điều 2, Luật Giáo dục, Nxb CTQG, Hà Nội 2005].
Hiện nay, giáo dục truyền thống yêu nướcđược coi là hoạt động có mục
đích của Đảng Cộng sản, Nhà nước và các đoàn thể chính trị - xã hội nhằm
hình thành ở học sinh, thanh niên thế giới quan khoa học, rèn luyện bản lĩnh
chính trị vững vàng, niềm tin vào sự nghiệp cách mạng do Đảng khởi xướng,
lãnh đạo, khắc phục thói thụ động và thờ ơ chính trị, hình thành thái độ đấu
tranh không khoan nhượng đối với các tư tưởng phản tiến bộ, thúc đẩy tính
tích cực, tự giác, sáng tạo tham gia vào các phong trào cách mạng.
Ngày nay, trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập và
phát triển với thế giới, nội dung trọng tâm của giáo dụctruyền thống yêu
nướclà tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, cung
cấp thông tin chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội cho nhân dân.Giáo dục truyền
thống yêu nướcđược thực hiện thường xuyên, liên tục, rộng khắp bằng những
hình thức, phương pháp đa dạng và phong phú.

15

1.2. Vai trò của giáo dục truyền thống yêu nƣớc cho học sinh trung học
cơ sở
1.2.1. Giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở góp
phần phát triển con người toàn diện
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ:“Muốn xây dựng CNXH phải có con
người XHCN” [36, tr.448]. Đức và tài là hai mặt của cùng một nhân cách con
người, là những nội dung không thể thiếu trong giáo dục con người toàn diện.
Mục đích cuối cùng của giáo dục toàn diện nhằm tạo ra lớp người có
năng lực và phẩm chất đáp ứng yêu cầu thời đại. Hồ Chí Minh xác định:
“Trong việc giáo dục và học tập, phải chú trọng đủ các mặt: đạo đức cách
mạng, giác ngộ XHCN, văn hoá, kĩ thuật, lao động và sản xuất” [37, tr.190].
Giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh là một trong những nội
dung quan trọng trong công tác giáo dục toàn diện bởi ngoài kiến thức chuyên
môn, văn hóa, người học sinh rất cần được trau dồi tư tưởng, đạo đức, lối
sống, bồi dưỡng lòng yêu nước, sự quan tâm tới cộng đồng...Luật Giáo dục
nước ta chỉ rõ: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo người học có phẩm chất chính trị,
đạo đức, có ý thức phục vụ nhân dân, có kiến thức và năng lực thực hành nghề
nghiệp tương xứng với trình độ đào tạo, có sức khoẻ để đáp ứng yêu cầu của sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [33, tr.30-31]. Bởi vậy, giáo dục truyền
thống yêu nướcvới mục đích trang bị thế giới quan khoa học, nhân sinh quan
cộng sản và phương pháp luận biện chứng chính là góp phần hình thành nhân
cách toàn diện cho học sinh.
Đó là quá trình tác động đến thế hệ trẻ, giúp họ có nhận thức đầy đủ về
lịch sử dân tộc, hình thành tình cảm yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào với
truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước của cha ông, để từ đó hình
thành nghĩa vụ công dân xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Việc giáo dục truyền thống yêu nước với mục đích giúp họ hiểu biết
sâu sắc quá khứ gian khổ, đau thương nhưng anh dũng và vinh quang của dân

16


tộc, từ đó nhận rõ giá trị của cuộc sống hiện tại để có niềm tự hào, lòng yêu
nước, yêu chủ nghĩa xã hội và tinh thần quốc tế chân chính; xây dựng thái độ
lao động mới, ý thức tự lực tự cường, có trách nhiệm với xã hội, với tương lai
của dân tộc, tiếp tục sự nghiệp của các thế hệ cha anh đi trước, xây dựng
thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Việc giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ còn nhằm bảo đảm
sự kế tục và thống nhất giữa các thế hệ cách mạng Việt Nam. Có thể nói rằng,
công tác giáo dục truyền thống là một phần không thể thiếu để hình thành và
phát triển đạo đức, nhân cách của thế hệ trẻ. Dân tộc Việt Nam với một truyền
thống lịch sử rất đáng tự hào với nhiều chiến công hiển hách: những mốc son,
dấu ấn đáng nhớ ấy là kết tinh của lòng yêu nước, ý thức tự tôn, tự hào dân
tộc, tinh thần chiến đấu hy sinh anh dũng của bao thế hệ cha anh đi trước.
Giáo dục truyền thống yêu nước là nâng cao tinh thần yêu nước, phẩm
chất đạo đức, lối sống XHCN cho học sinh trung học cơ sở. Đó là sự tổng hợp
những phẩm chất tích cực của con người nó thể hiện ở sự vững vàng, kiên
định trong quan điểm, lập trường chính trị, không hoang mang, dao động
trước những biến động và tác động phức tạp của cuộc sống xã hội cũng như
những khó khăn, thách thức đối với bản thân; luôn trung thành với lý tưởng
độc lập dân tộc gắn liền với CNXH. Bản lĩnh còn thể hiện ở việc dám nghĩ,
dám làm, dám chịu trách nhiệm để thực hiện mục tiêu, lý tưởng đó.
Thông qua giáo dục truyền thống yêu nước, tình yêu nước của học sinh
được hình thành, phát triển và nâng cao. Điều đó được thể hiện ở sự trung
thành với chế độ XHCN, lòng yêu nước chân chính, kiên định lập trường cách
mạng, vững vàng trước những âm mưu, thủ đoạn tấn công của kẻ địch, không
hoang mang, dao động trước những biến động chính trị trên thế giới, góp phần
đào tạo lớp người kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp của Đảng và dân tộc
Việt Nam.

17


Giáo dục truyền thống yêu nước kết hợp với thường xuyên giáo dục lối
sống lành mạnh, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc. Giáo dục cho
học sinh tinh thần trọng nghĩa, trung thực, tôn trọng kỷ cương phép nước, quy
ước cộng đồng, bảo vệ môi trường, chống mọi tệ nạn và tiêu cực xã hội, tích
cực bài trừ các hủ tục lạc hậu cản trở tiến bộ xã hội... Giáo dục cho họ có thái
độ đúng, đấu tranh không khoan nhượng với thói hư tật xấu, lên án hành vi vô
văn hoá, phi đạo đức.
Đại hội Đảng lần thứ X chỉ rõ: “Xây dựng và hoàn thiện giá trị nhân
cách con người Việt Nam, bảo vệ và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc trong
thời kỳ CNH, HĐH, hội nhập kinh tế quốc tế. Bồi dưỡng các giá trị văn hoá
trong thanh niên, học sinh, sinh viên, đặc biệt là lý tưởng sống, lối sống, năng
lực trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh văn hoá con người Việt Nam” [21, tr.106].
Giáo dục truyền thống yêu nước góp phần định hướng hoạt động thực
tiễn theo hướng nhân văn, tiến bộ, cách mạng, khoa học, sáng tạo... làm cho
học sinh thấm nhuần tinh thần của Chủ nghĩa Mác –Lênin, góp phần “cải tạo
thế giới”, tạo nên những lớp học sinh, thanh niên hăng hái đi đầu trên nhiều
lĩnh vực, có thái độ, nhận thức tốt và ý thức chính trị cao, có ý chí vượt qua
khó khăn, vươn lên lập thân, lập nghiệp, phát huy mạnh mẽ truyền thống xung
kích cách mạng của những thế hệ thanh niên cách mạng lớp trước.
1.2.2. Giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở góp
phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu công nghiệp
hoá, hiện đại hoá, phát triển kinh tế tri thức và đẩy mạnh hội nhập quốc tế.
Học sinh trung học cơ sở chính là những thanh niên có trí thức, đóng
vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển đất nước và là nguồn nhân lực chất
lượng cao. Đại hội X của Đảng xem việc phát huy sức mạnh toàn dân tộc, đẩy
mạnh toàn diện công cuộc đổi mới nhằm sớm đưa nước ta thoát khỏi tình

trạng kém phát triển và đến năm 2020, cơ bản trở thành nước công nghiệp

18


theo hướng hiện đại là nhiệm vụ chính trị trọng đại nhất của toàn Đảng, toàn
dân trong giai đoạn hiện nay.
Để thực hiện nhiệm vụ đó, không thể xem nhẹ việc khai thác ngoại lực,
biến ngoại lực thành nội lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội, Đảng ta cũng
cho rằng, nội lực là chính, trong đó, quan trọng nhất là nhân tố con người.
Phát huy nhân tố con người Việt Nam nhất là thế hệ trẻ là bảo đảm cơ bản
nhất cho thành công của sự nghiệp đổi mới. Nghị quyết Trung ương 7, Khoá
X nhấn mạnh: “Thanh niên được đặt ở vị trí trọng tâm trong chiến lược bồi
dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người” [22, tr.24].
Trước những yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước, quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng đòi hỏi phải tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên nhằm chăm lo, bồi
dưỡng và phát huy cao nhất vai trò, sức mạnh của thanh niên trong công cuộc
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung
ương khóa X chỉ rõ: “Thanh niên là rường cột của nước nhà, là chủ nhân
tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp CNH,
HĐH đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng CNXH...” [23, tr.41]. “Cuộc
vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" tạo chuyển
biến thực sự trong đạo đức, lối sống và hành động của thanh niên. Đồng thời
"xây dựng môi trường xã hội lành mạnh để thanh niên rèn luyện, phấn đấu và
trưởng thành… Có chính sách mang tính đột phá trong đào tạo nguồn nhân
lực trẻ chất lượng cao đáp ứng quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước gắn liền với giải quyết việc làm, tăng thu nhập, hưởng thụ văn
hóa, vui chơi, giải trí của thanh niên” [24, tr.44].

Giáo dục truyền thống yêu nước qua việc trang bị thế giới quan duy vật
biện chứng giúp cho học sinh trung học cơ sở biết yêu lao động, tham gia lao
động, học tập một cách nghiêm túc, đem lại chất lượng và hiệu quả cao. Từ
19


đó, họ có khả năng vươn lên làm chủ khoa học công nghệ tiên tiến để xứng
đáng với vị trí và vai trò của mình trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc ta.
1.2.3.Giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở góp
phần tích cực vào cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng - văn hoá
Giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh trung học cơ sở là giáo
dục đạo đức, lý tưởng cách mạng, lối sống, niềm tin, góp phần tạo nên một
con người có niềm tin sâu sắc trung thành với Đảng, có lập trường vững vàng
trước mọi thử thách. Điều đó góp phần giúp học sinh trung học cơ sở có đủ
dũng khí và khả năng bảo vệ hệ tư tưởng vô sản, bảo vệ Đảng Cộng sản và
chế độ XHCN, bảo vệ các giá trị văn hoá truyền thống dân tộc và có sức đề
kháng với “Diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch với hình thức ngày
càng thâm độc, tinh vi. Chiến lược “Diễn biến hoà bình” là một bộ phận trong
chiến lược toàn cầu phản cách mạng của các thế lực thù địch. Đây là kiểu
“chiến tranh không có khói súng, không đánh mà thắng”. Việc xây dựng phẩm
chất đạo đức và lối sống lành mạnh sẽ không phải chỉ là tuyên truyền, hô hào,
kêu gọi học sinh làm việc thiện, không làm điều ác, là sống có tình có nghĩa, là
phải hy sinh lợi ích riêng của cá nhân để phục vụ cho lợi ích chung... mà vấn đề
cốt lõi là phải trang bị cho họ thế giới quan duy vật biện chứng một cách toàn
diện và vững chắc.
Từ đó, học sinh thấy được giá trị, ý nghĩa và mục đích cuộc sống của
con người, "không có gì quý hơn độc lập tự do", là "bức tường thép" để ngăn
chặn lối sống cá nhân chủ nghĩa, thực dụng trọng đồng tiền mà các thế lực thù
địch đang gieo rắc. Học sinh sẽ biết nêu cao tinh thần đấu tranh bảo vệ chân
lý, bảo vệ cái đúng, cái tốt, lên án cái ác, cái xấu và cái tiêu cực; có thái độ

kiên quyết, dứt khoát đấu tranh ngăn chặn và đẩy lùi mọi cái tiêu cực, sa đọa,
suy thoái về đạo đức và lối sống trong nhà trường cũng như ngoài xã hội.

20


1.3. Nội dung, hình thức, phƣơng pháp và phƣơng tiện giáo dục truyền
thống yêu nƣớc cho học sinh trung học cơ sở
1.3.1. Nội dung giáo dục truyền thống yêu nước
1.3.1.1. Giáo dục tình yêu gia đình
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 (Khóa XI) về Đổi mới căn bản,
toàn diện nền giáo dục Việt Namđã thể hiện rõ quan điểm đổi mới của Đảng
về gia đình và giáo dục gia đình. Trong mục tiêu tổng quát, nghị quyết đã
khẳng định: Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt
nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi các nhân; yêu gia đình, yêu Tổ
quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả.
Gia đình là môi trường giáo dục đầu tiên về không gian và thời gian đối
với học sinh nên cũng là môi trường đầu tiên tác động đến đạo đức của họ, là
con thuyền nhỏ mà vững chắc trao truyền những giá trị tốt đẹp của gia đình và
dân tộc đến các em. Gia đình Việt nam với truyền thống: kính trên nhường
dưới, chị ngã em nâng, ăn ở hòa hiếu, tôn trọng và biết ơn công lao của ông
bà cha mẹ và sống thuận hòa với làng xóm, dòng họ. Quan hệ huyết thống
trong gia đình là sợi dây vững chắc kết nối các thành viên về mặt sinh học
trong gia đình; gia phong, gia lễ là một sợi dây kết nối họ về mặt xã hội. Chủ
tịch Hồ Chí Minh cho rằng: Trong giáo dục, nếu thiếu sự giáo dục gia đình
hoặc giáo dục gia đình không phù hợp với yêu cầu của xã hội sẽ hạn chế
nhiều kết quả giáo dục.
1.3.1.2. Giáo dục tình yêu quê hương
Tình yêu quê hương được xây dựng từ gốc rễ là lòng yêu thương con
người, tình yêu gia đình, tình cảm huyết thống dòng họ, tình làng nghĩa xóm,

tình nghĩa đồng bào.... và trên hết, cao hơn tất cả là tình yêu đất nước. Nhà
thơ Đỗ Trung Quân trong bài thơ “Quê hương” với những hình ảnh dung
dịmà đời thường đã giúp người đọc hiểu được sâu sắc về quê hương và nêu ra
một chân lý: “Quê hương mỗi người chỉ một – Như là chỉ một mẹ thôi – Quê
21